Μάχη ΗΠΑ-Ρωσίας και για τα Βαλκάνια και το αβέβαιο μέλλον κάποιων χωρών
Στην
παρούσα ιστορική φάση αποδεικνύεται, για ακόμη μια φορά, η στενή σχέση
των γεωπολιτικών υποσυστημάτων της Ευρασίας. Ο «πόλεμος των αγωγών», που
στις άκρες του άξονα Ουκρανίας-Μεσοποταμίας έχει μετατραπεί σε κανονικό
πόλεμο, διεξάγεται αμείωτος και στην πάντα ασταθή χερσόνησο του Αίμου.
Οι ΗΠΑ, παντί τρόπω και χρησιμοποιώντας την χωλαίνουσα Ε.Ε., επιδιώκουν
να αποκόψουν κάθε έρεισμα της Ρωσίας στη βαλκανική ενδοχώρα.
Του ΣΩΤΗΡΗ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ
(Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου & Πτυχιούχος του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Κιέβου, http://sotiriosdemopoulos.blogspot.gr/)
Μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, η τεράστια επιρροή της Ρωσίας στο βαλκανικό χώρο υπέστη πρωτοφανή συρρίκνωση. Ιδιαίτερα έπειτα από τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας, αποδείχθηκε, με ταπεινωτικό τρόπο, η τρομακτική απίσχναση της πρώην υπερδύναμης. Αυτήν την περίοδο, η διαδικασία ένταξης των μετασοσιαλιστικών Βαλκανίων στις ευρω-ατλαντικές δομές εμπέδωσε την οικονομική τους εξάρτηση από τη Γερμανία και τη γεωστρατηγική τους από τις ΗΠΑ.
Παράλληλα, αναδύθηκε ενισχυμένο, με σαφή αμερικανική υποστήριξη, το βαλκανικό ισλαμικό τόξο από την Αδριατική έως τη Μαύρη Θάλασσα (τόξο που είχε χρησιμοποιήσει και το Γ’ Ράιχ, 1939-1944), για να συνδεθεί με την επανακάμπτουσα και άκρως επιθετική νέο-οθωμανική Τουρκία.
Η Μόσχα, μετά το 2005, προσπάθησε εκ νέου, να μπει στα Βαλκάνια, με όχημα τους αγωγούς φυσικού αερίου και πετρελαίου. Η Ουάσιγκτον, όμως, απέτρεψε την πρώτη σοβαρή απόπειρα ανατροπής των συσχετισμών σε Ελλάδα και Βουλγαρία, με τους αγωγούς Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη και South Stream.
Η πορεία της Ελλάδας έπειτα από αυτήν την ακύρωση είναι γνωστή – να σημειώσουμε μόνον ότι στο σημερινό νέο-ψυχροπολεμικό τοπίο και με ανύπαρκτη, ουσιαστικά, εθνική κυριαρχία, η παρουσία της Ρωσίας το πιθανότερο είναι να περιοριστεί σε μικρές επενδύσεις και στους Ρώσους τουρίστες.
Η σημαντικότερη, όμως, ρωσική επένδυση επί βουλγαρικού εδάφους είναι ο αγωγός South Stream. Το 2009, ο Μπόικο Μπορίσοφ είχε παγώσει τα σχέδια των αγωγών και πριμοδότησε τον «ατυχή» Nabucco.
Η παρούσα κυβέρνηση του σοσιαλιστή Πλάμεν Ορεσάρσκι ξεκίνησε πάλι το
έργο προκαλώντας «κατακλυσμό» αντιδράσεων. Μετά την κρίση στην Ουκρανία,
η Ε.Ε. απαίτησε να σταματήσουν πάραυτα οι εργασίες του αγωγού και
προκλήθηκε πολιτική αναστάτωση.
Το αποτέλεσμα είναι η χώρα να πηγαίνει άρον άρον σε εκλογές τον Οκτώβριο. Επιπλέον, εντελώς ξαφνικά, το τραπεζικό σύστημα συγκλονίσθηκε, δεχόμενο περίεργες επιθέσεις που σκόρπισαν τον πανικό στους καταθέτες.
Είχε προηγηθεί άρθρο της «Wall Street», που διατύπωνε τους φόβους της Δύσης, πως η Βουλγαρία μπορεί να αναδειχθεί στον αδύναμο κρίκο της Ε.Ε. στο αντι-ρωσικό μέτωπο. Ο πρέσβης, μάλιστα, της Μεγάλης Βρετανίας στη Σόφια, Jonathan Allen, σε δικό του άρθρο έφθασε στο σημείο να καλέσει τη Βουλγαρία να αποκαθηλώσει το άγαλμα του τσάρου Αλέξανδρου Β’, του ελευθερωτή των Βουλγάρων!
Την ίδια ώρα, η Ρουμανία εξελίσσεται στο σημαντικότερο σύμμαχο των ΗΠΑ στον Εύξεινο Πόντο, προκαλώντας τη δυσαρέσκεια της Τουρκίας. Ο πρόεδρος Τραϊανός Μπασέσκου προώθησε, ήδη από το 2004, το όραμα της ανάδειξης της Ρουμανίας σε υπο-περιφερειακή δύναμη στην νοτιο-ανατολική Ευρώπη και τη δημιουργία του άξονα Ουάσιγκτον-Λονδίνο-Βουκουρέστι.
Σήμερα, η Ρουμανία και η Πολωνία ηγούνται του αντι-ρωσικού μετώπου, στηρίζοντας καθοριστικά την νέα ουκρανική ηγεσία. Το Βουκουρέστι, το οποίο έχει ενεργειακή αυτάρκεια – το ρουμανικό πετρέλαιο εφοδίασε σε όλη τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τη ναζιστική Γερμανία- κρατά σκληρή αντι-ρωσική στάση και εξαιτίας της επιδίωξής του να ενσωματώσει το μικρό κράτος της Μολδαβίας (όπως είχε συμβεί στις περιόδους 1918-1939 και 1941-1944).
Η γειτονική Ουγγαρία ακολουθεί διαφορετική πολιτική, και μπορεί η χώρα να μην αποτελεί τμήμα των Βαλκανίων, αλλά οι εξελίξεις στη Βουδαπέστη επηρεάζουν και επηρεάζονται άμεσα από τα βαλκανικά πράγματα. Ο πρωθυπουργός Βίκτωρ Ορμπάν προωθεί με μεθοδικότητα τις διμερείς σχέσεις με τη Μόσχα και δεν συμμετέχει στα αντι-ρωσικά μέτρα της Δύσης, λόγω της Ουκρανίας, χωρίς να υπολογίζει τις απειλές της Ουάσιγκτον και των Βρυξελλών.
Να σημειωθεί ότι το κόμμα του FIDESZ σάρωσε στις πρόσφατες εκλογές, με ποσοστό 52,73%, μετά από μια θητεία όπου εθνικοποιήθηκαν τα ασφαλιστικά ταμεία, επιβλήθηκαν υψηλότεροι φόροι σε τράπεζες και πολυεθνικές και εκδιώχθηκε το ΔΝΤ.
Η Ρωσία, λοιπόν, θα συμμετάσχει στη δημιουργία δύο νέων ενεργειακών μπλοκ στον Ατομικό Σταθμό PAKS, κόστους 18 δισ. δολ., ενώ συμφωνία υπάρχει και για τον South Stream, η οποία προβλέπει να μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στην Ουγγαρία από τις αρχές του 2017 – ο αγωγός, με συμφωνία της Gazprom και της αυστριακής OMV, στις 25 Ιουνίου στη Βιέννη παρουσία του Πούτιν, θα φθάσει μέχρι την Αυστρία.
Τέλος, η Βουδαπέστη έχει ανακινήσει για τα καλά το ζήτημα της ουγγρικής μειονότητας στις γειτονικές χώρες, κάτι που ανησυχεί πρωτίστως τη Ρουμανία, λόγω των Ούγγρων της Τρανσυλβανίας.
Από το σχεδιασμό της Μόσχας δεν θα μπορούσε, βεβαίως, να λείψει και η εξαιρετικά αδυνατισμένη Σερβία, η οποία την ίδια ώρα επιδιώκει την είσοδό της στην Ε.Ε., κάνοντας οδυνηρές παραχωρήσεις στο ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου.
Η Ρωσία εξακολουθεί να είναι βασικός εμπορικός εταίρος της Σερβίας, η Gazprom Neft έχει αποκτήσει την κρατική εταιρεία πετρελαίου NIS, ενώ το Βελιγράδι συμμετέχει στην κατασκευή του South Stream. Εν τω μεταξύ, το 2013, η Σερβία κατέστη μόνιμος παρατηρητής του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας, του αμυντικού οργανισμού που ελέγχει η Ρωσία.
Κανείς δεν δύναται να προδικάσει το αποτέλεσμα της σκληρής διαμάχης για την επιρροή στα Βαλκάνια, καθώς εξαρτάται από πολλαπλούς παράγοντες σε όλη την Ευρασιατική ήπειρο. Εάν, πάντως, επικρατήσει η αμερικανική στρατηγική και καταρρεύσει ο ρωσικός σχεδιασμός για τους αγωγούς και τις επενδύσεις στην ενέργεια, οι Ρώσοι είναι πιθανόν να εκτοπισθούν ολοκληρωτικά, για πρώτη φορά στην ιστορία τους, από τα Βαλκάνια. Εάν, όμως, η Μόσχα κερδίσει μερίδιο επιρροής, οι ισορροπίες θα αλλάξουν σε όλη την Ευρωπαϊκή ήπειρο.
Του ΣΩΤΗΡΗ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ
(Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου & Πτυχιούχος του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Κιέβου, http://sotiriosdemopoulos.blogspot.gr/)
Μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, η τεράστια επιρροή της Ρωσίας στο βαλκανικό χώρο υπέστη πρωτοφανή συρρίκνωση. Ιδιαίτερα έπειτα από τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας, αποδείχθηκε, με ταπεινωτικό τρόπο, η τρομακτική απίσχναση της πρώην υπερδύναμης. Αυτήν την περίοδο, η διαδικασία ένταξης των μετασοσιαλιστικών Βαλκανίων στις ευρω-ατλαντικές δομές εμπέδωσε την οικονομική τους εξάρτηση από τη Γερμανία και τη γεωστρατηγική τους από τις ΗΠΑ.
Παράλληλα, αναδύθηκε ενισχυμένο, με σαφή αμερικανική υποστήριξη, το βαλκανικό ισλαμικό τόξο από την Αδριατική έως τη Μαύρη Θάλασσα (τόξο που είχε χρησιμοποιήσει και το Γ’ Ράιχ, 1939-1944), για να συνδεθεί με την επανακάμπτουσα και άκρως επιθετική νέο-οθωμανική Τουρκία.
Η Μόσχα, μετά το 2005, προσπάθησε εκ νέου, να μπει στα Βαλκάνια, με όχημα τους αγωγούς φυσικού αερίου και πετρελαίου. Η Ουάσιγκτον, όμως, απέτρεψε την πρώτη σοβαρή απόπειρα ανατροπής των συσχετισμών σε Ελλάδα και Βουλγαρία, με τους αγωγούς Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη και South Stream.
Η πορεία της Ελλάδας έπειτα από αυτήν την ακύρωση είναι γνωστή – να σημειώσουμε μόνον ότι στο σημερινό νέο-ψυχροπολεμικό τοπίο και με ανύπαρκτη, ουσιαστικά, εθνική κυριαρχία, η παρουσία της Ρωσίας το πιθανότερο είναι να περιοριστεί σε μικρές επενδύσεις και στους Ρώσους τουρίστες.
Η
Βουλγαρία, όμως, χειμαζόμενη κι αυτή από την οικονομική δυσανεξία,
συνεχίζει να αναζητά τρόπους οικονομικής επιβίωσης και η συνεργασία με
τη Μόσχα αποτελεί μια αναγκαία επιλογή. Η Ρωσία αποτελεί το δεύτερο
εμπορικό εταίρο της Βουλγαρίας, το μοναδικό εργοστάσιο επεξεργασίας
πετρελαίου ανήκει στην ρωσική Lukoil, ο πυρηνικός σταθμό του Κοζλοντούι
λειτουργεί με ρωσικό ραδιενεργό υλικό, ενώ και ο νέος πυρηνικός σταθμός
Belene θα είναι ρωσικής κατασκευής.
Το αποτέλεσμα είναι η χώρα να πηγαίνει άρον άρον σε εκλογές τον Οκτώβριο. Επιπλέον, εντελώς ξαφνικά, το τραπεζικό σύστημα συγκλονίσθηκε, δεχόμενο περίεργες επιθέσεις που σκόρπισαν τον πανικό στους καταθέτες.
Είχε προηγηθεί άρθρο της «Wall Street», που διατύπωνε τους φόβους της Δύσης, πως η Βουλγαρία μπορεί να αναδειχθεί στον αδύναμο κρίκο της Ε.Ε. στο αντι-ρωσικό μέτωπο. Ο πρέσβης, μάλιστα, της Μεγάλης Βρετανίας στη Σόφια, Jonathan Allen, σε δικό του άρθρο έφθασε στο σημείο να καλέσει τη Βουλγαρία να αποκαθηλώσει το άγαλμα του τσάρου Αλέξανδρου Β’, του ελευθερωτή των Βουλγάρων!
Την ίδια ώρα, η Ρουμανία εξελίσσεται στο σημαντικότερο σύμμαχο των ΗΠΑ στον Εύξεινο Πόντο, προκαλώντας τη δυσαρέσκεια της Τουρκίας. Ο πρόεδρος Τραϊανός Μπασέσκου προώθησε, ήδη από το 2004, το όραμα της ανάδειξης της Ρουμανίας σε υπο-περιφερειακή δύναμη στην νοτιο-ανατολική Ευρώπη και τη δημιουργία του άξονα Ουάσιγκτον-Λονδίνο-Βουκουρέστι.
Σήμερα, η Ρουμανία και η Πολωνία ηγούνται του αντι-ρωσικού μετώπου, στηρίζοντας καθοριστικά την νέα ουκρανική ηγεσία. Το Βουκουρέστι, το οποίο έχει ενεργειακή αυτάρκεια – το ρουμανικό πετρέλαιο εφοδίασε σε όλη τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τη ναζιστική Γερμανία- κρατά σκληρή αντι-ρωσική στάση και εξαιτίας της επιδίωξής του να ενσωματώσει το μικρό κράτος της Μολδαβίας (όπως είχε συμβεί στις περιόδους 1918-1939 και 1941-1944).
Η γειτονική Ουγγαρία ακολουθεί διαφορετική πολιτική, και μπορεί η χώρα να μην αποτελεί τμήμα των Βαλκανίων, αλλά οι εξελίξεις στη Βουδαπέστη επηρεάζουν και επηρεάζονται άμεσα από τα βαλκανικά πράγματα. Ο πρωθυπουργός Βίκτωρ Ορμπάν προωθεί με μεθοδικότητα τις διμερείς σχέσεις με τη Μόσχα και δεν συμμετέχει στα αντι-ρωσικά μέτρα της Δύσης, λόγω της Ουκρανίας, χωρίς να υπολογίζει τις απειλές της Ουάσιγκτον και των Βρυξελλών.
Να σημειωθεί ότι το κόμμα του FIDESZ σάρωσε στις πρόσφατες εκλογές, με ποσοστό 52,73%, μετά από μια θητεία όπου εθνικοποιήθηκαν τα ασφαλιστικά ταμεία, επιβλήθηκαν υψηλότεροι φόροι σε τράπεζες και πολυεθνικές και εκδιώχθηκε το ΔΝΤ.
Η Ρωσία, λοιπόν, θα συμμετάσχει στη δημιουργία δύο νέων ενεργειακών μπλοκ στον Ατομικό Σταθμό PAKS, κόστους 18 δισ. δολ., ενώ συμφωνία υπάρχει και για τον South Stream, η οποία προβλέπει να μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στην Ουγγαρία από τις αρχές του 2017 – ο αγωγός, με συμφωνία της Gazprom και της αυστριακής OMV, στις 25 Ιουνίου στη Βιέννη παρουσία του Πούτιν, θα φθάσει μέχρι την Αυστρία.
Τέλος, η Βουδαπέστη έχει ανακινήσει για τα καλά το ζήτημα της ουγγρικής μειονότητας στις γειτονικές χώρες, κάτι που ανησυχεί πρωτίστως τη Ρουμανία, λόγω των Ούγγρων της Τρανσυλβανίας.
Από το σχεδιασμό της Μόσχας δεν θα μπορούσε, βεβαίως, να λείψει και η εξαιρετικά αδυνατισμένη Σερβία, η οποία την ίδια ώρα επιδιώκει την είσοδό της στην Ε.Ε., κάνοντας οδυνηρές παραχωρήσεις στο ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου.
Η Ρωσία εξακολουθεί να είναι βασικός εμπορικός εταίρος της Σερβίας, η Gazprom Neft έχει αποκτήσει την κρατική εταιρεία πετρελαίου NIS, ενώ το Βελιγράδι συμμετέχει στην κατασκευή του South Stream. Εν τω μεταξύ, το 2013, η Σερβία κατέστη μόνιμος παρατηρητής του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας, του αμυντικού οργανισμού που ελέγχει η Ρωσία.
Κανείς δεν δύναται να προδικάσει το αποτέλεσμα της σκληρής διαμάχης για την επιρροή στα Βαλκάνια, καθώς εξαρτάται από πολλαπλούς παράγοντες σε όλη την Ευρασιατική ήπειρο. Εάν, πάντως, επικρατήσει η αμερικανική στρατηγική και καταρρεύσει ο ρωσικός σχεδιασμός για τους αγωγούς και τις επενδύσεις στην ενέργεια, οι Ρώσοι είναι πιθανόν να εκτοπισθούν ολοκληρωτικά, για πρώτη φορά στην ιστορία τους, από τα Βαλκάνια. Εάν, όμως, η Μόσχα κερδίσει μερίδιο επιρροής, οι ισορροπίες θα αλλάξουν σε όλη την Ευρωπαϊκή ήπειρο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου