Επικίνδυνη λύση τελευταίας καταφυγής για τη σωτηρία απειλούμενων ειδών

Επικίνδυνη λύση τελευταίας καταφυγής για τη σωτηρία απειλούμενων ειδών

Το βουνίσιο πόσουμ πυγμαίος είναι ένα μαρσιποφόρο που ζει σε αλπικό περιβάλλον στην Αυστραλία. Η γρήγορη και συνεχής αύξηση της θερμοκρασίας από χρονιά σε χρονιά, δεν επιτρέπει στο ζώο να την αντιμετωπίσει μετακινούμενο σε μεγαλύτερο υψόμετρο. Ενδεχόμενη μετεγκατάστασή του περιπλέκεται, επειδή θα πρέπει να μετεγκατασταθεί και η κύρια τροφή του, ο σκώρος Μπογκόνγκ

Σε ένα μικρό βραχώδες νησάκι των στενών Κουκ στη Νέα Ζηλανδία, γνωστό ως νησί του Βόρειου Αδερφού, ο πληθυσμός ενός είδους σαύρας, που ονομάζεται τουατάρα και υπάρχει μόνο εκεί, γίνεται ολοένα και πιο αρσενικός. Οταν οι επιστήμονες πρωτοεξέτασαν την ανισορροπία των δύο φύλων στο τέλος της δεκαετίας του 1990, τα αρσενικά τουατάρα αποτελούσαν ήδη το 62,4% του πληθυσμού, ενώ σήμερα φτάνουν το 70%. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι αιτία είναι η κλιματική αλλαγή: Η θερμοκρασία του εδάφους καθορίζει το φύλο των εμβρύων των τουατάρα, με τις ψυχρότερες θερμοκρασίες να ευνοούν το θηλυκό και τις πιο θερμές το αρσενικό. Οταν η κλιματική αλλαγή εξωθήσει την αναλογία σε 85% του συνόλου αρσενικά, τότε τα τουατάρα αναπόφευκτα θα περιπέσουν σε αυτό που οι βιολόγοι ονομάζουν δίνη της εξαφάνισης.
Για τα τουατάρα και πολλά άλλα είδη που απειλούνται από την κλιματική αλλαγή, η μετεγκατάστασή τους σε περιοχές που δεν ζούσαν ποτέ στο παρελθόν, πρακτική γνωστή ως υποβοηθούμενος αποικισμός, αρχίζει να φαίνεται ως η μόνη λύση για τη διάσωσή τους. Ωστόσο, οι επιστήμονες θα προτιμούσαν να βρουν μια άλλη λύση, πιο φυσική, όπως να διευκολύνουν τα απειλούμενα είδη να μετακινηθούν από μόνα τους σε νέα μέρη, χρησιμοποιώντας φυσικούς διαδρόμους. Αλλά για πολλά νησιωτικά, αλλά και ορεινά είδη, οι μετακινήσεις μεγάλων αποστάσεων δεν ήταν ποτέ επιλογή, ενώ σε άλλες περιπτώσεις οι παλιότεροι φυσικοί διάδρομοι μετακίνησης δεν υπάρχουν πια, επειδή έχουν κατακερματιστεί από την ανθρώπινη δραστηριότητα.
Η ιδέα του υποβοηθούμενου αποικισμού για τη διάσωση ειδών υπό εξαφάνιση έχει δεχτεί έντονη κριτική, εξαιτίας του κινδύνου να προκληθεί οικολογική καταστροφή τόσο στο μετακινούμενο είδος, όσο και στο οικοσύστημα προορισμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλοί από όσους ασχολούνται με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην επαναφορά ειδών εκεί που ζούσαν πριν από 100 ή 200 χρόνια (π.χ. των λύκων στα δάση του Γέλλοουστοουν στις ΗΠΑ και στα δάση της Ευρώπης). Η σκόπιμη απομάκρυνση ενός είδους από το φυσικό του τόπο κατοικίας μοιάζει γι' αυτούς εξωφρενική.

Η σαύρα τουατάρα

Καθώς, όμως, η επαπειλούμενη βλάβη στη βιοποικιλότητα εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής γίνεται πιο εμφανής, η κριτική υποχωρεί, δίνοντας τη θέση της στη δημιουργία ενός κανονιστικού πλαισίου για το πότε και πώς να γίνονται οι μετεγκαταστάσεις απειλούμενων ειδών. Οι περισσότεροι ειδικοί δέχονται σήμερα τον υποβοηθούμενο αποικισμό, κάτω από συγκεκριμένες αυστηρές προϋποθέσεις και ιδιαίτερα όταν με αυτόν πρόκειται να αποφευχθεί η εξαφάνιση ενός είδους, ενώ ταυτόχρονα ο κίνδυνος για το οικοσύστημα προορισμού είναι μικρός ή ανύπαρκτος.

Το πουλί χίχι ζει πάνω και γύρω από το Βόρειο Νησί της Νέας Ζηλανδίας. Σύντομα, η περιοχή αυτή θα είναι ακατάλληλη για τη διαβίωσή του. Ταυτόχρονα, η κλιματική μεταβολή θα κάνει κατάλληλο για τη διαβίωσή του το Νότιο Νησί, όπου ίσως θα πρέπει να μετεγκατασταθεί

Το ελάφι των νησιών Κίις στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ απειλείται από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, καθώς τα 1.000 εναπομένοντα άτομα του είδους ζουν σε περιοχές που σταδιακά θα πλημμυρίσουν. Ερευνητές έχουν ήδη μετακινήσει ελάφια σε άλλα νησιά του συμπλέγματος με λίγο μεγαλύτερο υψόμετρο, για να κερδίσουν μερικές δεκαετίες για το απειλούμενο είδος