Ο ρόλος της εργασίας στην εξανθρώπιση του πιθήκου

Ο ρόλος της εργασίας στην εξανθρώπιση του πιθήκου

ΟΚ. Μαρξ αναφέρει ότι «η εργασία είναι πρώτα ένα προτσές ανάμεσα στον άνθρωπο και στη φύση. Ενα προτσές, όπου ο άνθρωπος με τη δική του πράξη μεσολαβεί, ρυθμίζει και ελέγχει την ανταλλαγή της ύλης ανάμεσα στον εαυτό του και τη φύση».

Ο άνθρωπος με τη δική του δραστηριότητα, παίρνει υλικά από τη φύση και τα μετατρέπει σε χρήσιμες, ωφέλιμες μορφές, για να τα χρησιμοποιήσει για τη δική του ζωή, για τις ανάγκες του.

Για να το πετύχει αυτό, βάζει σε κίνηση, ο άνθρωπος, τις φυσικές δυνάμεις που ανήκουν στο σώμα του, το κεφάλι του, τα χέρια, τα μπράτσα, τα πόδια του. Στην πορεία, λοιπόν, κάθε σκόπιμης πράξης, δράσης, κάθε εργασίας ο άνθρωπος ξοδεύει σωματική, νευρική και πνευματική ενέργεια.

Αποτέλεσμα της εργασίας, είναι χρήσιμα, ωφέλημα υλικά αγαθά, για τη ζωή του ανθρώπου. Η εργασία δηλαδή του ανθρώπου είναι πηγή κάθε πλούτου, κάθε δηλαδή αξίας χρήσης.

Μπορούμε να πούμε επομένως ότι η εργασία αποτελεί τον απαραίτητο όρο, για την ύπαρξη, την ανάπτυξη της ανθρώπινης κοινωνίας. Οτι η εργασία αποτελεί τη βασική πηγή αύξησης του πλούτου κάθε ανθρώπινης κοινωνίας.

Αλλά ο ρόλος της εργασίας στη ζωή του ανθρώπου, κάθε άλλο παρά περιορίζεται μόνο σ' αυτό το γεγονός.

Επενεργώντας ο άνθρωπος, με την κίνηση των φυσικών του δυνάμεων, πάνω στη φύση, που βρίσκεται έξω από αυτόν και αλλάζοντάς την, αλλάζει ταυτόχρονα και τη δική του φύση. Επιδρώντας, δηλαδή, με την εργασία του ο άνθρωπος, πάνω στη φύση, αλλάζει ταυτόχρονα και τον ίδιο τον εαυτό του. Αναπτύσσει τις δυνάμεις που «κοιμούνται» μέσα στην ανθρώπινη φύση. Αναπτύσσει, δηλαδή, τις φυσικές και πνευματικές του ικανότητες.

Η εργασία, επομένως, είναι ο πρωταρχικός, βασικός όρος κάθε ανθρώπινης ζωής και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, που από μια άποψη μπορούμε να πούμε, (λέει ο Ενγκελς), ότι: «Η εργασία δημιούργησε τον ίδιο τον άνθρωπο».

Ο Ενγκελς, αξιοποιώντας τη θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου, τεκμηριώνει την άποψη αυτή. Ξεκινώντας από το ότι οι μακρινοί πρόγονοί μας, ήταν μια ράτσα ανθρωποειδών πιθήκων, που ζούσαν κοπαδιαστά πάνω στα δέντρα και που είχαν φτάσει σε μια ιδιαίτερα ψηλή ανάπτυξη.

Θεωρεί ότι λόγω του τρόπου ζωής τους, για το σκαρφάλωμά τους στα δέντρα, τα χέρια τους απέκτησαν διαφορετικές λειτουργίες από τα πόδια τους. Ετσι οι πίθηκοι αυτοί άρχισαν να χάνουν τη συνήθεια να χρησιμοποιούν τα χέρια τους, για να βαδίσουν πάνω στο επίπεδο έδαφος. Αποκτούσαν όλο και πιο πολύ κατακόρυφο βάδισμα. Ετσι έγινε το πρώτο αποφασιστικό βήμα, για το πέρασμα από τον πίθηκο στον άνθρωπο.

Για να γίνει το όρθιο βάδισμα κατ' αρχήν κανόνας και ύστερα ανάγκη, προϋπόθεση ήταν η μεταβίβαση στα χέρια όλο και πιο πολλών δραστηριοτήτων. Τα χέρια χρησιμοποιούνταν για το σκαρφάλωμα διαφορετικά από τα πόδια. Με τα χέρια μάζευαν και κρατούσαν την τροφή τους. Κατασκεύαζαν φωλιές στα δέντρα. Αρπαζαν ξύλα για να αμυνθούν ή πετούσαν καρπούς και πέτρες. Δραστηριότητες - πράξεις του χεριού κατ' αρχήν απλούστατες, που όμως βαθμιαία στην πορεία πολυάριθμων χιλιετηρίδων έμαθαν σιγά σιγά να προσαρμόζουν το χέρι τους. Ηταν η εποχή περάσματος από τον πίθηκο στον άνθρωπο. Μια πολύ μεγάλη χρονική περίοδος, πριν ακόμα δουλευτεί από το χέρι του ανθρώπου η πρώτη πέτρα, για να γίνει μαχαίρι.

Αλλά το αποφασιστικό βήμα είχε γίνει: Το χέρι είχε απελευθερωθεί. Μπορούσε πια να αποκτά όλο και πιο νέες δεξιότητες που μεταβιβάζονταν κληρονομικά και μεγάλωναν από γενιά σε γενιά.

Ετσι το χέρι δεν είναι μονάχα το όργανο, αλλά και το προϊόν της εργασίας. Μόνο με την εργασία, με την προσαρμογή σε όλο και νέες λειτουργίες, δραστηριότητες, με την κληρονομική μεταβίβαση της ανάπτυξης των μυών, των τενόντων, των οστών, έφτασε το ανθρώπινο χέρι σε υψηλό βαθμό τελειότητας, ώστε να δημιουργεί αριστουργήματα...

Αλλά το χέρι δεν υπάρχει από μόνο του. Είναι ένα μέλος ενός εξαιρετικά περίπλοκου οργανισμού. Και η ανάπτυξη του χεριού επέδρασε άμεσα και στον υπόλοιπο ανθρώπινο οργανισμό.

Η κατάκτηση της φύσης, άρχισε με την ανάπτυξη του χεριού, με την εργασία. Αλλά η ανάπτυξη της εργασίας βοήθησε αναγκαστικά στη σύσφιξη των δεσμών μεταξύ των ανθρώπων. Πολλαπλασίασε την αμοιβαία βοήθεια, την κοινή δραστηριότητα. Η εργασία των ανθρώπων από τότε είχε πάντα κοινωνικό χαρακτήρα. Και αυτή η κοινή εργατική δραστηριότητα των ανθρώπων δημιούργησε την ανάγκη να πουν κάτι ο ένας στον άλλον. Αυτή η ανάγκη επικοινωνίας δημιούργησε, διαμόρφωσε τον μη αναπτυγμένο λάρυγγα, που σιγά σιγά πρόφερε τον έναν έναρθρο φθόγγο μετά τον άλλο. Ετσι εμφανίστηκε και άρχισε να αναπτύσσεται ο έναρθρος λόγος, η γλώσσα που γεννήθηκε από την εργασία και μαζί με την εργασία, στη διαδικασία της εργασίας και στη στενά συνδεδεμένη μ' αυτήν ανάγκη της αμοιβαίας επικοινωνίας των ανθρώπων.

Πρώτα η εργασία και ύστερα απ' αυτήν και σε συνέχεια μ' αυτήν η γλώσσα, είναι τα δύο ουσιαστικά ερεθίσματα, που κάτω από την επίδρασή τους μεταμορφώθηκε σιγά σιγά ο πιθηκίσιος εγκέφαλος σε ανθρώπινο. Παράλληλα, με την ανάπτυξη του εγκεφάλου, προχωρούσε και η ανάπτυξη των αισθητηρίων οργάνων, (ακοής, όρασης, όσφρησης, αφής).

Η επίδραση στην εργασία και τη γλώσσα, από την ανάπτυξη του εγκεφάλου και των αισθήσεων, την αυξανόμενη σαφήνεια της συνείδησης, την αφαιρετική δύναμη και την κρίση, έδωσαν μια νέα ώθηση στην παραπέρα ανάπτυξη της εργασίας και της γλώσσας.

Η παραπέρα αυτή ανάπτυξη επισπεύσθηκε έντονα από τη μια και οδηγήθηκε σε πιο καθορισμένες κατευθύνσεις από την άλλη, χάρη στη δημιουργία σιγά σιγά της κοινωνίας που είναι αποτέλεσμα του ολοκληρωτικά αναπτυγμένου ανθρώπου.

Η εργασία είναι η χαρακτηριστική διαφορά ανάμεσα στο κοπάδι των πιθήκων και στην ανθρώπινη κοινωνία.

Η εργασία, με την καθαυτή σημασία της λέξης, αρχίζει με την κατασκευή εργαλείων από τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος είναι το ζώο που κατασκευάζει εργαλεία.

Τα πιο παλιά εργαλεία, (των προϊστορικών ανθρώπων), είναι εργαλεία για κυνήγι και ψάρεμα. Αλλά το κυνήγι, το ψάρεμα δείχνουν και το πέρασμα από την αποκλειστική φυτική διατροφή στην ταυτόχρονη χρήση του κρέατος.

Η διατροφή με κρέας περιέχει, σχεδόν έτοιμα, τα πιο ουσιώδη υλικά, που έχει ανάγκη ο οργανισμός για τον μεταβολισμό του. Επέδρασε στον εγκέφαλο, που δεχόταν σε πολύ πιο άφθονες ποσότητες από πριν τα στοιχεία που χρειαζόταν, για τη διατροφή και την ανάπτυξή του. Ετσι αναπτύχθηκε γρηγορότερα και τελειότερα από γενιά σε γενιά.

Η κρεοφαγία οδήγησε σε δύο νέες προόδους: στη χρήση της φωτιάς και στην εξημέρωση των ζώων. Η χρήση της φωτιάς συντόμευσε πιο πολύ τη διαδικασία της πέψης και η εξημέρωση των ζώων έκανε πιο άφθονο το κρέας.

Με τη συνεργασία του χεριού, της γλώσσας και του εγκεφάλου, όχι μόνο σε κάθε άτομο αλλά και σε ολόκληρη την κοινωνία, οι άνθρωποι έγιναν ικανοί να εκτελούν όλο και πιο περίπλοκες εργασίες. Η εργασία γινόταν από γενιά σε γενιά διαφορετική, τελειότερη, περισσότερο ποικίλη.

Στο κυνήγι και στην κτηνοτροφία προστέθηκε η γεωργία. Σ' αυτήν προστέθηκαν το κλώσιμο, η υφαντουργική, η μεταλλουργία, η αγγειοπλαστική, η ναυσιπλοΐα. Η τέχνη και η επιστήμη εμφανίστηκαν πλάι στο εμπόριο και στη βιοτεχνία.

Ο άνθρωπος με την επίδρασή του πάνω στη φύση, με τις αλλαγές που τις δημιουργεί, την κάνει να υπηρετήσει τους σκοπούς του, την εξουσιάζει. Σ' αυτό βρίσκεται μια ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στον άνθρωπο και στα υπόλοιπα ζώα. Και τη διαφορά αυτή τη χρωστά για άλλη μια φορά στην Εργασία.

Η ανθρώπινη εργασία αποτελεί πάντα μια λογική, συνειδητή και σκόπιμη δραστηριότητα, ενώ τα ζώα κατευθύνονται από το ένστικτο. Και ο χειρότερος αρχιτέκτονας, (αναφέρει ο Μαρξ), διαφέρει από την καλύτερη μέλισσα, γιατί πριν αρχίσει να κατασκευάζει κάτι, το έχει κι όλας οικοδομήσει νοερά, το έχει σχεδιάσει στο κεφάλι του.

Χάρη, λοιπόν, στην εργασία, ο άνθρωπος υποτάσσει τις δυνάμεις της φύσης. Τις αναγκάζει να εξυπηρετούν τους σκοπούς του. Ενώ, αντίθετα, τα ζώα προσαρμόζονται σ' αυτές και δεν είναι σε θέση συνειδητά να επιδράσουν σ' αυτές, να τις δαμάσουν. Αυτό αποτελεί το πιο ουσιαστικό διακριτικό γνώρισμα του ανθρώπου από τα ζώα.

Και αυτό ο άνθρωπος το οφείλει στην εργασία. Στην εργασία, που είναι ο πρωταρχικός και βασικός όρος στη διαμόρφωση του ανθρώπου, στην εργασία που οδήγησε στην εξανθρώπιση του πιθήκου.