Τους ανησυχεί η βραδεία καπιταλιστική ανάπτυξη

Τους ανησυχεί η βραδεία καπιταλιστική ανάπτυξη

Η Εκθεση της Κομισιόν για την «απασχόληση και τις κοινωνικές εξελίξεις» για το 2015 (ESDE 2015), που παρουσίασε πρόσφατα η αρμόδια «επίτροπος για την Απασχόληση» Μαριάν Τίσεν, δείχνει ότι οι συνέπειες της κρίσης δεν έχουν ξεπεραστεί, ενώ μιλά για αύξηση των ανισοτήτων μεταξύ των κρατών - μελών. Διαπιστώνει αύξηση της ανισομετρίας. Πράγματι, η καπιταλιστική οικονομική κρίση αυξάνει απότομα τις ανισομετρίες, αφού το βάθος της κρίσης δεν είναι το ίδιο σε όλες τις οικονομίες, όπως και η καπιταλιστική ανάπτυξη δεν είναι η ίδια σε όλες. Για παράδειγμα, η επίτροπος Μ. Τίσεν παρουσιάζοντας την έκθεση αναφέρθηκε στην Ελλάδα, μιλώντας για χαμηλά επίπεδα απασχόλησης (55%) σε σχέση με άλλες χώρες, όπως είναι η Σουηδία (81%), αλλά και στα τεράστια ποσοστά ανεργίας που παραμένουν πάνω από 20% στην Ελλάδα και την Ισπανία με πρώτη την Ελλάδα, ενώ στη Γερμανία είναι μόλις 5%. Εμείς να θυμίσουμε ότι η Ελλάδα πριν από την καπιταλιστική οικονομική κρίση και ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 2000 ήταν η πρώτη σε ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ στην ΕΕ με πάνω από 4,5%, έφτασε και 5% όταν η Γερμανία έφτανε το πολύ 2%.

Οι πολλές Συμβάσεις Εργασίας

Η έκθεση ESDE διαπιστώνει αύξηση των διαφόρων μορφών Συμβάσεων Εργασίας, εκτιμώντας ότι με αυτές τις συμβάσεις υπάρχουν ευέλικτες εργασιακές σχέσεις, ζήτημα το οποίο συμβάλλει στην αύξηση της συμμετοχής στην εργασία. Εκτιμά μάλιστα ότι ορισμένες νέες συμβάσεις ενδέχεται να είναι επωφελείς για αμφότερα τα συμβαλλόμενα μέρη. Βεβαίως, για τους επιχειρηματικούς ομίλους σίγουρα έτσι είναι. Η ευελιξία στην εργασία είναι μια μορφή ενίσχυσης της κερδοφορίας των επιχειρήσεων, βασικά λόγω της εντατικοποίησης της δουλειάς, σε συνδυασμό με την καταβαράθρωση των μισθών. Επίσης, η ευελιξία στην εργασία δίνει τη δυνατότητα έως και μείωσης της καταγραφής των ανέργων, αφού μπορεί να απασχολούνται περισσότεροι με λιγότερες και ακατάστατες ώρες δουλειάς στη διάρκεια της μέρας, της βδομάδας ή και να μοιράζονται θέσεις εργασίας σε περισσότερους εργαζόμενους με ελάχιστες ώρες δουλειάς.
Αρα για τους εργαζόμενους κάθε άλλο παρά είναι επωφελείς, αφού αυξάνεται ο βαθμός εκμετάλλευσης. Το μόνο που προσφέρουν αυτές οι Συμβάσεις είναι να μπορούν άνεργοι να δουλεύουν έστω και λίγο ή προσωρινά ή σε δουλειές του ποδαριού, με τις παραπάνω σχέσεις εργασίας και με ψίχουλα, άρα να φυτοζωούν. Φαίνεται πως γι' αυτό την ίδια ώρα η έκθεση εκτιμά ότι κάποιες συμβάσεις «επιφέρουν εργασιακή ανασφάλεια». Δηλαδή, δεν εξασφαλίζουν μόνιμη δουλειά, ούτε βεβαίως μισθούς που να ικανοποιούν έστω και στοιχειωδώς κάποιες ελάχιστες ανάγκες ζωής.
Θα περίμενε κανείς ότι οι επισημάνσεις για τις συμβάσεις ευέλικτης δουλειάς και εργασιακής ανασφάλειας, θα ωθούσαν σε λύσεις βελτίωσης της κατάστασης για την εργατική τάξη. Αλλά η έκθεση δίνει άλλες λύσεις. Αλλωστε, η βελτίωση της θέσης της εργατικής τάξης (π.χ. σταθερός ημερήσιος εργάσιμος χρόνος για όλους όπως 7ωρο τη μέρα, 35ωρο τη βδομάδα και μισθοί που να ικανοποιούν τις ανάγκες της εργατικής οικογένειας), αντιβαίνει στην αύξηση του ποσοστού κέρδους, αντιβαίνει στην ανταγωνιστικότητα. Και η ΕΕ πασχίζει στη δημιουργία συνθηκών ολοένα και διευρυνόμενης αναπαραγωγής κερδών και μεγαλύτερης ανταγωνιστικότητας, προκειμένου να ωθήσει σε καπιταλιστικές επενδύσεις και ανάκαμψη μετά από τόσα χρόνια κρίσης.
Ετσι η επίτροπος, παρουσιάζοντας την έκθεση ανέφερε πως «πρέπει να διασφαλίσουμε ότι το εργατικό μας δίκαιο και τα συστήματά μας κοινωνικής προστασίας είναι κατάλληλα για την επίτευξη των στόχων τους στον 21ο αιώνα, και πρέπει να προωθήσουμε την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία. Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο αυτό».
Αυτή η αναφορά της επιτρόπου στηρίζεται στην έκθεση ESDE 2015 που προτείνει για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την αυτοαπασχόληση και την επιχειρηματικότητα.
Γιατί, όμως, οι αναφορές ότι ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο αυτό; Γιατί επιχειρηματικότητα και καινοτομία σημαίνουν επενδύσεις για αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας. Σημαίνουν αυτό που το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ παρουσίασε στο Νταβός σαν «τέταρτη βιομηχανική επανάσταση». Και με την έρευνα με τίτλο «Το Μέλλον των Θέσεων Εργασίας» που έγινε σε 15 οικονομίες που απασχολούν 1,9 δισεκατομμύρια εργαζόμενους ή περίπου το 65% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού, εκτιμούν ότι θα χαθούν έως το 2020 5,1 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Ανάμεσα στις χώρες που έγινε η έρευνα είναι οι ΗΠΑ, Κίνα, Μεγάλη Βρετανία, Βραζιλία, Γαλλία, Γερμανία, Αυστραλία, Ινδία, Ιταλία, Τουρκία. Δηλαδή, θα χαθούν θέσεις εργασίας και στην ΕΕ.
Επομένως, χρειάζεται ένα ελάχιστο δίχτυ κοινωνικής προστασίας για τους εξαθλιωμένους και τους ανέργους. Ποιο θα είναι αυτό μένει να το δούμε.

Δεν είναι διέξοδος για τους εργαζόμενους

Βεβαίως, η έκθεση εκτός από την επιχειρηματικότητα πασχίζει να δώσει διέξοδο και με την αυτοαπασχόληση. Μόνο που αυτή η λύση έχει «κοντά ποδάρια». Γιατί η αυτοαπασχόληση υπόκειται στον καπιταλιστικό ανταγωνισμό. Η τάση στον καπιταλισμό είναι η ολοένα και μεγαλύτερη κυριαρχία των μονοπωλίων σε όλους τους τομείς. Βεβαίως, τα μονοπώλια χρειάζονται κάποτε σε ορισμένους τομείς και για ορισμένο χρόνο και μικρές επιχειρήσεις. Γι' αυτό αναπαράγονται οι αυτοαπασχολούμενοι, αλλά είναι ολοένα και λιγότεροι. Οι επιχειρήσεις των αυτοαπασχολουμένων σε μια πορεία καταστρέφονται. Πείρα γι' αυτό υπάρχει και στην Ελλάδα. Επίσης, καπιταλιστική ανάπτυξη με μικρές επιχειρήσεις δεν μπορεί να γίνει. Είναι μια προσωρινή διέξοδος για κάποια τμήματα ανέργων που θα ξαναπεράσουν σε μια πορεία στην ανεργία. Και αυτό αποτελεί μέρος της επιδίωξης αντιμετώπισης της ανεργίας σε συνδυασμό με την ανάπτυξη - έτσι τουλάχιστον λένε - αλλά καλλιεργεί φρούδες ελπίδες στους ανέργους.
Η έκθεση προσπαθεί να προϊδεάσει ως προς αυτό, αναφέροντας ότι ορισμένες ομάδες, όπως είναι οι νέοι, οι ηλικιωμένοι, οι γυναίκες και οι μετανάστες μπορεί να αντιμετωπίσουν μεγαλύτερα εμπόδια στην ίδρυση της δικής τους επιχείρησης και χρειάζονται πολιτικές διευκόλυνσης, όπως ευκολότερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση ή φορολογικά κίνητρα, επιχειρηματική εκπαίδευση ή πρόσβαση σε υπηρεσίες φροντίδας παιδιών και ηλικιωμένων. Μόνο που ούτε αυτή η πολιτική μπορεί να δώσει διέξοδο.
Η επίτροπος ουσιαστικά το ομολογεί όταν, παρουσιάζοντας την έκθεση, λέει ότι «πρέπει να εξασφαλίσουμε περισσότερες και καλύτερες ευκαιρίες για τους πολίτες της ΕΕ, ειδικά εκείνους που είναι πιο απομακρυσμένοι από την αγορά εργασίας». «Ευκαιρίες», είπε, και όχι σίγουρες θέσεις εργασίας, σίγουρη δουλειά.
Τι άλλο είπε η επίτροπος; «Πρέπει επίσης να επενδύσουμε στην ενίσχυση των δεξιοτήτων των ατόμων, έτσι ώστε όλες οι γυναίκες και όλοι οι άνδρες στην ΕΕ να μπορούν να αναπτύξουν πλήρως τις δυνατότητές τους. Για την επίτευξη ανάπτυξης και τη δημιουργία θέσεων εργασίας πρέπει να επενδύσουμε στο ανθρώπινο δυναμικό». Ναι, αλλά με τις δεξιότητες δε σημαίνει ότι δημιουργούνται και θέσεις εργασίας. Οι επιχειρηματικοί όμιλοι δεν κάνουν προσλήψεις, αν δεν έχουν τη δυνατότητα να παράγουν, αυτό π.χ. γίνεται στην περίοδο της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης που όχι μόνο δεν προσλαμβάνουν αλλά απολύουν. Δεν προσλαμβάνουν αν δεν έχουν αύξηση παραγωγής και κερδών. Προτιμούν δε να επενδύουν στην καινοτομία που τους αυξάνει την παραγωγικότητα και διευρύνουν την αναπαραγωγή κερδών ακόμη και με λιγότερο εργατικό δυναμικό. Δεν μπορούν να μειώσουν δραστικά την ανεργία με την καπιταλιστική ανάπτυξη, δεν μπορούν να ξαναδημιουργήσουν τις θέσεις εργασίας που χάθηκαν με την κρίση, ενώ στον καπιταλισμό η ανεργία δεν μπορεί ποτέ να εξαλειφθεί, επειδή η άνοδος της παραγωγικότητας μειώνει τη ζωντανή εργασία. Και η τάση αύξησης της ανταγωνιστικότητας ωθεί στην άνοδο της παραγωγικότητας.
Τι άλλο βάζει η έκθεση ESDE του 2015; Οτι η ΕΕ μπορεί να αξιοποιήσει καλύτερα τους ανθρώπινους πόρους της μέσω της κινητικότητας. Και παρουσιάζει το εξής στοιχείο: «Αν και ο αριθμός των μετακινούμενων εργαζομένων αυξήθηκε κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών, το ποσοστό τους επί του συνολικού εργατικού δυναμικού παραμένει περιορισμένο: Μόνο το 4% του πληθυσμού της ΕΕ ηλικίας μεταξύ 15 και 64 ετών ζει σε κράτος - μέλος διαφορετικό από εκείνο στο οποίο γεννήθηκε». Δηλαδή, αν θες να βρεις δουλειά πρέπει να είσαι έτοιμος να ξεσπιτωθείς, να φύγεις από τη χώρα σου και να πας σε άλλη χώρα στην ΕΕ. Μπορείς δεν μπορείς, αυτή είναι επίσης μια υποτίθεται διέξοδος. Αλήθεια, τι θα κάνεις με την οικογένεια, τα παιδιά κ.λπ., όταν σου προσφέρουν μια θέση εργασίας στη Φινλανδία και πρέπει να φύγεις από την Ελλάδα, όταν και αυτή η θέση δεν είναι πάντα σίγουρη; Ναι, θέλουν τους εργαζόμενους, ή έστω ένα μεγάλο τμήμα τους περιπλανώμενους σε όλη την ΕΕ. Μόνο που αυτή δεν είναι ζωή. Και μετά χύνουν κροκοδείλια δάκρυα για τη μετανάστευση των νέων από τις χώρες τους, επειδή δε βρίσκουν δουλειά.

Ψάχνουν τη διασφάλιση της σταθερότητας και της ανάπτυξης

Ολα τα παραπάνω προσπαθούν τάχα να απαντήσουν στην αντιμετώπιση των συνεπειών της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης στην εργατική τάξη, δημιουργώντας κάλπικες προσδοκίες ότι θα αμβλύνουν συνέπειες όπως π.χ. η ανεργία, ή θα ενισχύσουν κοινωνικά δικαιώματα, αφού οι επιδιώξεις της έκθεσης ESDE του 2015 είναι εφαρμογή πολιτικών καπιταλιστικής ανάκαμψης. Αλλωστε, όπως εκτιμά η Κομισιόν, η Ευρωπαϊκή Ενωση διέρχεται μια περίοδο βραδείας ανάπτυξης, προβλέπει ανάπτυξη της ΕΕ, το 2016 1,9% (2% ήταν η προηγούμενη πρόβλεψη) και το 2017 2,0% (από 2,1%),με αυξανόμενο κίνδυνο χαμηλότερης ανάπτυξης από την τωρινή πρόβλεψη. Για την Ευρωζώνη, 1,7% το 2016 και 1,9% το 2017.
Ορισμένα άλλα παραδείγματα.Η βιομηχανική παραγωγή στη Γερμανία έπεσε το Νοέμβρη. Η παραγωγή επενδυτικών εμπορευμάτων υποχώρησε 3,3% το Νοέμβρη, σε σχέση με την αύξηση 2,5% του Οκτώβρη, ενώ η μεταποιητική παραγωγή υποχώρησε 0,8%. Η βιομηχανική παραγωγή στη Γαλλία έπεσε το Νοέμβρη κατά 0,9% μετά από την άνοδο του Οκτώβρη.
Επίσης η γερμανική κυβέρνηση αναθεώρησε προς τα κάτω την πρόβλεψή της για τους ρυθμούς ανάπτυξη το 2016 σε 1,7% από 1,8% προηγουμένως. Εκτιμά ότι η γερμανική οικονομία για να παραμείνει στη σημερινή κατάσταση,πρέπει να αυξηθούν οι δημόσιες και οι ιδιωτικές επενδύσεις.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο Γάλλος Πρόεδρος, Φρανσουά Ολάντ, δήλωσε πρόσφατα: «Από κοινού με τη Γερμανία, θα παρουσιάσουμε νέες προτάσεις (...) για την πολιτική και τη δημοκρατία, τους θεσμούς και τα όργανα της αλληλεγγύης που απαιτούνται για τη διασφάλιση της σταθερότητας και της ανάπτυξης στην Ευρωζώνη (...) Πρέπει να προχωρήσουμε μπροστά όσον αφορά την ολοκλήρωση της οικονομικής και νομισματικής ένωσης και ταυτόχρονα, να δώσουμε νέες προοπτικές σε όλη την Ευρώπη».
Η βραδεία καπιταλιστική ανάπτυξη τους ανησυχεί και ψάχνουν μέτρα ενίσχυσής της, αλλά, αφενός η βαθιά διεθνοποίηση της οικονομίας τούς δυσκολεύει, αφετέρου τα μέτρα ενίσχυσης της καπιταλιστικής ανάπτυξης κάνουν ολοένα και πιο δυσμενή τη θέση της εργατικής τάξης. Αυτήν την αντίφαση δεν μπορούν να την αντιμετωπίσουν. Η εργατική τάξη μαζί με τους συμμάχους της πρέπει να αντιτάξουν τη δική τους αντικαπιταλιστική - αντιμονοπωλιακή πάλη, διεκδικώντας την ικανοποίηση των αναγκών τους, πάλη που πρέπει να κατευθύνεται στην ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου, στην εργατική, λαϊκή εξουσία, για την αποδέσμευση από την ΕΕ, την κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων, για να ανοίξει ο δρόμος της λαϊκής ευημερίας.

Λ.