10 Δεκ 2011

Ι. Β. ΣΤΑΛΙΝ Το όνομά του συνδέθηκε με τις λαμπρές σελίδες, αλλά και τις δύσκολες στιγμές της σοσιαλιστικής οικοδόμησης



Αύριο, 21 Δεκέμβρη, συμπληρώνονται 130 χρόνια από τη γέννηση του Ιωσήφ Βισαριόνοβιτς Στάλιν, μπολσεβίκου ηγέτη, Γενικού Γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΣΕ και ηγέτη του παγκόσμιου προλεταριάτου. Το όνομα του Ι. Β. Στάλινσυνδέθηκε αναπόσπαστα με τις λαμπρές σελίδες αλλά και δύσκολες στιγμές στην ιστορία της Σοβιετικής Ενωσης και της σοσιαλιστικής οικοδόμησης δεδομένου ότι ο ίδιος ηγήθηκε της σοβιετικής εξουσίας και του ΚΚ σε μια σημαντική περίοδο, σχεδόν 30 χρόνων, από το 1924 έως το 1953, στην οποία περιλαμβάνονται από το τέλος του εμφύλιου πολέμου, την εφαρμογή της πολιτικής της ΝΕΠ, την αντιμετώπιση των οπορτουνιστικών ταλαντεύσεων και παρεκκλίσεων σε σχέση με το ζήτημα του αν μπορεί να οικοδομηθεί ο σοσιαλισμός στην ΕΣΣΔ, έως την εκβιομηχάνιση της παραγωγής και την κολεκτιβοποίηση της αγροτικής παραγωγής, την όξυνση της ταξικής πάλης και τη συντριβή των δυνάμεων της «πέμπτης φάλαγγας» στο εσωτερικό της χώρας τη δεκαετία του 1930, το Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο και νίκη ενάντια στο φασισμό που είχε ως αποτέλεσμα τις αντίστοιχες νίκες του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος στις Λαϊκές Δημοκρατίες.
Ο Ι. Β. Στάλιν είχε πολύτιμη και καθοριστική συμβολή τόσο στο πεδίο της πρακτικής της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, όσο και σε ζητήματα της κοσμοθεωρίας του μαρξισμού - λενινισμού. Συνέβαλε αποφασιστικά στο να ανοίξουν, με ευθύνη του ΚΚ (μπ.), συζητήσεις σε σχέση με θεωρητικά ζητήματα της πολιτικής οικονομίας του σοσιαλισμού, για το εθνικό ζήτημα, για τα ζητήματα της γλωσσολογίας και πολλά άλλα.
Αποφασιστικά, με πίστη στις δυνατότητες και την ιστορική αποστολή της εργατικής τάξης, ο Ι. Β. Στάλιν συνέβαλε να αναπτυχθεί πνεύμα ιδεολογικοπολιτικής ετοιμότητας στη διεξαγωγή της ταξικής πάλης σε συνθήκες σοσιαλιστικής οικοδόμησης, πρωτοστάτησε στην αντιπαράθεση με το «αγοραίο» ρεύμα της οικονομικής σκέψης στην ΕΣΣΔ, στήριξε την πολιτική κατεύθυνση επέκτασης των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής. Γι' αυτό ήταν πάντοτε καρφί στο μάτι των αστών όπου Γης και των οπορτουνιστών συνοδοιπόρων τους. Αυτό εξηγεί και τις συκοφαντικές επιθέσεις στο πρόσωπο και το έργο του, που συνεχίζονται αμείωτες μέχρι τις μέρες μας. Εκείνο που δεν μπορεί η αστική τάξη να συγχωρήσει στον Ι. Β.Στάλιν είναι ότι μέσα από πρωτόφαντες δυσκολίες κράτησε, ως επικεφαλής της ΚΕ του Μπολσεβίκικου Κόμματος, σταθερό το τιμόνι στην οικοδόμηση των θεμελίων του σοσιαλισμού στη Σοβιετική Ενωση, κόντρα στη λυσσασμένη αντίσταση των εκμεταλλευτριών τάξεων και των μηχανισμών του ιμπεριαλισμού.
Δυστυχώς, στην εκστρατεία σπίλωσης του έργου του Ι. Β. Στάλιν η αστική τάξη βρήκε ανέλπιστο σύμμαχο στο πρόσωπο της οπορτουνιστικής μερίδας του ΚΚΣΕ που επικράτησε με σημείο καμπής το 20ό Συνέδριο του 1956. Με πρόσχημα τη λεγόμενη προσωπολατρία επιχειρήθηκε η συκοφάντηση του ρόλου του Ι. Β. Στάλιν ως ηγέτη του ΚΚ (μπ.) της ΕΣΣΔ. Βεβαίως, στόχος αυτής της επίθεσης δεν ήταν το πρόσωπο, αλλά οι πολιτικές επιλογές στις οποίες πρωτοστάτησε και ηγήθηκε. Η σκουριά της οπορτουνιστικής αντίληψης και πρακτικής, που υπονόμευσε από τα μέσα την πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και οδήγησε στις αντεπαναστατικές ανατροπές του 1989-1991, έμοιαζε για δεκαετίες να καλύπτει τα πάντα.
Το καθάρισμα αυτής της παλιάς σκουριάς της ιστορίας είναι έργο μακρόχρονο και επίπονο. Δε φθάνει άλλωστε η αναγνώριση του Στάλιν και της συμβολής του, ούτε η αντιπαράθεση με τον αντισταλινισμό, παρόλο που και αυτά αποτελούν αδήριτη αναγκαιότητα. Χρειάζεται η εξαγωγή ολοκληρωμένων συμπερασμάτων από την πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην ΕΣΣΔ για τον εμπλουτισμό της αντίληψης για το σοσιαλισμό. Σε αυτή την κατεύθυνση προσπαθεί να συμβάλει το ΚΚΕ, σκύβοντας θαρρετά και αντλώντας διδάγματα από τη θετική και αρνητική πείρα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, προχωρώντας πιο αποφασιστικά με τον μπολσεβίκικο βηματισμό. Το πρόσφατο 18ο Συνέδριο του Κόμματός μας βάθυνε παραπέρα τα συμπεράσματα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση και εμπλούτισε την προγραμματική μας αντίληψη για το σοσιαλισμό. Είναι στα πλαίσια αυτής μας της προσπάθειας που καταθέτουμε τον οφειλόμενο φόρο τιμής στον Ι. Β. Στάλιν.
Η κολεκτιβοποίηση και ο Ι. Β. Στάλιν
Το διάστημα αυτό συμπληρώνονται όμως και 80 χρόνια από την υιοθέτηση των αποφάσεων της σοβιετικής ηγεσίας που καθόρισαν τους βασικούς άξονες της παραπέρα πορείας επέκτασης της κολεκτιβοποίησης και της πολιτικής απέναντι στον κουλάκο, πολιτικής της «εξάλειψης των κουλάκων σαν τάξης» (Δεκέμβρης 1929 - Γενάρης 1930).
Η Νέα Οικονομική Πολιτική (ΝΕΠ-1921) είχε βάλει προσωρινά ένα φρένο στους ρυθμούς επέκτασης των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής. Αποτελούσε μια προσωρινή υποχώρηση που επιβλήθηκε από τις αντικειμενικές συνθήκες στην οικονομία της Σοβιετικής Ρωσίας και το σχετικό κλονισμό της σχέσης της εργατικής τάξης με τη μικρομεσαία αγροτιά που προκλήθηκε από τον εμφύλιο πόλεμο και την ξένη επέμβαση. Σήμαινε τη μερική ισχυροποίηση εμπορευματο-χρηματικών σχέσεων και (στο έδαφός τους) το δυνάμωμα μιας αστικής τάξης στην πόλη και στην ύπαιθρο (κουλάκοι). Βέβαια, από τη σκοπιά της εργατικής τάξης και του κόμματός της η ΝΕΠ δεν αντιμετωπιζόταν μοιρολατρικά ως ένα δήθεν αυτόνομο, νομοτελειακό «στάδιο» της επαναστατικής διαδικασίας. Η πορεία της θα κρινόταν από την ικανότητα της προλεταριακής εξουσίας να πείσει τη μικρομεσαία αγροτιά ότι η παλινόρθωση της ατομικής ιδιοκτησίας και του ελεύθερου εμπορίου θα σήμαινε προοπτικά κατρακύλισμα στην τσιφλικάδικη και καπιταλιστική εξουσία. Θα καθοριζόταν από τη δυνατότητα του κράτους να ανορθώσει τη σοσιαλιστική βιομηχανία και να δώσει στην αγροτιά την υλικοτεχνική βάση (τρακτέρ, εξηλεκτρισμός, κτλ.) για τη ριζική αναμόρφωση της μικρο-αγροτικής παραγωγής σε κοινωνική βάση και, επόμενα, και της μικροαστικής συνείδησης του αγρότη. Οι αντιφάσεις που ενυπήρχαν στα πλαίσια της ΝΕΠ δεν μπορούσαν σε τελική ανάλυση να λυθούν παρά μέσω της ταξικής πολιτικής του προλεταριακού κράτους, μέσω της πορείας της ταξικής πάλης.
Οπως τόνιζε και ο Β. Ι. Λένιν, «η πολιτική αυτή ονομάστηκε νέα οικονομική πολιτική, γιατί κάνει στροφή προς τα πίσω. Εμείς τώρα υποχωρούμε, σαν να πηγαίνουμε προς τα πίσω, μα το κάνουμε για να κάνουμε πρώτα πίσω, και να πάρουμε μετά φόρα και να κάνουμε ένα άλμα πιο μεγάλο προς τα μπρος. Μόνο μ' αυτόν τον όρο υποχωρήσαμε, πραγματοποιώντας τη νέα οικονομική πολιτική» («Απαντα», τόμος 45, σελ. 302).
Στο πεδίο της αγροτικής παραγωγής οι μπολσεβίκοι βρίσκονται πολύ γρήγορα αντιμέτωποι με τις αντιφάσεις της ΝΕΠ. Τον Οκτώβρη 1927 η κρατική συλλογή σιτηρών βρίσκεται στα 2/3 αυτής του προηγούμενου Οκτώβρη, ενώ το Νοέμβρη-Δεκέμβρη πέφτει κάτω από το μισό του προηγούμενου χρόνου, με αποτέλεσμα σοβαρές δυσκολίες στο να καλυφθούν οι διατροφικές ανάγκες στις πόλεις. Το Μάη του 1928 ο Στάλιν στο λόγο του «Στο μέτωπο των σιτηρών» («Απαντα», τόμος 11, σελ. 95) τονίζει: «Η βασική αιτία των δυσκολιών μας στα σιτηρά είναι ότι στη χώρα μας η αύξηση της εμπορεύσιμης παραγωγής σιτηρών προχωρείπιο αργά από την αύξηση των αναγκών σε σιτηρά». Παρά το γεγονός ότι η ΕΣΣΔ έχει φτάσει το προπολεμικό επίπεδο παραγωγής σιτηρών, παράγει 2 φορές λιγότεραεμπορεύσιμα σιτηρά και εξάγει 20 φορές λιγότερα απ' ό,τι προπολεμικά. Πώς εξηγείται το φαινόμενο αυτό; Εξηγείται πρώτα και κύρια από το γεγονός ότι με την επανάσταση περνάμε από το μεγάλο τσιφλικάδικο και κουλάκικο νοικοκυριό στο μικρό και μεσαίο νοικοκυριό (που δίνει ένα μικρότερο ποσοστό της συνολικής παραγωγής του στο εμπόριο). Αρα, το πρόβλημα της αγροτικής παραγωγής εντοπίζεται στις διαστάσεις του αγροτικού νοικοκυριού και τις δυνατότητες που δίνει το μεγάλο νοικοκυριό για ανέβασμα της παραγωγικότητας της εργασίας, με τη χρήση μηχανών, επιστήμης, λιπασμάτων, κτλ. Πρόκειται για πρόβλημα φρεναρίσματος των παραγωγικών δυνάμεων από τις υπάρχουσες σχέσεις παραγωγής.
Τις δυσκολίες στο μέτωπο των σιτηρών τις εκμεταλλεύτηκαν τα καπιταλιστικά στοιχεία του χωριού για να υπονομεύσουν τη σοβιετική οικονομική πολιτική. Οι κουλάκοι είχαν ενισχύσει τη θέση τους ως ένα διακριτό ταξικό στρώμα και δύναμη, με τα δικά τους συμφέροντα και καθήκοντα, προσπαθούσαν να τραβήξουν σε συμμαχία και μεσαία αγροτικά στρώματα. Ποια ήταν η διέξοδος από αυτήν την κατάσταση; Για τους μπολσεβίκους η μόνη πραγματική διέξοδος «βρίσκεται στο πέρασμα από το ατομικό αγροτικό νοικοκυριό στο συλλογικό, στο κοινωνικό νοικοκυριό στη γεωργία». Πέρασμα που απαιτούσε τη συμμαχία με τις εργαζόμενες μάζες της αγροτιάς, σε αντιπαράθεση με τα καπιταλιστικά στοιχεία της αγροτιάς.
Αντιμέτωπη με ένα οξύτατο πρόβλημα εφοδιασμού του πληθυσμού των πόλεων και με την πιθανότητα διάρρηξης της εμπιστοσύνης της εργατικής τάξης, η σοβιετική ηγεσία προχωρεί με εξαιρετικά μετρημένα βήματα σε όλη τη διάρκεια του 1928-1929. Υιοθετεί μεθόδους επέκτασης της σοσιαλιστικής δημοκρατίας στην ύπαιθρο, ενισχύοντας την πρωτοβουλία και την ενεργητική συμβολή της φτωχής και μεσαίας αγροτιάς στην υλοποίηση των πλάνων, στη δημιουργία και την ανάπτυξη των κολχόζ, στον παραμερισμό των κουλάκων. Είναι αυτές οι μέθοδοι που βοηθούν στη στερέωση της συμμαχίας με τη μικρομεσαία αγροτιά και προετοιμάζουν το έδαφος για το γρήγορο πέρασμά της στη μαζική κολεκτιβοποίηση από το χειμώνα του 1929-1930.
Η κολεκτιβοποίηση της αγροτικής παραγωγής δεν αποτελεί επομένως μια βολονταριστική επιλογή του Μπολσεβίκικου Κόμματος και της ηγεσίας του υπό τον Στάλιν, αλλά μια αδήριτη αναγκαιότητα της οξυμένης ταξικής πάλης. Οδηγεί στην εξάλειψη της τάξης των κουλάκων και στο ραγδαίο περιορισμό της μικρής αγροτικής παραγωγής, προϋπόθεση για το παραπέρα ξετύλιγμα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.
Στα αποσπάσματα που παραθέτουμε από το λόγο «Ζητήματα της αγροτικής πολιτικής στην ΕΣΣΔ» (27 Δεκέμβρη 1929), ο Ι. Β. Στάλιν εκθέτει παραστατικά τις μέχρι τότε κατακτήσεις της μικρομεσαίας αγροτιάς ως αποτέλεσμα της Οχτωβριανής Επανάστασης, αλλά και τους παράγοντες που όχι μόνο επιτρέπουν, αλλά και απαιτούν τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή τη ριζική στροφή στην πολιτική του Κόμματος και το πέρασμα στην ολοκληρωτική κολεκτιβοποίηση. Δείχνει με διαλεκτικό τρόπο πώς τα συνεταιριστικά αγροκτήματα, τα κολχόζ, αποτελούν προχώρημα της σοσιαλιστικής ανάπτυξης στην ύπαιθρο, χωρίς βέβαια να μπορούν να εξαλείψουν την ταξική πάλη στο εσωτερικό τους, λόγω της λειψής ακόμα ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και της αντίστοιχης ατομικίστικης συνείδησης. Οπως είναι γνωστό, για την πολιτική αυτή γραμμή διεξήχθη σκληρή αντιπαράθεση μέσα στο ΠΚΚ (μπ.). Ο Μπουχάριν τέθηκε επικεφαλής πλατφόρμας στο Κόμμα (που χαρακτηρίστηκε ως «δεξιά παρέκκλιση»), αντιδρώντας στην πολιτική της κολεκτιβοποίησης και εκφράζοντας ουσιαστικά τα συμφέροντα των κουλάκων. Η παραπέρα πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην ΕΣΣΔ θα έρθει να επιβεβαιώσει τη σημασία, αλλά και τον αντιφατικό χαρακτήρα της συνεταιριστικής - κολχόζνικης μορφής ιδιοκτησίας, και να καταδείξει την αναγκαιότητα σταδιακού ανεβάσματος της ιδιοκτησίας των κολχόζ ως το επίπεδο της άμεσα κοινωνικής ιδιοκτησίας (δες και το έργο του Στάλιν «Οικονομικά προβλήματα του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ»).

Β. Ο.

ByΦιλιππος Ανθης στις

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

TOP READ