Σχετικά με τον όρο «παγκοσμιοποίηση»

Σχετικά με τον όρο «παγκοσμιοποίηση»

Οι μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις στη Γένοβα απ' αφορμή τη διάσκεψη του «G7+ 1» και ενάντια σ' αυτό το κλαμπ των ηγετών των πιο ισχυρών καπιταλιστικών κρατών του πλανήτη αντιμετωπίστηκαν από τα αστικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης σαν κίνημα κατά της «παγκοσμιοποίησης».

Ο όρος «παγκοσμιοποίηση» έχει πλέον εδραιωθεί στο κοινωνικοπολιτικό λεξιλόγιο της αστικής προπαγάνδας, έτσι που το φαινόμενο το οποίο θέλει να προσδιορίσει, να θεωρείται ως αυτοτελές, αυθύπαρκτο, κυρίαρχο και μάλιστα σαν κινητήριος μοχλός της εξέλιξης στον πλανήτη. Στο όνομά της επιδιώκεται η ιδεολογικοπολιτική στήριξη της πολιτικής που εφαρμόζεται στα καπιταλιστικά κράτη. Αυτήν επικαλούνται κυβερνήσεις και κράτη για την προώθηση διακρατικομονοπωλιακών ρυθμίσεων, μέσω των διεθνών ιμπεριαλιστικών οργανισμών, (Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, Παγκόσμια Τράπεζα, Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, «G7+ 1» κλπ.) αλλά και περιφερειακών, (Ευρωπαϊκή Ενωση). Αυτή αποτελεί τη βάση των διακρατικών συμφωνιών. Αυτήν επικαλούνται και οι κυβερνήσεις και τα κράτη για την πολιτική που εφαρμόζουν, για τις κρατικομονοπωλιακές ρυθμίσεις σε κάθε χώρα, αν και αυτές διαπλέκονται με τις διακρατικομονοπωλιακές.

Είναι γεγονός, επίσης, ότι οι αστικές πολιτικές δυνάμεις που θεωρούν την «παγκοσμιοποίηση» ως το νέο αυθύπαρκτο κυρίαρχο φαινόμενο στις εξελίξεις, αλλά και ορισμένες άλλες πολιτικές δυνάμεις, (π.χ. της Κεντροαριστεράς), επιμένουν να αντιμετωπίζουν το συγκεκριμένο φαινόμενο και την ουσία του σαν μια αντικειμενική διαδικασία, πέρα και έξω από τα κυρίαρχα γνωρίσματα κάθε κοινωνικού συστήματος, την οικονομική του βάση, που είναι οι σχέσεις παραγωγής και το εποικοδόμημα, που είναι το κράτος, η κυβέρνηση και όλοι οι θεσμοί που υπηρετούν την οικονομική βάση, δηλαδή τις συγκεκριμένες παραγωγικές σχέσεις. Ολα τα στοιχεία δηλαδή που προσδιορίζουν μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο την κοινωνία και που σε τελευταία ανάλυση έχουν τη ρίζα τους στη μορφή ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής. Υπάρχουν, βεβαίως, και δυνάμεις που τοποθετούν την εμφάνιση και την ύπαρξη της «παγκοσμιοποίησης» στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων στις σύγχρονες συνθήκες. Σε τελευταία ανάλυση, όλοι αυτοί επιδιώκουν να εδραιωθεί στις συνειδήσεις της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων ότι «παγκοσμιοποίηση» είναι μια ουδέτερη ταξικά αντικειμενική διαδικασία, μια νομοτέλεια της ιστορικής εξέλιξης, που υπηρετείται ή πρέπει να υπηρετείται από την πολιτική, προς όφελος των «πολιτών». Αλλά εδώ, πράγματι, δεν μπορούν να κρύψουν ότι πρόκειται για διαχείριση της οικονομίας. Και σ' αυτό το σημείο της προπαγάνδας των θιασωτών της παγκοσμιοποίησης γίνεται έντονη προσπάθεια να συγκαλυφθεί η ταξική ουσία και το περιεχόμενο αυτού του φαινομένου. Τι σημαίνει, αλήθεια, «πολίτες»; Ταυτίζονται ή είναι παραπλήσια τα συμφέροντα όλων των μελών ή των κοινωνικών τάξεων και στρωμάτων, της καπιταλιστικής κοινωνίας; Τι σημαίνει γενικά οικονομία; Ποιος κινεί την εξέλιξή της στον καπιταλισμό; Δεν είναι το κεφάλαιο που γίνεται κεφάλαιο γιατί, εκμεταλλευόμενο την εργατική δύναμη, τη δουλιά των εργατών, παράγει κέρδη που καρπώνονται οι ιδιοκτήτες του;

Αυτή, λοιπόν, η εφεύρεση, του όρου «παγκοσμιοποίηση» επιδιώκει να συγκαλύψει τον καπιταλισμό στο ιμπεριαλιστικό του στάδιο, την ουσία του αλλά και των εξελίξεων από τη δράση του, όλα εκείνα τα στοιχεία και τους παράγοντες που καθορίζουν τη δράση του κεφαλαίου στις σύγχρονες συνθήκες. Η παγκοσμιοποίηση είναι ο διεθνής ιμπεριαλισμός. Βεβαίως, ως φαινόμενο δεν είναι καινούριο. Οχι μόνο το ιμπεριαλιστικό στάδιο του καπιταλισμού, το οποίο εμφανίζεται ως ιδιαίτερο στάδιό του στις αρχές του 20ού αιώνα. Η δράση του κεφαλαίου, που υπάρχει από τότε που ο καπιταλισμός αντικαθιστά τη φεουδαρχία ως κοινωνικοοικονομικός σχηματισμός, επεκτείνεται έξω από τα όρια της εθνικής αγοράς. Η διεθνοποίηση, ως τάση αντικειμενική στον καπιταλισμό είναι υπαρκτό φαινόμενο από την εδραίωσή του ως σύστημα, ως τρόπος παραγωγής. Δρα, δηλαδή, και στα όρια της εθνικής αγοράς και στα όρια της διεθνούς αγοράς, γιατί δεν μπορεί να υπάρξει έξω από τη διεθνή κυκλοφορία εμπορευμάτων και κεφαλαίου. Είναι αδήριτη η ανάγκη του κεφαλαίου να διευρύνει τη δράση του, να ξεπερνά τα όρια της εθνικής αγοράς. Οχι γιατί η εθνική αγορά εξαντλεί τα όρια των κερδών, αλλά γιατί επιδιώκει το πρόσθετο κέρδος. Αυτή η επιδίωξη γίνεται ακόμη πιο έντονη, αφού στον καπιταλισμό κυρίαρχο γνώρισμα είναι ο ανταγωνισμός και μάλιστα στο ιμπεριαλιστικό του στάδιο οξύνεται στο έπακρο. Και ο ενδοκαπιταλιστικός ανταγωνισμός στην παγκόσμια αγορά έχει επίσης ως γνώρισμά του το κυνήγι της ηγέτιδας δύναμης από μια χώρα ή μια ομάδα χωρών.

Η διεθνοποίηση του κεφαλαίου, λοιπόν, δεν είναι καινούριο φαινόμενο. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Μαρξ - Ενγκελς στο «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος», γράφουν ότι «το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα» και δίνουν την απάντηση από τη σκοπιά της εργατικής τάξης με το «Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε».

Ο Λένιν, επίσης, μελετώντας το τελευταίο στάδιο του καπιταλισμού, προσδιόριζε ανάμεσα στα γνωρίσματά του, την εξαγωγή κεφαλαίων ως σπουδαιότερη από την εξαγωγή εμπορευμάτων, το εδαφικό μοίρασμα των αγορών και των σφαιρών επιρροής, και τις διεθνείς ενώσεις των καπιταλιστών. Γνωρίσματα που προσδιορίζουν τη διεθνή δράση του κεφαλαίου, αλλά και τον οξύτατο ανταγωνισμό που μπορεί να οδηγεί και στον πόλεμο ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κράτη ή ομάδες κρατών, για το εδαφικό ξαναμοίρασμα.

Γιατί όμως, αφού η διεθνοποίηση του κεφαλαίου δεν είναι καινούριο φαινόμενο, την παρουσιάζουν ως νέο, με τον όρο «παγκοσμιοποίηση»; Ο καπιταλισμός, όπως και κάθε σύστημα εξελίσσεται. Με τον όρο «παγκοσμιοποίηση» επιδιώκουν να προσδιορίσουν την ιστορική εξέλιξη του καπιταλισμού στις συνθήκες που διαμορφώνονται στη δεκαετία του '90.

Είναι γεγονός ότι, ιδιαίτερα την τελευταία 10ετία, η διεθνής δράση του κεφαλαίου, οικονομική, πολιτική, στρατιωτική, συνδυασμένα, είναι αλματώδης. Δύο βασικά παράγοντες καθόρισαν αυτή την αλματώδη διεθνή δράση του κεφαλαίου. Ο ένας έχει σχέση με την καπιταλιστική παλινόρθωση στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και στην ΕΣΣΔ. Ο άλλος παράγοντας σχετίζεται με τη μεγάλη συσσώρευση του κεφαλαίου. Αντικειμενικά η μεγάλη συσσώρευση κεφαλαίου, απαιτεί διέξοδο, δηλαδή επενδύσεις. Το κεφάλαιο, αν δεν επενδύεται δεν είναι κεφάλαιο. Και οι κάτοχοί του δεν έχουν άλλο σκοπό από τη συνεχή αναπαραγωγή του σε όλο και πιο διευρυμένη κλίμακα για να αποκομίζουν κέρδη και ταυτόχρονα να μεγαλώνουν τις διαστάσεις του, προκειμένου να αντεπεξέρχονται στον ανταγωνισμό και να συνεχίζεται η αναπαραγωγή του κεφαλαίου.

Αυτές οι εξελίξεις, (ανατροπή σοσιαλιστικών καθεστώτων, μεγάλη συσσώρευση κεφαλαίου), αφ' ενός έχει αλλάξει το συσχετισμό προς όφελος του κεφαλαίου, αφ' ετέρου υπάρχουν νέα εδάφη για μοίρασμα ανάμεσα στα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη και διέξοδος για το υπερσυσσωρευμένο κεφάλαιο. Ταυτόχρονα, το κεφάλαιο απαιτεί σ' αυτές τις συνθήκες πλήρη ελευθερία κίνησης και δράσης, προκειμένου να επιτυγχάνει τα μέγιστα δυνατά κέρδη. Αυτή η διαδικασία συνεπάγεται και ένταση της εκμετάλλευσης, αλλά και ανάληψη στρατιωτικής δράσης, (πόλεμος στα Βαλκάνια και αλλού). Επομένως, συνοδεύεται με μια πρωτόγνωρη για την εργατική τάξη και τους λαούς επιδείνωση της θέσης τους, ένταση της φτώχειας, της ανεργίας, της εξαθλίωσης. Αντικειμενικά, λοιπόν, διευρύνονται οι κοινωνικές ανισότητες και οξύνονται οι ταξικές αντιθέσεις. Αντικειμενικά δημιουργούνται όροι πάλης ενάντια στον καπιταλισμό που διεθνοποιεί τη δράση του αλματωδώς. Ετσι, η πάλη του κινήματος σε εθνικό επίπεδο, περνά σε διεθνικό, αλληλοδιαπλέκεται αντικειμενικά, το ένα επίπεδο ενισχύει το άλλο. Σ' αυτό που η προπαγάνδα των θιασωτών της «παγκοσμιοποίησης» επιμένει, δηλαδή να την παρουσιάζει ως ουδέτερη ταξικά, ανεπίστρεπτη διαδικασία, ως μονόδρομο της ιστορικής εξέλιξης, νομοτέλεια για τους λαούς, ήδη αντιστρέφεται με την αφύπνιση των λαϊκών συνειδήσεων και τα μεγάλα σκιρτήματα αντιιμπεριαλιστικής, αντικαπιταλιστικής πάλης. Αυτός ο δρόμος είναι ο δρόμος της εργατικής τάξης των λαών, η πάλη για την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Πάλη που απαιτεί την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου σε κάθε χώρα, σε συνδυασμό με την κοινή, τη διεθνιστική πάλη κατά του διεθνούς ιμπεριαλισμού.