ΒΡΑΖΙΛΙΑ Αναγκαίος ο απεγκλωβισμός του λαού από τα διλήμματα της αστικής διαχείρισης

 ΒΡΑΖΙΛΙΑ

Αναγκαίος ο απεγκλωβισμός του λαού από τα διλήμματα της αστικής διαχείρισης

Copyright 2016 The Associated

Η Πρόεδρος της Βραζιλίας μετά την αποπομπή της που προκάλεσαν πρώην σύμμαχά της αστικά κόμματα, τα οποία αποχώρησαν από τον κυβερνητικό συνασπισμό με το σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα των Εργαζομένων

Οι εξελίξεις στη Βραζιλία, με την πολιτική κρίση να κορυφώνεται, έχουν βρεθεί διεθνώς στο επίκεντρο της προσοχής.
Καθόλου παράξενο, μιας και μιλάμε για την 7ημεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, την 5η μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο από άποψη έκτασης και πληθυσμού, τη μεγαλύτερη χώρα στο νότιο ημισφαίριο του πλανήτη. Μια χώρα που τα προηγούμενα χρόνια σημείωσε μεγάλους ρυθμούς καπιταλιστικής ανάπτυξης, φτάνοντας μάλιστα το 2011 να εκτοπίσει τη Βρετανία από την 6η θέση της παγκόσμιας οικονομίας.
Παίζει σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο της συμμαχίας των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότιος Αφρική) καθώς και σημαντικών διακρατικών καπιταλιστικών ενώσεων (π.χ. Celac, Mercosur/Unasur), που προωθούνται σε επίπεδο Αμερικής. Θυμίζουμε, επίσης, ότι από το 2004, δηλαδή επί «προοδευτικών» κυβερνήσεων, είναι επικεφαλής της στρατιωτικής επέμβασης στην Αϊτή υπό τον μανδύα του ΟΗΕ.

Σκάνδαλα και αποστασίες: Το «ψωμοτύρι» του αστικού πολιτικού συστήματος

Η διαδικασία αποπομπής της Προέδρου Ντίλμα Ρουσέφ, ενάμιση χρόνο μετά τη νίκη της στις προεδρικές εκλογές του 2014, που συνοδεύτηκε από διαδηλώσεις υπέρ και κατά της και έντονη πολιτική αντιπαράθεση, αποτελεί μια σοβαρή εξέλιξη μετά από μια πολιτική περίοδο 13 χρόνων διακυβέρνησης της χώρας με επικεφαλής Πρόεδρο από το σοσιαλδημοκρατικό PT (Κόμμα των Εργαζομένων) που συνεργάζεται σε κυβερνητικό επίπεδο με το ΚΚ της Βραζιλίας. Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως έξω από τα σενάρια «αριστερής διαχείρισης» του καπιταλισμού τοποθετείται το Βραζιλιάνικο ΚΚ.
Αν κάποιος σταθεί στην επιφάνεια των γεγονότων και των αλληλοκαταγγελιών δε βγάζει εύκολα συμπέρασμα. Από τη μια, οι καταγγέλλοντες την Πρόεδρο για διαφθορά είναι οι ίδιοι βουτηγμένοι μέχρι το λαιμό στα σκάνδαλα. Είναι ενδεικτικό ότι ο πρόεδρος της Βουλής, Εντουάρντο Κούνια, αφότου πυροδότησε τη διαδικασία που οδήγησε στην απομάκρυνση της Προέδρου Ντίλμα, στη συνέχεια... απομακρύνθηκε και αυτός από το Ανώτατο Δικαστήριο, με κατηγορίες για διαφθορά, που αφορούν πολλά εκατομμύρια αριστερά - δεξιά σε μίζες... Ο Κούνια φυσικά είχε εκλεγεί πρόεδρος της Βουλής με τις ψήφους του PT και ανήκει, μαζί με τον αντιπρόεδρο Τεμέρ, στο πρώην σύμμαχο «κεντρώο» κόμμα PMDB. Ο αντιπρόεδρος Μισέλ Τεμέρ που ανέλαβε χρέη προσωρινού Προέδρου έχει καταδικαστεί για παρατυπίες στην προεκλογική χρηματοδότηση, χάνοντας μάλιστα το δικαίωμα να είναι υποψήφιος για 8 χρόνια, ενώ το όνομά του και μισής ντουζίνας από τους υπουργούς της «αδιάφθορης» κυβέρνησής του εμπλέκεται στις έρευνες για το σκάνδαλο της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας «Petrobras». Καθόλου παράξενο λοιπόν ότι σε πρόσφατη δημοσκόπηση ένα 58% δηλώνει ότι θα ήθελε να τον δει να ακολουθεί το δρόμο της προκατόχου του...
Από την άλλη, οι υποστηρικτές της Προέδρου μιλάνε για «κοινοβουλευτικό πραξικόπημα», επειδή η κατηγορία με την οποία αποπέμφθηκε και παραπέμφθηκε η Ντίλμα - που κατηγορείται ότι «μαγείρεψε» τα δημοσιονομικά στοιχεία - δε συνιστά εγκληματική πράξη. Οι κατηγορίες για «προδοσία», «πραξικόπημα» και «χτύπημα της δημοκρατίας» αφορούν φυσικά τους... πρώην συμμάχους και ιδιαίτερα το PMBD, τον μεγαλύτερο μέχρι πρότινος εταίρο τους στον κυβερνητικό συνασπισμό εδώ και 8 χρόνια (στήριξε στη 2η εκλογή τον Λούλα το 2006, το 2010 και 2014 την Ντίλμα), που του είχαν ανατεθεί η 2η και 3η θέση (αντιπρόεδρος και πρόεδρος της Βουλής) στην κρατική - πολιτειακή ιεραρχία, από όπου στήριζαν την «προοδευτική» διακυβέρνηση...
Φυσικά, τα σκάνδαλα και οι δοσοληψίες των αστών πολιτικών με τους κεφαλαιοκράτες υπάρχουν και βασιλεύουν, και στη Βραζιλία όπως και στη χώρα μας και σε όλες τις καπιταλιστικές χώρες. Λ.χ. το 2012 καταδικάστηκαν στη Βραζιλία, με μεγάλες ποινές, γύρω στους 25 επιχειρηματίες και πολιτικοί, μεταξύ των οποίων και κορυφαία στελέχη του ΡΤ.
Αλλά μάλλον ρουτίνα αποτελούν και οι «αποστασίες». Τα παζάρια και η μεταπήδηση των αστικών δυνάμεων από τον ένα συνασπισμό στον άλλο, αλλά και των πολιτικών από το κόμμα με το οποίο έχουν εκλεγεί σε άλλο, είναι συνηθισμένα φαινόμενα, δείγματα ενός πολύ εύθραυστου αστικού κομματικού - πολιτικού συστήματος που προβληματίζει την άρχουσα τάξη. Για αυτό και έχει ανοίξει συζήτηση για την πολιτική μεταρρύθμιση στην κατεύθυνση της θωράκισής του.
Η διεθνής εμπειρία έχει πολλά παραδείγματα χωρών όπου τα - υπαρκτά - σκάνδαλα και η «κάθαρση» αποτέλεσαν το όχημα για βίαιες αναμορφώσεις του πολιτικού συστήματος σε φάσεις που οξύνεται η οικονομική κρίση και οι αντιθέσεις στην καπιταλιστική οικονομία.

Προς αλλαγή μείγματος καπιταλιστικής διαχείρισης

Οποιος κάνει μια σοβαρή ανάγνωση της κατάστασης, δεν μπορεί παρά να αντιληφθεί ότι το ουσιαστικό πρόβλημα βρίσκεται στην οικονομία. Πράγματι, μετά από πολλά χρόνια ορμητικής καπιταλιστικής ανάπτυξης που ωφέλησε τα βραζιλιάνικα μονοπώλια και αναβάθμισε τη θέση της Βραζιλίας διεθνώς υπό τις κυβερνήσεις του PT, η επιβράδυνση της βραζιλιάνικης οικονομίας μετατράπηκε σε στασιμότητα το 2014, για να βυθιστεί το 2015 με -3,8% ύφεση, διόγκωση του χρέους, εκτίναξη του πληθωρισμού και απώλεια πάνω από 1,5 εκατ. θέσεων εργασίας.
Η εξάντληση του μείγματος οικονομικής πολιτικής, που στηρίζεται στην επέκταση των κρατικών δαπανών, και ο προσανατολισμός σε περιοριστικά μέτρα γίνονται φανερά εδώ και κάποια χρόνια και στη Βραζιλία, αλλά και σε όλη τη Λατινική Αμερική. Ηδη από το 2013 που διαφαίνονται τα πρώτα κρισιακά σημάδια, η κυβέρνηση της Ντίλμα Ρουσέφ προχώρησε σε νέα μέτρα υπέρ του κεφαλαίου όπως φοροαπαλλαγές και εισφοροαπαλλαγές, κίνητρα, παραπέρα ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων που συναγωνίζεται τις πιο «νεοφιλελεύθερες» κυβερνήσεις: Λιμάνια, αυτοκινητόδρομοι, αεροδρόμια, πετρελαιοπαραγωγά πεδία¹.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ενρίκε Μεϊρέλες, ο υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Τεμέρ, διετέλεσε πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας της Βραζιλίας επί Λούλα. Μάλιστα, αναφέρεται ότι ο Λούλα προσπαθούσε, τα τελευταία χρόνια, να πείσει την Ντίλμα να τον διορίσει υπουργό Οικονομικών στην κυβέρνησή της.
Η κατάσταση δυσκολεύει την κοινωνική συναίνεση που επεδίωξαν οι κυβερνήσεις του PT με μια σειρά επιδοματικών πολιτικών, που μείωσαν μεν την απόλυτη - ακραία φτώχεια, συνεχίζοντας την πολιτική στήριξης των μονοπωλιακών συμφερόντων, με το βαθμό εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης σε πολύ υψηλά επίπεδα. Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορεί να κρυφτεί η πραγματικότητα των 53 και πάνω εκατομμυρίων που ζουν κάτω από το όριο φτώχειας.

Αστική διαπάλη για τις διεθνείς συμμαχίες

Σοβαρές μερίδες του κεφαλαίου φαίνεται ότι θα προτιμούσαν την κρίση να διαχειριστούν κυβερνητικά σχήματα με μεγαλύτερη σταθερότητα. H κατάσταση περιπλέκεται ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι η επιβράδυνση της Κίνας έχει άμεσο αντίκτυπο στην εκδήλωση της οικονομικής κρίσης στη Βραζιλία, ενώ δυσκολίες αντιμετωπίζουν και άλλες χώρες των BRICS όπως η Ρωσία και οξύνονται οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις σε όλη τη Λατινική Αμερική ανάμεσα στις ΗΠΑ, σε χώρες της ΕΕ, τη Ρωσία και την Κίνα. Δυναμώνουν οι προβληματισμοί σε τμήματα του κεφαλαίου για τους διεθνείς προσανατολισμούς της χώρας.
Η διχογνωμία μέσα στην άρχουσα τάξη για τις διεθνείς συμμαχίες της σε συνθήκες κρίσης μπορεί να οδηγήσει σε ακραία πολιτική όξυνση. Αρκεί να αναλογιστούμε το πρόσφατο παράδειγμα της Ουκρανίας και την τροπή που πήραν οι ενδοαστικές αντιθέσεις στο φόντο των γενικότερων ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών.

Αναγκαιότητα η αντικαπιταλιστική πάλη

Σε τέτοιες συνθήκες, όπως γνωρίζουμε από την ιστορία, η σοσιαλδημοκρατική διαχείριση συχνά προετοιμάζει μια έντονη αντιδραστική στροφή στο πολιτικό σύστημα και τις αστικές δυνάμεις, οι οποίες πάντα οριοθετούν κάθε φορά κατά πως τους βολεύει την «νομιμότητα». Τέτοια σημάδια ήδη εκδηλώθηκαν κατά τη διαδικασία αποπομπής της Ντίλμα και θα ενταθούν.
Η οργάνωση της πάλης ενάντια στην αντιδραστική πολιτική που θα ακολουθήσει η κυβέρνηση Τέμερ, η διεθνιστική αλληλεγγύη με τους αγώνες των εργαζομένων για τα κοινωνικά και δημοκρατικά δικαιώματά τους, θα πρέπει να συνοδευτεί από την ουσιαστική συζήτηση και εξαγωγή συμπερασμάτων για την πορεία που οδήγησε εδώ.
Οι θέσεις που προβλήθηκαν περί «αειφόρου», χωρίς κρίσεις, ανάπτυξης του καπιταλισμού στη Βραζιλία, δεν πήραν υπόψη τους αδυσώπητους οικονομικούς νόμους και τις αντιθέσεις του συστήματος, οδήγησαν σε αυταπάτες. Οι εξελίξεις στη Βραζιλία αποτέλεσαν στοιχείο αντιπαράθεσης και μέσα στο κομμουνιστικό κίνημα.
Η χειραφέτηση του εργατικού κινήματος από την αστική επιρροή, τον προσανατολισμό του σε σύγκρουση με το αστικό κράτος, τα μονοπώλια και τις πολιτικές δυνάμεις που εκφράζουν τα συμφέροντά τους είναι το μεγάλο ζητούμενο.
Εχει συσσωρευτεί σημαντική πείρα από την πολιτική των αστικών κυβερνήσεων το δεύτερο μισό της δεκαετίες του '80 μετά τη δικτατορία, και του '90 που προκάλεσαν μεγάλη φτώχεια και υψηλή εκμετάλλευση στην εργατική τάξη της Βραζιλίας, αλλά και από την αστική διακυβέρνηση των Λούλα και Ρουσέφ (2002 - 2016), που συνέχισαν τη διαχείριση του καπιταλισμού με «αριστερά» και «αντινεοφιλελεύθερα» συνθήματα και καλλιέργησαν ψεύτικες προσδοκίες.
Ολα τα παραπάνω αποτελούν βάση για να βγουν σοβαρά συμπεράσματα και να γίνουν βήματα στον απεγκλωβισμό λαϊκών δυνάμεων από το φαύλο κύκλο του δήθεν «μικρότερου κακού». Για να τεθεί αποφασιστικά η αναγκαιότητα της αντικαπιταλιστικής πάλης, της χάραξης από το εργατικό και κομμουνιστικό κίνημα αυτοτελούς στρατηγικής από τα αστικά κέντρα, που θα κοιτά μπροστά, στο σοσιαλισμό, που είναι όρος για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, αξιοποιώντας τις τεράστιες δυνατότητες μιας χώρας με απέραντες πηγές πλούτου που καρπώνονται μια χούφτα καπιταλιστών.
Σημείωση:
1. Σε σημείο που εκθέσεις της ΕΕ σημειώνουν πριν από τις εκλογές του 2014 ότι οι διαφορές στην οικονομική πολιτική μεταξύ της Ντίλμα Ρουσέφ και του ανθυποψηφίου της Νέβες του PSDB «στην πράξη είναι μάλλον λιγότερο αισθητές από ό,τι δηλώνουν τα προεκλογικά τους μηνύματα» (http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/IDAN/2014/536412/EXPO_IDA(2014)536412_EN.pdf)