Τι διαπραγματεύεται αυτός που δεν διαπραγματεύεται;

21/02/2015 / 2310net

Ενώ οι διαπραγματεύσεις με τους «εταίρους» συνεχίζονται με αμείωτους ρυθμούς μετά την συμφωνία στο Eurogroup, είναι σημαντικό να συλλογιστούμε ορισμένες ουσιαστικές πτυχές της διαπραγμάτευσης και της ασκούμενης πολιτικής, με κρύο μυαλό και ψυχραιμία.

Καταρχάς πρέπει να είμαστε δίκαιοι. Κανείς δεν μπορεί να πει ότι αυτή η κυβέρνηση δεν προσπάθησε να διαπραγματευτεί. Όχι μόνο σε επίπεδο επικοινωνίας και συμβολισμού, αλλά και προσπαθώντας να περάσει κάποια στοιχεία της πολιτικής της τα οποία θεωρούσε σημαντικά διαφορετικά από αυτά των προηγούμενων κυβερνήσεων. Μπορεί το αίτημα για διαγραφή του χρέους να έφυγε από το τραπέζι αμέσως μόλις ορκίστηκε η κυβέρνηση, αλλά κάποια προσπάθεια να παρθούν κάποιες διαφορετικές αποφάσεις έμεινε. Σε σύγκριση με τις προηγούμενες κυβερνήσεις που αποδέχονταν χωρίς δεύτερη κουβέντα τις ευρωπαϊκές ντιρεκτίβες, αυτή η κυβέρνηση προσπάθησε να αντισταθεί στις πιο ακραίες από τις έτσι κι αλλιώς ακραίες επιταγές των «εταίρων».

Η διαπραγματευτική τακτική είχε από την αρχή πολλαπλή κατεύθυνση: Ως προς το εσωτερικό, αυτό που κυριαρχούσε ήταν η εμπέδωση της σιγουριάς ότι πλέον έχουμε μια κυβέρνηση που κατανοεί την εξαθλίωση του λαού και προσπαθεί μέσα στα συγκεκριμένα, στενά, ευρωπαϊκά πλαίσια να πετύχει μια καλύτερη μέρα για αυτόν. Αυτό ενισχύθηκε από τις συμβολικές κινήσεις (χειραψία με Ντάισεμπλουμ και άλλα) οι οποίες έδωσαν μια αίσθηση ότι πράγματι κάτι διαφορετικό συμβαίνει κι ας μην γνωρίζουμε τι είναι αυτό και εκφράστηκε με το λαό στους δρόμους να ανασαίνει αξιοπρέπεια.

Ως προς το εξωτερικό, η διαπραγματευτική τακτική είχε τρία σκέλη: το πρώτο αφορούσε τις αναφορές Τσίπρα στον λαό που αποφάσισε και την δημοκρατική Ευρώπη που πρέπει να τον ακούσει γιατί η Ελλάδα είναι ισότιμο μέλος της. Το δεύτερο στις γνώσεις και τις προτάσεις του Βαρουφάκη που στα αυτιά των ευρωπαίων τεχνοκρατών φαντάζουν λογικές και όχι εξωπραγματικές και το τρίτο στην παράλληλη διπλωματία με ΗΠΑ, Κίνα και Ρωσία, μήπως φοβηθούν οι ευρωπαίοι εταίροι ότι μπορούν να βρεθούν αλλού πηγές χρηματοδότησης. Ωστόσο στην φούρια της η κυβέρνηση να προετοιμάσει μια σωστή διαπραγμάτευση ξέχασε πως κάποια πράγματα δεν είναι διαπραγματεύσιμα.

Πρώτα και κύρια η ίδια η ιδέα της δημοκρατίας δεν είναι, όπως θα έλεγε και ο Τσίπρας, φετίχ στην ΕΕ. Πότε μπόρεσε μια δημοκρατική επιλογή ενός λαού να αντιστρέψει μια ευρωπαϊκή κατεύθυνση; Μην ξεχνάμε ότι στο άκουσμα της λέξης «δημοψήφισμα» οι ευρωπαϊκοί θεσμοί βγάζουν σπυριά. Ολόκληρη η ιστορία της ΕΕ δείχνει πως όταν παλεύουν αγορές και λαοί, η όποια δημοκρατία υπάρχει εκπαραθυρώνεται χωρίς δεύτερη σκέψη. Ο Γιουνκέρ δεν είχε δηλώσει ότι οι λαοί δεν έχουν δικαίωμα να αποφασίζουν ενάντια στις ευρωπαϊκές συνθήκες; Μην ξεχνάμε επίσης, ότι η ΕΕ είναι ένας τόσο δημοκρατικός θεσμός που έστησε ναζιστική κυβέρνηση στην Ουκρανία για να ικανοποιήσει τα οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα των ισχυρότερων ευρωπαϊκών χωρών. Όσο για την δημοκρατική ευαισθησία θεσμών όπως το ΔΝΤ, το οποίο είναι κι αυτό «εταίρος» μας, καλύτερα να μην αναφέρουμε τίποτα γιατί δεν θα ξέρουμε από που να ξεκινήσουμε.

Το ίδιο και αναφορικά με την δήθεν ισότιμη στάση της Ελλάδας στην ΕΕ. Αυτή υπάρχει μόνο θεωρητικά. Στην πράξη όλοι ξέρουμε, και ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ φυσικά, ότι οι σχέσεις μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ δεν ήταν ποτέ ισότιμες. Κανείς άλλωστε δεν μπορεί να αμφισβητήσει το γεγονός ότι κουμάντο κάνει η Γερμανία.

Ως προς το δεύτερο σκέλος της διαπραγματευτικής τακτικής, αυτό δηλαδή της  λογικής των ελληνικών προτάσεων, από την πρώτη μέρα των διαπραγματεύσεων μέχρι την τελευταία, η ελληνική πλευρά αφαιρούσε αιτήματα από το τραπέζι, προσπαθούσε να λειάνει την στάση της, μετατρέποντας ακόμα και το πρόγραμμα γέφυρα σε αίτηση παράτασης του προγράμματος, πότε παίζοντας με τις λέξεις και πότε με τη νοημοσύνη του λαού. Αποτέλεσμα ήταν να πανηγυρίζει για την παράταση του προγράμματος αφού είχε επίγνωση ότι το μόνο που θα μπορούσε να πετύχει ήταν να μην ενταχθούν σε αυτό για τους επόμενους τέσσερις μήνες τα πολύ ακραία μέτρα που αρχικά ζητούνταν.

Τέλος, οι προσπάθειες να βρεθούν από αλλού χρήματα ήταν τόσο απελπιστικά αδιέξοδες που φαντάζομαι ούτε καν μπήκε κανείς στον κόπο να το σκεφτεί σοβαρά. Το αυτί κανενός δεν πρέπει να ίδρωσε ούτε από τις επαφές Κοτζιά με τη Ρωσία ούτε από τα κινέζικα που μίλησε ο Τσίπρας υποδεχόμενος τον κινέζικο στόλο.

Το πρόβλημα με αυτή την κυβέρνηση δεν είναι ότι δεν διαπραγματεύτηκε. Το πρόβλημα είναι ότι συνειδητά ή ασυνείδητα μπήκε σε μια διαδικασία να αγνοήσει ότι αυτά που θεωρούσε σημαντικά στοιχεία στην διαπραγμάτευσή της δεν είναι διαπραγματεύσιμα. Το σχέδιο της να ζητήσει αλλαγή πολιτικής από μια ΕΕ και μια Ευρωζώνη που λειτουργεί με βάση συγκεκριμένους κανόνες, δηλαδή έναν υπερεθνικό οργανισμό για τον οποίο τα νεοφιλελεύθερης έμπνευσης μνημόνια δεν είναι η εξαίρεση, αλλά ο κανόνας, ήταν καταδικασμένο να πεθάνει εν τη γενέσει του. Το γνώριζαν και έστησαν για επικοινωνιακούς λόγους την διαπραγμάτευση; Πίστευαν πραγματικά στην δυνατότητα πολιτικής αλλαγής; Δεν θα το μάθουμε ποτέ.

Η κριτική που πρέπει να γίνει στην κυβέρνηση δεν είναι ότι δεν διαπραγματεύτηκε. Δεν είναι καν ότι υποχώρησε από τις προεκλογικές της εξαγγελίες. Αυτό ήταν αναμενόμενο για όποιον έχει στοιχειώδη λογική και γνώση των πραγμάτων. Η κριτική που πρέπει να γίνει είναι ότι προσπάθησε να πείσει ότι γίνεται να είμαστε και μέσα στην ΕΕ και μέσα στο ευρώ και παράλληλα να μην έχουμε δεσμεύσεις και υποχρεώσεις. Το πρόβλημα είναι ότι προσπάθησε να πείσει ότι ίσως είναι δυνατό να κάνουμε καλύτερη και πιο φιλολαϊκή την ΕΕ. Ότι μπορούμε και να είμαστε μέσα στην ΕΕ και να ασκούμε εθνική πολιτική. Κριτική πρέπει να της γίνει γιατί εγκλώβισε Αριστερό και προοδευτικό κόσμο στην ψευδαίσθηση ότι η ΕΕ μας είναι απαραίτητη. Το πρόβλημα, λοιπόν, με αυτή την κυβέρνηση είναι ότι δεν διαπραγματεύεται ούτε την θέση της χώρας στην ΕΕ, ούτε την προτεραιότητα των θεσμών, των τραπεζών, του κεφαλαίου, των ελίτ, του ευρώ έναντι του λαού.

Το πραγματικά πολιτικό ζήτημα που πρέπει να ανοίξει με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις είναι ότι το τέλος των μνημονίων και των αντίστοιχων εφαρμοζόμενων πολιτικών είναι η έξοδος από την ΕΕ και τους θεσμούς της.  Και αυτό η συγκεκριμένη κυβέρνηση δεν το διαπραγματεύεται καν…