ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ Η «μοντέρνα» καπιταλιστική βαρβαρότητα

Η Ευρωπαϊκή Ενωση, αυτό το αντιδραστικό κατασκεύασμα του διεθνούς κεφαλαίου, επιμελώς επιχειρείται από τους ιδεολογικούς του εκπροσώπους να μην αποκαλυφθεί στις εργατικές μάζες το βαθύτατο ταξικό περιεχόμενό του.

Για παράδειγμα, αποκρύπτεται η πατρότητα της ιδέας για την Ενωμένη Ευρώπη, η οποία ανήκει περισσότερο στον Τσόρτσιλ. Ο αντιδραστικός Βρετανός πολιτικός το Σεπτέμβρη του 1946 μπροστά στα μεταπολεμικά ερείπια κατά τη διάρκεια ομιλίας του στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης πρότεινε τη δημιουργία των Ευρωπαϊκών Ηνωμένων Πολιτειών.

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Τζον Φόστερ Ντάλες, υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, σε ομιλία του στις 17 Γενάρη του 1947, ανάλογης ιστορικής σημασίας με την ομιλία του Τσόρτσιλ δήλωνε: «Η Ευρώπη πρέπει να ομοσπονδοποιηθεί ή να εξαφανιστεί!».

Πολύ όμως πιο πριν από τους οραματιστές της καπιταλιστικής Ευρώπης και συγκεκριμένα στις αρχές του αιώνα, ο Λένιν στο περίφημο άρθρο του «Για το σύνθημα των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης» είχε προβλέψει και το ενδεχόμενο της Ενωμένης Ευρώπης και το ταξικό της περιεχόμενο. Κατά τον Λένιν: «Οι Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης στις συνθήκες του καπιταλισμού θα ισοδυναμούσαν με συμφωνία για το μοίρασμα των αποικιών. Στον καπιταλισμό όμως δεν μπορεί να υπάρξει άλλη βάση, άλλη αρχή μοιρασιάς εκτός από τη δύναμη (...) Στις συνθήκες του καπιταλισμού είναι αδύνατη μια ισόμετρη οικονομική ανάπτυξη των διαφόρων οικονομιών και των διαφόρων κρατών (...) Φυσικά είναι δυνατέςπροσωρινές συμφωνίες ανάμεσα σε καπιταλιστές και ανάμεσα σε κράτη. Μ' αυτή την έννοια μπορεί να δημιουργηθούν και οι Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης, σαν συμφωνία τωνΕυρωπαίων καπιταλιστών... με ποιο σκοπό; Μόνο με το σκοπό να πνίξουν από κοινού το σοσιαλισμό στην Ευρώπη, να περιφρουρήσουν από κοινού τις ληστεμένες αποικίες ενάντιαστην Ιαπωνία και στην Αμερική». Και ο Λένιν καταλήγει στο συμπέρασμα: «Οι Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης μέσα σε καπιταλιστικό καθεστώς είτε είναι απραγματοποίητες, είτε είναι αντιδραστικές».

Η θεωρητική σύλληψη του Λένιν είναι καθ' όλα προφητική και επίκαιρη. Η ερμηνεία της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης μπορεί να γίνει, και μάλιστα σε πολύ ικανοποιητικό βαθμό, με βάση τις υποθέσεις του. Η βάση των συμφωνιών οι οποίες κλείνονται κατά τη διάρκεια των Συνόδων Κορυφής είναι η δύναμη. Οι ευρωπαϊκές Συνθήκες αναθεωρούνται στη βάση των αλλαγών που παρατηρούνται στο συσχετισμό των δυνάμεων, ανάμεσα στα ευρωπαϊκά κράτη-έθνη, με αποτέλεσμα οι συμφωνίες να έχουν πάντα προσωρινό χαρακτήρα.

Επίσης, ο απώτερος σκοπός των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης, κατά τον Λένιν, είναι το πνίξιμο του σοσιαλισμού, και μ' αυτή την έννοια τις θεωρούσε υπό καπιταλιστικό καθεστώς αντιδραστικές. Κανένας άλλωστε σοβαρός άνθρωπος δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι με την παρουσία αρκετών «σοσιαλιστικών» κυβερνήσεων στην Ευρωπαϊκή Ενωση έχουμε αυτόματα και σοσιαλισμό. Μάλλον το αντίθετο συνήθως συμβαίνει. Για παράδειγμα, οι «σοσιαλιστές» και σοσιαλδημοκράτες τύπου Ντ' Αλέμα, Ζοσπέν, Μπλερ και Σρέντερ βομβάρδιζαν ανηλεώς χωρίς οίκτο τη Γιουγκοσλαβία, επιβεβαιώνοντας την άποψη ότι η Ενωμένη Ευρώπη υπό καπιταλιστικό καθεστώς ούτως ή άλλως είναι αντιδραστική.

Οι φιλοευρωπαϊστές συνειδητά αποσιωπούν το βαθύτερο νόημα του άρθρου του Λένιν, αλλά και γενικότερα του μαρξισμού. Ο μαρξισμός απορρίπτεται συλλήβδην και, δυστυχώς, στην πλουραλιστική μας δημοκρατία δεν υπάρχει ελάχιστος χώρος για να δημοσιευτεί ένα άρθρο 5-6 σελίδων, για να φωτίσει το «σύγχρονο» αυτό ευρωπαϊκό φαινόμενο.

Το οξύμωρο της ευρωπαϊκής ενοποίησης είναι ότι Ευρωπαίοι και Αμερικανοί ιμπεριαλιστές για διαφορετικούς λόγους επιδιώκουν την ένωση της Ευρώπης. Σημείο συνάντησης του διεθνούς κεφαλαίου είναι η αγορά. Η ενιαία αγορά προκάλεσε τη δημιουργία της πρώην ΕΟΚ. Το ευρωπαϊκό κεφάλαιο για να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό των αμερικανικών και ιαπωνικών κεφαλαίων προχώρησε στην ενοποίηση της Ευρώπης.

Η ευρωπαϊκή ενοποίηση ομοιάζει ως αρχαία ελληνική τραγωδία. Εκόντες άκοντες οι ιμπεριαλιστές σπρώχνουν το άρμα της Ενωσης. Η τραγωδία συνίσταται στο γεγονός ότι από αυτό το αντικειμενικό δημιούργημα του διεθνούς καπιταλισμού είναι αδύνατον να επωφεληθούν οι πάντες.

Η ΕΕ και οι ΗΠΑ είναι οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες στον κόσμο και αλληλοεξαρτώνται όλο και περισσότερο. Μαζί, αποτελούν το 50% της παγκόσμιας οικονομίας. Το ΑΕΠ των ΗΠΑ αγγίζει τα 10 τρισεκατομμύρια δολάρια και αντιστοιχεί στο 30% του παγκόσμιου προϊόντος. Δηλαδή, η ΕΕ των 15 παράγει το 20% του παγκόσμιου προϊόντος. Δεύτερη μεγαλύτερη σε μέγεθος εθνική οικονομία μετά τις ΗΠΑ είναι η Ιαπωνία. Η χώρα αυτή παράγει το 14% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Οι συσχετισμοί είναι λίαν ευμετάβλητοι. Οι ΗΠΑ φαίνεται να έχουν το προβάδισμα. Ενα ενιαίο εθνικό κράτος οι ΗΠΑ, με πληθυσμό 278 εκατ. κατοίκους, παράγουν 10,7 τρισ. δολάρια ΑΕΠ, και με 30.492 δολάρια κατά κεφαλήν ΑΕΠ, όταν η ΕΕ των 15 με πληθυσμό 377 εκατ. κατοίκους παράγει 8,5 τρισ. δολάρια ΑΕΠ και με κατά κεφαλήν ΑΕΠ 21.295 δολάρια. Επίσης, το 2003 οι ΗΠΑ κατέβαλαν για αμυντικές δαπάνες 410 δισ. δολάρια έναντι 150 της ΕΕ. Η υπεροχή των ΗΠΑ έναντι της Ευρώπης στα όπλα είναι καταφανής. Η ανεξαρτησία της Ευρώπης έναντι των ΗΠΑ φαντάζει όνειρο θερινής νυκτός.

Τις ανισότιμες αυτές σχέσεις εκμεταλλεύονται οι ΗΠΑ και βήμα το βήμα εξαγοράζουν χώρες-μέλη και τις στρέφουν εναντίον του γαλλογερμανικού άξονα. Το εθνικό κράτος, αυτό το «μαντρί» της αστικής τάξης, είναι το μεγάλο εμπόδιο για τη Γερμανία να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ.

Η Γερμανία συμμετέχοντας κατά 31,91% στο ευρώ επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Αλλωστε, τι αντίσταση δύναται να προβάλει μια χώρα σαν την Ελλάδα με συμμετοχή 0,42% στο ευρώ; Η Γερμανία μπορεί να ποδοπατά χώρες όπως η Ελλάδα, αλλά κι αυτή ποδοπατιέται από τις ΗΠΑ. Αυτό φαίνεται να είναι το αποκρουστικό πρόσωπο του ιμπεριαλισμού. Ο ένας ιμπεριαλιστής ποδοπατά τον άλλο και όλοι μαζί ποδοπατούν τους λαούς.

Η ευρωπαϊκή κατασκευή υπό γερμανική ηγεμονία έχει ως συνέπεια τα «μικρά» «περιφερειακά» κράτη-μέλη της Ενωσης σταδιακά να χάνουν την εθνική τους υπόσταση. Σ' αντίθεση με τα «κεντρικά» ηγεμονικά κράτη-μέλη, τα οποία ενισχύονται. Η οικονομική διολίσθηση των ασθενέστερων «περιφερειακών» κρατών-μελών της Ενωσης φαίνεται να αποτελεί αποτέλεσμα της άνισης ανάπτυξης. Εξάλλου, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν υπάρχει κοινοτικό συμφέρον, αλλά μόνο επιμέρους εθνικά συμφέροντα. Μ' αυτή την έννοια έθνη αναπτύσσονται και έθνη περιθωριοποιούνται.

Η ευρωπαϊκή καπιταλιστική ενοποίηση, όπως και η περιώνυμη παγκοσμιοποίηση αποτελούν εσωτερικές τάσεις του κεφαλαιοκρατικού τρόπου κοινωνικής αναπαραγωγής και ενυπάρχουν μέσα στο ίδιο του το αίμα, άμα τη εμφανίσει του. Αυτό δείχνει όλη η ιστορική διαδρομή του καπιταλισμού. Η συγκέντρωση και η συγκεντροποίηση του κεφαλαίου, ένας από τους βασικούς νόμους της κεφαλαιοκρατικής συσσώρευσης, πραγματοποιείται κάτω από συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες όπου η διεθνοποίηση της παραγωγής αποτελεί συστατικό τους στοιχείο.

Κατά συνέπεια η ευρωπαϊκή οικονομική και πολιτική ολοκλήρωση δεν μπορεί να κατανοηθεί έξω από τη διαδικασία διεθνοποίησης της παραγωγής και των υπερεθνικών μηχανισμών ταξικής ρύθμισης. Στην ουσία δεν πρόκειται για μια διαδικασία συμπλήρωσης των ελλείψεων και επίλυσης των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα οικονομικά ασθενέστερα κράτη-μέλη της κοινότητας, στο πλαίσιο ενός υπερεθνικού μορφώματος, όπου επικρατεί ο αλτρουισμός και η διεθνής αλληλεγγύη των ισχυρών προς τους αδυνάτους. Στην ουσία συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Η υποταγή και η καθυπόταξη των αδυνάτων στις θελήσεις και στα κελεύσματα των ισχυρών.

Το διαρκές κυνήγι του κέρδους από το κεφάλαιο έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον κατακερματισμό των παραγωγικών δυνάμεων. Κάθε τι το μικρό είναι μόνιμος εχθρός του κέρδους και των όπου Γης κεφαλαιοκρατών. Το κυνήγι του κέρδους έχει ως αποτέλεσμα η αστική τάξη από συστάσεώς της να φωλιάζει παντού, να συνάπτει παντού σχέσεις θυσιάζοντας οτιδήποτε μικρό στο βωμό του μέγιστου κέρδους.

Ο καπιταλισμός άμα τη εμφανίσει του, ως τάνκερ στη λίμνη των Ιωαννίνων, ασφυκτιά και τρομάζει μπροστά στην έννοια του μικρού. Θέλει να τρέξει παντού, σ' όλες τις θάλασσες, τις στεριές και στους ουρανούς. Οπως πολύ εύστοχα τόνισε ο πρώτος δολοφονημένος Πρόεδρος των ΗΠΑ, Αβραάμ Λίνκολν, «σύνορα που δεν διασχίζουν εμπορεύματα, τα διαβαίνουν στρατιώτες».

Ο καπιταλισμός από συστάσεώς του μέχρι σήμερα αναζητεί το παγκόσμιο στο όνομα του κέρδους. Κάτι το οποίο δείχνει περίτρανα και η πορεία της ανθρωπότητας στην αυγή του 21ου αιώνα. Οι πολυεθνικές επιχειρήσεις είναι οι σύγχρονοι στρατοί που εξορμούν στα διεθνή χρηματιστήρια, τους σύγχρονους ναούς του χρήματος, κηρύττοντας τους ακήρυκτους οικονομικούς πολέμους.

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα δεν ήταν τίποτα περισσότερο, αλλά και τίποτα λιγότερο από την αντικειμενική κίνηση του κεφαλαίου για παγκόσμια κυριαρχία. Δεν προέκυψε από την πίεση των αδυνάτων, τουναντίον οι ισχυροί της Ευρώπης (Γαλλία, Γερμανία) αποφάσισαν για τη μορφή αλλά και το περιεχόμενο της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Στον αιώνα μας οι οικονομικές και πολιτικές ολοκληρώσεις υπακούουν στους νόμους της κεφαλαιοκρατικής συσσώρευσης. Ο «φρέσκος» αέρας του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού σηματοδοτεί τη μετατροπή του κόσμου σ' ένα απέραντο χωριό που στην προμετωπίδα του έχει ως έμβλημα το κυνήγι του κέρδους.

Η κίνηση όμως του κεφαλαίου που ακολουθεί δεν είναι ευθύγραμμη πορεία. Υπάρχουν αντιθέσεις, αντιφάσεις όπως και μεγάλες αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις, οι οποίες πότε εκδηλώνονται ανοιχτά αλλά και πότε καλυμμένα. Η διαρκής αναζήτηση του κέρδους και η επιδίωξη του καπιταλισμού για παγκόσμια ηγεμονία έχει ως αποτέλεσμα να ξεσπούν ανοιχτές συγκρούσεις ανάμεσα σε καπιταλιστές αλλά και σε κράτη ολόκληρα. Αλλωστε, δεν πρέπει να μας διαφεύγει η γνωστή ρήση του Μαρξ, «Ο μεγαλύτερος εχθρός του καπιταλισμού είναι οι καπιταλιστές». Ο κάθε ξεχωριστός καπιταλιστής και το κάθε ξεχωριστό καπιταλιστικό κράτος είναι ικανοί να βάλουν φωτιά και να κάψουν το σύστημα προκειμένου πάνω στις στάχτες και στα ερείπια να οικοδομήσουν τα κέρδη τους. Αυτό έδειξε η όλη πορεία της ΕΟΚ κι αυτό δείχνει και η σημερινή Ευρωπαϊκή Ενωση.

Το οικονομικοπολιτικό φαινόμενο της ευρωπαϊκής ενοποίησης ανταποκρίνεται στις αντικειμενικές τάσεις κίνησης και ανάπτυξης της οικονομίας, η οποία διαρκώς διεθνοποιείται. Οι οικονομικές ολοκληρώσεις αποτελούν αδιαμφισβήτητες νομοτέλειες του καπιταλισμού της εποχής μας, και είναι αποτέλεσμα του διεθνούς ανταγωνισμού. Οι προσπάθειες των ιμπεριαλιστικών χωρών για παγκόσμια ηγεμονία οδηγούν στο να δένουν στο άρμα τους ένα ένα τα μικρά κράτη, ως βαγόνια σε αμαξοστοιχία. Ο ανταγωνισμός είναι σφοδρός, οι πόλεμοι είναι πότε κρυφοί και πότε ξεσπούν ανοιχτά. Στο πλαίσιο αυτό του διεθνούς ανταγωνισμού, λειτουργεί και η ευρωπαϊκή ενοποίηση. Το μέλλον αβέβαιο. Γενικός κριτής: Η πάλη των τάξεων.

Παραπομπές

1. Β. Ι. Λένιν, «Για το σύνθημα των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης», Απαντα, τόμος 26ος, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 1978, σελ. 361 - 363.

2. Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «Η Ευρωπαϊκή Ενωση και ο κόσμος», Βρυξέλλες, 2001, σελ. 7.

3. Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ό.π. σελ. 23.

4. Τρύφωνας Κωστόπουλος, «Ευρωπαϊκή Οικονομική Ολοκλήρωση και εθνικό κράτος, περιφέρειες και περιφερειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης», εκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 2000.

Του
Τρύφωνα ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ*
* Ο Τρύφωνας Κωστόπουλος είναι Λέκτορας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας

    

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

10/12/2011

 -- «Για το σύνθημα των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης»

25/11/2007

 -- Ενάντια στις ιμπεριαλιστικές ενώσεις

14/8/2007

 -- Κάτι σάπιο υπάρχει στο «βασίλειο» της Δανιμαρκίας

26/10/2004

 -- ΑΤΙΤΛΟ

26/4/2003

 -- Δυο σύντομες στιγμές από το πάντα επίκαιρο έργο του

Σελίδα 18