Η κοινωνία προχωρά μόνο με αγώνες

Η κοινωνία προχωρά μόνο με αγώνες

"Αποφασίζω να δικαιώσω τους αδικημένους", μια θεατρική κατάθεση του Χρήστου Καλαβρούζου, με το λόγο του Μακρυγιάννη

"... Να 'ρθει ένας να μου ειπεί ότι θα πάει ομπρός η πατρίδα, στέργομαι να μου βγάλει και τα δυο μου μάτια. Οτι αν είμαι στραβός και η πατρίδα μου είναι καλά, με θρέφει. Αν είναι η πατρίδα μου αχαμνά, δέκα μάτια να 'χω, στραβός θανά είμαι... " (Μακρυγιάννης).

"Αποφασίζω να δικαιώσω τους αδικημένους",αυτή η φράση του Μακρυγιάννη,που όπως σημειώνει και ο καθηγητής ΠανεπιστημίουΙ. Θ. Κακριδής,"λες και είναι ξεσηκωμένη από την Αθηναίων Πολιτεία του Αριστοτέλη ή από τους Επιτάφιους Λόγους του 5ου και 4ου π. Χ. αιώνα... ότι κάθε πολίτης έχει δικαίωμα να βοηθά τους αδικημένους. "Επαμύνειν τοις αδικουμένοις"", αυτή η φράση αποτελεί τον τίτλο της παράστασης της "Θεατρικής κατάθεσης" του Χρήστου Καλαβρούζου.Οπου κι αν παρουσιάστηκε η εκπληκτική αυτή παράσταση συγκίνησε, ενθουσίασε το κοινό που εκφράστηκε με παρατεταμένα χειροκροτήματα και πολλά "μπράβο" με μια φωνή. Η παράσταση θα παρουσιαστεί στις 15 Σεπτεμβρίου, στο Κατράκειο, στις 27 στο θέατρο "Αλέξη Μινωτή" στο Αιγάλεω, αλλά και στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ.

Πολύτιμη διαθήκη

Πρόκειται για μια παράσταση βασισμένη στις μαρτυρίες και τα βιώματα από τα "Απομνημονεύματα του Στρατηγού Μακρυγιάννη". Την επιλογή των κειμένων έκανε οΧρήστος Καλαβρούζος,ο οποίος και ερμηνεύει.

Ο Χρήστος Καλαβρούζος μετά την "Αληθινή απολογία του Σωκράτη" του Κώστα Βάρναλη,επέλεξε ένα σπουδαίο κείμενο, που "δεν είναι άλλο παρά η συνείδηση ενός ολόκληρου λαού, μια πολύτιμη διαθήκη" - όπως επισημαίνει ο Χρήστος Καλαβρούζος ο οποίος βουρκώνοντας καθώς επαναλαμβάνει τα λόγια του Μακρυγιάννη "να αποδείξω αυτεινών τις ψευτιές και τις χαμερπιές τους κατά δύναμιν διατί δεν υποφέρνω να βλέπω το άδικον να πνίγει το δίκιον",συνεχίζει: "σήμερα, που η παραφροσύνη στράγγιξε το αίμα τόσων αθώων και ο άνθρωπος απαιτεί απ' τον "άνθρωπο" τη δικαίωση των αδικημένων, ο Μακρυγιάννης γίνεται συνταρακτικά επίκαιρος".

Μπορεί ο Μακρυγιάννης, όπως ο ίδιος έγραφε, να μην "είχα την τύχη να μάθω γράμματα. Εκανα τον υπηρέτη... για να ζήσω σ' αυτή την κοινωνία"... όμως, αυτό δεν εμποδίζει από το να νιώθει την αλήθεια και να τη μεταδίδει μέσα από τα κείμενά του. "Ηταν από τις πιο μορφωμένες ψυχές του ελληνισμού" - γράφει ο Γιώργος Σεφέρης στο βιβλίο του "Ενας Ελληνας - Ο Μακρυγιάννης"."Και η μόρφωση, η Παιδεία που δηλώνει ο Μακρυγιάννης, δεν είναι κάτι ξέχωρο ή αποσπασματικά δικό του. Είναι το κοινό χτήμα, η ψυχική περιουσία μιας φυλής, παραδομένης για αιώνες και χιλιετίες, από γενιά σε γενιά, από ευαισθησία σε ευαισθησία".

Το περιεχόμενο της γραφής του είναι ο ατέλειωτος και τραγικός αγώνας ενός ανθρώπου, που με τα ένστικτα της φυλής του βαθιά ριζωμένα μέσα στα σπλάχνα του, αναζητά την ελευθερία, το δίκιο, την ανθρωπιά.

"Το διαρκές μοτίβο πάνω στο οποίο κινείται και μας παραδίδει μέσα από τα γραπτά του - λέει ο Χ. Καλαβρούζος - "είναι το δίκιο και το άδικο".

"Κι όσα σημειώνω τα σημειώνω γιατί δεν υποφέρνω να βλέπω το άδικο" - γράφει ο Μακρυγιάννης - "να πνίγει το δίκιο. Για κείνο έμαθα γράμματα στα γεράματα και κάνω αυτό το γράψιμο το απελέκητο, ότι δεν είχα τον τρόπο όντας παιδί να σπουδάξω: ήμουν φτωχός και έκανα τον υπερέτη και τιμάρευα άλογα κι άλλες πλήθος δουλιές έκανα, να βγάλω το πατρικό μου χρέος που μας χρέωσαν οι χαραμήδες... Ενα πράμα μόνο με παρακίνησε κι εμένα να γράψω: ότι τούτη την πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί, και σοφοί κι αμαθείς, και πλούσιοι και φτωχοί, και πολιτικοί και στρατιωτικοί, και οι πλέον μικρότεροι άνθρωποι. Οσοι αγωνιστήκαμεν, αναλόγως ο καθείς, έχομε να ζήσομεν εδώ... Εγραψα γυμνή την αλήθεια, να ιδούνε όλοι οι Ελληνες ν' αγωνίζονται για την πατρίδα τους, για τη θρησκεία τους, να ιδούνε και τα παιδιά μου και να λένε: "Εχομε αγώνες πατρικούς, έχομε θυσίες" - αν είναι αγώνες και θυσίες. Και να μπαίνουν σε φιλοτιμία και να εργάζονται στο καλό της πατρίδας τους, της θρησκείας τους και της κοινωνίας - ότι θα είναι καλά δικά τους. Οχι όμως να φαντάζονται για τα κατορθώματα τα πατρικά, όχι να πορνεύουν την αρετή και να καταπατούν το νόμο, και να 'χουν την επιρροή για ικανότη"...

Αγγίζει το νου και την καρδιά

"Ο βίος του Μακρυγιάννη (1797 - 1864) είναι ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής του Ελληνισμού στα εξήντα πρώτα χρόνια του περασμένου αιώνα" - όπως γράφει ο Γιώργος Σεφέρης.

Η επικαιρότητα του λόγου του Μακρυγιάννη είναι αδιαμφισβήτητη. "Χθες, σήμερα και πάντα - λέει ο Χ. Καλαβρούζος, ο λόγος του Μακρυγιάννη θα είναι επίκαιρος. Οταν βλέπει γύρω του τη φτώχεια, τους συναγωνιστές του, τους απλούς, τους τίμιους ανθρώπους να δυστυχούν, αυτός υψώνει φωνή. Σ' αυτή την ταραγμένη εποχή που προσπαθούσε να στεριώσει το ελληνικό κράτος, ο Μακρυγιάννης βλέπει το ρόλο των ξένων και μαστιγώνει αλύπητα τους ξένους. "Οι ακαθαρσίες της Ευρώπης" - λέει - "μας έφεραν τις δικές τους βρωμιές, έσπειραν τη δική τους αρετή, φατρία, διχόνοια, κατασκοπία κι εχάθη αυτό το άνθος των Ελλήνων στους εμφύλιους πολέμους".Αυτά είναι πόνος βαθύτερος μέσα του. Τον εμφύλιο πόλεμο, αυτό το σπαραγμό... Οι ξένοι είναι υποκινητές και διχάζουν τους λαούς. Αυτό κάνουν σήμερα οι μεγάλες δυνάμεις. Πιστεύω ότι ο Μακρυγιάννης αγγίζει το νου και την καρδιά. Στέλνει μήνυμα στη διανόηση, στους πολιτικούς όπου κι αν ανήκουν, αλλά και στους ξενοβαλμένους πολιτικούς".

"Οσοι έχουν την τύχη μας σήμερο στα χέρια τους" - γράφει το 1851 - "όσοι μας κυβερνούν, μεγάλοι και μικροί, και υπουργοί και βουλευταί, το 'χουν σε δόξα, το 'χουν σε τιμή, το 'χουν σε ικανότη το να τους ειπείς ότι έκλεψαν, ότι πρόδωσαν, ότι ήφεραν τόσα κακά στην πατρίδα. Είναι άξιοι άνθρωποι και τιμώνται και βραβεύονται. Οσοι είναι τίμιοι κατατρέχονται ως ανάξιοι της κοινωνίας και της πολιτείας".

Χαρακτηριστικό της σπουδαίας ψυχής είναι και αυτό: "Επειδή τις όσοι αγωνίστηκαν πεθαίνουν από την πείνα και την ταλαιπωρίαν το μισθόν όπου μου δίνετε διατάξατε να μου κοπεί και να δοθεί εις τους αγωνιστές και χήρες και ορφανά των σκοτωμένων".

"Είναι καθαρός και με τους αντιπάλους του" - συμπληρώνει οΧ. Καλαβρούζος."Οταν κάνει την απόδραση πηγαίνει στο κονάκι του εχθρού του "σε λίγες μέρες" - λέει - "αρρώστησε ο εχθρός μου και τον περιποιόμουν καλύτερα από τον εαυτό μου". Που μπορούσε να τον σκοτώσει. Αυτή είναι η ελληνική ψυχή. Και στους μετέπειτα αγώνες, πόσοι άνθρωποι δε βρήκαν στέγη και φιλοξενία σε αντίθετα πολιτικά σπίτια".

Ολη η πείρα της τρομαχτικής εκείνης πάλης είναι συγκεντρωμένη μέσα στους συλλογισμούς και την καταγραφή γεγονότων από τον Μακρυγιάννη. Η μνήμη του γίνεται μνήμη μας. Μνήμη της ρίζας μας. Μνήμη της δύναμης του λαού μας μέσα στους αιώνες.

"Κι αν είμαστε ολίγοι στο πλήθος του Μπραϊμη" - γράφει ο Μακρυγιάννης -"παρηγοριόμαστε μ' έναν τρόπο. Οτι η τύχη μας έχει τους Ελληνες πάντοτε ολίγους. Οτι αρχή και τέλος, παλαιόθε και ως τώρα, όλα τα θεριά πολεμούν να μας φάνε και δεν μπορούνε. Τρώνε από μας και μένει και μαγιά. Και οι ολίγοι αποφασίζουν να πεθάνουν. Κι όταν κάνουν αυτήνη την απόφαση, λίγες φορές χάνουν και πολλές κερδαίνουν. Η θέση όπου είμαστε σήμερα εδώ είναι τοιούτη. Και θα ιδούμε την τύχη μας οι αδύνατοι με τους δυνατούς".

"Αυτό είναι μια από τις μεγαλύτερες αλήθειες" - λέει ο Χ. Καλαβρούζος. "Η κοινωνία δεν προχωρά ούτε με ευχολόγια, ούτε με εφησυχασμούς ή μοιρολατρίες. Χρειάζεται έναν διαρκή αγώνα. Κι αυτός ο αγώνας γίνεται με τη συνείδηση, με το μυαλό και την αξιοπρέπεια".

Σοφία ΑΔΑΜΙΔΟΥ

    

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

12/9/1999

 -- ΑΤΙΤΛΟ