Ο καπιταλισμός δεν μπορεί να δώσει τίποτα στους εργάτες

Ο καπιταλισμός δεν μπορεί να δώσει τίποτα στους εργάτες

Η «έκθεση Σέρκας» για την αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων, που ψηφίστηκε μόλις προχτές στο Ευρωκοινοβούλιο, θεωρεί αναφαίρετο δικαίωμα των επιχειρήσεων να κάνουν όποιες αναδιαρθρώσεις κρίνουν αναγκαίες για την κερδοφορία τους, απολύσεις, γενικευμένη εφαρμογή της προσωρινής - ελαστικής απασχόλησης, ευελφάλεια, όλες δηλαδή τις αναδιαρθρώσεις για αύξηση της κερδοφορίας τους και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Για τις απολύσεις προτείνει προγράμματα κατάρτισης, ενώ για τους ανέργους προτείνει μέτρα ψυχολογικής στήριξης! (βλέπε αναλυτικά σελ. 3 στο σημερινό «Κυριακάτικο Ριζοσπάστη»).

Να θυμίσουμε επίσης ότι έχει ήδη ψηφιστεί και άλλη μια «έκθεση Σέρκας», που δίνει το δικαίωμα στις επιχειρήσεις να εφαρμόζουν ωράριο μέχρι 13 ώρες τη μέρα για 6 μέρες τη βδομάδα, δηλαδή 78 ώρες τη βδομάδα, ενώ υπάρχει οδηγία της ΕΕ που ορίζει ότι: «Η δυνατότητα παρέκκλισης από τις διατάξεις του άρθρου 16 (σ.σ. καθορίζει το χρόνο διευθέτησης τους τέσσερις μήνες) μπορεί να χρησιμοποιείται για την επέκταση της περιόδου αναφοράς σε 12 μήνες κατ' ανώτατο όριο, για αντικειμενικούς ή τεχνικούς λόγους, ή για λόγους που σχετίζονται με την οργάνωση της εργασίας (...)». Δηλαδή, ετήσια διευθέτηση του χρόνου εργασίας. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι ο εργοδότης έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί τους εργαζόμενους για 13 ώρες δουλειάς τη μέρα, 6 μέρες τη βδομάδα, δηλαδή για 78 ώρες δουλειά τη βδομάδα! Ενα ακόμη μέτρο είναι η κατάργηση των περιορισμών μεταξύ πρωινής και απογευματινής βάρδιας. Αρα, ο ίδιος εργαζόμενος μπορεί να δουλεύει και στις δυο βάρδιες, για 13 ώρες, με κατανομή του ωραρίου όπως βολεύει την επιχείρηση. Ολ' αυτά σημαίνουν απασχόληση για 13 ώρες τη μέρα, 78 ώρες τη βδομάδα, χωρίς πληρωμή υπερωρίας και το λεγόμενο ενεργό - ανενεργό χρόνο, που σημαίνει ότι ο εργοδότης χρησιμοποιεί όσες ώρες (μέχρι τις 13) θέλει τον εργαζόμενο στη διάρκεια της μέρας στην επιχείρηση, αλλά να θεωρεί ότι τον χρησιμοποιεί λιγότερες ώρες στη διάρκεια της μέρας και να τον πληρώνει λιγότερες.

Ολα για την ανταγωνιστικότητα

Τις συγκεκριμένες εκθέσεις «Σέρκας» πρέπει να τις δούμε αλληλένδετες μεταξύ τους. Η μία είναι συνέχεια της άλλης. Εδράζονται στη στρατηγική της Λισαβόνας και στη στρατηγική «Ευρώπη 2020», που επίσης η μία είναι συνέχεια της άλλης, ως πλαίσια για την εφαρμογή πολιτικής από τα κράτη - μέλη της ΕΕ για την ανταγωνιστικότητα των μονοπωλίων.

Είναι στα πλαίσια της στρατηγικής ενίσχυσης του κεφαλαίου, ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες γενικευμένης και συγχρονισμένης καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης, και επιδιώκουν να αυξάνουν στο έπακρο το βαθμό εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης, με δεδομένο ότι από και με τη δουλειά της εργατικής τάξης βγάζουν οι καπιταλιστές τα κέρδη. Ολα τα αντεργατικά μέτρα, οι αναγκαίες αναδιαρθρώσεις που λένε οι καπιταλιστές ως το μέσο για την έξοδο από την κρίση, σε όφελός τους βεβαίως και την ανάπτυξη, κάνουν ολοένα και πιο φτηνούς για το κεφάλαιο εργάτες. Και ένα μέτρο, πέρα από το τσάκισμα των μισθών, είναι και η ευέλικτη εργασία και η καταστρατήγηση του σταθερού ημερήσιου εργάσιμου χρόνου από τους μεγαλοεπιχειρηματίες, όπως και η αύξηση του απλήρωτου εργάσιμου χρόνου, η δυνατότητα να απολύουν κατά το δοκούν. Που με δεδομένη τη ραγδαία αύξηση της ανεργίας τούς δίνει τη δυνατότητα να ξαναπροσλαμβάνουν με μισθούς πείνας, ή ακόμη με προγράμματα κατάρτισης και επανακατάρτισης, προκειμένου να δώσουν δουλειά στους νέους, τα οποία αναλαμβάνουν οι επιχειρήσεις, που σημαίνει να προσλαμβάνουν νέους με ακόμη πιο χαμηλούς μισθούς και από τους κατώτατους και μάλιστα με κρατική χρηματοδότηση.

Η πολιτική που επιβάλλεται με τις εκθέσεις «Σέρκας» διαμορφώνει μια πραγματικότητα όπου ένας μονοπωλιακός όμιλος θα έχει ένα βασικό πυρήνα εργαζομένων ενώ για να καλύπτει όλες τις ανάγκες στην παραγωγή, ανάλογα με τον όγκο της παραγωγής, θα αναζητά και θα προσλαμβάνει πάμφθηνο ευέλικτο εργατικό δυναμικό. Δεν είναι μόνο οι συνθήκες της κρίσης που επιβάλλουν αυτή τη χωρίς όρια βαρβαρότητα ενάντια στους εργαζόμενους. Αυτή θα είναι μια μόνιμη κατάσταση, συνεχώς αυξανόμενης απόλυτης εξαθλίωσης για την εργατική τάξη, που συνεχώς θα χειροτερεύει τη θέση της κάνοντας άθλιες τις συνθήκες δουλειάς και ζωής της.

Απότοκα της κυριαρχίας των μονοπωλίων

Αυτή η κατάσταση οφείλεται στην κυριαρχία και την ισχυροποίηση του μονοπωλιακού κεφαλαίου. Εχουν συσσωρευτεί τεράστια κεφάλαια, η παραγωγικότητα της εργασίας έχει μεγάλη πρόοδο και έχει οξυνθεί ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα μονοπώλια και του ίδιου κλάδου και διαφορετικών κλάδων. Για παράδειγμα, τα μονοπώλια του ίδιου κλάδου (π.χ. ενέργεια) ανταγωνίζονται μεταξύ τους για να εξασφαλίσουν όσο γίνεται μεγαλύτερα μερίδια στην αγορά. Αλλά και τα μονοπώλια διαφορετικών κλάδων ανταγωνίζονται μεταξύ τους αφού ένας μονοπωλιακός όμιλος που παράγει ένα εμπόρευμα θέλει όσο γίνεται φθηνότερες πρώτες ύλες και ενέργεια, αλλά τα μονοπώλια που του πουλάνε πρώτες ύλες και ενέργεια θέλουν μεγαλύτερες τιμές για να αυξάνουν κέρδη και κεφάλαιο. Επίσης, τα μονοπώλια με μεγαλύτερο μέγεθος κεφαλαίου είναι πιο ανθεκτικά στον ανταγωνισμό απ' αυτά που έχουν μικρότερο μέγεθος. Ταυτόχρονα, επειδή έχει διεθνοποιηθεί η καπιταλιστική αγορά, τα κεφάλαια μετακινούνται από χώρα σε χώρα αναζητώντας συνθήκες για μεγαλύτερο κέρδος. Βασικός παράγοντας σ' αυτό είναι οι μικροί μισθοί και ο μεγάλος ημερήσιος εργάσιμος χρόνος γιατί μεγαλώνει η απλήρωτη στους εργάτες δουλειά και αυξάνονται τα κέρδη. Ετσι μεταφέρονται, π.χ., κεφάλαια σε Κίνα και Ινδία που έχουν μισθούς εξαθλίωσης, ή από την Ελλάδα στα Βαλκάνια (Βουλγαρία, Ρουμανία), που οι μισθοί είναι πολύ κάτω από το μισό των μισθών στην Ελλάδα. Βεβαίως, τα κράτη που έχουν μεγαλύτερους μισθούς και μικρότερο ημερήσιο εργάσιμο χρόνο από τους ανταγωνιστές τους, παίρνουν μέτρα σαν και αυτά των εκθέσεων «Σέρκας», για να αγοράζουν οι καπιταλιστές πιο φτηνά την εργατική δύναμη τσακίζοντας τους μισθούς, όπως τώρα στην Ελλάδα, ή να αυξάνουν την απλήρωτη δουλειά. Παρ' όλ' αυτά η τάση αυτή υπάρχει σε όλα τα καπιταλιστικά κράτη, επομένως συμπιέζουν συνεχώς την τιμή της εργατικής δύναμης προς τα κάτω. Ταυτόχρονα, η μετακίνηση κεφαλαίων καταστρέφει κλάδους οικονομίας, η ύπαρξη των οποίων είναι αναγκαία για τις λαϊκές ανάγκες, ενώ ταυτόχρονα αυξάνει την ανεργία. Αυτό ζούμε στην Ελλάδα με κλάδους όπως η κλωστοϋφαντουργία, το δέρμα, η ναυπηγική βιομηχανία, άλλοι κλάδοι μετάλλου, όπως η χαλυβουργία, κ.λπ. Ετσι καταδικάζουν τους εργάτες στην ανεργία και στην εξαθλίωση και καταστρέφουν παραγωγικές δυνάμεις.

Ακριβώς γιατί ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός συμπιέζει τους μισθούς και αλλάζει τις εργασιακές σχέσεις, αρνητικά για την εργατική τάξη, ενώ αυτός ο ανταγωνισμός, ιδιαίτερα σε συνθήκες κρίσης, οδηγεί σε καταστροφή μικρότερων σε μέγεθος κεφαλαίων, δηλαδή επιχειρήσεων, σε όφελος των μεγαλύτερων. Αλλά έτσι αυξάνεται και η ανεργία. Οι μεγαλύτεροι όμιλοι αγοράζουν πάμφθηνα μικρότερες επιχειρήσεις με το ίδιο αποτέλεσμα. `Η ακόμη γίνεται συγχώνευση μονοπωλιακών ομίλων, οπότε δημιουργούνται μεγαλύτεροι όμιλοι, αλλά αφενός συμπιέζουν λόγω ανταγωνισμού τους μικρότερους, αφετέρου παράγουν με λιγότερο εργατικό δυναμικό απ' ό,τι πριν τη συγχώνευση. Αυτό γίνεται, π.χ., τώρα με τις συγχωνεύσεις των τραπεζών στην Ελλάδα.

Επίκαιρος ο σοσιαλισμός

Ολα τα παραπάνω έρχονται ως απάντηση στις δυσκολίες που έχει το κεφάλαιο να αυξάνει τα κέρδη του συνεχώς. Αυτή η τάση δεν αλλάζει. Οι καπιταλιστές ενδιαφέρονται μόνο για το κέρδος, για την αύξηση του κεφαλαίου τους, έναντι των ανταγωνιστών τους. Μπροστά στις δυσκολίες που έχει το κεφάλαιο να αναπαράγει την κερδοφορία του δεν έχει άλλον τρόπο από τον ολοένα αυξανόμενο βαθμό εκμετάλλευσης, με την πλήρη ανατροπή των εργασιακών σχέσεων, τη δραστική μείωση των μισθών, οξύνοντας στο έπακρο την αντίθεση κεφαλαίου - εργασίας. Καμιά πολιτική διαχείρισης του καπιταλισμού δεν μπορεί να αλλάξει αυτή την κατάσταση. Ο καπιταλισμός στο μονοπωλιακό του στάδιο δεν μπορεί να δώσει τίποτα στην εργατική τάξη, αντίθετα θα την εξαθλιώνει συνεχώς. Να γιατί ο σοσιαλισμός είναι αναγκαίος και επίκαιρος.