“Μονάχα δήλωση ότι αποκηρύσσω τον πατέρα μου και όχι τις ιδέες μου, μπορώ να υπογράψω…”

Κατιούσα

Στο σημερινό αφιέρωμα παίρνουμε κάποια αποσπάσματα από την Εισαγωγή στην έκδοση της Σύγχρονης Εποχής από την ΚΕ του ΚΚΕ, που παρουσιάζει τα βιογραφικά και την αυτοθυσία 28 παλιών μελών της που έδωσαν τη ζωή τους για τα ιδανικά τους και εκτελέστηκαν από τα όργανα του αστικού κράτους, γιατί πολεμούσαν την εξουσία του. Ο τίτλος είναι παρμένος από το συγκλονιστικό παράδειγμα της Αλίκης Τσουκαλά, που προτίμησε να αποκηρύξει τον πατέρα της παρά τις ιδέες της, κι ενώ θα της αρκούσε μια προφορική δήλωση για να γλιτώσει και να συνεχίσει τις σπουδές της.

“Δεν αναγνωρίζω κανένα νόμο σας. Ούτε το κράτος σας…”, ήταν τα θαρραλέα, επαναστατικά λόγια του Αρίστου Βασιλειάδη, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ, με τα οποία απευθύνθηκε στους στρατοδίκες το 1949. Με αυτά αντίκρισε την καταδίκη του “τρις εις θάνατον” ένα από τα χιλιάδες μέλη και στελέχη του Κόμματος που έδωσαν τη ζωή τους στον αγώνα, με το κεφάλι ψηλά. Ένα από τα 28 στελέχη των κεντρικών καθοδηγητικών οργάνων του ΚΚΕ που έπεσαν στις επάλξεις του αγώνα της εργατικής τάξης.
Μέλη και στελέχη του Κόμματος στάθηκαν αλύγιστα απέναντι στην πίεση για υποταγή, που πολλές φορές συνοδευόταν με την υπόσχεση για μια “κανονική ζωή”. Παλεύοντας για να ζήσουν καλύτερα οι εργαζόμενοι, οι κομμουνιστές ήταν αναγκασμένοι να ζουν χειρότερα, με συνέπειες στις προσωπικές τους σχέσεις, στην οικογενειακή τους ζωή. Οι ανάγκες της ππάλης σχεδόν πάντα επέβαλλαν να είναι μακριά από τ’ αγαπημένα τους πρόσωπα.
Η Ασφάλεια, η χωροφυλακή, ο στρατός χρησιμοποίησαν κάθε είδους βασανιστήρια για να λυγίσουν τους κομμουνιστές. Χρησιμοποιήθηκαν μεσαιωνικοί τρόποι βασανισμού. Η Ηλέκτρα Αποστόλου είχε πει: “Εγώ, όταν πιάνομαι, δε νιώθω καμιά ανησυχία για την απολογία μου, γιατί, μόλις περάσω εκείνα τα κατώφλια, βάζω στο νου μου πως δεν έχω πια μνήμη, δεν έχω αφτιά, δεν έχω γλώσσα. Δεν έχω ούτε μιας μέρας παρελθόν”. Πιάστηκε στις 25 Ιούνη 1944. Την επομένη το πρωί, το νεκρό κορμί της, μισοκαμένο και παραμορφωμένο από τα βασανιστήρια, βρέθηκε πεταμένο στο δρόμο. Σύμφωνα με μαρτυρίες χωροφύλακα και την ιατροδικαστική έκθεση, οι Έλληνες βασανιστές της Ειδικής Ασφάλειας έμπηγαν πυρακτωμένο σίδερο στο κορμί της.
(Τις επόμενες μέρες ο ΕΛΑΣ της Αθήνας πήρε εκδίκηση γι’ αυτό το φρικτό έγκλημα. Έτσι, άρχισαν να βρίσκονται στους δρόμους της Αθήνας νεκροί ασφαλίτες και άλλοι συνεργάτες των ναζί, έχοντας καρφιτσωμένα χαρτάκια: Ηλέκτρα 1, Ηλέκτρα 2, Ηλέκτρα 3…)
Η βαθιά πίστη στην υπόθεση της εργατικής τάξης και στο ΚΚΕ είχε ως αποτέλεσμα την αλύγιστη στάση στις ανακρίσεις και στα βασανιστήρια της θανατικής καταδίκης κι εκτέλεσης. Η επαναστατική προετοιμασία γι’ αυτό το ενδεχόενο φυσικά ήταν στο μυαλό των κομμουνιστών. Σε αρκετά απομνημονεύματα όσων πέρασαν από το “πανεπιστήμιο” της Ακροναυπλίας καταγράφεται η περίπτωση του “φοιτητή” Βαγγέλη Καββαδία: Σ’ ένα θεατρικό ενσάρκωνε το ρόλο ενός δικαζόμενου του πατέρα του να κάνει δήλωση μετανοίας και τελικά καταδικάζεται σε θάνατο. Μετά από μια δεκαετία περίπου, ο Βαγγέλης Καββαδίας, ως μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνος στον παράνομο μηχανισμό, βρέθηκε ακριβώς στην ίδια θέση, στην αίθουσα του στρατοδικείου, με τον πατέρα του και τη σύζυγό του να τον παρακαλούν να υπογράψει δήλωση μετανοίας. Όμως αυτός απέκρουσε τις πιέσεις τους. Το Βαγγέλη Καββαδία συνέχιζαν να τον βασανίζουν και μετά από την καταδίκη του σε θάνατο, αντιμετώπισε όμως παλικαρίσια το εκτελεστικό απόσπασμα με τα εξής λόγια: “Δεν προδίδω εγώ τους συντρόφους μου στ’ αφεντικά σας, τους μοναρχοφασίστες. Εγώ είμαι στέλεχος του Κόμματος και πεθαίνω φωνάζοντας: Ζήτω το ΚΚΕ!”
Στην ίδια χρονιά (1949) λίγους μήνες νωρίτερα, στο Στρατοδικείο της Χαλκίδας δικαζόταν μια 21χρονη κοπέλα, η Αλίκη Τσουκαλά, πλάι στον παλιό κομμουνιστή Τάκη Φίτσιο και άλλους. Η γενναία απολογία της καθήλωσε ακόμα και τους στρατοδίκες. Το μόνο που είπε ο πρόεδρος του στρατοδικείου ήταν: “Κάνε μας μίαν προφορικήν δήλωσιν αποκηρύξεως και είσαι ελεύθερη να συνεχίσεις τας σπουδάς σου”. Εκείνη τη στιγμή ο πατέρας της έπεσε γονατιστός μπροστά της ζητώντας την να υπακούσει τον πρόεδρο του στρατοδικείου. Η 21χρονη Αλίκη απάντησε ΟΧΙ: “Μονάχα δήλωση ότι αποκηρύσσω τον πατέρα μου και όχι τις ιδέες μου, μπορώ να σας υπογράψω!” Η απόφαση του Στρατοδικείου για την Αλίκη ήταν ότι “αποβαίνει επιβλαβής διά την πατρίδα” και καταδικάζεται… “δις εις θάνατον”! Εκτελέστηκε πλάι στον Τάκη Φίτσιο και άλλους κομμουνιστές.
Δίπλα στα πρώτα εκείνα στελέχη δούλεψαν πολλές ακόμα ηρωικές μορφές -μέλη, αλλά και φίλοι του Κόμματος- δίνοντας πολλά στον αγώνα. Τέτοια περίπτωση είναι η Κατερίνα Τριανταφυλλίδου, αστή που έκρυβε στο σπίτι της στελέχη του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ. Πιάστηκε και δικάστηκε στην ίδια δίκη με το Νίκο Μπελογιάννη. Ήταν ήδη πάνω από 60 ετών και άρρωστη με καρκίνο και, όταν την ρώτησαν οι στρατοδίκες αν ήταν μέλος του ΚΚΕ, απάντησε: “Είμαι πολύ γρια πια για να έχω αυτήν την τιμή”. Καταδικάστηκε σε ισόβια, αρνήθηκε να υποβληθεί σε θεραπεία και πέθανε στη φυλακή.

Δείτε εδώ όλες τις αναρτήσεις του αφιερώματος της Κατιούσα στα 100 χρόνια του ΚΚΕ και τα 50 χρόνια της ΚΝΕ