Χτες σας υποσχέθηκα πως σε τούτο το σημείωμα θα επιχειρήσουμε μια
καταγραφή των δεκάδων μειώσεων που έχουν υποστεί οι συντάξεις κατά την
τελευταία οκταετία. Είπα να ασχοληθούμε μόνο με τα χρόνια της κρίσης
επειδή αν πιάναμε το θέμα από παλιότερα δεν θα βγάζαμε άκρη με τόσους
και τόσους κάλφες που έκαναν πρακτική πάνω στην περικοπή των συντάξεων
(Σιούφας, Σπράος, Γιαννίτσης, Ρέππας, Πετραλιά κλπ κλπ). Πάμε, λοιπόν,
να δούμε επί τροχάδην όλα τα σχετικά νομοθετήματα ένα προς ένα:
(1) Ν. 3845/2010
Καλή αρχή, λοιπόν, με έναν νόμο-καρμανιόλα, ο οποίος δημοσιεύεται στις 6 Μαΐου 2010, δηλαδή δυο μέρες πριν υπογραφεί το πρώτο μνημόνιο. Είναι ο νόμος που αντικατέστησε τον 13ο και τον 14ο μισθό των δημοσίων υπαλλήλων και των συνταξιούχων με επιδόματα. Για τους συνταξιούχους, το Δώρο Χριστουγέννων αντικαταστάθηκε με επίδομα 400 ευρώ (ήταν ολόκληρη σύνταξη) ενώ το Δώρο Πάσχα και το Επίδομα Αδείας με επίδομα 200 ευρώ (ήταν μισή σύνταξη) το καθένα. Πέντε μέρες αργότερα, δημοσιεύεται ο Ν. 3847/2010, ο οποίος περιορίζει αυτά τα επιδόματα σε όσους συνταξιούχους λέχουν υπερβεί το 60 έτος τους και παίρνουν συνολικά μηνιαίες συντάξεις μέχρι 2.500 ευρώ.
(2) Ν. 3863/2010 και Ν. 3865/2010
Πρόκειται για δυο νόμους, οι οποίοι δημοσιεύονται με διαφορά 6 ημερών (15 και 21 Ιουλίου) και πάνε ζευγάρι, καθώς ο δεύτερος συμπληρώνει τον πρώτο. Εδώ έχουμε την μεταρρύθμιση Λοβέρδου (πιο σωστά: Λοβέρδου-Κουτρουμάνη), πάνω στην οποία πάτησαν όλοι οι μεταγενέστεροι νόμοι, ακόμη και ο τελευταίος νόμος Κατρούγκαλου. Οι νόμοι αυτοί προβλέπουν νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων, ο οποίος όμως θα εφαρμοστεί από το 2015. Με βάση αυτόν τον νέο υπολογισμό, επιφέρεται κατ' αρχήν μια μικρή μείωση στις συντάξεις, η οποία μεγαλώνει σε βάθος χρόνου. Παράλληλα, ο Ν. 3865/2010 (α) καθιερώνει την ειδική εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων, 3%-13%, για συντάξεις άνω των 1.400 ευρώ, (β) επιβάλλει μείωση των επικουρικών συντάξεων από 3% έως και 10%.
(3) Ν. 3986/2011
Αρχίζει το Μεσοπρόθεσμο 2012-2015. Όσοι συνταξιούχοι είναι κάτω των 60 ετών και οι συντάξεις τους ξεπερνούν συνολικά τα 1.700 ευρώ μηνιαίως, δέχονται μειώσεις από 6% έως και 10%. Επίσης, η ειδική εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων επεκτείνεται και στις επικουρικές συντάξεις, με ποσοστά που φτάνουν το 10% για συντάξεις μεγαλύτερες των 650 ευρώ. Παράλληλα, θεσπίζονται περικοπές και εισφορές για συντάξεις που απονέμονται από μικρότερα ταμεία.
(4) Ν. 4002/2011
Νέα τροποίηση της συνταξιοδοτικής νομοθεσίας του δημοσίου. Ανάμεσα στα άλλα, αυξάνονται τα όρια ηλικίας για πλήρη συνταξιοδότηση και ορίζονται οι μειώσεις-ποινές σε περίπτωση πρόωρης εξόδουν από την υπηρεσία. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των στρατιωτικών, των οποίων ο εικονικός διπλασιασμός του συντάξιμου χρόνου μετατίθεται για μετά το 25ο έτος υπηρεσίας (από το 18ο ή 20ο που ίσχυε).
(5) Ν. 4024/2011
Τσεκούρωμα των νεώτερων συνταξιούχων. Όσοι δεν έχουν συμπληρώσει το 60ο έτος τους βλέπουν να περικόπτεται κατά 20% ό,τι παίρνουν πάνω από 1.200 ευρώ ενώ όσοι είναι κάτω από 55 δέχονται 40% μείωση σε ποσά μεγαλύτερα των χιλίων ευρώ. Οι επικουρικές συντάξεις συνθλίβονται, με την μείωση να φτάνει 30% σε ποσά άνω των 150 ευρώ (!).
(6) Ν. 4046/2012
Ο νόμος ψηφίζεται τον Μάρτιο αλλά οι περικοπές του ισχύουν αναδρομικά από την πρωτοχρονιά. Οι κύριες συντάξεις άνω των 1.300 ευρώ περικόπτονται κατά 12% και οι επικουρικές εξαχνώνονται, αφού η νέα μείωσή τους φτάνει το 20% για ποσά άνω των 300 ευρώ.
(7) Ν. 4052/2012
Στο άρθρο 42 του εν λόγω νόμου μπαίνει για πρώτη φορά η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος, καθώς ορίζεται ότι "το ποσό της καταβαλλόμενης σύνταξης διαμορφώνεται με βάση (...) δ)τον συντελεστή βιωσιμότητας, ο οποίος θα πρέπει να αναπροσαρμόζει σε ετήσια βάση τις νέες και τις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις, μέσω ενός μηχανισμού μειωμένης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής, ανάλογα με τις καταβαλλόμενες εισφορές, έτσι ώστε να αποφεύγεται η δημιουργία ελλειμμάτων στο ταμείο, αποκλείοντας κάθε μεταφορά πόρων από τον Κρατικό Προϋπολογισμό". Το μέτρο εφαρμόζεται για πρώτη φορά το 2014 στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης (υπερταμείο που συνένωσε τα μικρότερα επικουρικά ταμεία) και οδήγησε σε οριζόντια μείωση των επικουρικών συντάξεων κατά 5,2%.
(8) Ν. 4093/2012
Από την πρωτοχρονιά του 2013, όσοι συνταξιούχοι μαζεύουν από συντάξεις (κύρια συν επικουρική) πάνω από χίλια ευρώ, βλέπουν το μηνιάτικό τους να μειώνεται κατά 5%. Όσοι παίρνουν πάνω από 1.500 βλέπουν μείωση 10%. Πάνω από τα δυο χιλιάρικα η μείωση γίνεται 15% και πάνω από τα τρία φτάνει στο 20%. Ταυτόχρονα, καταργούνται τα επιδόματα δώρων, των νόμων 3845 και 3847 του 2010, χωρίς οι θιγόμενοι να μπορούν να προσφύγουν πουθενά, εφ' όσον τα καταργούμενα ποσά ήσαν επιδόματα και όχι συντάξεις.
(9) Ν. 4336/2015
Το περίφημο "τρίτο μνημόνιο". Νέα μείωση στις συντάξεις μέσω αύξησης των εισφορών υγείας από 4% σε 6%. Η ίδια εισφορά επιβάλλεται και στις επικουρικές, επιφέροντας νέα μείωσή τους κατά 6%, αφού ως τότε απαλλάσσονταν από εισφορές υγείας. Παράλληλα, (α) αυξάνονται οι ποινές για πρόωρη συνταξιοδότηση, (β) μειώνεται η κατώτατη εγγυημένη σύνταξη και (γ) αίρεται η κρατική χρηματοδότηση για συντάξεις που απονέμονται σε όσους δεν έχουν συμπληρώσει το 67ο έτος τους.
Κοντά σε όλα όσα αναφέραμε επιγραμματικά, θα μπορούσαμε να προσθέσουμε την εξαέρωση του ΕΚΑΣ, τον σφαγιασμό των "εφ' άπαξ", την κατακρήμνιση των αναπηρικών συντάξεων, την κατά 60% μείωση των συντάξεων όσων συνταξιούχων εργάζονται, την επιβολή οροφής (πλαφόν) σε όσους παίρνουν πάνω από μία συντάξεις κλπ. Και όλα αυτά, πριν από τον περιβόητο Ν. 4387/2016, τον γνωστό μας ως νόμο Κατρούγκαλου, ο οποίος δεν χωράει σε ένα ιστολογικό σημείωμα.
Με μια αναφορά σ' αυτόν τον νόμο θα κλείσουμε για σήμερα. Θα ρίξουμε μια γρήγορη ματιά στην έννοια της "προσωπικής διαφοράς", η οποία ενδιαφέρει πολλούς αλλά ενδέχεται να μην έχει γίνει κατανοητή.
Ας πάρουμε, για παράδειγμα, τον πρώτο ασφαλισμένο τού παραπάνω πίνακα, ο οποίος έπαιρνε σύνταξη 1.170,33 με τον παλιό τρόπο υπολογισμού αλλά με τις διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου η σύνταξή του προσδιορίστηκε στα 922,30 ευρώ. Ο άνθρωπος αυτός συνέχισε να παίρνει 1.170,33, μόνο που τα 922,30 καταγράφονταν ως σύνταξη και τα 248,03 ως προσωπική διαφορά. Η ιδέα ήταν πως, αν κάποτε δινόταν μια αύξηση στις συντάξεις π.χ. 5%, ο εν λόγω συνταξιούχος θα συνέχιζε να παίρνει 1.170,33 αλλά η σύνταξή του θα είχε πάει στα 968,42 και η προσωπική διαφορά του θα είχε μειωθεί στα 201,91 ευρώ. Δηλαδή, αντί να πάρει πραγματική αύξηση, θα μείωνε την προσωπική του διαφορά. Αυτό θα συνεχιζόταν και στις επόμενες αυξήσεις, ώσπου η προσωπική διαφορά θα μηδενιζόταν.
Τι θα γίνει από 1/1/2019; Στα πλαίσια του "μεταμνημονιακού μνημονίου" (του μεσοπρόθεσμου 2019-2022), οι "προσωπικές διαφορές" θα κλαδευτούν τελείως. Μόνη "ανακούφιση" είναι ότι η μείωση που θα επέλθει στο συνολικό ποσό δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη του 18%. Στο παράδειγμά μας, το 18% των 1.170,33 είναι 210,66 ευρώ, οπότε ο συνταξιούχος μας δεν θα χάσει ολόκληρη την προσωπική διαφορά του. Έτσι, τον Ιανουάριο θα εισπράξει (1.170,33 - 210,66 =) 959,67 ευρώ και θα απομείνουν για "κλάδεμα" άλλα (248,03 - 210,66 = 959,67 - 922,30 =) 37,37 ευρώ. Οι υπόλοιποι ασφαλισμένοι τού παραπάνω πίνακα θα χάσουν όλη την προσωπική διαφορά τους, αφού η μείωση που θα υποστούν είναι μικρότερη του 18%.
(1) Ν. 3845/2010
Καλή αρχή, λοιπόν, με έναν νόμο-καρμανιόλα, ο οποίος δημοσιεύεται στις 6 Μαΐου 2010, δηλαδή δυο μέρες πριν υπογραφεί το πρώτο μνημόνιο. Είναι ο νόμος που αντικατέστησε τον 13ο και τον 14ο μισθό των δημοσίων υπαλλήλων και των συνταξιούχων με επιδόματα. Για τους συνταξιούχους, το Δώρο Χριστουγέννων αντικαταστάθηκε με επίδομα 400 ευρώ (ήταν ολόκληρη σύνταξη) ενώ το Δώρο Πάσχα και το Επίδομα Αδείας με επίδομα 200 ευρώ (ήταν μισή σύνταξη) το καθένα. Πέντε μέρες αργότερα, δημοσιεύεται ο Ν. 3847/2010, ο οποίος περιορίζει αυτά τα επιδόματα σε όσους συνταξιούχους λέχουν υπερβεί το 60 έτος τους και παίρνουν συνολικά μηνιαίες συντάξεις μέχρι 2.500 ευρώ.
(2) Ν. 3863/2010 και Ν. 3865/2010
Πρόκειται για δυο νόμους, οι οποίοι δημοσιεύονται με διαφορά 6 ημερών (15 και 21 Ιουλίου) και πάνε ζευγάρι, καθώς ο δεύτερος συμπληρώνει τον πρώτο. Εδώ έχουμε την μεταρρύθμιση Λοβέρδου (πιο σωστά: Λοβέρδου-Κουτρουμάνη), πάνω στην οποία πάτησαν όλοι οι μεταγενέστεροι νόμοι, ακόμη και ο τελευταίος νόμος Κατρούγκαλου. Οι νόμοι αυτοί προβλέπουν νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων, ο οποίος όμως θα εφαρμοστεί από το 2015. Με βάση αυτόν τον νέο υπολογισμό, επιφέρεται κατ' αρχήν μια μικρή μείωση στις συντάξεις, η οποία μεγαλώνει σε βάθος χρόνου. Παράλληλα, ο Ν. 3865/2010 (α) καθιερώνει την ειδική εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων, 3%-13%, για συντάξεις άνω των 1.400 ευρώ, (β) επιβάλλει μείωση των επικουρικών συντάξεων από 3% έως και 10%.
 |
| Γ. Κουτρουμάνης, Α.Λοβέρδος: Στους νόμους τους στηρίχθηκε η κατοπινή ασφαλιστική νομοθεσία. |
(3) Ν. 3986/2011
Αρχίζει το Μεσοπρόθεσμο 2012-2015. Όσοι συνταξιούχοι είναι κάτω των 60 ετών και οι συντάξεις τους ξεπερνούν συνολικά τα 1.700 ευρώ μηνιαίως, δέχονται μειώσεις από 6% έως και 10%. Επίσης, η ειδική εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων επεκτείνεται και στις επικουρικές συντάξεις, με ποσοστά που φτάνουν το 10% για συντάξεις μεγαλύτερες των 650 ευρώ. Παράλληλα, θεσπίζονται περικοπές και εισφορές για συντάξεις που απονέμονται από μικρότερα ταμεία.
(4) Ν. 4002/2011
Νέα τροποίηση της συνταξιοδοτικής νομοθεσίας του δημοσίου. Ανάμεσα στα άλλα, αυξάνονται τα όρια ηλικίας για πλήρη συνταξιοδότηση και ορίζονται οι μειώσεις-ποινές σε περίπτωση πρόωρης εξόδουν από την υπηρεσία. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των στρατιωτικών, των οποίων ο εικονικός διπλασιασμός του συντάξιμου χρόνου μετατίθεται για μετά το 25ο έτος υπηρεσίας (από το 18ο ή 20ο που ίσχυε).
(5) Ν. 4024/2011
Τσεκούρωμα των νεώτερων συνταξιούχων. Όσοι δεν έχουν συμπληρώσει το 60ο έτος τους βλέπουν να περικόπτεται κατά 20% ό,τι παίρνουν πάνω από 1.200 ευρώ ενώ όσοι είναι κάτω από 55 δέχονται 40% μείωση σε ποσά μεγαλύτερα των χιλίων ευρώ. Οι επικουρικές συντάξεις συνθλίβονται, με την μείωση να φτάνει 30% σε ποσά άνω των 150 ευρώ (!).
(6) Ν. 4046/2012
Ο νόμος ψηφίζεται τον Μάρτιο αλλά οι περικοπές του ισχύουν αναδρομικά από την πρωτοχρονιά. Οι κύριες συντάξεις άνω των 1.300 ευρώ περικόπτονται κατά 12% και οι επικουρικές εξαχνώνονται, αφού η νέα μείωσή τους φτάνει το 20% για ποσά άνω των 300 ευρώ.
(7) Ν. 4052/2012
Στο άρθρο 42 του εν λόγω νόμου μπαίνει για πρώτη φορά η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος, καθώς ορίζεται ότι "το ποσό της καταβαλλόμενης σύνταξης διαμορφώνεται με βάση (...) δ)τον συντελεστή βιωσιμότητας, ο οποίος θα πρέπει να αναπροσαρμόζει σε ετήσια βάση τις νέες και τις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις, μέσω ενός μηχανισμού μειωμένης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής, ανάλογα με τις καταβαλλόμενες εισφορές, έτσι ώστε να αποφεύγεται η δημιουργία ελλειμμάτων στο ταμείο, αποκλείοντας κάθε μεταφορά πόρων από τον Κρατικό Προϋπολογισμό". Το μέτρο εφαρμόζεται για πρώτη φορά το 2014 στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης (υπερταμείο που συνένωσε τα μικρότερα επικουρικά ταμεία) και οδήγησε σε οριζόντια μείωση των επικουρικών συντάξεων κατά 5,2%.
(8) Ν. 4093/2012
Από την πρωτοχρονιά του 2013, όσοι συνταξιούχοι μαζεύουν από συντάξεις (κύρια συν επικουρική) πάνω από χίλια ευρώ, βλέπουν το μηνιάτικό τους να μειώνεται κατά 5%. Όσοι παίρνουν πάνω από 1.500 βλέπουν μείωση 10%. Πάνω από τα δυο χιλιάρικα η μείωση γίνεται 15% και πάνω από τα τρία φτάνει στο 20%. Ταυτόχρονα, καταργούνται τα επιδόματα δώρων, των νόμων 3845 και 3847 του 2010, χωρίς οι θιγόμενοι να μπορούν να προσφύγουν πουθενά, εφ' όσον τα καταργούμενα ποσά ήσαν επιδόματα και όχι συντάξεις.
(9) Ν. 4336/2015
Το περίφημο "τρίτο μνημόνιο". Νέα μείωση στις συντάξεις μέσω αύξησης των εισφορών υγείας από 4% σε 6%. Η ίδια εισφορά επιβάλλεται και στις επικουρικές, επιφέροντας νέα μείωσή τους κατά 6%, αφού ως τότε απαλλάσσονταν από εισφορές υγείας. Παράλληλα, (α) αυξάνονται οι ποινές για πρόωρη συνταξιοδότηση, (β) μειώνεται η κατώτατη εγγυημένη σύνταξη και (γ) αίρεται η κρατική χρηματοδότηση για συντάξεις που απονέμονται σε όσους δεν έχουν συμπληρώσει το 67ο έτος τους.
Κοντά σε όλα όσα αναφέραμε επιγραμματικά, θα μπορούσαμε να προσθέσουμε την εξαέρωση του ΕΚΑΣ, τον σφαγιασμό των "εφ' άπαξ", την κατακρήμνιση των αναπηρικών συντάξεων, την κατά 60% μείωση των συντάξεων όσων συνταξιούχων εργάζονται, την επιβολή οροφής (πλαφόν) σε όσους παίρνουν πάνω από μία συντάξεις κλπ. Και όλα αυτά, πριν από τον περιβόητο Ν. 4387/2016, τον γνωστό μας ως νόμο Κατρούγκαλου, ο οποίος δεν χωράει σε ένα ιστολογικό σημείωμα.
Με μια αναφορά σ' αυτόν τον νόμο θα κλείσουμε για σήμερα. Θα ρίξουμε μια γρήγορη ματιά στην έννοια της "προσωπικής διαφοράς", η οποία ενδιαφέρει πολλούς αλλά ενδέχεται να μην έχει γίνει κατανοητή.
Ας πάρουμε, για παράδειγμα, τον πρώτο ασφαλισμένο τού παραπάνω πίνακα, ο οποίος έπαιρνε σύνταξη 1.170,33 με τον παλιό τρόπο υπολογισμού αλλά με τις διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου η σύνταξή του προσδιορίστηκε στα 922,30 ευρώ. Ο άνθρωπος αυτός συνέχισε να παίρνει 1.170,33, μόνο που τα 922,30 καταγράφονταν ως σύνταξη και τα 248,03 ως προσωπική διαφορά. Η ιδέα ήταν πως, αν κάποτε δινόταν μια αύξηση στις συντάξεις π.χ. 5%, ο εν λόγω συνταξιούχος θα συνέχιζε να παίρνει 1.170,33 αλλά η σύνταξή του θα είχε πάει στα 968,42 και η προσωπική διαφορά του θα είχε μειωθεί στα 201,91 ευρώ. Δηλαδή, αντί να πάρει πραγματική αύξηση, θα μείωνε την προσωπική του διαφορά. Αυτό θα συνεχιζόταν και στις επόμενες αυξήσεις, ώσπου η προσωπική διαφορά θα μηδενιζόταν.
Τι θα γίνει από 1/1/2019; Στα πλαίσια του "μεταμνημονιακού μνημονίου" (του μεσοπρόθεσμου 2019-2022), οι "προσωπικές διαφορές" θα κλαδευτούν τελείως. Μόνη "ανακούφιση" είναι ότι η μείωση που θα επέλθει στο συνολικό ποσό δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη του 18%. Στο παράδειγμά μας, το 18% των 1.170,33 είναι 210,66 ευρώ, οπότε ο συνταξιούχος μας δεν θα χάσει ολόκληρη την προσωπική διαφορά του. Έτσι, τον Ιανουάριο θα εισπράξει (1.170,33 - 210,66 =) 959,67 ευρώ και θα απομείνουν για "κλάδεμα" άλλα (248,03 - 210,66 = 959,67 - 922,30 =) 37,37 ευρώ. Οι υπόλοιποι ασφαλισμένοι τού παραπάνω πίνακα θα χάσουν όλη την προσωπική διαφορά τους, αφού η μείωση που θα υποστούν είναι μικρότερη του 18%.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου