Πάλη για την κατάργηση της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης του πολιτισμού

Πάλη για την κατάργηση της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης του πολιτισμού

Στον «Κυριακάτικο Ριζοσπάστη» στις 27 Απρίλη και στις 17 Μάη 2014 δημοσιεύσαμε το πρώτο και το δεύτερο μέρος, αντίστοιχα, του κειμένου για την πολιτιστική πολιτική της Ευρωπαϊκή Ενωσης. Σήμερα, ολοκληρώνουμε με το τρίτο μέρος για το ίδιο θέμα.

Η ολοένα και χυδαιότερη αντιμετώπιση της Τέχνης και της πολιτιστικής κληρονομιάς από την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των κυβερνήσεων ως εμπορεύματος - εξάρτημα της τουριστικής βιομηχανίας, της κτηματομεσιτικής αγοράς και άλλων τομέων της οικονομίας, μα πάνω απ' όλα αυτή η ακόμη βαθύτερη εκμετάλλευση, η απομύζηση του δημιουργικού καλλιτεχνικού δυναμικού μέσα από τις νέες «εναλλακτικές» μορφές απασχόλησης, όπως ο εταιρισμός και τα σχήματα της αποκαλούμενης «δημιουργικής βιομηχανίας»^* όχι μόνο δεν αναπτύσσει, αλλά σκοτώνει την καλλιτεχνική γονιμότητα και κάθε ελευθερία δημιουργικής έκφρασης. Η πιο τρομερή μορφή λογοκρισίας στην Τέχνη είναι η οικονομική, η υποταγή της στο καπιταλιστικό κέρδος. Αυτό το γνωρίζει κάθε καλλιτέχνης από την πείρα του. Στο κάτω - κάτω «τα πιο ωφέλιμα πράγματα, τέτοια όπως η γνώση γενικά δεν έχουν ανταλλακτική αξία», όπως είχε συμπεράνει ο Μαρξ. Το ίδιο ισχύει και για την Τέχνη. Δεν μπορεί να είναι εμπόρευμα. Ως εμπόρευμα παύει να είναι ωφέλιμη, παύει να είναι αληθινή τέχνη.

Οι εξελίξεις αυτές κάνουν ολοφάνερο ότι η σημερινή ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, η εκπληκτική εξέλιξη των εκφραστικών μέσων της Τέχνης με τη συμβολή της επιστήμης και της τεχνολογίας και προπαντός η μορφωτική πολιτιστική ανάπτυξη του καλλιτεχνικού δυναμικού δε χωρά, ασφυκτιά στις σημερινές ξεπερασμένες εκμεταλλευτικές σχέσεις παραγωγής, που όσο αναπροσαρμόζονται και «εκσυγχρονίζονται» γίνονται ακόμη πιο απάνθρωπες και καταστροφικές. Η απελευθέρωση της Τέχνης και των δημιουργών της προϋποθέτει την κατάργηση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής και διάδοσης της Τέχνης. Κάθε μέρα που περνά μπαίνει πιο επιτακτικά στο προσκήνιο η πρόταση του ΚΚΕ για λαϊκή πάλη γύρω από το τρίπτυχο: Αποδέσμευση από την ΕΕ, μονομερή διαγραφή του χρέους, κοινωνικοποίηση των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, μιας πάλης που θα αποδυναμώνει την αστική κυριαρχία έως την ανατροπή της. Μόνον έτσι ο καλλιτέχνης από πωλητής προϊόντων και υπηρεσιών με ειδίκευση στο μάρκετινγκ και την επιχειρηματικότητα θα γίνει πραγματικός ιδιοκτήτης της σκέψης, του συναισθήματος, του ταλέντου, της Τέχνης του. Μόνο σ' αυτήν την προοπτική η πολιτιστική και καλλιτεχνική παραγωγή θα πάψει να λειτουργεί σαν ανταγωνιστική βιομηχανία και θα αντιμετωπιστεί σαν κοινωνική λειτουργία, που θα ανεβάζει ολοένα την πολιτιστική, πνευματική στάθμη κάθε μέλους της κοινωνίας.
Η λαϊκή εξουσία στη θέση της καπιταλιστικής πολιτιστικής βιομηχανίας που καταπνίγει την Τέχνη και τους δημιουργούς της θα συγκροτήσει έναν Ενιαίο Δημόσιο (κοινωνικοποιημένο) Φορέα Τέχνης και Πολιτισμού, που με τους διάφορους οργανισμούς και τμήματά του και αξιοποιώντας τις υπάρχουσες υποδομές και τα καταξιωμένα καλλιτεχνικά σχήματα θα οργανώσει σταδιακά όλη την παραγωγή και τη διανομή του καλλιτεχνικού έργου, παρέχοντας στους συντελεστές του τα απαραίτητα μέσα, όπως σταθερό μισθό και πλήρη εργασιακά δικαιώματα, τον αναγκαίο εξοπλισμό και τις υποδομές, την εκπαίδευση και συνεχή επιμόρφωσή τους, για να υπηρετήσουν ελεύθερα και συνειδητά τον κοινωνικό προορισμό της τέχνης τους.
Στις σημερινές συνθήκες γενικού σαρώματος και των τελευταίων υπολειμμάτων των λαϊκών κατακτήσεων στο χώρο του πολιτισμού ως μια πρώτη γραμμή αντίστασης στις εξελισσόμενες αντιδραστικές αλλαγές προβάλλουμε τα παρακάτω αιτήματα:

• Απαγκίστρωση του πολιτισμού από την επιχειρηματική εκμετάλλευση.
• Να σταματήσει κάθε κοινοτική ή κρατική χρηματοδότηση άμεση ή έμμεση προς τα Ιδρύματα των μονοπωλιακών ομίλων, ΜΚΟ, ΚοινΣΕπ που αποτελούν το βασικό μοχλό για την ολοσχερή παράδοση του πολιτισμού και των ανθρώπων του στην καπιταλιστική κερδοφορία.
• Να διακοπεί κάθε ανάμειξή τους με οποιαδήποτε μορφή (συμπράξεις δημόσιου ιδιωτικού τομέα, προγραμματικές συμφωνίες, χορηγίες κ.λπ.) στη διαχείριση και αξιοποίηση της δημόσιας πνευματικής - πολιτιστικής περιουσίας και κληρονομιάς.
• Να πάψουν να θεωρούνται δικαιούχοι πνευματικών δικαιωμάτων οι επιχειρηματίες παραγωγοί, ως αμέτοχοι στην καλλιτεχνική δημιουργία. Κατοχύρωση του αναφαίρετου πνευματικού δικαιώματος αποκλειστικά στους δημιουργούς πάνω στο έργο τους.
• Οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ και οι εποπτευόμενοι από αυτό φορείς, όπως και τα θέατρα Εθνικό - ΚΘΒΕ και ΔΗΠΕΘΕ, να είναι αποκλειστικά δημόσιοι (ΝΠΔΔ) με:
• Εξασφάλιση όλων των προϋποθέσεων σε χρηματοδότηση, υποδομές, ειδικευμένο προσωπικό για την απρόσκοπτη λειτουργία τους και κατάργηση κάθε επιχειρηματικής δράσης τους.
• Διεύρυνση των τομέων της δραστηριότητάς τους ώστε να ανταποκριθούν στις πολιτιστικές - μορφωτικές ανάγκες των πλατιών λαϊκών στρωμάτων. Απόσυρση των σχεδίων κατάργησης - συγχώνευσης φορέων, ακύρωση των μέχρι σήμερα καταργήσεων και συγχωνεύσεων. Γενναία κρατική χρηματοδότηση για τη διάσωση και διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς με αποκλειστική ευθύνη της αρχαιολογικής υπηρεσίας.
• Ισόρροπη πανελλαδική κάλυψη των λαϊκών πολιτιστικών αναγκών με λειτουργία δημόσιων πολιτιστικών οργανισμών (θεάτρων, ορχηστρών, κινηματογράφων, εκθεσιακών χώρων κ.λπ.) σε κάθε πόλη και δήμο.
• Διασφάλιση σταθερής εργασίας με πλήρη δικαιώματα για όλους τους εργαζόμενους, ανεξάρτητα από τη σημερινή εργασιακή σχέση τους χωρίς καμία περικοπή θέσεων.
• Καθοριστική συμμετοχή των εκπροσώπων των μαζικών φορέων των καλλιτεχνών και των εργαζομένων στα όργανα διοίκησής τους, ως μοναδική δικλίδα ελέγχου της διαχείρισής τους, αποκλεισμό από τα όργανα διοίκησης κάθε ιδιώτη επιχειρηματία στο χώρο του πολιτισμού.
• Εργασιακή και οικονομική εξασφάλιση όλων των καλλιτεχνών - δημιουργών και συντελεστών πολιτιστικού έργου.
• Δημιουργία όρων πλήρους και σταθερής εργασίας με ασφαλιστικά - συνταξιοδοτικά δικαιώματα και μισθό αντίστοιχο των σύγχρονων αναγκών στο πλαίσιο της εναλλαγής και αξιοποίησής τους στους διάφορους καλλιτεχνικούς και πολιτιστικούς τομείς. Απαγόρευση όλων των ελαστικών μορφών απασχόλησης και κάθε μορφής ανασφάλιστης εργασίας.
• Αμεσα μέτρα ανακούφισης των ανέργων και αυτοαπασχολούμενων: Επίδομα ανεργίας 600 ευρώ για όλη την περίοδο της ανεργίας και για το σύνολο των ανέργων καλλιτεχνών όπως εργαζόμενοι με μπλοκάκι και αυτοαπασχολούμενοι. Υπολογισμό του χρόνου ανεργίας ως χρόνου ασφάλισης.

Καθολική λύση του συνταξιοδοτικού και του ασφαλιστικού των καλλιτεχνών, βιβλιάριο Υγείας για όλους.

• Μέτρα προστασίας των αυτοαπασχολούμενων δημιουργών και της μικρής καλλιτεχνικής παραγωγής.
• Φορολογικές ελαφρύνσεις στους αυτοαπασχολούμενων δημιουργούς και τη μικρή ανεξάρτητη καλλιτεχνική παραγωγή (αφορολόγητο όριο στα 40.000 ευρώ για όλους τους καλλιτέχνες, απαλλαγή από δημοτικά τέλη και αντικειμενικά κριτήρια). Κατάργηση του ΦΠΑ στην καλλιτεχνική δημιουργία.
• Εξασφάλιση δημόσιων και δωρεάν υλικοτεχνικών υποδομών (θεατρικών αιθουσών, στούντιο, εργαστηρίων, εκθεσιακών χώρων κ.ά.) για δημιουργία, παραγωγή και δημοσιοποίηση του καλλιτεχνικού έργου.
• Κρατική επιχορήγηση στα πειραματικά και μικρά θεατρικά σχήματα, καθώς και στον πειραματικό κινηματογράφο.

Ενίσχυση του εθνικού κινηματογράφου, καθιέρωση μόνιμων ζωνών προβολής της σύγχρονης ελληνικής ταινίας, όπως και ειδικής υποχρεωτικής ποσόστωσης δραματοποιημένου προγράμματος σε όλους τους τηλεοπτικούς σταθμούς, επανακαθιέρωση και απόδοση του ποσοστού από τα έσοδα των τηλεοπτικών σταθμών για την ανάπτυξη του κινηματογράφου, κατάργηση του πρόσφατου νόμου - ταφόπλακα για τον ελληνικό κινηματογράφο.

• Διατήρηση της ενιαίας τιμής βιβλίου. Απόδοση του 1% από τη δαπάνη κατασκευής των δημόσιων κτιρίων και χώρων για τη δημιουργία και τοποθέτηση σε αυτά καλλιτεχνικών έργων με δημόσιους διαγωνισμούς.
• Εξασφάλιση των μορφωτικών και υλικών προϋποθέσεων για την ανεμπόδιστη πρόσβαση του λαού στην Τέχνη και τον Πολιτισμό.
• Καλλιέργεια της αισθητικής αγωγής στο σύνολο του συστήματος της γενικής παιδείας. Ιδρυση σχολικών βιβλιοθηκών σε κάθε σχολείο. Αναβάθμιση της δημόσιας αισθητικής.
• Δωρεάν πρόσβαση στους αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία για όλους. Επιδότηση εισιτηρίων θεαμάτων καθώς και της αγοράς βιβλίων στους εργαζόμενους και τη νεολαία, δωρεάν είσοδο μαθητών, φοιτητών και σπουδαστών σε θέατρα και κινηματογράφους.