Επιστημονικό Συνέδριο της ΚΕ του ΚΚΕ για τον Ναζίμ Χικμέτ

Επιστημονικό Συνέδριο της ΚΕ του ΚΚΕ για τον Ναζίμ Χικμέτ

• Το Συνέδριο θα γίνει στις 13 και 14 Ιούνη
• Την Τετάρτη, 22 Απρίλη, ξεκινάνε οι κινηματογραφικές προβολές

Η ΚΕ του ΚΚΕ, συνεχίζοντας τον κύκλο των επιστημονικών συνεδρίων για την ανάδειξη του έργου μεγάλων στρατευμένων δημιουργών, διοργανώνει το Σαββατοκύριακο 13 και 14 Ιούνη του 2015 το 4ο επιστημονικό συνέδριό της. Μετά τα συνέδρια για τους Ρίτσο, Βάρναλη, Μπρεχτ και όπως είχε προαναγγελθεί στη λήξη του προηγούμενου συνεδρίου, το 4ο συνέδριο θα είναι αφιερωμένο στον κομμουνιστή Τούρκο ποιητή, αταλάντευτο αγωνιστή και διεθνιστή Ναζίμ Χικμέτ με τίτλο: «Ναζίμ Χικμέτ: Για να γενούνε τα σκοτάδια λάμψη».

Στάχτη θα γίνεις κόσμε γερασμένε...

Ο Ναζίμ Χικμέτ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, στις 15 Γενάρη 1902. Στα 17 χρόνια του και πριν έρθει σε επαφή με την κομμουνιστική ιδεολογία, γράφει: «Μια θρησκεία, ένας νόμος, ένα δίκαιο: Η δουλειά του εργάτη».
Το Γενάρη του 1921, ταξιδεύει προς την Αγκυρα για να συμμετάσχει στον «Πόλεμο της Ανεξαρτησίας», που καθοδηγούσε ο Κεμάλ. Στο ταξίδι του συναντά Τούρκους εργάτες και φοιτητές, που είχαν συμμετάσχει στο κίνημα των Γερμανών Σπαρτακιστών, έτσι ο Χικμέτ έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με την κομμουνιστική ιδεολογία. Τελικά, δε στέλνεται στο μέτωπο. Γοητευμένος από τις σοσιαλιστικές ιδέες αποφασίζει να πάει στη Γερμανία, για να σπουδάσει μαρξισμό. Τα σχέδιά του αλλάζουν, όταν μαθαίνει ότι στη Ρωσία πραγματοποιήθηκε η νικηφόρα Οχτωβριανή Επανάσταση.
Το Σεπτέμβρη του 1921 φτάνει στη Μόσχα και φοιτά στο Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο των Εργατών της Ανατολής (ΚΟΥΤΒ). Το πρώτο βιβλίο του κυκλοφορεί στην ΕΣΣΔ με τίτλο «Το τραγούδι εκείνων που πίνουνε τον ήλιο». Γίνεται μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Τουρκίας. Το 1924 επιστρέφει στην Τουρκία και ένα χρόνο αργότερα εγκαθίσταται ξανά στην ΕΣΣΔ. Επηρεασμένος από τα ακούσματα της επαναστατικής ποίησης του Μαγιακόφσκι και γενικότερα από τον αριστερό φουτουρισμό, σπάει τα καλούπια της κλασικής ποίησης και αρχίζει να αναπτύσσει νέα ποιητική γλώσσα και είδος. Εισάγει τον ελεύθερο στίχο κι ένα ευρύ φάσμα νέων θεμάτων στην ποίηση, επηρεάζοντας σημαντικά την τουρκική λογοτεχνία της δεκαετίας του '30. Εδειξε με τον καλύτερο τρόπο πώς μπορούν τα στοιχεία της λαϊκής ποίησης και της ποίησης της Ανατολής να αξιοποιηθούν στη σύγχρονη ποίηση.
Το 1928 επιστρέφει στην Τουρκία. Από το 1929 μέχρι και το 1936 δημοσιεύει πέντε ποιητικές συλλογές και 4 μεγάλα ποιήματα. Το 1934 γράφει τα «Γράμματα στην Ταράντα Μπαμπού», που εκδίδονται στο Παρίσι από τον Λουίς Αραγκόν. Το 1936 δημοσιεύει στην Τουρκία το Σοβιετικό Σύνταγμα του '36, καθώς και κείμενα των Λένιν και Στάλιν με σκοπό να εξηγήσει τον ταξικό χαρακτήρα του κράτους.
Το 1938, συλλαμβάνεται με την κατηγορία της πρόκλησης εξέγερσης στο στρατό και στο ναυτικό και καταδικάζεται σε 28 χρόνια και 4 μήνες φυλάκισης. «Κι εμείς θα περάσουμε ακόμη ένα χειμώνα/ Ζεσταίνοντας τα χέρια μας στη φωτιά/ Της μεγάλης οργής μας και της άγιας ελπίδας μας», γράφει σε ένα από τα ποιήματα εκείνης της περιόδου. Στη φυλακή γράφει μερικά από τα πιο σπουδαία λυρικά ποιήματά του, καθώς και το μεγαλειώδες έπος του «Ανθρώπινα Τοπία της πατρίδας μου». Στη φυλακή επίσης, πράττοντας στο ακέραιο το διεθνιστικό του καθήκον γράφει το ποίημα «Στηθάγχη», με το γνωστό στίχο «Πάντα η καρδιά μου στην Ελλάδα ντουφεκίζεται».
Μετά από 18ήμερη απεργία πείνας του Χικμέτ, που ξεσήκωσε αντιδράσεις τόσο στην Τουρκία, όσο και στο εξωτερικό, το 1949 συστήνεται στο Παρίσι διεθνής επιτροπή, με επικεφαλής τους Πάμπλο Πικάσο, Πολ Ρόμπσον και Ζαν-Πολ Σαρτρ ζητώντας την αποφυλάκισή του. Αφήνεται ελεύθερος στις 15 Ιούλη του 1950. Το 1950 τιμάται με το Διεθνές Βραβείο Ειρήνης. Επειδή κινδυνεύει, οργανώνει την απόδρασή του από την Κωνσταντινούπολη και στις 17 Ιούνη του 1951, μέσω Ρουμανίας, φτάνει στη Μόσχα. Στις 25 Ιούλη 1951 τού αφαιρείται η τούρκικη υπηκοότητα. Στην πατρίδα του, τον αποκαλούν προδότη κι αυτός με ποίημά του 1962 απαντά: «Αν η πατρίδα είναι τα τσιφλίκια σας/ (...)/ να πίνουν το κόκκινο αίμα μας στα εργοστάσια αν είναι πατρίδα/ (...)/ πατρίδα αν είναι γκλομπ αστυνομικού/(...)/πατρίδα αν είναι σωτηρία απ' το βρώμικο σκοτάδι σας/ εγώ είμαι προδότης/ Γράψτε πάνω σε τρεις στήλες με κατάμαυρους κραυγαλέους τίτλους:/ Ο Ναζίμ Χικμέτ συνεχίζει να είν' ακόμα προδότης». Αποκτά πάλι την τούρκικη υπηκοότητα... μετά θάνατον, μόλις το 2001.
Με την εγκατάστασή του στην ΕΣΣΔ γίνεται ποιητικός «πρεσβευτής» της για την ειρήνη και την αλληλεγγύη των λαών. Παρά το επιβαρυμένο της υγείας του από τις στερήσεις και τις κακουχίες, ταξιδεύει στην Ανατολική Ευρώπη, στην Κούβα, στη Ρώμη και στην Ταγκανίκα. Το 1952 η Ενωση Σοβιετικών συγγραφέων τιμά τα 50 χρόνια του στη Μόσχα. Το 1952 επίσης δίνει το «παρών» στο Συνέδριο της Ειρήνης στο Βερολίνο και στο Φεστιβάλ Νεολαίας και Φοιτητών. Πέθανε στη Μόσχα στις 3 Ιούνη 1963.
Ο Ναζίμ Χικμέτ γνώριζε καλά ότι η τέχνη δεν έχει δικό της κόσμο ξέχωρο από τη ζωή κι όπως άλλωστε έλεγε: «Το Κόμμα μου καταπιάνεται με τα μεγάλα προβλήματα της ζωής και κανείς δεν είναι μεγάλος ποιητής ή συγγραφέας όταν μένει αδιάφορος ή ουδέτερος μπροστά στα μεγάλα προβλήματα». Για αυτό και όλο του το έργο, όπως και όλη του η ζωή, αφιερώθηκε στην «επιδρομή στον ήλιο» της εργατικής τάξης, στην πάλη της για το σοσιαλισμό.
«Αν δούλεψες σαν κομμουνιστής,
αν σκέφτηκες σαν κομμουνιστής,
αν αγάπησες σαν κομμουνιστής,
αν πάλεψες σαν κομμουνιστής,
αν έζησες σαν κομμουνιστής,
είσαι ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος του 20ού αιώνα».
Και ο Ναζίμ Χικμέτ σίγουρα ήταν.

Χικμέτ και κινηματογράφος

Μπροστά στο Συνέδριο θα πραγματοποιηθούν πολιτιστικές εκδηλώσεις, για να γνωρίσει το κοινό το έργο του Ν. Χικμέτ, που θα βοηθήσουν να γίνει πλατύτερα γνωστή η τέχνη του, αλλά και η ζωή του.
Την Τετάρτη 22 Απρίλη ξεκινάει κύκλος κινηματογραφικών προβολών στον κινηματογράφο Αλκυονίς new star art cinema (Ιουλιανού 42-46, πλ. Βικτωρίας (στάση ηλεκτρικού, «Βικτώρια») με ελεύθερη είσοδο.
Αναλυτικά, το πρόγραμμα έχει ως εξής:

• Τετάρτη, 22 Απρίλη, 8.30 μ.μ.

«Δυο παιδιά της γειτονιάς» ΕΣΣΔ 1957, ταινία μυθοπλασίας μεγάλου μήκους.
Σενάριο Ναζίμ Χικμέτ, σκηνοθεσία Ιλια Γκιουρίν, Αζντάρ Ιμπραγκίμοφ

• Κυριακή, 26 Απρίλη 11.30 π.μ.

Κινηματογραφικό αφιέρωμα για παιδιά και μεγάλους.
11.30 π.μ.: Ταινίες μικρού μήκους με κινούμενα σχέδια.
«Το αγαπημένο σύννεφο» ΕΣΣΔ 1959.
Σενάριο Ναζίμ Χικμέτ, σκηνοθεσία Ανατόλι Καράνοβιτς, Ρομάν Κατσάνοφ.
«Το πιο περίεργο πλάσμα στον κόσμο», Τουρκία 2014, βασισμένη στο ομώνυμο ποίημα του Ν. Χικμέτ, σκηνοθεσία Οζγκούρ Σερντάρ Αλτουνόγλου.
«Μπλε Μπάλα» ΕΣΣΔ 1984.
Σενάριο Ναζίμ Χικμέτ - Χένριχ Σάλγκιρ, σκηνοθεσία Ροζαλία Ζέλμα.
12.15 μ.μ.:
«Ναζίμ Χικμέτ: Γαλανομάτης Γίγαντας» Τουρκία 2007, σκηνοθεσία Μπικέτ Ιλχάν.
Η ταινία είναι βιογραφική και αναφέρεται στην περίοδο που ήταν φυλακισμένος.

• Τετάρτη, 29 Απρίλη 8.30 μ.μ.

«Το ταξίδι του Ναζίμ στην Κούβα», Τουρκία 2008, ντοκιμαντέρ.
Σκηνοθεσία Τσάρε Κινίκογλου, Γκλόρια Ρονάλντο
Θα προηγηθεί ομιλία του Τούρκου σκηνοθέτη Τσάρε Κινίκογλου με θέμα «Χικμέτ και κινηματογράφος».

• Τετάρτη, 6 Μάη 8.30 μ.μ.

«Κόκκινο ποτάμι, μαύρο πρόβατο», Τουρκία 1967, ταινία μυθοπλασίας μεγάλου μήκους.
Σενάριο Ναζίμ Χικμέτ - Λιτφί Ακάντ, σκηνοθεσία Λιτφί Ακάντ.
Πρωταγωνιστεί ο Γιλμάζ Γκιουνέι.

• Τετάρτη, 13 Μάη 8.30 μ.μ.

«Ορατόριο για τον Ναζίμ Χικμέτ» Τουρκία 2005, κινηματογραφημένη μουσική παράσταση από το αρχαίο θέατρο της Ασπένδου.
Μουσική Φαζίλ Σάι, Απαγγελία Γκέντζο Ερκάλ, Διεύθυνση Ορχήστρας Ιμπραήμ Γιαζιτζί και άλλοι 200 συντελεστές.
Τις ταινίες θα προλογίσουν οι Τζία Γιοβάνη, κριτικός κινηματογράφου και Κώστας Σταματόπουλος, σκηνοθέτης.

Ο Χικμέτ στη μουσική

Μετά την ολοκλήρωση των κινηματογραφικών προβολών θα πραγματοποιηθεί κύκλος μουσικών παραστάσεων, στην αίθουσα Συνεδρίων του ΚΚΕ στον Περισσό.
Σάββατο, 23 Μάη, ώρα 8.00 μ.μ.
Συναυλία του Θάνο Μικρούτσικου με μελοποιημένη ποίηση του Χικμέτ από τους Θ. Μικρούτσικο και Μάνο Λοΐζο. Θα ερμηνεύσουν οι Ρίτα Αντωνοπούλου και Κώστας Θωμαΐδης. Θα απαγγείλει ο ηθοποιός Δημήτρης Παπανικολάου.
Τετάρτη, 10 Ιούνη, ώρα 8.00 μ.μ.
Συναυλία από επταμελές μουσικό συγκρότημα του Πολιτιστικού Κέντρου «Ναζίμ Χικμέτ», με μελοποιημένη ποίηση του Χικμέτ από Τούρκους συνθέτες.