Ο «Κλεισθένης» φέρνει νέα βάρη στα εργατικά - λαϊκά νοικοκυριά

Eurokinissi

Παρά τα όποια τσιτάτα και διαφωνίες, τα συλλογικά όργανα της Τοπικής Διοίκησης συναινούν στην ουσία της νέας διοικητικής μεταρρύθμισης που φέρνει η κυβέρνηση

Στη διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης βρίσκεται το νομοσχέδιο της κυβέρνησης για τον «Κλεισθένη 1», με το οποίο επιχειρούνται μια σειρά από αναδιαρθρώσεις στην Τοπική Διοίκηση. Με αυτές τις νέες ρυθμίσεις ενσωματώνονται παλιότερα σχέδια όπως «Καποδίστριας» και «Καλλικράτης» και ταυτόχρονα γίνονται νέες προσαρμογές στην Τοπική Διοίκηση ώστε να απαντούν στις ανάγκες της νέας φάσης του κύκλου της καπιταλιστικής ανάπτυξης, της αναμόρφωσης του αστικού συστήματος.

Το νομοσχέδιο προβλέπει ανάμεσα σε άλλα:
-- Την υπαγωγή στις ανταποδοτικές υπηρεσίες της υπηρεσίας πρασίνου.
-- Τη συγκρότηση του Επόπτη Νομιμότητας ως ξεχωριστής υπηρεσίας από τη σημερινή Αποκεντρωμένη Διοίκηση.
-- Την καθιέρωση ενιαίου ψηφοδελτίου για τις μικρές κοινότητες έως 500 κατοίκους.
-- Την καθιέρωση των τοπικών δημοψηφισμάτων.
-- Την υποχρεωτικότητα της επιτροπής διαβούλευσης.
-- Τη δυνατότητα ίδρυσης εταιρειών ειδικού σκοπού στον τομέα της Κοινής Ωφέλειας και άλλων επιχειρηματικών σχημάτων με στόχο τις μπίζνες σε γη και ακίνητη περιουσία, φυσικούς πόρους, σε κλάδους που ιεραρχεί ψηλά το μεγάλο κεφάλαιο, όπως Ενέργεια και ΑΠΕ, μεταφορικό έργο, διαχείριση απορριμμάτων κ.λπ.
-- Τη σύσταση μόνιμης Επιτροπής Ελέγχου Αρμοδιοτήτων με τη συμμετοχή της Τοπικής Διοίκησης.

Νέοι φόροι για την υπηρεσία πρασίνου

Ας δούμε πιο συγκεκριμένα μερικές από τις προβλέψεις του νομοσχεδίου.
1. Με την ένταξη των υπηρεσιών πρασίνου στην κατηγορία των ανταποδοτικών, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ προχωρά σε νέα ληστεία στο λαϊκό εισόδημα. Το μέτρο αυτό θα έχει ως άμεσο αποτέλεσμα την αύξηση των ανταποδοτικών τελών από το 2019, που μάλιστα μπορεί να ξεπεράσει ακόμα και το 50%. Τι σημαίνει αυτό; Μέχρι τώρα τις ανταποδοτικές υπηρεσίες (καθαριότητα, φωτισμός) τις πλήρωναν μέσω των ανταποδοτικών τελών (λογαριασμός ΔΕΗ) οι εργατικές - λαϊκές οικογένειες. Με την προσθήκη και του πρασίνου, αυτομάτως τα ανταποδοτικά τέλη θα αυξηθούν.
Για παράδειγμα, στο δήμο Αθηναίων, το ετήσιο κόστος για την υπηρεσία πρασίνου έφτανε τα 10 εκατομμύρια ευρώ. Αυτό το κονδύλι καλυπτόταν από την κρατική χρηματοδότηση. Τώρα, με τη νέα ρύθμιση, αυτό το κονδύλι θα καλύπτεται από την τσέπη των δημοτών. Ανοίγει και με αυτόν τον τρόπο ο δρόμος για τη σταδιακή μεταφορά νέων φορολογικών βαρών στις πλάτες των λαϊκών νοικοκυριών και τη νομιμοποίηση παλιών μέσω της Τοπικής Διοίκησης. Αλλωστε, αυτό προαναγγέλλεται και από σειρά διατάξεων, όπως αυτές που κατηγοριοποιούν τους δήμους, άλλες που φέρνουν σειρά από αλλαγές στην κατανομή των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ) αλλά και από τα κριτήρια που εισάγονται, π.χ. «ίδια» έσοδα, επιχειρηματικότητα κ.ά. Και αυτό τη στιγμή που με βάση ψηφισμένο νόμο και το Μεσοπρόθεσμο, οι ΚΑΠ παραμένουν καθηλωμένοι και μειωμένοι κατά 62% σε σχέση με το 2010 τουλάχιστον μέχρι το 2021, τουλάχιστον. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο πρόσφατο συνέδριο της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) και της Ενωσης Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ) ανακοινώθηκε ότι οι παρακρατηθέντες πόροι από τους δήμους φτάνουν τα 13 δισ. ευρώ, ενώ για τις περιφέρειες τα 1,8 δισ. ευρώ. Αυτό που στρατηγικά επιδιώκεται είναι οι πόροι της Τοπικής Διοίκησης να έχουν ως κύρια πηγή τους την ανταποδοτικότητα και την επιχειρηματικότητα και η κρατική χρηματοδότηση να έχει «χαρακτήρα εξισορρόπησης».
2. Με βάση το νομοσχέδιο, οι φορείς της Τοπικής Διοίκησης, Δήμοι και Περιφέρειες, δημοτικές επιχειρήσεις, Αναπτυξιακές ΑΕ κάθε είδους, διαδημοτικά δίκτυα και οι σύνδεσμοί τους, εξοπλίζονται με νέο θεσμικό πλαίσιο ώστε να συνδράμουν, σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, πιο αποφασιστικά τις ανάγκες κερδοφορίας και ανταγωνιστικότητας του κεφαλαίου. Να έχουν πιο ενεργό ρόλο στην εξειδίκευση της αντιλαϊκής πολιτικής στην περιφέρεια, να κάνουν «πιο ελκυστικό» το χώρο για την προσέλκυση κεφαλαίων και επενδύσεων. Παρά τα παράπονα των ΚΕΔΕ - ΕΝΠΕ ότι «δεν τρέχει ως θα έπρεπε» την αποκέντρωση, η κυβέρνηση, με σειρά από διατάξεις και δύο κεφάλαια του νομοσχεδίου με τίτλο «Ενίσχυση της επιχειρηματικής δράσης και της οικονομικής λειτουργίας των ΟΤΑ» και «Νέα πεδία αναπτυξιακής δράσης στην ΤΑ και τα ΝΠ των ΟΤΑ», ανοίγει νέα πεδία για την άνθηση της επιχειρηματικότητας και την αποφασιστική συνδρομή της Τοπικής Διοίκησης σε έργα και υποδομές που υπηρετούν στρατηγικούς σχεδιασμούς μονοπωλιακών ομίλων. Για παράδειγμα: Μπαίνουν σε προτεραιότητα ζητήματα όπως αυτά της «απελευθέρωσης» της Ενέργειας και της προώθησης των ΑΠΕ, μεταφορές, αγροτική παραγωγή, διαχείριση των απορριμμάτων, επιχειρηματική αξιοποίηση φυσικών πόρων και δημοτικής γης από το τουριστικό και άλλο κεφάλαιο, η ληστρικά μακρόχρονη παραχώρηση σε επιχειρηματικούς ομίλους της δημοτικής ακίνητης περιουσίας και των υποδομών με συνοδεία προκλητικών φοροαπαλλαγών και διευκολύνσεων.

Στόχος η αποτελεσματική υλοποίηση της αντιλαϊκής πολιτικής

3. Με την πρόβλεψη για «εποπτεία και έλεγχο φορέων και προσώπων της Τοπικής Διοίκησης» νομοθετούν για μια δήθεν αυτοτελή υπηρεσία, με την κύρια αρμοδιότητα να έχει ένας διορισμένος από την εκάστοτε κυβέρνηση ανώτερος κρατικός υπάλληλος που προέρχεται από το Μητρώο στελεχών, κάτω από τον έλεγχο του υπουργού Εσωτερικών. Επιπλέον, θεσπίζονται μια σειρά από άλλα διαχειριστικά όργανα ελέγχου και διαμεσολάβησης. Στόχο έχουν τον έλεγχο και την ακύρωση αποφάσεων που μπορεί να μην εξυπηρετούν την απρόσκοπτη υλοποίηση της γενικής αντιλαϊκής πολιτικής και τον πυρήνα της, δηλαδή την ανάκαμψη της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Το δόγμα «έλεγχος νομιμότητας και όχι σκοπιμότητας» είναι καινοφανές και αναδείχνεται από σειρά ρυθμίσεων του νομοσχεδίου, που στόχο έχουν, όπως αναφέρεται, «τον έλεγχο συμμόρφωσης των ΟΤΑ» και «τη διαρκή αναβάθμιση της αποτελεσματικότητας της κρατικής εποπτείας κ.λπ.» αφού η Τοπική Διοίκηση είναι μέρος του αστικού κράτους και υπηρετεί συντεταγμένα την ίδια πολιτική.
Σε αυτό ακριβώς εντάσσονται και οι διατάξεις για το Οικονομικό Παρατηρητήριο καθώς και αυτές για «τον Λογαριασμό εξυγίανσης των ΟΤΑ». Κύριο χαρακτηριστικό παραμένουν ο ασφυκτικός έλεγχος για την ευθυγράμμιση με την αντιλαϊκή κεντρική δημοσιονομική πολιτική καθώς και η διάταξη που έχει περάσει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ότι τυχόν προσφυγή των δήμων στο Λογαριασμό επιτρέπεται μόνο αφού πρώτα έχουν εξαντλήσει τα περιθώρια αναζήτησης τραπεζικού δανεισμού τους. Αν οι τράπεζες δεν βρουν επενδυτικό ενδιαφέρον αναλαμβάνει το υπουργείο Εσωτερικών να επιβάλει - σε προγραμματική συμφωνία με τον εκάστοτε δήμο - το σχέδιο, δηλαδή συρρίκνωση υπηρεσιών, επιπλέον φόροι, απολύσεις, ιδιωτικοποιήσεις κ.λπ.! Σε αυτό το πλαίσιο, το άρθρο του «Καλλικράτη» που επιτρέπει να παυτούν αιρετοί και όργανα «για σοβαρούς λόγους δημόσιου συμφέροντος με απόφαση υπουργού» παραμένει σε ισχύ, το ίδιο ασαφές και απειλητικό για όποιον «δεν συνεμορφώθη προς τας υποδείξεις» αστικού κράτους και κεφαλαίου, για όποιον κοίταξε προς τη μεριά των λαϊκών αναγκών και δικαιωμάτων.

Ο εκλογικός νόμος και οι θεσμοί ...«λαϊκής συμμετοχής»

Ο «εκσυγχρονισμός» της κρατικής και τοπικής διοίκησης συνδέεται με τις γενικές ανάγκες του κεφαλαίου και της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Είναι αυτό το πλαίσιο που φέρνει την όλο και μεγαλύτερη αποδυνάμωση και αποσύνδεση της χρηματοδότησης των φορέων της Τοπικής Διοίκησης από το κράτος, τη διασύνδεση της λειτουργίας της με τις ανάγκες της επιχειρηματικότητας, τη φοροεπιδρομή και τη γενίκευση της ανταπόδοσης.
Σε αυτά συναινούν κυβέρνηση - ΝΔ και συνδράμουν αποφασιστικά τα «αυτοδιοικητικά» στελέχη τους σε ΚΕΔΕ - ΕΝΠΕ. Τα «αυτοδιοικητικά» όργανα λειτουργούν ως επιταχυντές ακόμη πιο αντιδραστικών εξελίξεων, όπως είναι το αίτημά τους για άμεσο πέρασμα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, των νοσοκομείων, των νηπιαγωγείων στην Τοπική Διοίκηση. Ετσι εξηγείται γιατί η κύρια και αποκλειστική αντάρα που σηκώνουν αφορά το εκλογικό σύστημα. Ολες οι αστικές δυνάμεις και τα επιτελεία τους αναφέρονται στον ειδικό ρόλο της Τοπικής Διοίκησης, στην αναδιοργάνωση του κράτους, προβάλλοντας «τις αρχές της εγγύτητας και της επικουρικότητας». Η «εγγύτητα» διευρύνει τη δυνατότητα εγκλωβισμού και χειραγώγησης του λαού στην αστική πολιτική. Η φάση της καπιταλιστικής κρίσης αποτύπωσε με ένταση την ικανότητα και την αποτελεσματικότητα των δήμων και των Περιφερειών σε αυτόν το ρόλο. Η δε «επικουρικότητα» δηλώνει τον αναβαθμισμένο ρόλο των περιφερειακών/τοπικών κρατικών θεσμών στην εξειδίκευση της αντιλαϊκής πολιτικής, για την πιο αποτελεσματική προώθησή της. Η αρνητική λαϊκή πείρα είναι πλούσια και εδώ.
Οι λεονταρισμοί και οι σκιαμαχίες τους γύρω από το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής για τα Δημοτικά και Περιφερειακά Συμβούλια είναι ένα ακόμη επεισόδιο αποπροσανατολισμού. Ρίχνουν στάχτη στα μάτια για τον αντιλαϊκό χαρακτήρα των αλλαγών που ξεκίνησαν πολλά χρόνια πριν από την καπιταλιστική κρίση και στόχο έχουν να προσαρμόσουν την κρατική και Τοπική Διοίκηση πιο πιστά στις ανάγκες της καπιταλιστικής ανάπτυξης, πιο εχθρικά και αδιάφορα απέναντι στις λαϊκές ανάγκες. Πέρα από αντιπαραθέσεις - υπαρκτές και ανύπαρκτες - επιδιώκονται από τη μεριά της κυβέρνησης ευρύτατες συναινέσεις για να υπηρετηθεί πιο στέρεα η αντιλαϊκή ρότα. Για παράδειγμα, τα κυβερνητικά επιτελεία δεν βρίσκουν καμία δυσκολία να είναι συνδαιτυμόνες στα «αναπτυξιακά» συνέδρια με τους «αντιπολιτευόμενους» περιφερειάρχες και δημάρχους.

Αποκέντρωση και επιχειρηματικότητα

Το σύνολο των αστικών κομμάτων, ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΑΝΕΛ και τα στελέχη τους σε ΚΕΔΕ, ΕΝΠΕ διαγκωνίζονται για το ποιος θα σηκώσει πιο ψηλά τη σημαία «της αποκέντρωσης και της επιχειρηματικότητας». Μεγάλη πλευρά του «Κλεισθένη 1» αποτυπώνει τέτοια ζητήματα. Επιχειρεί να ενσωματώσει ριζοσπαστικές διαθέσεις, να πιέσει για ευρύτερες συναινέσεις, στο πλαίσιο βέβαια των συνολικών διεργασιών στο αστικό πολιτικό σύστημα, το πώς ο ΣΥΡΙΖΑ θα «ακουμπήσει» σε περισσότερες δυνάμεις στο χώρο της Τοπικής Διοίκησης.
Τέτοιες πλευρές αντανακλώνται στο νομοσχέδιο: Με την εισαγωγή της απλής αναλογικής στην εκλογή των δημοτικών /περιφερειακών συμβούλων. Με τον εξοβελισμό της αρνητικής και λευκής ψήφου για προϋπολογισμό και τεχνικό πρόγραμμα, όργανα διοίκησης. Με τη συγκρότηση και τη λειτουργία των οργάνων διοίκησης με ευρύτερες συναινέσεις, για ενσωμάτωση του λαϊκού παράγοντα (εκλογή δημάρχου με το 50%+1, ενιαίο ψηφοδέλτιο σε Κοινότητες κάτω από 500 κατοίκους, δημοψηφίσματα, συμμετοχή της αντιπολίτευσης στα όργανα διοίκησης, όπως αντιδήμαρχοι, Οικονομική Επιτροπή και Επιτροπή Ποιότητας Ζωής). Με κατάργηση άλλων οργάνων που δεν έδειξαν αποτελεσματικότητα, π.χ. Συνήγορος επιχείρησης και δημότη, και την αντικατάσταση από άλλα πιο επιτελικά και κεντρικά ελεγχόμενα, π.χ. Διαβούλευση, Διαμεσολαβητές κ.λπ. Αλλες επιμέρους διευκολύνσεις που μπορούν να αποπροσανατολίσουν - σε πρώτη φάση - π.χ. με τη διεύρυνση της ανταπόδοσης διευρύνεται και η δυνατότητα, λέει η κυβέρνηση, «νέων μονίμων προσλήψεων». Επιμέρους ρυθμίσεις για μικρούς / νησιωτικούς / ορεινούς δήμους που είναι σε δύσκολη κατάσταση και δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε μια στοιχειώδη διαχείριση κ.ά.
Είναι γεγονός ότι καμιά διοικητική δομή, τέτοια ή άλλη, που υπηρετεί την καπιταλιστική οικονομία και ανάπτυξη δε συμφέρει μισθωτούς, αυτοαπασχολούμενους στην πόλη και την ύπαιθρο, τους συνταξιούχους, τους ανέργους, τους νέους των λαϊκών νοικοκυριών. Δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις αιτίες της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης και τις αντιλαϊκές συνέπειες του νέου κύκλου της καπιταλιστικής ανάπτυξης, εφόσον παραμένουν στο απυρόβλητο η κυριαρχία και η εξουσία των μονοπωλίων στην οικονομία και την κοινωνία. Σε αυτήν την εξουσία οφείλονται η ανισόμετρη ανάπτυξη των περιφερειών, η διευρυμένη φτώχεια και ανεργία, τα τσακισμένα εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα, η φοροεπιδρομή.