Καθ' ... οδόν στο Δέλτα Αξιού

Καθ' ... οδόν στο Δέλτα Αξιού

Ο Αξιός έχει διανύσει ήδη 300χιλιόμετρα, όταν περνά τα σύνορα και μπαίνει στην Ελλάδα. Σ' αυτήν, θα χαρίσει τα τελευταία 80χιλιάδες μέτρα της διαδρομής του. Θα διασχίσει το Νομό Κιλκίς, τη λεκάνη της Θεσσαλονίκης και θα καταλήξει στο Θερμαϊκό Κόλπο, 20χιλιόμετρα δυτικά της συμπρωτεύουσας. Εκεί, στο πάντρεμά του με την αλμύρα, θα φτιάξει το δέλτα του. Εναν υγροβιότοπο σπάνιας ομορφιάς και μεγάλης σπουδαιότητας για τον άνθρωπο και μια σειρά από είδη, απειλούμενα με εξαφάνιση.

Το δέλτα βρίσκεται στο στένεμα του Θερμαϊκού και είναι ορατές οι απέναντι όχθες, με το Αγγελοχώρι και τη Μηχανιώνα. Χαρακτηρισμένο ως μόνιμο καταφύγιο θηραμάτων, προστατεύεται από τη Συνθήκη Ramsar, ένα διαχειριστικό πρόγραμμα προστασίας των δέλτα ποταμών και λιμνών. Δημιουργεί ένα πλέγμα από αλμυρόβαλτους, αμμοθίνες, νησίδες, ποτιστικά κανάλια και έλη. Η οργιώδης βλάστησή του και το νερό χαρίζουν ζωή σε χιλιάδες υδρόβια πουλιά.

Ανάμεσά τους, δυο παγκοσμίως απειλούμενα είδη, οι Λαγγόνες και οιΝανόχηνες, για την προστασία των οποίων εφαρμόζεται ειδικό πρόγραμμα από περιβαλλοντικές οργανώσεις. Σκοπός του προγράμματος, η διατήρηση και αύξηση του πληθυσμού τους. Το πρόγραμμα αφορά συνολικά τους υγρότοπους στις λίμνες Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα, Πετρών, Καστοριάς, Κερκίνη, Βιστωνίδα και Ισμαρίδα. Επίσης, στα δέλτα των ποταμών Καλαμά, Αξιού, Λουδία, Αλιάκμονα, Νέστου και Εβρου. Και στις λιμνοθάλασσες του Πόρτο - Λάγος και της Θράκης.

Η Λαγγόνα φωλιάζει μαζί με άλλα είδη πουλιών σε συστάδες δέντρων ή θάμνους κοντά σε υγρότοπους. Ο παγκόσμιος πληθυσμός της εκτιμάται σε 20.000ζευγάρια. Στην Ελλάδα, φωλιάζουν περίπου1.200 ζευγάρια και είναι η μόνη χώρααναπαραγωγής της Λαγγόνας στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Η Νανόχηνα ζει σε αγρούς και λιβάδια κοντά σε υγρότοπους. Ο παγκόσμιος πληθυσμός της εκτιμάται σε 25.000ζευγάρια, τα περισσότερα από τα οποία φωλιάζουν στη Σιβηρία. Στην Ευρώπη έχουν απομείνει περίπου 2.500 ζευγάρια. Στην Ελλάδα, έρχονται κάθε χειμώνα 100 - 140 πουλιά και είναι η μόνη χώρα της ΕΕ, όπου διαχειμάζουν.

Από το δέλτα δε ζουν μόνο τα πουλιά. Οι ψαράδες στήνουν καλύβες από λαμαρίνα και ξύλο, μέσα στη θάλασσα. Οπως κάνουν χιλιάδες χρόνια, όλοι οι ψαράδες, από την εποχή ακόμα των παραλίμνιων οικισμών.

Τα τελευταία χρόνια, ασχολούνται με τημυδοκαλλιέργεια. Σωροί από όστρακα πετιούνται δίπλα από το χωματόδρομο, που ταξιδεύει παράλληλα με την ακτογραμμή. Για ψάρι, τα πράγματα δεν είναι καλά: «Παλιά ψάρι. Τώρα πια μειώθηκε». Η μόλυνση του Θερμαϊκού δείχνει τα δόντια της. Τις Κυριακές φορτώνουν φίλους και οικογένεια στο αμάξι. Γεμίζουν τα τάπερ με θαλασσινά. Η καλύβα γνωρίζει και άλλες φωνές, εκτός από τα ψέματα για τα κιλά του ξιφία, που πιάστηκε «τη χρονιά που γεννήθηκε ο πρώτος μου». Ο «πρώτος» έχει μεγαλώσει. Του χρόνου, θα πάει γυμνάσιο. Για την ώρα, μαζί με το «δεύτερο» κυνηγούν γλαρόνια και στα βήματα του Κούδα κλοτσούν μια μπάλα. Στη θέα της φωτογραφικής μηχανής, πλησιάζουν. Το ψώνιο του μπαλαδόρου παίρνει πόζες.

Μερικά χιλιόμετρα βαθύτερα στη στεριά, κτηνοτρόφοι αμολούν, στις παρυφές του δέλτα, κοπάδια. Το «σπινθηροβόλο» βλέμμα της αγελάδας δε σηκώνεται από το χορτάρι. Αλλού, πουλάρια αλληλοδαγκώνονται στα πρώτα παιχνίδια τους. Οι φοράδες οσμίζονται τον αέρα, καταλαβαίνοντας την παρουσία των διπόδων. Ο αρχηγός του κοπαδιού δεν κάνει κίνηση. Είτε είναι σίγουρος για την ασφάλειά τους. Είτε η παρουσία του ανθρώπου, τους είναι πλέον πολύ οικεία.

Πιο μέσα, τα νερά του Αξιού πλησιάζουν τη θάλασσα. Ηλιοκαμένες μορφές αυλακώνουν με παλιά ποδήλατα το χώμα. Αλλοδαποί εργάτες - που γλίτωσαν για την ώρα από τις εκσυγχρονιστικές «σκούπες» και εργάζονται ευκαιριακά ως βοσκοί - ξεφεύγουν λίγο στις όχθες του, για να ανάψουν ένα τσιγάρο. «Εκσυγχρονισμένοι» και οι ίδιοι στέλνουν με το κινητό μηνύματα στους συμπατριώτες τους, που κάθονται λίγο πιο πάνω. Κοντά στο κοπάδι του άλλου αφεντικού. Μέσα στις αντιφάσεις της, η ζωή κυλά ήρεμα.

Γράφει ο Θανάσης Μπαλοδήμας. Οι φωτογραφίες είναι του Μανώλη Πάκια