ΒΡΑΖΙΛΙΑ
Δε διακυβεύεται η στρατηγική του κεφαλαίου
 |
Η έκβαση των εκλογών είναι μάλλον αναμενόμενη με την υποψήφια του κυβερνώντος Εργατικού Κόμματος (ΡΤ) Ντίλμα Ρουσέφ, να φέρεται το μεγάλο φαβορί σύμφωνα πάντα με τις δημοσκοπήσεις, με το ενδεχόμενο να εκλεγεί από τον πρώτο κιόλας γύρο των σημερινών εκλογών να είναι ισχυρό καθώς συγκεντρώνει πάνω από 45%. Κυριότερος αντίπαλός της, ο πρώην κυβερνήτης του Σάο Πάολο και υποψήφιος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPDB), Ζουζέ Σέρα, που όμως υπολείπεται πολύ καθώς πάντα κατά τις δημοσκοπήσεις λαμβάνει ποσοστό 24-28%.
Τον προεδρικό θώκο διεκδικούν επίσης, η πρώην υπουργός Περιβάλλοντος και υποψήφια του Πράσινου Κόμματος Μαρίνα Σίλβα. Σε ό,τι αφορά το ΚΚ Βραζιλίας, όπως είχε κάνει και στο παρελθόν με τον Λούλα, στηρίζει την Ρουσέφ, προβάλλοντας ότι αυτή η επιλογή εξυπηρετεί σε επίπεδο τακτικής την ανάγκη της «συνέχισης της αλλαγής», αλλά βάζει και το δικό του στόχο για την σοσιαλιστική προοπτική.
Το Βραζιλιάνικο ΚΚ απορρίπτοντας τη λογική του «μικρότερου κακού», προβάλλει ως μοναδική διέξοδο για τα λαϊκά στρώματα τη συνολική ρήξη με την στρατηγική του κεφάλαιου, την ρήξη με την καπιταλιστική εξουσία για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού, και κατεβάζει υποψήφιο πρόεδρο τον Ιβάν Πινιέρο, ΓΓ της ΚΕ του Κόμματος. Επίσης, υπάρχουν άλλοι 5 υποψήφιοι για την προεδρία.
Πάντως, καθοριστικός παράγοντας για την αναμενόμενη ανέλιξη της Ρουσέφ στην προεδρία είναι ο απερχόμενος Πρόεδρος Λούλα, που τη συνόδευσε στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ώστε να φαίνεται ότι αποτελεί τη «συνέχεια». Και βέβαια το ...πλασάρισμα του Λούλα, του πρώην μεταλλεργάτη, ως του Προέδρου που κατάφερε δήθεν να ικανοποιήσει μαζί με το κεφάλαιο και τα λαϊκά στρώματα, με τη σοσιαλδημοκρατικού τύπου διαχείριση.
Ανάπτυξη σε καπιταλιστική τροχιά
Πάντως, η ατζέντα της Ρουσέφ (όπως και του Σέρα) είναι εν πολλοίς κοινή: ελεύθερη αγορά, οικονομία βασισμένη στις εξαγωγές. Πολιτική ανάπτυξης του αγροτικού και ορυκτού τομέα, ενώ και οι δύο χαίρουν της στήριξης της εγχώριας ολιγαρχίας και των τραπεζών (διαφορετικών τμημάτων της αστικής τάξης). Και δε θα μπορούσε να είναι διαφορετικά καθώς οι τρεις μεγαλύτερες βραζιλιάνικες τράπεζες τα τελευταία χρόνια πριν και επί Λούλα, εξαπλασίασαν τα κέρδη τους, η μερικώς ιδιωτικοποιημένη πετρελαϊκής εταιρία «Petrobras» συγκαταλέγεται ανάμεσα στις 4 μεγαλύτερες παγκοσμίως, η «Vale do Rio Dose» έγινε η δεύτερη μεταλλουργική του πλανήτη, η «Embraer» η τρίτη αεροναυπηγική εταιρεία του κόσμου, ενώ η τραπεζική συγχώνευση των τραπεζών «Itau» και «Unibanco», δημιούργησε έναν τραπεζικό κολοσσό που βρίσκεται στην πρώτη δεκάδα παγκοσμίως. Η καπιταλιστική κερδοφορία τρέχει με «τρελούς ρυθμούς» παρά την κρίση και η ανάπτυξη της Βραζιλίας συγκρίνεται μόνο με της Κίνας. Κατά την οκταετία του Προέδρου Λούλα, το ΑΕΠ (που καταγράφει κυρίως τα υπέρογκα κέρδη του κεφαλαίου) αυξήθηκε συνολικά κατά 37%. Σύμφωνα δε με κάποιες προβλέψεις, μέσα στην επόμενη δεκαετία η Βραζιλία ενδέχεται να αναδειχθεί στην 5η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, ξεπερνώντας τη Μεγάλη Βρετανία όπως αναφέρει δημοσιεύμα της εφημερίδας «Rio Times».
Επιμέρους, κάποιες διαφορές υπάρχουν και η κυριότερη ότι η κυβέρνηση Λούλα, πήρε κάποια μέτρα ανακατανομής εισοδήματος με τα επίσημα στοιχεία να εμφανίζουν τη φτώχεια από το 36,2% το 2004 να μειώθηκε στο 23,9% το 2008 και να μεγάλωσε η λεγόμενη μεσαία τάξη. Βεβαία, η φτώχεια (οι φτωχογειτονιές - φαβέλες στη Βραζιλία εξακολουθούν να υπάρχουν) είναι σύμφυτο του καπιταλισμού και με όποια διαχείρισηήτου, δεν πρόκειται να εξαλειφθεί όσο δεν κοινωνικοποιούνται τα μέσα παραγωγής και ο λαός δεν έχει την εξουσία για να μπορεί να ικανοποιεί τις σύγχρονες και διευρυμένες ανάγκες του.
Πατώντας σε αυτή τη διαχείριση που εξυπηρετεί πρωτίστως το κεφάλαιο, η Ρουσέφ υπόσχεται τη δημιουργία 2,5 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας, περαιτέρω ιδιωτικοποιήσεις και ήδη έχει υποσχεθεί τη μερική ιδιωτικοποίηση των σιδηροδρόμων και άλλων κομβικής σημασίας δημόσιων επιχειρήσεων, ώστε όπως ισχυρίζεται να μειωθούν τα προβλήματα που καταγράφονται στις παρεχόμενες υπηρεσίες. Τάσσεται υπέρ της ύπαρξης ισχυρών κρατικών καπιταλιστικών επιχειρήσεων σε στρατηγικούς τομείς της οικονομίας - την ενέργεια, το πετρέλαιο και τo τραπεζικό σύστημα, ωστόσο σε κάθε ευκαιρία τονίζει ότι το ιδιωτικό κεφάλαιο θα έχει ευκαιρίες και καθησυχάζει τους εγχώριους και ξένους επενδυτές για την πολιτική της, υποσχόμενη αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία και αυτονομία της Κεντρικής Τράπεζας. Επίσης, έχει ταχθεί υπέρ της συμμετοχής ιδιωτών επενδυτών στην κρατική αρχή διαχείρισης των αεροδρομίων, Infraero, ώστε να βελτιωθεί η διαχείριση και να επιταχυνθούν έργα εκσυγχρονισμού που καθυστερούν.
Τα «οικονομικά επιτεύγματα» της Βραζιλίας την οκταετία Λούλα, προς όφελος του κεφαλαίου συνέβαλαν τα μάλα στην ανάδυση και εδραίωσή της ως εν δυνάμει παγκόσμια δύναμη. Πριν επτά χρόνια, όταν ο Πρόεδρος Λούλα έθεσε το ζήτημα των «αλλαγών τη παγκόσμιας οικονομικής γεωγραφίας» και το ζήτημα της συμμετοχής της χώρας του αλλά και άλλων χωρών στους παγκόσμιους θεσμούς, όπως στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, ή στον ΟΗΕ, πολλοί αντέδρασαν με σκεπτικισμό.
Εντούτοις, η ατζέντα της εξωτερικής πολιτικής της Βραζιλίας δεν ήταν «καινοφανής» αλλά αποτελεί συνέχεια - αν και με περιόδους «εσωστρέφειας» - από την εποχή του βαρώνου του Ρίο Μπράνκο, υπουργός Εξωτερικών ένα αιώνα πριν, που είχε δηλώσει ότι «η Βραζιλία δεν πρέπει να εφησυχάσει σε αυτά που ήδη έχει επιτύχει και πρέπει να καταφτάσει ηγεμονικά στον Ειρηνικό». Πενήντα χρόνια μετά, ο κύριος αρχιτέκτονας της στρατηγικής της χώρας, στρατηγός Κέλμπερι ντο Κούτο ε Σίλβα πρότεινε ακριβώς την ίδια πορεία: «Για τη Βραζιλία του σήμερα υπάρχει μόνο μία οδός: επέκταση ή αφανισμός».
Ηγεμονία σε διεθνές επίπεδο μέσω ...της «πολυπολικότητας»
Ειδικά από το 1993 η εξωτερική πολιτική της Βραζιλίας κινείται αποκλειστικά σε δύο άξονες: στην αναζήτηση ολοένα και διευρυνόμενου ρόλου στο διεθνές γίγνεσθαι και στηνοικοδόμηση της ηγεμονίας της στη Νότια Αμερική. Η ανάληψη της εξουσίας εκ μέρους του Προέδρου Λούλα ντα Σίλβα σήμανε και την υιοθέτηση μίας πιο «πολύπλοκης τακτικής», σε αντίθεση με την «πραγματιστική αντίληψη» του προκατόχου του Ενρίκε Καρδόσο για την επίτευξη του στρατηγικού στόχου του βραζιλιάνικου κεφαλαίου, δηλαδή την ανάδειξη του σε «παγκόσμιο παίκτη». Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι ο υπουργός Εξωτερικών Σέλσο Αμορίμ, κατείχε την ίδια θέση και το 1993-4 στην κυβέρνηση Καρδόσο.
Η τακτική περιελάμβανε την ανάδειξη της Βραζιλίας σε ηγετική δύναμη στη Νότιο Αμερική με τη χρήση της «ήρεμης δύναμης», μέσω της συμμετοχής σε περιφερειακούς οργανισμούς, όπως στην Κοινή Αγορά του Νότου - Mercosur και πολύ πρόσφατα στην Ενωση Κρατών της Νοτίου Αμερικής - Unasur. Για την κυβέρνηση της Βραζιλίας οι βασικοί στόχοι είναι να υπάρχει συναίνεση και κοινή πολιτική - ουσιαστικά συστράτευση ή καλύτερη στοίχιση πίσω από τη Βραζιλία - σε συνδυασμό με χαμηλό επίπεδο θεσμοθέτησης, προφανώς για πιο επιδέξιο χειρισμό.
Η οικονομική διείσδυση της Βραζιλίας στην περιφέρεια της ωστόσο, εκμεταλλευόμενη τις διμερείς ή και πολυμερείς συμφωνίες, είναι ακόμη μεγαλύτερη καθώς μέσα από αυτές τις μορφές περιφερειακής ολοκλήρωσης, που διευκολύνουν το διασυνοριακό εμπόριο και διευρύνουν το πεδίο επιχειρηματικής δραστηριότητας, το βραζιλιάνικο κεφάλαιο έχει προχωρήσει σε σημαντικές επενδύσεις, ιδιαίτερα στον τομέα της ενέργειας, επενδύσεις οι οποίες έχουν αναδείξει την κρατική εταιρεία πετρελαίου, την «Petrobras», σε κορυφαία παγκοσμίως. Χαρακτηριστικά παραδείγματα της διείσδυσής της είναι ότι η πλειοψηφία της κτηνοτροφικής παραγωγής, των σφαγείων αλλά και της αρόσιμης γης της Ουρουγουάης ανήκουν πλέον σε βραζιλιάνικες πολυεθνικές. Συνολικά το 1/5 της συνολικής έκτασης της Ουρουγουάης ανήκει σε Αργεντινούς και Βραζιλιάνους και οι μισές τουλάχιστον από τις 10 μεγαλύτερες εξαγωγικές εταιρείες είναι βραζιλιάνικης ιδιοκτησίας. Επίσης, η Βραζιλία ελέγχει το 20% του ΑΕΠ της Βολιβίας, κυρίως μέσω της παραγωγής του φυσικού αερίου και της παραγωγής σόγιας κ.ά. Ωστόσο, όπως αναφέρει ο Ραούλ Ζιμπέτσι στο περιοδικό «Brecha», η επεκτατικότητα της Βραζιλίας έχει δημιουργήσει εντάσεις στη Λατινική Αμερική και το τελευταίο διάστημα, οι Βραζιλιάνοι αξιωματούχοι ακούν ολοένα και περισσότερο χαρακτηρισμούς όπως «ιμπεριαλιστές». Ειδικά αναφερόμενοι στο ρόλο της Βραζιλίας ως επικεφαλής της δύναμης του ΟΗΕ στην Αϊτή, της MINUSTAH και τη βροχή των καταγγελιών για την «κατοχική» της δράση.
Ωστόσο, η ανάληψη της κατοχικής δύναμης στον ΟΗΕ ήταν προαπαιτούμενο για τη Βραζιλία στις επιδιώξεις της όσον αφορά τον ΟΗΕ, καθώς επιδιώκει συστηματικά την αναμόρφωση του Συμβουλίου Ασφαλείας, και δη τη δημιουργία νέων θέσεων μόνιμων μελών, συμπεριλαμβανομένης και της ιδίας.
Η αναμόρφωση των διεθνών θεσμών που προτείνει η κυβέρνηση Λούλα αποβλέπει στην εγκαθίδρυση της «πολυπολικότητας» και δεν είναι τίποτε άλλο παρά η πάγια τακτική, ώστε το βραζιλιάνικο κεφάλαιο, να αναβαθμίζεται στις διεθνείς του σχέσεις, μέσω της Ομάδας των 20 (G20). Ταυτόχρονα, η Βραζιλία δραστηριοποιείται στην IBSA (Νότιος Αφρική, Ινδία και Βραζιλία, συνεργασία που στοχεύει κυρίως στη δημιουργία ενιαίου μετώπου όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις με την Ιαπωνία, τις ΗΠΑ και την ΕΕ) και κυρίως την BRIC, δηλαδή τη Βραζιλία, τη Ρωσία την Ινδία και την Κίνα, που έχουν τουλάχιστον απολύτως κοινή θέση όσον αφορά «ένα νέο παγκόσμιο κοινό νόμισμα που θα αντικαταστήσει το δολάριο». Την ιδια στιγμή, επιδιώκει συνεργασίες σε όλα τα επίπεδα, όπως με την Τουρκία, με τις ανταλλαγές επισκέψεων του Προέδρου Λούλα στην Τουρκία και την πρόσφατη επίσκεψηΤαγίπ Ερντογάν στη Βραζιλία στον απόηχο μάλιστα της συμφωνίας μεταξύ Τουρκίας - Ιράν και Βραζιλίας για πρόγραμμα ανταλλαγής ελαφρώς εμπλουτισμένου ιρανικού ουρανίου με υψηλά εμπλουτισμένο πυρηνικό καύσιμο, η επεξεργασία του οποίου θα γίνει στην Τουρκία. Κοντά σε αυτά δεσπόζουν και οι συμφωνίες με την «Embraer» αλλά και η συμφωνία συνεργασίας «Petrobras» - TPAO για την από κοινού εξερεύνηση κοιτασμάτων στη Μαύρη Θάλασσα.
Οι κινήσεις αυτές του βραζιλιάνικου κεφαλαίου, δείχνουν ότι ο ενδοϊμπεριαλιστικός ανταγωνισμός διευρύνεται.
Χριστίνα ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου