Για τον αντεθνικό ρόλο και την προδοτική δράση της «Πανελλήνιας Απελευθερωτικής Οργάνωσης» (ΠΑΟ)

Κατιούσα

Εκτός από τις πραγματικές αντιστασιακές απελευθερωτικές οργανώσεις, στη Μακεδονία κάνουν την εμφάνιση τους, με την υποστήριξη των Γερμανών, των οργάνων των «ελληνικών» κατοχικών κυβερνήσεων αλλά και των απεσταλμένων στους σχηματισμούς συμμάχων μας άγγλων αντιπροσώπων-πρακτόρων ―μάλιστα… των συμμάχων Άγγλων― διάφορες άλλες δήθεν ή κατ’ επίφασιν ελληνικές απελευθερωτικές οργανώσεις. Μία από αυτές ήταν η οργάνωση Υπερασπισταί Βορείου Ελλάδος ΥΒΕ). Αποτελούνταν από ομάδα ελλήνων βασιλικών αξιωματικών με αρχηγό το διαβόητο στην περιοχή συνταγματάρχη Πούλο και αντιπρόσωπό της στην Κοζάνη τον ταγματάρχη Παπαβασιλείου. Και μολονότι οι κύριοι της ΥBE διαδήλωναν τον πατριωτισμό και τον «εθνικισμό» τους, είχαν, έμμεσα ή άμεσα, την ανοχή αλλά και την υποστήριξη των κατακτητών. Προσπαθούν έντεχνα να υπονομεύσουν το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ υποστηρίζοντας, ανοιχτά ή συγκεκαλυμμένα, ότι το ΕΑΜ δεν είναι πατριωτική οργάνωση και ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να απελευθερωθεί από μόνη της, ότι το προετοιμαζόμενο κίνημα είναι πρόωρο και οι Γερμανοί θα δώσουν εξαιρετική θέση στην Ελλάδα εντός της κοσμοκρατορίας τους.
Την ίδια προπαγάνδα και την ίδια «επιχειρηματολογία» αναπτύσσει η Εθνική Κοινωνική Άμυνα (ΕΚΑ) μέσα στην Κοζάνη, αφού η «δράση» της ΥΒΕ δεν είχε αποδώσει καρπούς και δεν έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Τα ίδια πρόσωπα δρουν και στη μία και στην άλλη περίπτωση. Η εύνοια των Γερμανών και η υποστήριξή τους από αυτούς είναι δεδομένη.
Έτσι, όμως, η χρεοκοπία τους στη συνείδηση του λαού γίνεται πλέον φανερή. Για το λόγο αυτό αναγκάζονται να μετονομασθούν σε… Πανελλήνια Απελευθερωτική Οργάνωση (ΠΑΟ). Ως βάση της «νέας» οργάνωσης χρησιμοποιείται τώρα το χωριό Άγιοι Πάντες Πιερίας.
Τα πρόσωπα που πρωτοστάτησαν στη συγκρότηση της ΠΑΟ δεν ήταν καινούργια. Οι ίδιοι άνθρωποι που είχαν συγκροτήσει τις οργανώσεις ΥBE και ΕΚΑ εμφανίστηκαν αργότερα ως οργανωτές και εκπρόσωποι της ΠΑΟ. Όσο κι αν φρόντιζε και η ΠΑΟ τώρα να παρουσιαστεί στην αρχή σαν πατριωτική οργάνωση, προβάλλοντας δήθεν πατριωτικά συνθήματα, δεν μπόρεσε να κρύψει για πολύ καιρό το πραγματικό της πρόσωπο. Εμπνευστές της ήταν οι Χρυσοχόου-Θεμελής.
Η ΠΑΟ εξοπλίστηκε από τους Γερμανούς. Μέλη της ήταν και κρατικά όργανα που κατείχαν ανώτερες και κατώτερες θέσεις στον κρατικό μηχανισμό των κατοχικών κυβερνήσεων των δοσίλογων, ενώ εξέδιδε και την εφημερίδα Εθνική Φωνή.
Το περιεχόμενο της εφημερίδας αυτής ήταν αντιπατριωτικό και νόμιζε κανείς πως διάβαζε τη χιτλερική Νέα Ευρώπη. Φυσικά, έγραφε για έθνος, πατρίδα, θρησκεία και οικογένεια. Στην πράξη όμως δεν έρχονταν ποτέ σε σύγκρουση με τους Γερμανούς, Ιταλούς και Βούλγαρους, και ας ήθελε να λέγεται πατριωτική. Δεν χτυπούσε τους κατακτητές, για να μην προκαλέσει ―λέει― αντίποινα. Παράλληλα, όμως, δε δίσταζε να βγάλει στην ύπαιθρο μαζί με τους Γερμανούς ένοπλα τμήματά της για εκκαθαριστικές επιχειρήσεις εναντίον του ΕΛΑΣ και να καίνε μαζί τους και να λεηλατούν τα χωριά. Τα τμήματα της ΠΑΟ ακολουθούσαν τους Γερμανούς στο Βέρμιο, στην Πιερία, στο Βόιο, στα Γρεβενά και εγκαθιστούσαν φρουρές στις περιοχές που καταλάμβαναν οι Γερμανοί. Από εκεί έκαναν επιδρομές και μπλόκα στα γειτονικά χωριά, όπου επιδίδονταν σε λεηλασίες, εμπρησμούς, δολοφονίες και σε βιασμούς γυναικών.
Η ΠΑΟ, σε συνεννόηση με τους Γερμανούς, συγκρότησε και σε άλλες περιοχές της Μακεδονίας ένοπλα τμήματα. Στην Κοζάνη, ο Μιχαήλ Παπαδόπουλος (ο διαβόητος Μιχάλ-Αγάς) συγκροτεί ένοπλο τμήμα με σκοπό να χτυπήσει το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ. Το ίδιο κάνει και ο Κυριάκος Παπαδόπουλος (Κισά-Μπατζάκ) στον Κούκο Πιερίας, καθώς και στο Γιδά, στη Νιγρίτα, στη Θεσσαλονίκη, αλλά και πιο πέρα, στη βουλγαροκρατούμενη Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.
Όπως γράφει ο αείμνηστος καπετάνιος του 81ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ Βαγγέλης Κασάπης (Κρίτων) στο βιβλίο του [Στον κόρφο της Γκύμπρενας. 2 τόμοι, εκδόσεις Κάλβος, Αθήνα 1977] στην Ανατολική Μακεδονία και στη Θράκη δρούσε εναντίον του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ένα πολυάριθμο συγκρότημα της ΠΑΟ, με αρχηγό τον Αντώνιο Φωστερίδη (Τσαούς Αντών) και με στρατιωτικό διοικητή στην περιοχή Δράμας τον αντισυνταγματάρχη Θωμά Σφέτσο. Οι Αντωντσαουσικοί ΠΑΟτζήδες είχαν εξοπλισθεί από τους Άγγλους με ρίψεις οπλισμού και πολεμοφοδίων από αεροπλάνα στην περιοχή Παγγαίου-Δράμας, με τη μεσολάβηση του αρχηγού μεγάλης αγγλικής αποστολής στην περιοχή αυτή, ταγματάρχη-πράκτορα Μύλλερ. Ταυτόχρονα, με υπόδειξη επίσης του Μύλλερ, οι δήθεν εθνικόφρονες Αντωντσαούσηδες όχι μόνο δε διεξήγαν αντιστασιακό εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα εναντίον των βούλγαρων κατακτητών, αλλά και συνεργάζονταν με αυτούς, συνάπτοντας μάλιστα γραπτές συμφωνίες-συνθήκες μαζί τους, με κοινό στόχο να πλήξουν και ει δυνατόν να εξαλείψουν τις πραγματικές εθνικοαπελευθερωτικές οργανώσεις.

Είναι χαρακτηριστικά μερικά έγγραφα που παραθέτει ο συγγραφέας. Ο Αντώνιος Φωστερίδης (Τσαούς Αντών), σε γραπτό μήνυμά του προς τις βουλγαρικές αρχές της Σταυρούπολης, τονίζει: «Αξιότιμοι κύριοι, περιήλθε εις χείρας μας κατάστασις εμφαίνουσα ονόματα σημαινόντων κομμουνιστών. Απεφασίσαμεν και προβαίνομεν εις σύλληψιν τούτων και τους οποίους θέλομεν εκτελέσει ίνα απαλλάξωμεν τον τόπον από την έκφυλον αυτήν ιδέαν».
Και ο «καπετάνιος» του Τσαούς Αντών στο Μπαϊράμ Τεπέ Θεόδωρος Μικρόπουλος γράφει προς το διοικητή του βουλγαρικού στρατιωτικού τμήματος στο χωριό Νικηφόρος Δράμας: «Κατά την τελευταία μας συμφωνίαν, ως ενθυμείσθε, εδηλώσαμεν συμμαχίαν όπως αλληλοβοηθούμεθα και αλληλοϋποστηριχθώμεν. Πρώτος απέδειξα συμμόρφωσίν μου προς τα ανωτέρω εμπράκτως, απελευθερώσας εν τη περιφέρειά μου κρατουμένους Βουλγάρους υπαλλήλους και στρατιώτας, αποστείλας 5 τούτους, προς ασφάλειαν, συνοδεία οργάνων μου προς Υμάς».
Ο ίδιος ο Φωστερίδης. ο διαβόητος στην περιοχή Τσαούς Αντών, στις 3 Μαρτίου 1944 γράφει προς τον εκπρόσωπο της τότε βουλγαρικής μοναρχοφασιστικής κυβέρνησης: «Ο κάτωθι υπογεγραμμένος αρχηγός Αντώνιος Φωστερίδης δηλώ ότι δεν έχω καμμίαν διάθεσιν να έλθω εις σύγκρουσιν με τα υμέτερα στρατεύματα εις τα περίχωρα, διότι σκοπός μας είναι ο ίδιος».

Σημειωτέον ότι τα προαναφερθέντα, καθώς και άλλα πολύ ενδεικτικά έγγραφα που παραθέτει ο Κρίτων στο βιβλίο του, π.χ. το σύμφωνο φιλίας και συνεργασίας μεταξύ του «γενικού αρχηγού των εθνικιστικών ομάδων Ελλήνων ανταρτών» Α. Φωστερίδη και του διοικητή του Β’ Σώματος του βουλγαρικού στρατού, στρατηγού Συράκοφ, της 18ης Σεπτεμβρίου 1944, τη υποδείξει ―για να μην πούμε με την εντολή― των Άγγλων, ταγματάρχη Μύλλερ και λοχαγού Ρήντελ, έγιναν γνωστά όταν τα τμήματα του ΕΛΑΣ συνέτριψαν και διέλυσαν την ορδή των εθνοπροδοτών το Δεκέμβριο του 1944, τα αρχεία των ΠΑΟτζήδων του Τσαούς Αντών έπεσαν στα χέρια του ΕΛΑΣ.
Παραπλήσια, λοιπόν, ήταν η δράση και οι στόχοι της ΠΑΟ στην Κεντρική και στη Δυτική Μακεδονία. Με τη διαφορά ότι εδώ η φιλία και η συνεργασία αναπτύσσεται με τους Γερμανούς. Αλλά ίδιοι είναι και οι εμπνευστές και υποστηρικτές της πολιτικής και της δράσης της ― οι σύμμαχοί μας Άγγλοι. Συγκεκριμένα, πρέπει να τονισθεί ο ρόλος του ταγματάρχη της Διασυμμαχικής Αποστολής των Άγγλων Εγκς (Χάμοντ), ο οποίος φερόταν σαν αρχηγός των άγγλων συνδέσμων στη Μακεδονία. Στις αρχές Μαΐου 1943 είχε φτάσει στη Θεσσαλονίκη μαζί με κάποιον έλληνα ανθυπολοχαγό Γιάννη, που βρισκόταν στην υπηρεσία της Αγγλικής Αποστολής, με σκοπό να συντονίσει τη δράση του ΕΛΑΣ, σύμφωνα με τις εντολές που είχε πάρει από το Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής. Εκεί πήρε επαφή με στελέχη της ΠΑΟ καθώς και με ορισμένα ανώτερα στελέχη της αστυνομίας και υπογράφεται πρωτόκολλο για δημιουργία σοβαρού αντίβαρου εις βάρος του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ― να περάσουν σε ανοιχτή δράση με διάφορες μορφές, να βγάλουν «αντάρτες» στην ύπαιθρο. Συνεπώς, η ΠΑΟ, κατά έναν τρόπο, προστατεύεται και υποστηρίζεται από τους Άγγλους. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός, ότι ηγετικά στελέχη της ΠΑΟ, όπως ο στρατηγός Μήτσου και άλλοι, πρόβαλαν αργότερα τον ψεύτικο ισχυρισμό πως η ΠΑΟ δεν ήταν προδοτική οργάνωση, όπως κατηγορήθηκε, αλλά πως ήταν συνδεδεμένη με τις συμμαχικές δυνάμεις της Μέσης Ανατολής και πως από αυτές καθοδηγούνταν και εξοπλίζονταν. Υπάρχουν, όμως, και άλλα αδιάψευστα ντοκουμέντα που ανατρέπουν κάθε παρόμοιο ισχυρισμό, όπως είναι η παρακάτω δήλωση εκπροσώπου της Συμμαχικής Στρατιωτικής Αποστολής στην ελεύθερη Ελλάδα που δημοσιεύτηκε στον αντιστασιακό Τύπο των Εθνικοαπελευθερωτικών Οργανώσεων, τον Αύγουστο του 1944:
«Αι δυνάμεις της Μέσης Ανατολής με εξουσιοδότησαν να κοινοποιήσω την κάτωθι δήλωση, η οποία αφορά την ΠΑΟ και δίδεται διά δημοσιότητα εις τας εφημερίδας: “Αι δυνάμεις της Μέσης Ανατολής δεν έχουν καμμίαν επαφήν οιασδήποτε φύσεως με την ΠΑΟ και δεν παρέχουν εις αυτήν όπλα, ρουχισμό, πυρομαχικά και χρήματα, ούτε τίποτε άλλο”. Ταγματάρχης Συμμαχικής Στρ. Αποστολής Τζακ».
Όπως φαίνεται από την ανωτέρω δήλωση, επίσημα οι Σύμμαχοι δεν τολμούσαν να αναγνωρίσουν την ΠΑΟ.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό περιστατικό για το ρόλο και τη δράση της ΠΑΟ είναι το εξής: Το καλοκαίρι του 1943 ο αρχηγός της Αγγλικής Αποστολής στο Κοινό Γενικό Στρατηγείο πρότεινε να γίνει και η ΠΑΟ μέλος του Κοινού Στρατηγείου μαζί με τις άλλες οργανώσεις ΕΔΕΣ και ΕΚΚΑ, χωρίς μάλιστα να συνεννοηθεί με την αντιπροσωπεία του ΕΛΑΣ. Ο Κρις είχε φαίνεται δώσει οδηγίες στον Εγκς να στείλει η ΠΑΟ αντιπροσωπεία στην έδρα του Κοινού Στρατηγείου, που ήταν στο Περτούλι, για να πάρει μέρος στις εργασίες του. Η ΠΑΟ έστειλε τον έντιμο και άξιο συνταγματάρχη Γιάννη Μουστεράκη.

Αντώνιος Φωστερίδης (Τσαούς Αντών): «Η πατρίς ευγνωμονούσα»…

Και η μεν πρόταση του Κρις απορρίφθηκε από την αντιπροσωπεία του ΕΛΑΣ, που παρουσίασε και κατέθεσε στις αντιπροσωπείες ΕΔΕΣ, ΕΚΚΑ και στους Άγγλους συγκεκριμένα και αδιάψευστα στοιχεία για τη συνεργασία της ΠΑΟ με τους Γερμανούς, από τους οποίους και εξοπλίζονταν και τροφοδοτούνταν. Ο δε Μουστεράκης, ύστερα από αυτά που έμαθε, ζήτησε από τη Διοίκηση του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ να προσχωρήσει στις γραμμές του, πράγμα που έγινε αμέσως, με την τοποθέτηση του σε ανώτατη διοικητική θέση. Το ίδιο έπραξαν και άλλοι έντιμοι αξιωματικοί, οι οποίοι, όταν αντιλήφθηκαν τον πραγματικό, αντεθνικό ρόλο της ΠΑΟ, την εγκατέλειψαν και προσχώρησαν στον ΕΛΑΣ.
Και για να τελειώνουμε με το σοβαρό αυτό κεφάλαιο, δίνοντας μια ακόμα αποστομωτική απάντηση στους φωνασκούντες ότι η ΠΑΟ ήταν πατριωτική και όχι γερμανόφιλη οργάνωση, παραθέτουμε το ακόλουθο επίσημο έγγραφο:
«Γενικόν Επιτελείον Στρατού
Δ/νσις Πληροφοριών
Γραφείον II
Αριθ. Πρωτ. 2/2/10/9
Υπόθεσις: Ελληνικαί Οργανώσεις συνεργασθείσαι
μετά των γερμανικών αρχών
Προς το υπουργείον Οικονομικών (ΕΔΕΣ). Ενταύθα
Λαμβάνω την τιμήν, εις απάντησιν του υπ’ αριθ. 225643/10/45 εγγράφου υμών, να αναφέρω την διά τούτου διαβιβασθείσαν υπ’ αριθμ. 1-10.11.9.45 αναφοράν του Δήμου Καλαμαριάς και να γνωρίσω ότι η Οργάνωσις Δάγκουλα Αντωνίου, ήτις κατά το διάστημα της κατοχής έδρασεν εγκληματικώς εις βάρος του ελληνικού στοιχείου, δεν συνεκροτήθη δυνάμει της τότε Ελληνικής Κυβερνήσεως Κατοχής, αλλά τη υποδείξει και εγκρίσει των Γερμανικών αρχών, ήτο δε εξάρτημα του γερμανικού στρατού, τας διαταγάς του οποίου εξετέλει. Τα όργανα ταύτης εμισθοδοτούντο υπό των Γερμανικών Αρχών. Εις την αυτήν κατηγορίαν υπάγονται και αι Οργανώσεις Πούλου, Βήχου, Κισά Μπατζάκ, Α. Παπαδοπούλου, Μιχαήλ Αγά, Κολάρα-Σκαπέρδα.

Αθήναι 4/4/46
Η Δ/νσις Πληροφοριών ΓΕΣ
Ε. Δημοτάνης. Αντισ/χης Πεζικού».

Ένα άλλο όμως αδιάψευστο και συντριπτικό, ταυτόχρονα, τεκμήριο για το χαρακτήρα και τους πραγματικούς σκοπούς που υπηρετούσαν η ΠΑΟ και οι αρχηγοί της, που το καλοκαίρι του 1944 μετονόμασαν την οργάνωσή τους σε ΕΕΣ (Εθνικός Ελληνικός Στρατός), είναι το κατάπτυστο για Έλληνα συγχαρητήριο τηλεγράφημά τους προς τον «Φύρερ» τους, τον Αδόλφο Χίτλερ! Μάλιστα… τον Χίτλερ. Οι «κύριοι» αυτοί απηύθυναν το τηλεγράφημά τους προς το μεγαλύτερο δήμιο των Εβραίων και όλων των λαών Χίτλερ, όταν ο τελευταίος σώθηκε από την απόπειρα δολοφονίας, που έκανε εναντίον του ο συνταγματάρχης φον Σταούφενμπεργκ τοποθετώντας βόμβα στο γραφείο όπου ο «Φύρερ» συσκέπτονταν με τους επιτελείς του στις 20 Ιουλίου 1944. Ιδού επί λέξει το δυσώδες αυτό έγγραφο:
«Εμείς οι Έλληνες, οι οποίοι μετά των εντίμων και ανδρείων Γερμανών στρατιωτών αγωνιζόμεθα εντός του εδάφους της αιωνίας ημών πατρίδος, υμνούμεν και δοξάζομεν τον προστάτην ημών και φιλεύσπλαχνον Θεόν, ο οποίος έσωσεν υμάς τον μέγα Φύρερ της Γερμανίας και ολοκλήρου της Ευρώπης από τους όνυχας των κακών και πονηρών δαιμόνων οι οποίοι ήθελαν να σας δολοφονήσουν.
Επί τη ευκαιρία της διασώσεως σας, εκφράζομεν προς υμάς τα αδελφικά μας αισθήματα.

Θεσσαλονίκη 27 Ιουλίου 1944 Οι αρχηγοί του ΕΕΣ
Κισά-Μπατζάκ (Κυριάκος Παπαδόπουλος)
Μιχάλ-Αγάς (Μιχαήλ Παπαδόπουλος)
Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος
Σοφοκλής Βασιλειάδης
Καπνόπουλος
Παναγιώτης Δαδούλης».
[Βλ. εφημ. Νέα Ευρώπη, Θεσσαλονίκη 25/7/1944]

Τώρα, τι και πόσο Έλληνες ήταν αυτοί οι… Κοντοβράκηδες (αυτό σημαίνει στα τουρκικά κισά-μπατζάκ) που χρησιμοποιούσαν τουρκικά ψευδώνυμα, όπως και ο… αυτάδελφός τους της Ανατολικής Μακεδονίας Τσαούς-Αντών ή Αντώνιος Φωστερίδης, και οι οποίοι, όσοι γλίτωσαν την τιμωρία του λαού, ανταμείφθηκαν αντί να τιμωρηθούν από το ελληνικό κράτος, είναι μια άλλη ιστορία.

Από το βιβλίο του Δημήτρη Ζυγούρα (Παλαιολόγου) ―υποστράτηγος του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας― «Ένα μεγάλο ταξίδι, Εθνική Αντίσταση, εμφύλιος πόλεμος, πολιτική προσφυγιά», εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 2012.