Οταν οι σύγχρονοι αστικοί σχεδιασμοί «φοριούνται» στην ιστορία του γυναικείου κινήματος

Οι αγώνες για τα δικαιώματα των γυναικών δεν χαρακτηρίζονται από ταξική, πολιτική ουδετερότητα, όπως παρουσιάζεται σήμερα από την αστική και οπορτουνιστική ιστοριογραφία

Τους τελευταίους μήνες έχουν πυκνώσει δημοσιεύματα στον αστικό Τύπο γύρω από την ιστορία του γυναικείου κινήματος, πιο συγκεκριμένα γύρω από την ιστορία του αστικού φεμινιστικού ρεύματος στο γυναικείο κίνημα.
Στην καλύτερη περίπτωση, μέσω της αρθρογραφίας, γίνεται μια φωτογραφική απεικόνιση της δραστηριότητας των πρώτων φεμινιστριών, αφυδατωμένη από τις οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές εξελίξεις της συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου της καπιταλιστικής ανάπτυξης (μέχρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο). Περιορίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην προβολή κάποιων μορφών πάλης, διεκδίκησης, που χαρακτήριζαν τη δράση των πρώτων γυναικείων οργανώσεων.
Η προβολή ορισμένων «φωτογραφικών» στιγμών της ιστορίας του γυναικείου κινήματος συνδέεται - και μέσω των συγκεκριμένων δημοσιευμάτων - με την αντίστοιχη παρότρυνση για την «αναβίωση» του «φεμινιστικού ακτιβισμού» στις σύγχρονες συνθήκες της καπιταλιστικής κοινωνίας.
Η προσπάθεια ανάλυσης της γέννησης και ανάπτυξης του γυναικείου κινήματος μπορεί να διαμορφώσει ορισμένα κριτήρια προβληματισμού, κριτικής προσέγγισης της συγκεκριμένης αρθρογραφίας και των επιδιώξεών της.
Η ανάπτυξη ιδιαίτερων διεκδικήσεων των γυναικών στην πορεία της καπιταλιστικής ανάπτυξης δεν έγινε σε κοινωνικό και πολιτικό «κενό». Συνδέεται με την ιστορική πορεία εξέλιξης της κοινωνικής θέσης της γυναίκας στο πλαίσιο των ταξικών - εκμεταλλευτικών κοινωνιών, με τις αντίστοιχες κοινωνικές αντιλήψεις για τις σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων που τις συνόδευαν, ως ιστορικό, κοινωνικό προϊόν.

Οι συνθήκες μέσα στις οποίες γεννήθηκε το γυναικείο κίνημα...

Η μαζική ένταξη των γυναικών στην καπιταλιστική παραγωγή ως μισθωτών εργατριών, μετά από εκατοντάδες αιώνες που ήταν αποκλεισμένες από την κοινωνική παραγωγή και στερημένες από οποιαδήποτε κοινωνικά, πολιτικά δικαιώματα, ερχόταν σε αντίφαση με τον αποκλεισμό τους από την κοινωνική και πολιτική δράση. Αυτή η αντίφαση γέννησε το γυναικείο κίνημα, που από την αρχή διαχωρίστηκε σε δύο ρεύματα.
Από τη μία, ήταν το αστικό φεμινιστικό κίνημα, που διεκδικούσε ισότητα δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών, στοχοποιώντας ως κύρια αιτία των κραυγαλέων διακρίσεων σε βάρος της γυναίκας τη συμπεριφορά των ανδρών, περιορίζοντας τον αγώνα για τα δικαιώματα της γυναίκας στην επέκταση των αστικών δικαιωμάτων και ελευθεριών και στις γυναίκες.
Και από την άλλη, ήταν το κίνημα των εργατριών, που επίσης βίωναν τη γυναικεία ανισοτιμία σε κάθε πλευρά της οικονομικής, κοινωνικής, πολιτικής, πολιτιστικής τους ζωής σε σύμπλευση με την ταξική τους εκμετάλλευση.
Από την αρχή είχε εργατικά χαρακτηριστικά. Ο προσανατολισμός, το περιεχόμενο πάλης του δεν περιορίζονταν στις οικονομικές και συνδικαλιστικές διεκδικήσεις, στις διεκδικήσεις για την προστασία του γυναικείου οργανισμού, της μητρότητας, αλλά καθορίζονταν από την ταξική ρίζα της γυναικείας ανισοτιμίας. Πάλευε για την ενότητα της εργατικής τάξης, ανδρών και γυναικών, βέβαια, με την παρέμβαση των γυναικών της τότε επαναστατικής σοσιαλδημοκρατίας, στη συνέχεια των κομμουνιστριών.
Η επιλεκτική παρουσίαση της δράσης του φεμινιστικού κινήματος στα πρώτα βήματά του στη σύγχρονη αρθρογραφία στοχεύει - ανάμεσα στα άλλα - να παρουσιάσει ότι το γυναικείο κίνημα χαρακτηριζόταν από ενότητα στη βάση των γυναικείων προβλημάτων, ανεξάρτητα από τα διαφορετικά ταξικά συμφέροντα των γυναικών, που καθορίζονται από τη θέση τους στις εκμεταλλευτικές σχέσεις.
Επιδιώκεται να κρυφτεί ότι το καθοριστικό στοιχείο στον προσανατολισμό δράσης των πρώτων φεμινιστικών οργανώσεων ήταν η κοινωνικοταξική τους σύνθεση, που κατά βάση ήταν αστική. Προέκυψαν από αστικές οργανώσεις και αστικά πολιτικά κόμματα, απηχώντας σε κάθε ιστορική φάση τα συμφέροντα, τις αντιλήψεις μερίδων της αστικής τάξης. Κυριαρχούσαν στο περιεχόμενο και στις μορφές πάλης οι προσπάθειες μιας μερίδας μορφωμένων αστών γυναικών να διεκδικήσουν μια αναβαθμισμένη θέση στην κοινωνία, δηλαδή αστικούς εκσυγχρονισμούς στο κληρονομικό, στο οικογενειακό δίκαιο, στην Εκπαίδευση κ.λπ.
Αυτό δεν αναιρεί τη συμμετοχή εργαζόμενων γυναικών στις αντίστοιχες κινητοποιήσεις, που αποτελούσε άλλωστε απαραίτητη προϋπόθεση για την προώθηση των επιδιώξεων των αστών γυναικών.
Επιβεβαιώνεται και μέσα από την ιστορική πορεία του γυναικείου κινήματος ότι οι αγώνες για τα δικαιώματα των γυναικών δεν χαρακτηρίζονται από ταξική, πολιτική ουδετερότητα, όπως παρουσιάζεται σήμερα από την αστική και οπορτουνιστική ιστοριογραφία. Οι αγώνες για τη θεσμική κατοχύρωση ορισμένων αστικών κοινωνικών δικαιωμάτων των γυναικών, όπως της πολιτικής ψήφου, αναπτύσσονταν με διαπάλη στο γυναικείο κίνημα, ευρύτερα στο εργατικό κίνημα.

...και οι σύγχρονες αστικές επιδιώξεις

Ο παραλληλισμός της γυναικείας συμμετοχής στο κίνημα από την αυγή του καπιταλισμού έως σήμερα, ως άθροισμα ιστορικών γεγονότων, υπηρετεί πολλαπλές στοχεύσεις. Αξιοποιείται για να περιβάλει με μανδύα προοδευτισμού τις σύγχρονες αστικές επιδιώξεις γύρω από τη συμμετοχή των γυναικών. Να προσανατολιστούν η σκέψη και η δράση γυναικών εργατικής, λαϊκής ένταξης ή καταγωγής σε κινητοποιήσεις με κατεύθυνση πάλης που λειτουργεί ως βαλβίδα εκτόνωσης και διαχείρισης της αυξανόμενης λαϊκής δυσαρέσκειας σε ανώδυνα κανάλια για την καπιταλιστική οργάνωση της κοινωνίας και της οικονομίας, την καπιταλιστική εξουσία.
Από αυτήν τη σκοπιά, προβάλλονται οι σύγχρονες πλευρές της γυναικείας ανισοτιμίας, υπαρκτά κοινωνικά προβλήματα και διακρίσεις που βιώνουν οι γυναίκες στην οικονομική, κοινωνική, πολιτική, πολιτιστική τους ζωή, αποκομμένα από την ταξική τους ρίζα, που αναπαράγονται μέσα από τους υλικούς όρους ζωής, τους εκμεταλλευτικούς μηχανισμούς χειραγώγησης και ενσωμάτωσης.
Σε αυτό το έδαφος επιδιώκεται η «αναθέρμανση» του αστικού φεμινιστικού ρεύματος στο γυναικείο κίνημα, με σύγχρονο περιτύλιγμα. Απαραίτητο συστατικό είναι η προετοιμασία μιας γυναικείας αστικής «πρωτοπορίας», για την προσέλκυση και τη στοίχιση εργαζόμενων και άνεργων γυναικών πίσω από τις αστικές αντιλήψεις και συμφέροντα.
Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η υπερπροβολή από τα αστικά ΜΜΕ του «φεμινιστικού ακτιβισμού» γυναικών - αστέρων του Χόλιγουντ, που ντύθηκαν στα μαύρα σε πρόσφατη απονομή βραβείων διαμαρτυρόμενες για τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης. Στο επίκεντρο των σχετικών ρεπορτάζ βρέθηκε η μορφή της συγκεκριμένης διαμαρτυρίας, αφήνοντας στο περιθώριο την πολύμορφη βία που υφίστανται οι γυναίκες της εργατικής τάξης, του λαού στο σύγχρονο καπιταλιστικό κόσμο.
Η διαπάλη με τις σύγχρονες μορφές ενσωμάτωσης και χειραγώγησης χρειάζεται να αποκτήσει πιο σταθερά χαρακτηριστικά στην ιδεολογικοπολιτική παρέμβαση του Κόμματος και ιδιαίτερα της ΚΝΕ στις γυναίκες εργατικής, λαϊκής ένταξης ή καταγωγής. Η προβολή της ταξικής αντίληψης για τη συμμετοχή των γυναικών στον αντικαπιταλιστικό, αντιμονοπωλιακό αγώνα μπορεί να διαμορφώσει κριτήρια σκέψης και δράσης στην εργατική, λαϊκή συνείδηση, αναχαιτίζοντας τις αστικές επιδιώξεις.
Ταυτόχρονα, η δράση των κομμουνιστριών στους φορείς του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος, του κινήματος των σύμμαχων της εργατικής τάξης στρωμάτων στην πόλη και στο χωριό, ιδιαίτερα του ριζοσπαστικού γυναικείου κινήματος, μπορεί να λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά στις προσπάθειες ανόδου της συμμετοχής των γυναικών σε αυτούς. Συνδέεται με την ένταση των προσπαθειών και την ανάπτυξη της ικανότητας των κομμουνιστών και κομμουνιστριών, σε συλλογικό και ατομικό επίπεδο, να προσανατολίζουν αποτελεσματικά τη λαϊκή δυσαρέσκεια σε αντικαπιταλιστική, αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση.

Η πάλη για την ισοτιμία στην εκατόχρονη πορεία του ΚΚΕ

Η ιστορική διαδρομή του ΚΚΕ, που φέτος συμπληρώνει έναν αιώνα ζωής και δράσης, αποτελεί πηγή πολύτιμων διδαγμάτων για τη συμμετοχή της γυναίκας στην ταξική πάλη, για την κατάργηση της γυναικείας ανισοτιμίας, αλλά και της μήτρας που τη γέννησε: Της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής, του χωρισμού της κοινωνίας σε εκμεταλλευτές και σε αυτούς που υφίστανται την εκμετάλλευση.
Από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής του συγκρούστηκε με αναχρονιστικές απόψεις για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία, στην οικογένεια. Διεκδίκησε το δικαίωμα της ψήφου στη γυναίκα, του πολιτικού γάμου, την αναγνώριση των παιδιών εκτός γάμου, τα εργασιακά, ασφαλιστικά δικαιώματα για τις εργαζόμενες γυναίκες. Αναδεικνύεται η μεγάλη πείρα από την προσπάθεια του ΚΚΕ στη δουλειά με τις γυναίκες της εργατικής τάξης, του λαού, στην επεξεργασία πολιτικών, μαζικών στόχων διεκδίκησης και αγώνα για τις εργάτριες, για τις αυτοαπασχολούμενες, για τις άτυπα εργαζόμενες, για τις αγρότισσες.
Το ΚΚΕ, στηριγμένο στην εκατοντάχρονη ιστορική διαδρομή του, στις σύγχρονες επεξεργασμένες θέσεις για την κοινωνική θέση της γυναίκας, σταθερά αναδεικνύει μέσα στο εργατικό, λαϊκό κίνημα τον ιδιαίτερο ρόλο της πάλης για ισότιμα δικαιώματα στην εργασία, στη μόρφωση, στην οικογένεια, σε κάθε πτυχή της κοινωνικής δραστηριότητας και για τα δύο φύλα, αλλά και για τα δικαιώματα της γυναίκας λόγω της θέσης της στην αναπαραγωγική διαδικασία. Παλεύει για τη γυναικεία ισοτιμία σε μια κοινωνία απαλλαγμένη από τα καπιταλιστικά δεσμά.
Πηγές:
«Το γυναικείο ζήτημα από την πρωτόγονη κοινωνία στη σύγχρονη εποχή», Α. Κολοντάι, εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα 2016
«Μαρξ - Ενγκελς - Λένιν για το γυναικείο ζήτημα», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα 1987
Women in England 1760 - 1914, Steinbach S., 2004, London: Phoenix