28-4-1943: Γιορτή της Λευτεριάς στο Καρπενήσι!

"Αντάρτης, κλέφτης, παλικάρι, πάντα είν΄ο ίδιος ο λαός" 

Η 28η Απρίλη 1943 αποτελεί μία σημαντική ημέρα-ορόσημο για τη μαχόμενη Ευρυτανία αλλά και για τη χώρα μας γενικότερα. Οι Ιταλοί κατακτητές, μην αντέχοντας άλλο τα αποφασιστικά νικηφόρα χτυπήματα του Αντάρτικου και την εδραίωση του ΕΛΑΣ στον ευρύτερο ευρυτανικό χώρο, εγκαταλείπουν ντροπιασμένοι  το Καρπενήσι και αποσύρονται για ασφάλεια στην κεντρική διοίκηση τής «Άλμπα Τζούλια» στη Λαμία.

 Μέσα σε ελάχιστους μήνες από την επίσημη κήρυξη του Ένοπλου Αγώνα (Δομνίστα Ευρυτανίας 7 Ιούνη 1944) ο θρυλικός ΕΛΑΣ επιτυγχάνει σημαντικές νίκες στα περήφανα βουνά μας (μάχες Μικρού Χωριού, Κρίκελλου, Χρύσως) και έτσι οι κοκορόφτεροι φασίστες του Μουσολίνι, μετά από τις αλλεπάλληλες ήττες που υπέστησαν, αποχωρούν με σκυμμένο το κεφάλι.

Από εκεί που ξεκίνησαν όλα, από την ανταρτογέννα Ευρυτανία, από εκεί θα φυσήξει το νέο ελπιδοφόρο αγέρι της Λευτεριάς για όλη τη σκλαβωμένη Ελλάδα! Η μικρή ορεινή πατρίδα απολαμβάνει, δίχως πια το βραχνά της ιταλικής κατοχής, την πρώτη Ελεύθερη Άνοιξη!

"Με το ντουφέκι μου στον ώμο... της Λευτεριάς ανοίγω δρόμο"

Ήταν ανήμερα του Πάσχα, Κυριακή 28 Απριλίου του 1943, όταν ο τόπος μας ξεβρόμισε από την ιταλική φασιστική πανούκλα. Όμως μια βδομάδα πρωτύτερα -την Κυριακή των Βαΐων- είχαμε τα… προεόρτια, καθώς ο ΕΛΑΣ της Ευρυτανίας είχε φροντίσει να εξευτελίσει εντελώς τον εχθρό, στα μάτια του ντόπιου πληθυσμού, με μία απίστευτη «κίνηση ματ»! Τι συνέβη; Οι Αντάρτες αιχμαλώτισαν κάποιους Ιταλούς στρατιώτες, και αφού τους αφόπλισαν, κατόπιν τους αμόλησαν δίχως στολές παρά μόνο… με τα σώβρακα (!) μέσα στην κεντρική πλατεία του Καρπενησίου προκαλώντας τα γέλια και τη χλεύη των Ευρυτάνων που δεν έβλεπαν πλέον την ώρα να ξεκουμπιστούν τα καθάρματα που για καιρό λυμαίνονταν τον τόπο αφού μαζί με τους αλητοδωσίλογους συνεργάτες τους λήστευαν, έκαιγαν, βασάνιζαν και δολοφονούσαν το λαό.

ΕΛΑΣίτες στο αδούλωτο  Βελούχι

Ο «καπετάν-Λευτεριάς» (Τάσος Παπαδάκης) με μικρή δύναμη και σε συνεννόηση με Φθιώτες αντάρτες επιχειρεί να πλήξει τους αποχωρούντες Ιταλούς με ενέδρα στο δρόμο Καρπενησίου/Λαμίας. Όμως λόγω κάποιου κακού συντονισμού των ανταρτών, οι Ιταλοί πραγματοποιούν ελιγμό και κατορθώνουν να ξεφύγουν και να τρυπώσουν εντέλει στη Λαμία… ως λαγοί βεβαίως-βεβαίως! (το γεγονός αυτό θα προκαλέσει μετέπειτα τη δυσφορία του Άρη).

"Πέτα πολέμα με καρδιά - ω ΕΛΑΣ!" 

Λίγες μέρες αργότερα επιστρέφει στην πολυαγαπημένη του Ευρυτανία και ο Άρης Βελουχιώτης (μετά από ένα διάστημα απουσίας καθώς βρισκόταν σε επιχειρήσεις σε άλλες περιοχές της Στερεάς Ελλάδας).

Τότε το Καρπενήσι θα ζήσει μεγαλειώδεις επικές στιγμές όταν ο Πρωτοκαπετάνιος της Λαϊκής Αντίστασης θα μπει θριαμβευτής στην απελευθερωμένη πόλη μας αντάμα με τον Ευρυτάνα «καπετάν-Ερμή» (Βασίλη Πριόβολο), το Χρυσιώτη, το Θάνο, το Νάκο Μπελή, τον Περικλή, τον Παπακουμπούρα, τον Λευτεριά και πολλά ακόμη παλικάρια του Αγώνα από τα Αρχηγεία Ευρυτανίας, Φθιώτιδας και Δομοκού. Ο Άρης με τον Ερμή θα μιλήσουν από τον εξώστη του Επαρχείου Καρπενησίου μπροστά σε μία απίστευτη λαοθάλασσα που τους αποθεώνει συνεχώς με ζητωκραυγές και συνθήματα! 

Ο Άρης με τον Ερμή

Ακολουθεί τρικούβερτο γλέντι στην ιστορική πλατεία του Μάρκου Μπότσαρη! Θα είναι ένα ανεπανάληπτο ενωτικό λαϊκό πανηγύρι -πραγματική γιορτή της λευτεριάς- που θα αφήσει εποχή! Είναι εκείνη η πολυπόθητη ώρα της φτωχολογιάς που λαχταρά να απολαύσει τους καρπούς του αιματηρού αγώνα της και να ξεσπαθώσει αφήνοντας ξοπίσω όσα την πίκραναν και την ταλαιπώρησαν τα προηγούμενα μαύρα χρόνια! Ναι, εδώ επάνω στα βουνά του Άρη δεν υφίσταται πλέον σκλαβιά! 

Όλοι χαίρονται ολόψυχα το πρώτο σκίρτημα της λευτεριάς: Νέοι, γέροι και παιδιά κατηφορίζουν συνεχώς απ’ όλα τα σοκάκια της πόλης για την πλατεία, ενώ και πολλοί ακόμη συρρέουν από τα χωριά προς το Καρπενήσι! Το κρασί και το τσίπουρο ρέουν άφθονα, τα ψητά στριφογυρνάνε στις σούβλες, τα βιολιά και τα κλαρίνα έχουν την τιμητική τους! Το κέφι ανάβει, ο ενθουσιασμός κορυφώνεται! Και οι πάντα εκδηλωτικοί Ευρυτάνες παρέα με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ πίνουν, χορεύουν και γλεντάνε κάτω από τα πλατάνια της πλατείας, με γνήσια παραδοσιακά τραγούδια και λεβέντικους αντάρτικους παιάνες, γιορτάζοντας έτσι σαν μια γροθιά αυτή την τόσο ξεχωριστή ημέρα που σηματοδοτεί τα πρώτα ορατά αποτελέσματα της Νίκης του Ένοπλου Λαού εναντίον της βάρβαρης φασιστικής κατοχής.

"Λευτεριά πανώρια κόρη κατεβαίνει από τα όρη κι ο λαός την αγκαλιάζει και χορεύει και γιορτάζει..."

Για όλα τα επόμενα χρόνια η Ευρυτανία θα αποτελέσει το λίκνο του Αντιστασιακού Κινήματος. Εκεί θα εδρεύουν -και επισήμως πλέον- για μεγάλο διάστημα τα ανώτατα κλιμάκια του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ, του ΚΚΕ και των συναφών οργανώσεων της λαϊκής πάλης! 

Ο ανυπότακτος τόπος μας θα ακολουθήσει την παλιά ηρωική παράδοση των Κατσαντωναίων και των Καραϊσκάκηδων με το θρυλικό, πλέον, ΕΑΜ και τον Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό του, τον ηρωικό ΕΛΑΣ!

Τα γράμματα και οι τέχνες θα γνωρίσουν πρωτοφανή άνθηση! Σχολεία, παιδικοί σταθμοί, θεατρικές σκηνές, χορωδίες, εκθέσεις φωτογραφίας και ζωγραφικής, βιβλιοθήκες, εφημερίδες, καθώς και η μαζική συμμετοχή του κόσμου στις αυτοδιοικητικές συνελεύσεις, θα δώσουν το στίγμα της νέας πολιτιστικής Λαοκρατικής Αναγέννησης! 

Παιδική χορωδία στο Εαμοελασίτικο Καρπενήσι

Στην Ελεύθερη Ευρυτανία, μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο από την εκδίωξη των ιταλών κατακτητών, θα συγκροτηθεί η περίφημη Κυβέρνηση του Βουνού (Βίνιανη 10 Μαρτίου 1944) ενώ θα πραγματωθεί και η αλησμόνητη Εθνοσυνέλευση της Αντίστασης (Κορυσχάδες 14-27 Μάη 1944)

Μπάντα του ΕΛΑΣ στις Κορυσχάδες Ευρυτανίας

"Δουλειά, χαρά και μόρφωση
να το ιδανικό μας!
και θέλουμε στον τόπο μας,
Ελλάδα μας,
αφέντη το λαό μας!"

"Ευρυτάνας ιχνηλάτης"