ΟΥΚΡΑΝΙΑ Οι αιτίες της σύγκρουσης παραμένουν παρά τη σχετική τήρηση της εκεχειρίας

ΟΥΚΡΑΝΙΑ

Οι αιτίες της σύγκρουσης παραμένουν παρά τη σχετική τήρηση της εκεχειρίας

Ο ταλαιπωρημένος λαός της Ουκρανίας, με τη σχετική σιγή των όπλων, προσπαθεί να επιβιώσει

ΚΙΕΒΟ.--
Η απομάκρυνση των βαρέων όπλων από τη γραμμή του μετώπου ανάμεσα στις δυνάμεις της αντιδραστικής κυβέρνησης του Κιέβου και τους ρωσόφωνους πολιτοφύλακες, η ανταλλαγή κρατουμένων, η παροχή κάποιων ειδών πρώτης ανάγκης στους κατοίκους στις περιοχές της σύγκρουσης στις ανατολικές περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ, κυριάρχησαν την τελευταία βδομάδα στο πλαίσιο της εκεχειρίας - συμβιβασμού που επιτεύχθηκε στο Μίνσκ της Λευκορωσίας στις 12 Φλεβάρη και μπήκε σε εφαρμογή στις 15. Βεβαίως, η σχετική ηρεμία που επικράτησε δεν αναιρεί τις αιτίες της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Αυτές αφορούν τα αντιτιθέμενα συμφέροντα ανάμεσα σε τμήματα του ουκρανικού κεφαλαίου που πηγάζουν από την επιλογή συμμαχιών με διαφορετικά ιμπεριαλιστικά κέντρα (ΕΕ, ΗΠΑ και Ρωσία) και το σφοδρό ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό για την ίδια τη γεωστρατηγική θέση της χώρας και τον πλούτο της, που παράγει ο λαός της αλλά αιματοκυλιέται ακριβώς γι' αυτά τα συμφέροντα στο έδαφος του καπιταλισμού.

Διατηρείται η αντιπαράθεση

Τη δυνατότητα ανά πάσα στιγμή νέας κλιμάκωσης της σύγκρουσης επιβεβαιώνουν πολλά στοιχεία που επαναλήφθηκαν και αυτή τη βδομάδα. Χαρακτηριστική η δήλωση του Προέδρου της χώρας, Πέτρο Ποροσένκο, που, μιλώντας σε στρατιωτικούς την Παρασκευή, σημείωσε ότι η Ρωσία θα συνεχίσει να αποτελεί μια «στρατιωτική απειλή» ακόμη και στην περίπτωση που η εκεχειρία εφαρμοστεί πλήρως, ενώ οι στρατιωτικές δυνάμεις που αποσύρονται δήλωσε ότι είναι σε επιφυλακή να επιστρέψουν στις αρχικές τους θέσεις ...αν χρειαστεί. Ταυτόχρονα, ο Ποροσένκο, και ό,τι εκπροσωπεί, σε κάθε ευκαιρία επαναλαμβάνει ότι θα έρθει η στιγμή που η χώρα του θα απαντήσει κατάλληλα για την επανακατάληψη της χερσονήσου της Κριμαίας, που βέβαια έχει ενσωματωθεί στη Ρωσία, μετά το δημοψήφισμα που ακολούθησε την αντίδραση των εκεί πληθυσμών στην πραξικοπηματική κυβέρνηση του Κιέβου την περσινή χρονιά.
Ο Φίλιπ Μπρέντλοβ, Αμερικανός στρατηγός διοικητής των στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη, κατηγόρησε τη Ρωσία ότι έχει αναπτύξει μάχιμες δυνάμεις, πάνω από 1.000 άρματα μάχης και εξελιγμένα οπλικά συστήματα στην Ουκρανία, και ανέφερε ότι έχει αποστείλει στο Λευκό Οίκο «επιλογές» για την κάλυψη των αναγκών του ουκρανικού στρατού, επισημαίνοντας, ωστόσο, ότι, σε ό,τι αφορά τον ελαφρύ οπλισμό, θα μπορούσε να παρασχεθεί σε «πολύ μικρό χρονικό διάστημα» αλλά για αποστολή βαρύτερου οπλισμού, αυτή απαραίτητα πρέπει να συμβαδίσει με «προηγμένη εκπαίδευση» αλλά εκτίμησε ότι «οι στρατιωτικές δυνάμεις του Κιέβου δεν είναι σε θέση να ανακόψουν την προέλαση της Ρωσίας στο ανατολικό τμήμα της χώρας» και προειδοποίησε για τον κίνδυνο παρόμοιας σύγκρουσης στη Μολδαβία.
Την ίδια ώρα, έγινε γνωστό ότι στο Αμερικανικό Κογκρέσο, την Παρασκευή, εγκρίθηκε κονδύλι 1 εκατομμυρίου δολαρίων για στρατιωτικό εξοπλισμό των ουκρανικών δυνάμεων (λέγεται ότι αφορά «ελαφρύ αμυντικό εξοπλισμό»), μετά από πρόταση που στήριξαν 28 βουλευτές και προσδιορίζεται να παραδοθούν ως το Σεπτέμβρη του 2017. Η «στρατιωτική βοήθεια» δικαιολογείται ότι αποστέλλεται για την «εξασφάλιση της εδαφικής ακεραιότητας και κυριαρχίας της Ουκρανίας».
Από τη Ρώμη, ο γενικός γραμματέας του NATO, Γενς Στόλτενμπεργκ, προειδοποίησε ότι «κάθε απόπειρα να εξαπλωθεί από εδώ και πέρα η περιοχή που ελέγχουν οι αυτονομιστές θα αποτελεί μια σαφή παραβίαση της συμφωνίας του Μινσκ. Και θα είναι απαράδεκτη για τη διεθνή κοινότητα».
Αμεση ήταν η απάντηση του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, που απέρριψε τα περί στρατευμάτων της Ρωσίας στο έδαφος της Ουκρανίας. Επίσης, μιλώντας την Παρασκευή στη διπλωματική ακαδημία του υπουργείου του, σημείωσε ότι η Ουκρανία πρέπει να διατηρήσει το καθεστώς της μη συμμετοχής σε στρατιωτικό μπλοκ ως προϋπόθεση για να παραμείνει ενωμένη. «Προς το συμφέρον της σταθερότητας στην ευρωατλαντική περιοχή και για να διατηρηθεί μια ατμόσφαιρα εμπιστοσύνης και να αποφευχθεί η διάσπαση της Ουκρανίας, αυτή πρέπει να διατηρήσει το καθεστώς της ουδετερότητας», σημείωσε. Αυτό, βέβαια, έρχεται σε αντίθεση με την απόφαση του Ουκρανού Προέδρου, Π. Ποροσένκο, από τον περασμένο Δεκέμβρη να αλλάξει αυτό το καθεστώς και με τη φιλοδοξία τα επόμενα χρόνια να πραγματοποιηθεί δημοψήφισμα για την ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ. Προς το παρόν, βέβαια, και η ίδια η λυκοσυμμαχία κρατάει μια επιφυλακτικότητα για την ένταξη, καθώς μια τέτοια εξέλιξη θα πυροδοτούσε την αντίδραση της Ρωσίας. Ωστόσο το σχέδιο αυτό υπάρχει.
Ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, επίσης, πρόσφατα είχε έντονα σχολιάσει την ανάμειξη του ΝΑΤΟ στην περιοχή, χαρακτηρίζοντας το ουκρανικό στρατό ως «μια λεγεώνα του ΝΑΤΟ» που έχει στόχο τη Ρωσία.
Το ζήτημα της Ουκρανίας, επίσης, θα είναι από τα βασικά στη συνάντηση που θα έχει στο Λευκό Οίκο στις 9 Μάρτη ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ.

Το «αγκάθι» της Ενέργειας στο προσκήνιο και πάλι

Επίσης, ο Ρώσος ΥΠΕΞ, σχολιάζοντας τις νέες απειλές των δυτικών για περαιτέρω κυρώσεις κατά της Ρωσίας, σημείωσε ότι «πίσω από αυτές κρύβεται η απροθυμία των πρωταγωνιστών, των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης, να επιδιώξουν την εφαρμογή όσων συμφωνήθηκαν στο Μινσκ».
Παρέμβαση προς τη Ρωσία έκανε και η επικεφαλής της διπλωματίας της ΕΕ, Φεντερίκα Μογκερίνι, που, επικοινωνώντας με τον Σ. Λαβρόφ, ζήτησε να συμβάλει ώστε να μην παραβιαστεί η εκεχειρία αλλά και να επιλυθεί το ζήτημα της προμήθειας της ΕΕ με ρωσικό φυσικό αέριο μέσω Ουκρανίας σε τριμερές επίπεδο, εννοώντας τη Ρωσία, την Ουκρανία και την ΕΕ. Το ζήτημα εγείρεται και πάλι γιατί η ρωσική κυβέρνηση προειδοποίησε ότι, αν η ουκρανική πλευρά δεν προπληρώσει τις ποσότητες αερίου που ζητεί, θα προκύψει πρόβλημα. Την Παρασκευή κατατέθηκαν στο ρωσικό κολοσσό «Γκάζπρομ» 15 εκατομμύρια δολάρια από την Ουκρανία αλλά το ποσό υπολείπεται κατά πολύ από την οφειλή που υπάρχει. Με δεδομένη τη δύσκολη κατάσταση των ουκρανικών δημόσιων ταμείων και την καταβύθιση του εθνικού νομίσματος, γκρίβνα, πάνω από 50% σε ένα χρόνο, ενώ τα δάνεια από το ΔΝΤ και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς καθυστερούν -αφού προϋποθέτουν και νέες αντιλαϊκές μεταρρυθμίσεις-, είναι πολύ πιθανό να προκύψουν άμεσα νέα προβλήματα και ειδικά μετά το Μάρτη, οπότε και λήγει ο προσωρινός συμβιβασμός που επιτεύχθηκε στο ζήτημα της Ενέργειας μέσα στο 2014 με τη μεσολάβηση και της ΕΕ. Γι' αυτά τα ζητήματα αναμένεται αύριο, Δευτέρα, συνάντηση των υπουργών Ενέργειας της Ρωσίας και της Ουκρανίας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες.

Αβεβαιότητα για τις παραπέρα εξελίξεις

Ενδιαφέρον έχει και η άποψη της Χάιντι Ταλιαβίνι, επικεφαλής του Οργανισμού για την Ασφάλεια και την Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) στην Ουκρανία, που επιβλέπει με συναίνεση όλων των πλευρών την εκεχειρία. Η συγκεκριμένη αξιωματούχος, σε τηλεδιάσκεψη την Παρασκευή με τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, που συγκάλεσε η προεδρεύουσα το Φλεβάρη, Κίνα, δήλωσε με νόημα: «Φαίνεται ότι είμαστε σε ένα σταυροδρόμι όπου βρισκόμαστε αντιμέτωποι ή με τον κίνδυνο της περαιτέρω κλιμάκωση της σύγκρουσης ή με την υπερίσχυση της κοινής λογικής και της ευθύνης για να αποφευχθεί περαιτέρω καταστροφή που θα οδηγούσε σε ένα αρνητικό σπιράλ που οδηγεί περισσότερους θανάτους».
Η Ταλιαβίνι χαιρέτησε τη στήριξη της λεγόμενης «διεθνούς κοινότητας» στη διαδικασία εκεχειρία και την τελευταία συνάντηση της λεγόμενης ομάδας του «σχήματος Νορμανδίας» (εκπροσώπων της Γαλλίας, Γερμανίας, Ρωσίας, Ουκρανίας). Σε σχετική συνάντηση που έγινε την περασμένη Τρίτη στο Παρίσι, οι υπουργοί Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, της Ουκρανίας, Πάβλο Κλίμκιν, της Γαλλίας, Λοράν Φαμπιούς, και της Γερμανίας, Φρανκ - Βάλτερ Σταϊνμάγερ, αν και εξέφρασαν την ευχή να διατηρηθεί η κατάπαυση του πυρός στην Ανατολική Ουκρανία και ζήτησαν ενίσχυση της ειδικής αποστολής παρατηρητών του ΟΑΣΕ και παράταση της αποστολής του με επιπλέον προσωπικό, εξοπλισμό και χρηματοδότηση, είναι φανερό ότι οι εκτιμήσεις που κάνουν είναι πολύ διαφορετικές. Παρόλο που, ειδικά η Γερμανία, λόγω της διασύνδεσης των μονοπωλίων της με τα αντίστοιχα ρωσικά, θέλει να πάει σε ένα συμβιβασμό για να μην έχει άλλες ζημιές, η κατάσταση είναι αρκετά σύνθετη, καθώς στην υπόθεση Ουκρανία υπάρχουν πολλοί παίκτες, με πρωταγωνιστή τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, που από την αρχή μπήκε σφήνα στον ανταγωνισμό του τόσο με την Ρωσία αλλά και με την ΕΕ και ιδιαίτερα τη Γερμανία, επιδιώκοντας να περιορίσει τη δύναμή της μέσα στην ΕΕ.