ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΟΡΥΞΗ ΧΡΥΣΟΥ ΣΤΗ Β/Α ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ

• 
  

της Ομάδας Οικονομίας της ΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ

Το παρόν κείμενο ασχολείται με το ζήτημα της εξόρυξης χρυσού στη Β/Α Χαλκιδική, καταγράφει τις εξελίξεις και τη θέση του ΚΚΕ για το συγκεκριμένο θέμα. Έχει μεγάλη σημασία να κατανοηθεί πως το συγκεκριμένο ζήτημα της εξόρυξης του χρυσού στη Χαλκιδική είναι ένα ζήτημα ευρύτερης σημασίας και δεν αφορά μόνο τις εξελίξεις σε μια περιοχή της χώρας.

Η μεγάλη δημοσιότητα που έχει λάβει ιστορικά το θέμα της εξόρυξης στη Χαλκιδική και η ένταση της πολιτικής διαπάλης γύρω από αυτό μαρτυρά καταρχάς τη σημασία του. Υπενθυμίζουμε πως το ζήτημα της εξόρυξης του χρυσού αξιοποιήθηκε τόσο από το ΣΥΡΙΖΑ όσο και από τη ΝΔ ως παράδειγμα για την προβολή των θέσεών τους, με τις ιστορικές αλλαγές που σημείωσαν αυτές. Η ΝΔ επιμένει σταθερά στην ανάγκη προώθησης της επένδυσης κατηγορώντας το ΣΥΡΙΖΑ για «αντιαναπτυξιακές προκαταλήψεις», ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ στη φάση της «αριστερής αντιπολίτευσης» πρότασσε μια κατηγορηματική άρνησή του στην επένδυση, για να «διολισθήσει» στη σημερινή «ρεαλιστική» του θέση προώθησης της επένδυσης, προσπαθώντας να διατηρήσει, όσο γίνεται, ορισμένα προσχήματα.

Όμως, η σημασία του ζητήματος είναι ευρύτερη και δεν αφορά αποκλειστικά την προπαγανδιστική του αξιοποίηση. Αντίθετα, είναι ένα ζήτημα που αφορά τους εργαζόμενους σε ολόκληρη τη χώρα και πρέπει να μας απασχολήσει σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα.

Καταρχάς, ο κλάδος της εξόρυξης, γενικότερα, έχει μεγάλη σημασία για τη συνολική παραγωγική δραστηριότητα, τόσο σήμερα όσο και αύριο σε συνθήκες σοσιαλισμού-κομμουνισμού για την κοινωνικοποιημένη και κεντρικά σχεδιασμένη παραγωγή. Μπορεί εύκολα να γίνει κατανοητή η μεγάλη σημασία της εξόρυξης για την παραγωγή ενέργειας (π.χ. λιγνίτης) ή σαν πρώτη ύλη για τη βιομηχανική παραγωγή (π.χ. αλουμίνιο).

Παράλληλα, η εξορυκτική δραστηριότητα χρυσού στη Β/Α Χαλκιδική είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα καπιταλιστικής ανάπτυξης που, όπως υπόσχεται η κυβέρνηση και η αστική τάξη γενικότερα, πρόκειται να λύσει τα «προβλήματα της χώρας». Αξιοποιώντας το παράδειγμα της εξόρυξης στη Β/Α Χαλκιδική, μπορεί να γίνει ακόμα πιο σαφής ο αντιλαϊκός χαρακτήρας της ανάπτυξης που υπηρετεί το καπιταλιστικό κέρδος. Στην εξόρυξη της Β/Α Χαλκιδικής αποδεικνύεται ο αντεργατικός χαρακτήρας αυτής της ανάπτυξης, η αδυναμία ισόρροπης ανάπτυξης όλων των κλάδων της οικονομίας, η εκτεταμένη επίδραση στην τοπική οικονομία, το περιβάλλον και την υγεία κατοίκων και εργαζόμενων, το γεγονός πως τα οφέλη της ανάπτυξης μετουσιώνονται σε κέρδη για τους ομίλους και σε αρνητικές επιπτώσεις για τους εργαζόμενους.

Η εξορυκτική δραστηριότητα φωτογραφίζει και αποκαλύπτει το χαρακτήρα της ανάπτυξης με την οποία η αστική τάξη και οι αστικές κυβερνήσεις καλλιεργούν την αυταπάτη ότι θα λύσουν τα προβλήματα των εργαζόμενων και του λαού της χώρας.

Επισημαίνουμε ότι στον κλάδο δουλεύει ένα εξειδικευμένο τμήμα της εργατικής τάξης, σκληρά εκμεταλλευόμενο και ταυτόχρονα εκτεθειμένο σε μεγάλους κινδύνους για την ασφάλεια, την υγιεινή, την ίδια του τη ζωή. Αυτό το τμήμα της εργατικής τάξης κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις μπορεί να αναδειχτεί πρωτοπόρο για την ανασύνταξη του εργατικού κινήματος, να μπει μπροστά για τις μεγάλες συγκρούσεις που θα έρθουν, αλλά και για την οικοδόμηση ενός διαφορετικού μέλλοντος για την εργατική τάξη και ευρύτερα τα λαϊκά στρώματα.

Ακόμα όμως πιο συγκεκριμένα, η εξόρυξη στη Β/Α Χαλκιδική έχει ειδικά χαρακτηριστικά γιατί αφορά εξόρυξη χρυσού. Ο χρυσός και η κατοχή του έχει βαρύνουσα σημασία, αφού παίζει ρόλο στη διαμόρφωση αποθεμάτων, στο πώς επηρεάζει τη διαμόρφωση της νομισματικής πολιτικής και την οικονομική ισχύ μιας χώρας.

Μας απασχολεί οπωσδήποτε ότι ο χρυσός ως πολύτιμο μέταλλο και τα συγκεκριμένα αποθέματα της Β/Α Χαλκιδικής, που σε αυτήν τη φάση παραχωρούνται από το αστικό κράτος σε έναν επιχειρηματικό όμιλο, σε περίπτωση εξόρυξής τους δεν μπορούν να αναπληρωθούν και έτσι χάνεται η δυνατότητα μιας ενδεχόμενης μελλοντικής φιλολαϊκής αξιοποίησής τους. Αυτή η ιδιαιτερότητα δεν αφορά αποκλειστικά τη Β/Α Χαλκιδική ή την εξόρυξη χρυσού εκεί. Η ίδια συλλογιστική αφορά κάθε ορυκτό πόρο μεγάλης αξίας που μπορεί να εξορυχτεί σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα. Το παράδειγμα της εξόρυξης πετρελαίου από το υπέδαφος της Ελλάδας είναι το άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Έτσι, η συζήτηση γύρω από την εξόρυξη του χρυσού και τη θέση που κρατάμε ως ΚΚΕ είναι μια ουσιαστική συζήτηση, που αφορά το σύνολο της χώρας και εκτείνεται από το χαρακτήρα της καπιταλιστικής ανάπτυξης μέχρι τη θέση του ΚΚΕ για τον τρόπο φιλολαϊκής αξιοποίησης όλων των πολύτιμων ορυκτών πόρων της χώρας.

Ο ΟΡΥΚΤΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΚΑΙ Η ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ

 Το μεταλλευτικό πεδίο της Χαλκιδικής διαθέτει σημαντικά αποθέματα χρυσού και ορισμένα άλλα μέταλλα δευτερεύουσας οικονομικής σημασίας για την εταιρία (χαλκό, άργυρο, μόλυβδο, ψευδάργυρο). Στην περιοχή δραστηριοποιείται ο πολυεθνικός όμιλος «Eldorado Gold», στον οποίο έχουν παραχωρηθεί μεταλλευτικά δικαιώματα για 317.000 στρέμματα σε όλη την περιοχή και δραστηριοποιείται εκεί μέσω της θυγατρικής εταιρίας «Ελληνικός Χρυσός» (Ε.Χ.). Σύμφωνα με την εταιρία, η έκταση στις Σκουριές περιλαμβάνει 3.300 στρέμματα, τα οποία της διατέθηκαν από το Δημόσιο έναντι 2.200.000 ευρώ.

Το 95% της εταιρίας ανήκει στην καναδική πολυεθνική «Eldorado Gold» και το υπόλοιπο 5% στον ελληνικό κατασκευαστικό όμιλο «ΕΛΛΑΚΤΩΡ», του ομίλου Μπόμπολα. Τα δικαιώματα για την εξόρυξη τα απέκτησε το 2003-2004, ενώ προηγούμενα στην περιοχή δραστηριοποιούνταν η TVX και πιο πριν ο Μποδοσάκης.

Τα 317.000 στρέμματα εξαγοράστηκαν στην τιμή των 11 εκ. ευρώ, ποσό ελάχιστο σε σχέση με το τεράστιο μέγεθος του συνολικού χρυσού που βρίσκεται στο υπέδαφος της συγκεκριμένης εξορυκτικής δραστηριότητας, το οποίο φτάνει με βάση επιστημονικές εκτιμήσεις τους 160 τόνους.

Στην πλήρη ανάπτυξη του έργου και αν υλοποιηθεί στο σύνολό της η επένδυση, θα αναπτυχθούν οι παρακάτω δραστηριότητες:

– Το μετάλλευμα των Σκουριών (βασικά χρυσός) θα εμπλουτίζεται στο εργοστάσιο εμπλουτισμού των Σκουριών και στη συνέχεια θα μεταφέρεται στο Μαντέμ Λάκκο.

– Το μετάλλευμα της Ολυμπιάδας θα μεταφέρεται μέσω της νέας σήραγγας Ολυμπιάδας - Μαντέμ Λάκκου στο νέο εργοστάσιο εμπλουτισμού στο Μαντέμ Λάκκο και στη συνέχεια θα διοχετεύονται για επεξεργασία παράλληλα με το μετάλλευμα των Σκουριών στη μεταλλουργία που θα λειτουργεί επίσης στο Μαντέμ Λάκκο. (Η μεταλλουργία χαλκού-χρυσού-άργυρου σύμφωνα με την εταιρία προβλέπεται να ξεκινήσει το 2020).

– Το μεταλλείο των Μαύρων Πετρών θα συνεχίσει να λειτουργεί και το μετάλλευμα θα κατεργάζεται μαζί με το μετάλλευμα της Ολυμπιάδας, στο νέο εργοστάσιο εμπλουτισμού του Μαντέμ Λάκκο.

– Τα υφιστάμενα εργοστάσια εμπλουτισμού στην Ολυμπιάδα και στο Στρατώνι καταργούνται και σύμφωνα με την εταιρία «αποκαθίστανται και αποδίδονται στην τοπική κοινωνία για αξιοποίηση, απελευθερώνοντας όλη την παραλιακή ζώνη».

Σε μεγάλο βαθμό, το επενδυτικό σχέδιο της Ε.Χ. πέραν όλων των άλλων στηρίζεται και στη δυνατότητα της εταιρίας να πουλάει το χρυσό ακατέργαστο μαζί με άλλα μέταλλα σε μια θυγατρική της επιχείρηση σε φορολογικό παράδεισο, επιτρέποντας την καταγραφή πολύ μικρότερων κερδών για την επιχείρηση στην Ελλάδα.

Αυτήν τη στιγμή λειτουργεί το μεταλλείο στις Μαύρες Πέτρες (έργο Στρατωνίου) και το μεταλλείο Ολυμπιάδας, το οποίο ξεκίνησε την επαναλειτουργία του μέσα στο 2017. Από εργοστάσια εμπλουτισμού λειτουργεί αυτό στην παραλία Στρατωνίου και το ανακαινισμένο εργοστάσιο στην Ολυμπιάδα. Η εταιρία παράγει στο εργοστάσιο εμπλουτισμού της Ολυμπιάδας χρυσοφόρα εμπλουτίσματα, από τα οποία γίνεται ανάκτηση χρυσού και άργυρου στο εξωτερικό. Στις Σκουριές το υπό ανάπτυξη έργο «τελεί σε καθεστώς συντήρησης» σύμφωνα με την εταιρία.

Το σχέδιο της «Ελληνικός Χρυσός» βασίζεται στην υφιστάμενη πείρα και τεχνογνωσία από την εξορυκτική δραστηριότητα στη Β/Α Χαλκιδική. Αξιοποιεί δεδομένα και ερευνητικές εργασίες των προηγούμενων εταιριών-ιδιοκτητών, αλλά και του ΙΓΜΕ και κρατικών εταιριών όπως η ΜΕΤΒΑ.

Έχει αξία να αναφερθεί ότι η εξόρυξη του χρυσού δεν είναι «ανακάλυψη» του 2003 (έτος κατά το οποίο αγόρασε τα δικαιώματα της εξόρυξης η Ε.Χ.), αλλά απασχόλησε έντονα ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 και κρατικές υπηρεσίες που μελέτησαν μια ενδεχόμενη εξόρυξη (ΜΕΤΒΑ).

Η Ε.Χ. αξιοποιεί παλιές εγκαταστάσεις (τις οποίες εκσυγχρονίζει) και παράλληλα υλοποιεί ένα σύνολο παρεμβάσεων με συνδυασμένους στόχους:

-Την καλύτερη αξιοποίηση παλιών και νέων κοιτασμάτων (π.χ. νέο μεταλλείο Σκουριών).

-Την επιτάχυνση της κυκλοφορίας και διάθεσης των προϊόντων της εξόρυξης.

Πέραν όλων των άλλων, η Ε.Χ. εκμεταλλεύτηκε μέσω του λεγόμενου «καθαρισμού των τελμάτων Ολυμπιάδας» ένα έτοιμο χρυσοφόρο stock για εξαγωγή και περαιτέρω επεξεργασία.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΕΡΓΟ

Οι εργαζόμενοι απασχολούνται στην «Ελληνικός Χρυσός», σε υπεργολάβους της που έχουν αναλάβει τμήματα της δραστηριότητας και στον Άκτωρα και σε υπεργολάβους στο κατασκευαστικό κομμάτι. Με βάση στοιχεία της Ε.Χ. το 2015, ο αριθμός των εργαζόμενων κυμαινόταν περίπου στις 2.000-2.100, από τους οποίους 1.000 περίπου εργάζονταν απευθείας στην Ε.Χ. και 900-1.100 εργάζονταν ως εργολαβικοί. Σε αυτούς προστίθενται ανά περιόδους εργαζόμενοι στον κατασκευαστικό τομέα που υλοποιεί διάφορα έργα υποδομών.

Σημειώνουμε ωστόσο την πάγια επιδίωξη για αύξηση της κερδοφορίας μέσα από την εντατικοποίηση της εργασίας, που οδηγεί γενικά σε μείωση του προσωπικού.

Οι εργαζόμενοι στα υπόγεια έργα (μεταλλωρύχοι) και οι εργατοτεχνίτες και υπάλληλοι στην επίγεια δραστηριότητα είχαν υπογράψει, μέσω των 2 επιχειρησιακών σωματείων, διετή συλλογική σύμβαση «εργασιακής ειρήνης» για τα έτη 2016-2017. Η σύμβαση προβλέπει κατώτερο μισθό 999 ευρώ μικτά για τους επίγειους (εργατοτεχνίτες και υπάλληλοι) και 1.200 ευρώ μικτά για τους «υπόγειους».

Οι εργαζόμενοι στις υπεργολαβίες αποτελούν το πιο σκληρά εκμεταλλευόμενο κομμάτι των εργαζόμενων, με εντατικοποίηση, με απασχόληση ανάλογα με τις ανάγκες του έργου, με χαμηλούς μισθούς και συμπιεσμένα δικαιώματα. Ο μισθός που παίρνουν ξεκινάει από τον κατώτερο 586 ευρώ μικτά, με κάποια επιδόματα σε χειριστές. Αντικειμενικά τα διαλυμένα εργασιακά δικαιώματα των εργολαβικών ασκούν πίεση για μειώσεις στους μισθούς και του μόνιμου προσωπικού της Ε.Χ.

Η πλειοψηφία των εργαζόμενων είναι από τα χωριά της περιοχής, με πολλούς (κυρίως από τις υπεργολαβίες) να έχουν παράλληλη απασχόληση στον αγροτικό και τουριστικό τομέα.

Για τις συνθήκες εργασίας

 Οι εργαζόμενοι του έργου αντιμετωπίζουν τις δύσκολες συνθήκες εργασίας που επικρατούν στα ορυχεία και στα εργοστάσια επεξεργασίας. Η εργασία εκτός από τις συνήθεις συνέπειες μιας βαριάς εργασίας περιλαμβάνει και πρόσθετες δυσκολίες. Δουλεύοντας μέσα στα χημικά, στη σκόνη, στις δονήσεις, τον τεχνητό φωτισμό, τις εκρήξεις και τις μεταφορές τεράστιων φορτίων, η ψυχική και σωματική τους υγεία επιβαρύνεται ιδιαίτερα. Βασικό κριτήριο είναι να μη χαθεί χρόνος εργασίας στο έργο. Δεν είναι τυχαίο πως σημειώνονται συχνά εργατικά ατυχήματα στο χώρο των μεταλλείων, πολλά από τα οποία είναι και θανατηφόρα.1

Οι συνθήκες εργασίας επιβαρύνονται ιδιαίτερα από τις συνεχόμενες κυλιόμενες βάρδιες, τη νυχτερινή εργασία, τις υπερωρίες, τις οποίες αποδέχεται όμως η πλειοψηφία των εργαζόμενων για να συμπληρώνουν το εισόδημά τους.

ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΟΡΥΞΗ

 Όπως είναι αναμενόμενο, η έκταση και το είδος της συγκεκριμένης δραστηριότητας και οι επιπτώσεις στην περιοχή έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη μιας σχετικής δυσαρέσκειας των κατοίκων. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι στην κυριολεξία υπάρχουν ολόκληρα χωριά που είναι μοιρασμένα στα δύο, υπέρ ή κατά της εξόρυξης.

Απέναντι σ’ αυτή τη δυσαρέσκεια η Ε.Χ. έχει αναπτύξει μια επιχειρηματολογία, με βασικό επιχείρημα την ανάπτυξη που φέρνει στην περιοχή: «Νέες θέσεις εργασίας, με καλούς μισθούς, με καλές εργασιακές σχέσεις» (πάντα μέσα στο υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο που συνεχώς υπερασπίζεται).«Μια υγιής εταιρία που χωρίς αυτήν η περιοχή θα ζούσε στην ανέχεια και στην ανεργία, είναι αυτή που δίνει ζωή στον τόπο μας», «όποιος δουλεύει στην Ελληνικός Χρυσός δεν έχει παράπονο από την εταιρία», « η εταιρία διαθέτει όλα τα μέσα (επιστημονικό δυναμικό, φυτώρια) και πληρώνει και από την τσέπη της για το περιβάλλον», «η επένδυση μπορεί να είναι επιβλαβής, αλλά χωρίς δουλειά δεν μπορείς να ζήσεις».

Τα παραπάνω είναι μερικά από τα ιδεολογήματα που αναπαράγονται από εργαζόμενους, τα οποία ενισχύονται από την επιχειρηματολογία της εταιρίας, ότι ένα 30% του τζίρου της πηγαίνει σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές, ενώ περί τα 3 εκατ. ευρώ το χρόνο χρηματοδοτούν το δήμο Αριστοτέλη.

Η παραπάνω επιχειρηματολογία συνδυάζεται την ίδια στιγμή με τα φερόμενα χαμηλά και «λογικά» κέρδη της επιχείρησης. Δεν αποτελεί πρωτοτυπία της Ε.Χ. Έτσι επιχειρηματολογούν όλοι οι μεγάλοι όμιλοι, προσπαθώντας πολλές φορές να κρύψουν τη νόμιμη φοροδιαφυγή που γίνεται αξιοποιώντας όλα τα «εργαλεία», π.χ. τριγωνικές πωλήσεις. Παραπάνω αναφέραμε ένα συγκεκριμένο παράδειγμα που αναδεικνύει τη δυνατότητα της Ε.Χ. να πουλάει το ακατέργαστο μετάλλευμα σε θυγατρική της σε φορολογικό παράδεισο. Αποκαλυπτικό για τις «καλές» προθέσεις της εταιρίας είναι και το γεγονός ότι πληρώνει ένα πολύ χαμηλό αντίτιμο-ενοίκιο για την ανάπτυξη της δραστηριότητάς της στην περιοχή.

Η προπαγάνδα της επιχείρησης που εμφανίζεται σαν ευεργέτης των εργαζόμενων και της περιοχής μπορεί να αποδομηθεί και με τα παρακάτω:

• Η Ε.Χ. υλοποιεί μια συνδυασμένη επένδυση στη Β/Α Χαλκιδική με αποκλειστικό σκοπό το καπιταλιστικό κέρδος και όχι για να έχουν δουλειά οι εργάτες και οφέλη η τοπική κοινωνία. Πέρα από τα δικαιώματα εκμετάλλευσης που έχει αποκτήσει με πολύ χαμηλό αντίτιμο, βασική προϋπόθεση για την υλοποίηση της επένδυσης και για τη μελλοντική της κερδοφορία είναι η εκμετάλλευση των εργατών και υπαλλήλων. Η Ε.Χ. δε «δίνει» δουλειά, αλλά «λαμβάνει», και μάλιστα δουλειά σκληρή σε στοές και εργοστάσια. Επιπλέον η ίδια η πείρα και από τα μεταλλεία έχει δείξει ότι καμιά θέση εργασίας και κανένα εργασιακό δικαίωμα δεν είναι κατοχυρωμένα στον καπιταλισμό. Οι προηγούμενοι ιδιοκτήτες-καπιταλιστές λειτουργούσαν ή έκλειναν τα μεταλλεία και τα εργοστάσια ανάλογα με τα συμφέροντά τους, στέλνοντας τους πρώην εργαζόμενούς τους στην ανεργία.

• Οι μισθοί που σήμερα παίρνουν οι εργαζόμενοι στην Ε.Χ. (και όχι οι διάφοροι εργολαβικοί) είναι βέβαια μεγαλύτεροι του μέσου όρου στη βιομηχανία, αλλά δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια μερική επιστροφή από τον τεράστιο πλούτο που παράγουν. Αυτή η καθημερινή «νόμιμη» κλοπή του πλούτου που παράγουν οι εργάτες είναι το θεμέλιο της κερδοφορίας κάθε καπιταλιστικής επιχείρησης, είναι το θεμέλιο της κερδοφορίας και της Ε.Χ. Η δυνατότητα της εταιρίας να δίνει κάπως μεγαλύτερους μισθούς προκύπτει και από το μεγάλο κέρδος που δίνει η επένδυση-εκμετάλλευση των πολύτιμων κοιτασμάτων. Ο μεγαλύτερος μισθός προκύπτει βέβαια και από τις μεγαλύτερες ανάγκες που έχουν οι σκληρά εργαζόμενοι, ιδιαίτερα οι υπόγειοι, για την αναπαραγωγή της εργατικής τους δύναμης, την αποκατάσταση προβλημάτων υγείας κλπ. Ακόμα όμως και αυτός ο κάπως μεγαλύτερος μισθός εξανεμίζεται από το κόστος ζωής, από την εμπορευματοποίηση της υγείας και της παιδείας, από τη φοροληστεία, από τη μεγαλύτερη ανταποδοτικότητα στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, συνολικά απ’ όλα τα μέτρα που παίρνουν διαδοχικά οι αντιλαϊκές κυβερνήσεις και έχουν τη σύμφωνη γνώμη των μετόχων της Ε.Χ., του ΣΕΒ, του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων. Χρειάζεται επίσης να λάβουμε υπόψη ότι η Ε.Χ. για τη μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης χρησιμοποιεί εκτεταμένα υπεργολάβους και εργολαβικούς εργαζόμενους, οι μισθοί των οποίων είναι πολύ χαμηλότεροι από τους μισθούς των εργαζόμενων στην Ε.Χ. και στον Άκτωρα.

• Πολύ σημαντική πλευρά που μπορεί να δημιουργήσει ένα γόνιμο προβληματισμό στους μεταλλωρύχους και τους εργαζόμενους στα εργοστάσια είναι οι σκληρές συνθήκες εργασίας, τα ελλιπή μέτρα υγιεινής και ασφάλειας, τα εξαντλητικά ωράρια, οι επαναλαμβανόμενες βάρδιες και η εντατικοποίηση. Όλα τα παραπάνω συνιστούν άμεση απειλή της ζωής των εργαζόμενων, αιτία για επαγγελματικές ασθένειες που οδηγούν ακόμα και στο θάνατο. Τα παραπάνω φυσικά δεν ακυρώνονται από ένα λίγο μεγαλύτερο μισθό.

• Απειλή επίσης αποτελεί το γεγονός ότι η περιοχή είναι έντονα σεισμογενής, δεδομένου ότι το 1932 έδωσε σεισμό 7,2 ρίχτερ. Όλη η περιοχή, κυρίως όμως οι εργαζόμενοι, απειλούνται άμεσα από βιομηχανικό ατύχημα μεγάλης έκτασης. Το μεγάλο σκάνδαλο λοιπόν και στην περίπτωση της Ε.Χ. είναι η ιδιοκτησία της πάνω στον ορυκτό πλούτο, η εξόρυξη του χρυσού χωρίς όφελος για το λαό και η εκμετάλλευση των εργατών για να βγει το καπιταλιστικό κέρδος, που έχει ως αποτέλεσμα την τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή και ό,τι αυτή συνεπάγεται.

• Το πρόγραμμα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης της Ε.Χ. δε συνιστά κάποια καινοτομία ή γαλαντομία της εταιρίας προς τον τοπικό πληθυσμό. Τα ίδια κάνει κάθε μεγάλος επιχειρηματικός όμιλος η δραστηριότητα του οποίου επιβαρύνει το περιβάλλον και θέλει να «χτίζει» ένα φιλεργατικό-φιλολαϊκό προφίλ, έτσι ώστε να μην έχει προβλήματα και αντιδράσεις τόσο από τους εργαζόμενους όσο και από τους κατοίκους. Όσες χορηγίες και αν δώσει στο δήμο, όσα δήθεν «ανταποδοτικά» έργα κι αν εκτελέσει η Ε.Χ., αυτά δεν είναι τίποτα παραπάνω παρά ψίχουλα μπροστά στην κερδοφορία της, αλλά και το τίμημα για να μπορεί να συνεχίζει τη δραστηριότητά της απρόσκοπτα με τις λιγότερες δυνατές αντιδράσεις, με την εξασφάλιση εργασιακής ειρήνης.

• Καμία καπιταλιστική επένδυση τόσο γενικά όσο και ειδικά στον τομέα της εξόρυξης δεν εξασφαλίζει ανάπτυξη προς όφελος του λαού. Καπιταλιστικό κέρδος και φιλολαϊκή ανάπτυξη είναι έννοιες αντίθετες και αυτή η αντίθεση εκφράζεται και στην καταστροφή του περιβάλλοντος, στην εκμετάλλευση των φυσικών πόρων. Τα όποια μέτρα παίρνουν οι εταιρίες μπαίνουν πάντα στη ζυγαριά της καπιταλιστικής κερδοφορίας και σχεδιάζονται έτσι ώστε να μη συμπιέζεται υπερβολικά το καπιταλιστικό κέρδος. Οι περιβαλλοντικές μελέτες εκπονούνται από τα μελετητικά τους τμήματα και μελετητικές εταιρίες-«πελάτες» των ομίλων με βάση νομοθεσία και κανονισμούς που προσπαθούν να «ισορροπήσουν» μεταξύ ενός ελάχιστου δείκτη ασφάλειας και της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Η εφαρμογή των μέτρων που προκρίνονται ακόμα και με αυτές τις διαδικασίες σε πολλές περιπτώσεις είναι ελλιπής, ενώ η όποια κρατική ελεγκτική δραστηριότητα περιορίζεται σε λίγους δειγματοληπτικούς ελέγχους. Ταυτόχρονα υποστελεχώνονται και απαξιώνονται οι αντίστοιχες κρατικές ελεγκτικές υπηρεσίες.

Η διαπάλη τμημάτων του κεφαλαίου γύρω από την επένδυση

Στην περιοχή υπάρχει σχετική σύγκρουση συμφερόντων, καθώς από τη μια μεριά τα κέρδη από την επένδυση είναι τεράστια, ενώ κέρδη προσδοκά και το τουριστικό κεφάλαιο, αλλά και μια σειρά αυτοαπασχολούμενοι και μικρές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Χρειάζεται να έχουμε υπόψη όμως ότι το τουριστικό κεφάλαιο στη συγκεκριμένη περιοχή δε φαίνεται προς το παρόν να διαμορφώνει μέγεθος και δυναμική που να του επιτρέπει να συγκρουστεί με ίσους όρους με την Eldorado-Ελληνικός Χρυσός.

Το τουριστικό κεφάλαιο ενισχύει τα επιχειρήματα για τη μόλυνση του περιβάλλοντος, στηρίζει το «ΟΧΙ στην εξόρυξη», ενώ στην προμετωπίδα του βάζει τις θέσεις εργασίας που έχουν δημιουργηθεί σε όλη την υπόλοιπη Χαλκιδική εκτός από την περιοχή. Επιχειρηματολογούν με τα εξής: «Δε γίνεται δίπλα σε ξενοδοχειακές μονάδες να εγκατασταθεί ένα μεταλλείο. Ο τουρισμός θα υποστεί μεγάλο πλήγμα και αν οι υπεύθυνοι της εταιρίας εξόρυξης χρυσού μιλάνε τώρα για 1.200 εργαζόμενους που απασχολούν, στο άμεσο μέλλον θα χαθούν πάνω από 15.000 θέσεις».

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΞΟΡΥΞΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

 Σε σχέση με τα ζητήματα της επίδρασης της εξορυκτικής δραστηριότητας στο περιβάλλον, έχει σημασία να τοποθετηθούμε συνολικά.

Συγκεκριμένα για την εξόρυξη χρυσού έχουν εκφραστεί μια σειρά επιφυλάξεις που αφορούν τόσο τον τόπο της εξόρυξης με τη δέσμευση μιας μεγάλης έκτασης πάνω στο βουνό για βιομηχανική δραστηριότητα, όσο και στη βασική τεχνική επεξεργασίας του μεταλλεύματος που μπορεί να προκαλέσει μόλυνση εδαφών και υδροφόρου ορίζοντα. Όσον αφορά την επεξεργασία του μεταλλεύματος αμφισβητείται η δυνατότητα εφαρμογής της χωρίς χρήση κυανίου τόσο κατά την τελική φάση όσο και κατά τη διαδικασία εμπλουτισμού. Συγκεκριμένα η μέθοδος flash smelting - «ακαριαίας τήξης» που προτείνεται, χωρίς χρήση κυανίου, δεν έχει εφαρμοστεί ακόμα σε συμπυκνώματα μεταλλείων με τη συγκεκριμένη σύνθεση σε βιομηχανική κλίμακα. Ως Κόμμα έχουμε υιοθετήσει αυτές τις επιφυλάξεις, επισημαίνοντας τους κινδύνους πρώτα και κύρια για τους εργαζόμενους στο έργο, αλλά και συνολικά για την περιοχή.

Σε πολλές περιπτώσεις οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι αφήνουν «παρακαταθήκη» στις περιοχές όπου δραστηριοποιούνται κρατήρες και στοές που αποκαθίστανται με υλικά που περιέχουν πολύ επικίνδυνες χημικές ουσίες (κυάνιο, αρσενικό, θειικό οξύ). Ο πιθανά μολυσμένος υδροφόρος ορίζοντας, αφού στερέψει, κατευθύνεται σε «λίμνες» εκτεθειμένες σε μια πιθανή πλημμύρα, ενώ μεταφερόμενη μολυσμένη σκόνη μπορεί να καλύψει τις γύρω περιοχές με σωματίδια. Οι δικαιολογημένες επιφυλάξεις ενισχύονται και από το διεθνές ιστορικό ατυχημάτων που συνδέονται με την εξόρυξη και κατεργασία χρυσού, π.χ. Baia Mare - Ρουμανία, Kisladag - Τουρκία.

Το επιφανειακό όρυγμα των Σκουριών σύμφωνα με την εταιρία θα έχει διάμετρο 700 μ. και μέγιστο βάθος 220 μ., ενώ θα αποκατασταθεί πλήρως μετά από 7 χρόνια. Επιστήμονες που τάσσονται ενάντια στην εξόρυξη μιλούν για διάμετρο 1.200 μ. και βάθος 600 μ. Κατά τη διάρκεια της επιφανειακής εξόρυξης χιλιάδες τόνοι σκόνης που περιέχει τοξικές ενώσεις και βαρέα μέταλλα διαχέονται στην ατμόσφαιρα, επιβαρύνοντας την υγεία εργαζόμενων και κατοίκων. Παράλληλα μολύνεται το περιβάλλον με αρνητικές συνέπειες στη γεωργία, την κτηνοτροφία, μελισσοκομία και επομένως και στη διατροφική αλυσίδα.

Παράλληλα έχουν εκφραστεί μια σειρά προβληματισμοί για τις επιπτώσεις στην τοπική κοινωνική και οικονομική ζωή που έχουν βάση και το ΚΚΕ λαμβάνει σοβαρά υπόψη: Οι πιθανές μετεγκαταστάσεις οικισμών, οι δονήσεις-μετατοπίσεις-καθιζήσεις στο δομημένο περιβάλλον, οι επιπτώσεις στην αγροτοκτηνοτροφική και αλιευτική παραγωγή, οι επιπτώσεις στην τουριστική δραστηριότητα χρειάζονται καλή αξιολόγηση.

Τα παραπάνω τεκμηριώνουν και από αυτήν την άποψη ότι ο καπιταλισμός είναι ξεπερασμένος και επικίνδυνος. Το καπιταλιστικό κέρδος σε κάθε περίπτωση συμπιέζεται όσο περισσότερα είναι τα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας, τα μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος.

Υπ’ αυτό το πρίσμα μπορούμε να τοποθετηθούμε και για τη συγκεκριμένη εξορυκτική δραστηριότητα. Το είδος της δραστηριότητας, η έκτασή της και κυρίως το γεγονός ότι το κυνήγι του κέρδους αναιρεί τη δυνατότητα εξασφάλισης των ελάχιστων συνεπειών συντείνουν σε μια δραστηριότητα που οδηγεί σε αρνητικές επιπτώσεις στην τοπική οικονομία, στο περιβάλλον και στην υγεία κατοίκων και εργαζόμενων. Αυτό δεν αναιρείται από το γεγονός ότι σήμερα μια σειρά από δραστηριότητες της τοπικής οικονομίας τροφοδοτούνται από την εξόρυξη, αφού οι επιπτώσεις στην τοπική οικονομία είναι πολύ ευρύτερες και θα διαρκέσουν για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Ωστόσο δεν ισχύει ότι μόνο η εξόρυξη χρυσού έχει επιπτώσεις στο περιβάλλον. Γενικά (και όχι μόνο στη Β/Α Χαλκιδική) η εξορυκτική δραστηριότητα όπως και συνολικά η βιομηχανική παραγωγή συνιστά μια σημαντική παρέμβαση στο φυσικό περιβάλλον, με επιπτώσεις στον άνθρωπο και κύρια στους ίδιους τους εργαζόμενους. Επιπτώσεις στον άνθρωπο και στο περιβάλλον υπάρχουν και στην Πτολεμαΐδα με την εξόρυξη και ηλεκτροπαραγωγή από λιγνίτη, το ίδιο στη Μεγαλόπολη, και στη Φωκίδα με την εξόρυξη του βωξίτη και την επεξεργασία του στο εργοστάσιο της ΑτΕ, και στο Θριάσιο που συγκεντρώνεται βιομηχανική παραγωγή και αλλού. Είναι μύθος ότι όλες οι άλλες επενδύσεις (εκτός της Ε.Χ.) είναι φιλικές προς το περιβάλλον, γίνονται από «υγιείς» επιχειρηματίες με διαφάνεια και διασφάλιση του δημόσιου συμφέροντος. Στην περίπτωση της Β/Α Χαλκιδικής οι εκτεταμένες αντιδράσεις προκλήθηκαν από τις μεγάλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την επέκταση της μεταλλευτικής δραστηριότητας. Χιλιάδες εργαζόμενοι και επαγγελματίες στον τουρισμό, αγρότες και ψαράδες νιώθουν ότι απειλείται το περιβάλλον που ζουν, αλλά και οι δουλειές τους από τις συνέπειες της λειτουργίας των εγκαταστάσεων και τις δραστηριότητες της Ε.Χ. Τις αντιδράσεις και αυτούς τους φόβους ενθάρρυνε και σιγοντάρισε και το μεγάλο τουριστικό κεφάλαιο που βλέπει τις επενδύσεις του να κινδυνεύουν.

Η εξορυκτική-βιομηχανική δραστηριότητα (μέσω της οποίας τώρα αποκομίζουν κέρδος μονοπώλια) δεν είναι μια οποιαδήποτε οικονομική δραστηριότητα, αλλά καλύπτει έμμεσα (μέσω της αγοράς και με τους περιορισμούς που αυτή θέτει) σημαντικές-βασικές ανάγκες της καπιταλιστικής κοινωνίας για ενέργεια, για βιομηχανική παραγωγή κ.ά. Πρόκειται για, γενικά, απαραίτητες δραστηριότητες της σύγχρονης βιομηχανικής παραγωγής. Σε τελευταία ανάλυση, το να αρνείται κάποιος γενικά την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου μέσω της εξόρυξης και της βιομηχανικής επεξεργασίας στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος συνιστά «επιστροφή στο παρελθόν» της μικρού μεγέθους και «ήπιας» αγροτικής και βιοτεχνικής παραγωγής, της χαμηλής παραγωγικότητας, του εκτεταμένου εργάσιμου χρόνου, της μεγαλύτερης επιβάρυνσης του ανθρώπου κλπ. Πολύ περισσότερο που από τη σκοπιά της σοσιαλιστικής προοπτικής η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου γενικά είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη συνολικά της παραγωγής και την κατάκτηση ενός υψηλότερου επιπέδου κάλυψης των αναγκών του ελληνικού λαού. Όμως δεν μπορεί κανείς να μην επισημάνει πως η συγκεκριμένη εξορυκτική δραστηριότητα τροφοδοτεί ελάχιστα την υπόλοιπη βιομηχανική παραγωγή, αφού ο χρυσός προορίζεται κυρίως για εξαγωγή.

ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

 Η προηγούμενη τοπική διοίκηση (ΠΑΣΟΚ) πρωταγωνίστησε στην υπεράσπιση των συμφερόντων της εταιρίας, χρησιμοποιώντας όλο το οργανωμένο οπλοστάσιο που έχει ώστε να πείθει εργαζόμενους και κατοίκους της περιοχής για τα συμφέροντα της «Ελληνικός Χρυσός». Η τοπική διοίκηση έπαιζε το ρόλο του μεσάζοντα στις προσλήψεις, κυρίως των εργολαβικών.

Διαχρονικά, διοίκηση και τοπικές κοινότητες προβάλλουν «χορηγικά έργα» στην περιοχή που υλοποιούνται από την Ε.Χ. Ιατρεία, γήπεδα, πολιτιστικοί σύλλογοι, ποδοσφαιρικές ομάδες, χτίζονται, λειτουργούν και δραστηριοποιούνται με μοναδικά έσοδα χορηγίες της εταιρίας. Στην πραγματικότητα τα δικαιώματα των εργαζόμενων σε υγεία, αθλητισμό και πολιτισμό γίνονται μέσο ανάδειξης μιας δήθεν κοινωνικής προσφοράς των καπιταλιστών, ενώ βγαίνουν από τη δουλειά των εργαζόμενων.

Σημαντικό ρόλο έπαιξε η τοπική διοίκηση και στην κινητοποίηση κατοίκων για τα συμφέροντα της εταιρίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι τοπικοί παράγοντες συνέβαλαν ώστε κάτοικοι που δε δουλεύουν στην εταιρία να κατέβουν στις κινητοποιήσεις που έγιναν με την αναστολή των εργασιών στις Σκουριές.

Η σημερινή τοπική διοίκηση (εκλέχτηκε και με τη στήριξη του ΣΥΡΙΖΑ) ενώ πέτυχε πλειοψηφία στις εκλογές με βασική θέση τη μη εξόρυξη του χρυσού, στη συνέχεια αποκαλύφθηκε μέσα από τη στάση της, αφού περιορίστηκε σε μια κούφια αντιπαράθεση με την εταιρία, σηκώνοντας ζητήματα αδειοδοτήσεων για τη μερική αναστολή των έργων, περιορίζοντας την αντιπαράθεση στα ζητήματα εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας (περιβαλλοντικής).

Όλα τα αστικά κόμματα κινούνται βασικά στην κατεύθυνση εξυπηρέτησης των μονοπωλιακών συμφερόντων.

Ο ΣΥΡΙΖΑ αποτέλεσε το βασικό κόμμα που προσπάθησε να καπηλευτεί τις κινητοποιήσεις ενάντια στην εξόρυξη του χρυσού. Οι προεκλογικές υποσχέσεις για σταμάτημα της εξόρυξης έχουν μετατραπεί σε «ρεαλιστικότητα», σε «καλές και κακές επενδύσεις», σε εξαγγελίες για εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας που και αυτή είναι κομμένη και ραμμένη στα μέτρα των μονοπωλίων. Με την ανάδειξή του σε κυβέρνηση και παρά την απόφαση για προσωρινή αναστολή των εργασιών, κινείται στην κατεύθυνση λειτουργίας του έργου εξόρυξης και του εργοστασίου στις Σκουριές. Σε αυτήν τη φάση συνεχίζονται οι εργασίες συντήρησης στις Σκουριές, ενώ συνεχίζεται κανονικά η εξαγωγή συμπυκνωμάτων από τα εργοστάσια εμπλουτισμού σε Στρατώνι και Ολυμπιάδα προς το εξωτερικό.

Η αλλαγή της στάσης του ΣΥΡΙΖΑ στο ζήτημα «ναι ή όχι στην εξόρυξη» δεν πρέπει να κάνει εντύπωση, καθώς και τότε και τώρα εξυπηρετεί επιχειρηματικά συμφέροντα τα οποία ανά περιόδους μπορεί να αλλάζουν. Η εξέλιξη της μερικής αντιπαράθεσης εταιρίας-κυβέρνησης είχε μια κλιμάκωση μετά το Σεπτέμβρη του 2017 και κατέληξε στην έκδοση αδειών που εκκρεμούσαν και στη διαδικασία της διαιτησίας που θα αποφανθεί αν το επενδυτικό σχέδιο της Ε.Χ., όπως υλοποιείται, πληροί τους αρχικούς όρους της σύμβασης (κυρίως όσον αφορά το εργοστάσιο μεταλλουργίας στο Μαντέμ Λάκκο που θα καθετοποιήσει πλήρως την παραγωγή). Το Μάρτη του 2018, με την απόφαση διαιτησίας δικαιώθηκε2 η εταιρία πάνω στο ζήτημα αν υπήρξε μονομερής από μέρους της παραβίαση των όρων της αρχικής Σύμβασης. Η συνέχεια θα δοθεί στο ΣτΕ με την εξέταση της προσφυγής της εταιρίας επί της απορριπτικής απόφασης Σκουρλέτη, η οποία κρίνει την εφαρμογή της μεθόδου της ακαριαίας τήξης στα συγκεκριμένα μίγματα μεταλλευτικών συμπυκνωμάτων ως μέθοδο «αδόκιμη και εξαιρετικά επικίνδυνη για τη δημόσια υγεία». Οι τοπικές οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ, θέλοντας να διατηρήσουν τη δυνατότητα του κόμματος να παρεμβαίνει στην περιοχή σε κόσμο που προβληματίζεται για την εξόρυξη, διαφοροποιούνται σχετικά από τη γραμμή της κυβέρνησης προτάσσοντας περιβαλλοντικά ζητήματα.

Η ΝΔ στήριξε τις κινητοποιήσεις που οργάνωσε η εταιρία, εκτός των άλλων και με παρουσία κεντρικών στελεχών. Κάνει συχνά συναντήσεις με εργαζόμενους, περιοδείες στην περιοχή. Υιοθετεί και αναπαράγει όλη την επιχειρηματολογία της εταιρίας. Παρουσιάζεται στους εργαζόμενους (αλλά και στην εταιρία) ως εγγυητής της συνέχειας του έργου της εξόρυξης και των θέσεων εργασίας.

Η «Χρυσή Αυγή» επιχειρηματολογεί υπέρ της επένδυσης, ότι με αυτόν τον τρόπο αξιοποιείται ο ορυκτός πλούτος, ότι η εταιρία προσφέρει δουλειές, ενώ δε χάνει ευκαιρία να χύνει αντικομμουνιστικό δηλητήριο λέγοντας ότι: «Οι ΚΚΕδες δε θέλουν επενδύσεις γιατί δε θέλουν να δουλεύουν, δεν είναι υπέρ της ανάπτυξης και θέλουν κλειστά εργοστάσια». Για το γεγονός ότι η επένδυση είναι ξένης πολυεθνικής εταιρίας που θα εκμεταλλευτεί προς όφελός της το μετάλλευμα, τονίζει ότι «μόνο να μάθουμε μπορούμε από τέτοιους επενδυτές». Στις κεντρικές ανακοινώσεις εμφανίζεται να διαφωνεί με το ποσοστό απόδοσης των κερδών από την εξόρυξη χρυσού προς το Δημόσιο.

Η ΛΑΕ, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ - οπορτουνιστές, αναρχοαυτόνομοι, βάζουν στην προμετωπίδα της επιχειρηματολογίας τους τη μόλυνση του περιβάλλοντος, υιοθετώντας γενικά συνθήματα, όπως το «όχι στην εξόρυξη», χωρίς να προσανατολίζουν την όποια δράση απέναντι στον πραγματικό αντίπαλο, χωρίς να δείχνουν τη μόνη διέξοδο που μπορεί να διασφαλίσει δουλειά για όλους με ταυτόχρονη προστασία του περιβάλλοντος.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΟΡΥΞΗ ΣΤΗ Β/Α ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ

 Το μεταλλευτικό πεδίο στη Β/Α Χαλκιδική είναι από τα σημαντικότερα στην Ελλάδα, αλλά και περιφερειακά. Γι’ αυτό και από τα τέλη του 19ου αιώνα κιόλας δε διέφυγε της προσοχής των καπιταλιστών και του κράτους τους. Έτσι και σήμερα, μετά από την ολιγόχρονη παρουσία της TVX (προηγούμενα και για 50 χρόνια περίπου Μποδοσάκης), στη θέση του ιδιοκτήτη-διαχειριστή αυτού του τεράστιου πλούτου έχει μπει η «Ελληνικός Χρυσός». Ιδιαίτερα για το ρόλο του χρυσού ως στρατηγικής σημασίας μη αναπληρώσιμου πόρου τονίζουμε:

• Σύμφωνα με τοποθέτηση3 του προέδρου του τμήματος Γεωλογίας του Α.Π.Θ. Μ. Βαβελίδη, στη Β/Α Χαλκιδική βρίσκονται θαμμένοι 160 τόνοι χρυσού (όγκος χρυσού που συνιστά πολύ σημαντικό και πολύτιμο απόθεμα. Σημειώνουμε πως τα σημερινά αποθέματα της Τράπεζας της Ελλάδας σε χρυσό είναι μόλις 149 τόνοι4).

• Είναι αναμφισβήτητη η σημασία του χρυσού για το διεθνές εμπόριο της εργατικής εξουσίας και οι σημερινές απώλειες αποθεμάτων δεν αναπληρώνονται.

• Είναι σημαντικός ο διαχρονικός ρόλος και η χρησιμότητα του χρυσού ως νομίσματος και ως αποθεματικού, σε αντίθεση με άλλα ορυκτά που ιστορικά έπαιξαν άλλο ρόλο.

• Καταγράφονται διεθνείς τάσεις επαναπατρισμού και αγοράς χρυσού από κεντρικές τράπεζες (Γερμανία, Κίνα κλπ.).

• Πολύ σημαντική παράμετρος που πρέπει να αξιολογηθεί είναι ότι το μετάλλευμα που εξορύσσεται δεν αντικαθίσταται στην πορεία. Από αυτήν την άποψη μια μελλοντική εργατική εξουσία θα στερηθεί τα αποθέματα που έχει εκμεταλλευτεί ένα οποιοδήποτε μονοπώλιο. Αξιοποίηση και εξάντληση των αποθεμάτων χρυσού από την Eldorado τώρα ισοδυναμεί με κλοπή σημαντικού πόρου για την εργατική τάξη, την εξουσία της, τον ελληνικό λαό, τις επόμενες γενιές.

• Η αξιοποίηση των κοιτασμάτων σήμερα από την Eldorado - Ε.Χ. έχει μεγάλα οφέλη για την εταιρία, αλλά ελάχιστα ακόμα και για την καπιταλιστική οικονομία της χώρας, αν λάβουμε υπόψη μια σειρά παράγοντες που αναφέραμε παραπάνω (τι πληρώνει, τι μένει φορολογικά κλπ.). Το βασικότερο βέβαια είναι το γεγονός ότι πραγματοποιείται με συγκεκριμένους όρους εκμετάλλευσης κι επικινδυνότητας για τους εργαζόμενους, με πολλαπλές επιπτώσεις για το περιβάλλον.

Είτε υλοποιηθεί είτε όχι η επένδυση στο σύνολό της, τα προβλήματα για την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα της περιοχής θα είναι οξυμένα: Αντιλαϊκά μέτρα, εκτεταμένη ανεργία, χαμηλοί μισθοί, φοροληστεία, υποβάθμιση των υπηρεσιών υγείας, ανισόμετρη ανάπτυξη με επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η απάντηση απλά στο ερώτημα «ναι ή όχι στην εξόρυξη του χρυσού», χωρίς να απασχολεί σε ποιον ανήκει ο ορυκτός πλούτος, δε δίνει διέξοδο από τα υπαρκτά προβλήματα των εργαζόμενων στην Ε.Χ. και συνολικά του λαού της περιοχής. Τόσο η απειλή της ανεργίας για ένα μεγάλο κομμάτι των εργαζόμενων στην περιοχή όσο και η απειλή για την υγεία εργαζόμενων και κατοίκων είναι υπαρκτή όσο ακολουθείται αυτός ο δρόμος ανάπτυξης. Επί της ουσίας, στο πλαίσιο της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου της χώρας και της περιοχής, το κεφάλαιο ζητάει από την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα της περιοχής ποια ανάγκη τους να θυσιάσουν: Την ανάγκη να έχουν μια δουλειά ή την ανάγκη να μη δεχτούν τις επιπτώσεις στην υγεία τους και στο περιβάλλον της περιοχής γενικότερα.

Σε αυτήν τη φάση, η συγκεκριμένη δραστηριότητα, πέρα από την πραγματική κλοπή του πλούτου που ανήκει στον ελληνικό λαό, λόγω και της συγκεκριμένης τεχνολογίας επεξεργασίας των μεταλλευμάτων χρυσού που αξιοποιείται, δημιουργεί πολύ σοβαρούς κινδύνους για την υγεία και τη ζωή εργαζόμενων και κατοίκων και έχει έντονες αρνητικές επιπτώσεις στην τοπική οικονομία και το περιβάλλον.

Στο πλαίσιο αυτό, συνυπολογίζοντας το σύνολο των διαχρονικών επιπτώσεών της στην κατάσταση των εργαζόμενων, είμαστε αντίθετοι στη συγκεκριμένη εξορυκτική δραστηριότητα χρυσού στη Β/Α Χαλκιδική και γενικότερα στη διάθεση του ορυκτού πλούτου της χώρας στα μονοπώλια και στην ανεξέλεγκτη εξορυκτική δραστηριότητα που προκαλεί τεκμηριωμένα περιβαλλοντική καταστροφή και ταυτόχρονα στερεί ορυκτό πλούτο από μια μελλοντική εργατική εξουσία.

ΤΟ ΚΚΕ ΓΙΑ ΤΗ ΦΙΛΟΛΑΪΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΙΠΟΥ ΟΡΥΚΤΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

 Η πρόταση του ΚΚΕ ξεκινάει από το αντικειμενικό γεγονός πως η Ελλάδα διαθέτει αποδεδειγμένα σημαντικά ορυκτά και μεταλλεύματα, τα οποία είναι απαραίτητα τόσο για την παραγωγή ενέργειας (π.χ. λιγνίτης) όσο και σαν πρώτη ύλη στη βιομηχανική παραγωγή, όπως αλουμίνιο, νικέλιο, χρώμιο, χρυσός, χαλκός, χρώμιο, ουράνιο και πιθανά παλλάδιο, ψευδάργυρος, μόλυβδος, μαγνήσιο, σπάνιες γαίες, αλλά και μη μεταλλικά ορυκτά που αξιοποιούνται σαν δομικά υλικά ή γενικά στη βιομηχανία δομικών υλικών, όπως ο περλίτης, ο ασβεστόλιθος, μάρμαρα καλής ποιότητας, λευκόλιθος κ.ά.

Όλος αυτός ο ορυκτός πλούτος αξιοποιείται (εν μέρει) στο πλαίσιο του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης. Στον κλάδο δραστηριοποιούνται κυρίως μεγάλες επιχειρήσεις και όμιλοι. Προϋπόθεση για την αξιοποίηση αυτού του φυσικού πλούτου στον καπιταλισμό είναι η εκμετάλλευση εργατικής δύναμης και η καπιταλιστική κερδοφορία της όποιας επένδυσης γίνεται. Παράλληλα τα όποια μέτρα υγιεινής και ασφάλειας, καθώς και προστασίας του περιβάλλοντος, λαμβάνονται ή δε λαμβάνονται με κριτήριο τη δυνατότητα να συνεχίζεται απρόσκοπτα ακριβώς αυτή η καπιταλιστική κερδοφορία.

Κωδικοποιώντας τα παραπάνω, μπορούμε να καταλήξουμε ότι καπιταλιστική ανάπτυξη και επενδύσεις με ταυτόχρονη εξυπηρέτηση των συμφερόντων των εργαζόμενων και γενικότερα του λαού δε γίνεται.

Όλος αυτός ο φυσικός-ορυκτός πλούτος της χώρας μας, οι υποδομές της εξορυκτικής δραστηριότητας και ιδιαίτερα το εξειδικευμένο εργατικό- επιστημονικό δυναμικό που απασχολείται στον τομέα της εξόρυξης θα αποτελέσει τη βάση για την ανάπτυξη της κοινωνικοποιημένης βιομηχανίας και στο πλαίσιο του σοσιαλιστικού-κομμουνιστικού τρόπου οργάνωσης της παραγωγής.

Το βασικό ζήτημα είναι ποιος κατέχει το φυσικό-ορυκτό πλούτο, ποιος οργανώνει και διευθύνει την παραγωγή, ποιος απολαμβάνει τον πλούτο που παράγεται. Παράλληλα, ποιος είναι αυτός που σχεδιάζει και υλοποιεί μέτρα υγιεινής-ασφάλειας και προστασίας του περιβάλλοντος, ποιος τα εφαρμόζει και με ποιο κριτήριο.

Σε αυτό το πραγματικό ερώτημα απαντάει ολοκληρωμένα η πρόταση του ΚΚΕ: Κοινωνικοποίηση του ορυκτού πλούτου, αξιοποίησή του στο πλαίσιο ενός ανώτερου τρόπου οργάνωσης της παραγωγής και της κοινωνίας. Σε αυτό το πλαίσιο το ΚΚΕ δε λέει όχι στην εξόρυξη κανενός μεταλλεύματος που τεκμηριωμένα μπορεί να βοηθήσει στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου του ελληνικού λαού. Σε αυτό το πλαίσιο θα αναπτύσσεται και η εξορυκτική δραστηριότητα, θα αξιολογείται ολοκληρωμένα η χωροθέτηση κάθε μονάδας, εξασφαλίζοντας ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων, το τι και πότε θα εξορυχτεί, πώς θα κατανέμεται το εργατικό και επιστημονικό δυναμικό, θα εξασφαλίζεται η ισόρροπη ανάπτυξη περιοχών και κλάδων της οικονομίας με ταυτόχρονα συνδυασμένα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας στην εργασία και προστασίας του περιβάλλοντος.

Αυτός ο ριζικά διαφορετικός δρόμος ανάπτυξης εδράζεται στην εργατική εξουσία που θα κοινωνικοποιήσει τον ορυκτό πλούτο, τη γη, το σύνολο των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής και θα τα μετατρέψει από ιδιοκτησία των μετόχων των ομίλων σε ιδιοκτησία όλης της κοινωνίας, αξιοποιώντας τα και αναπτύσσοντάς τα στο πλαίσιο ενός κεντρικού επιστημονικού σχεδιασμού της οικονομίας με εργατικό-κοινωνικό έλεγχο, με στόχο την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών και όχι την κερδοφορία του κεφαλαίου.

Μέσα από τον κεντρικό σχεδιασμό θα δοθεί προτεραιότητα στην παραγωγή μέσων παραγωγής με συνδυασμένη αξιοποίηση της εξορυκτικής βιομηχανίας στην ανάπτυξη σχετικών κλάδων της μεταποίησης. Η εξόρυξη των πρώτων υλών θα συνδυαστεί με τη βιομηχανική επεξεργασία τους, την ανάπτυξη της μεταλλευτικής και πετροχημικής βιομηχανίας, την ανάπτυξη της βιομηχανίας δομικών υλικών και της χημικής βιομηχανίας, την παραγωγή μηχανημάτων και μέσων μεταφοράς. Ταυτόχρονα θα αναπτύσσεται και η έρευνα από τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά ινστιτούτα και τα αποτελέσματά της θα ενσωματώνονται άμεσα στην παραγωγική διαδικασία με σκοπό πάντοτε τη μείωση του χρόνου εργασίας, την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου για την άνοδο του βιοτικού επιπέδου του ελληνικού λαού, την προστασία του περιβάλλοντος, τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας των εργαζόμενων.

Έξω από αυτό το πλαίσιο δεν μπορεί να χαραχτεί φιλολαϊκή εξορυκτική πολιτική, δεν μπορεί η εργατική τάξη να απολαύσει τον πλούτο που παράγει. Έξω από αυτό το πλαίσιο ο εργάτης στην εξορυκτική βιομηχανία θα είναι πάντα εκτεθειμένος στον κίνδυνο της ανεργίας, ενώ συνολικά οι κάτοικοι της περιοχής θα είναι εκτεθειμένοι σε μεθόδους εξόρυξης και επεξεργασίας που προκαλούν προβλήματα στο περιβάλλον και κινδύνους για την υγεία των κατοίκων.

Σε συνθήκες εργατικής εξουσίας με κεντρικό επιστημονικό σχεδιασμό της παραγωγής, όπου τα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής αποτελούν κοινωνική ιδιοκτησία, ο μεταλλωρύχος, ο εργατοτεχνίτης, ο υπάλληλος απελευθερώνεται, συμμετέχει στην οργάνωση-διεύθυνση και έλεγχο της παραγωγής, απολαμβάνει στο πλαίσιο της κοινωνίας τον πλούτο που παράγει, καλύπτοντας τις συνδυασμένες ανάγκες του, καλύπτοντας στόχους που στον καπιταλισμό είναι αντιφατικοί μεταξύ τους:

• Μόνιμη και σταθερή δουλειά, καθώς η εξορυκτική δραστηριότητα απαλλάσσεται από τους μεγαλομετόχους και τις επιχειρήσεις τους που ανοίγουν και κλείνουν μεταλλεία και εργοστάσια με κριτήριο το κέρδος τους. Στη θέση της αναρχίας της παραγωγής, του καπιταλιστικού ανταγωνισμού μπαίνει η κεντρικά επιστημονικά σχεδιασμένη παραγωγή, με εργαλείο στον κλάδο έναν ενιαίο πανελλαδικό φορέα διαχείρισης-αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου. Τα μεταλλεία και τα εργοστάσια μπορούν και θα δουλέψουν καλύτερα χωρίς καπιταλιστές μετόχους-παράσιτα που δεν έχουν πατήσει ούτε ένα λεπτό το πόδι τους στις στοές και στα εργοστάσια.

• Εισόδημα που κατοχυρώνει ένα ανώτερο επίπεδο ζωής.

• Μείωση του εργάσιμου χρόνου με 6ωρο για τα ΒΑΕ, χωρίς εντατικοποίηση, υπερωρίες, πολλαπλές βάρδιες.

• Αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν κοινωνική ασφάλιση, υγεία-παιδεία και εγκαταστάσεις για αθλητισμό, ψυχαγωγία, ξεκούραση και τουρισμό.

• Μέτρα υγιεινής και ασφάλειας που δεν μπαίνουν στη ζυγαριά της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Αυτά τα μέτρα οικοδομούνται βασικά πάνω στο μειωμένο χρόνο εργασίας, στην απαλλαγή από το άγχος του αν θα έχει ο εργάτης και αύριο δουλειά ή αν θα γυρίσει σπίτι από τις στοές και τα εργοστάσια, στη διαρκή παρακολούθηση των επιπτώσεων που έχει η εξορυκτική παραγωγική διαδικασία σε κάθε ειδικότητα. Κατοχυρώνεται η παρουσία γιατρών εργασίας και τεχνικών ασφαλείας απαλλαγμένων από την καπιταλιστική εργοδοσία, έτσι ώστε να μπορούν να επιτελέσουν τα καθήκοντά τους χωρίς άμεσους ή έμμεσους εκβιασμούς.

• Προστασία του περιβάλλοντος που ξεκινάει από τον ίδιο το χώρο δουλειάς έχοντας στο επίκεντρο τον άνθρωπο και προστασία των χώρων κατοικίας από τις επιπτώσεις της εξορυκτικής δραστηριότητας. Ειδική ερευνητική δραστηριότητα για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από την εξορυκτική διαδικασία, τον έλεγχο-επεξεργασία και διάθεση των αποβλήτων, την άμεση αποκατάσταση εκμεταλλεύσεων που σταματούν. Στο πλαίσιο αυτό και με αποκλειστικό κριτήριο την προστασία της ανθρώπινης ζωής, δεν αποκλείουμε ακόμα και μετεγκατάσταση οικισμών, έτσι ώστε να μην είναι εκτεθειμένοι άμεσα σε κινδύνους για την υγεία των κατοίκων ή ακόμα και σε περιπτώσεις που υπάρχει ανάγκη για εκτεταμένα έργα αποκατάστασης χώρων ανάπτυξης εξορυκτικής δραστηριότητας.

Προϋπόθεση γι’ αυτό το φωτεινό μέλλον για την εργατική τάξη, για μια τέτοιου είδους ανάπτυξη, είναι να περάσει η εξουσία στα χέρια της.

Με αυτόν τον ελπιδοφόρο προσανατολισμό βαδίζει το εργατικό κίνημα σήμερα, προτάσσοντας τη διεκδίκηση ενός συνολικού επιθετικού πλαισίου πάλης, που έρχεται σε σύγκρουση με την καπιταλιστική κερδοφορία και τις χαμηλές απαιτήσεις που καλλιεργούν κεφάλαιο, αστικά και οπορτουνιστικά κόμματα, εργοδοτικός συνδικαλισμός. Αξιοποιώντας τόσο ένα τέτοιο πλαίσιο όσο και αντίστοιχες μορφές πάλης, η αναγκαία σήμερα ανασύνταξη του εργατικού κινήματος και η πολύπλευρη ισχυροποίηση της πολιτικής του πρωτοπορίας μπορούν να γίνουν πράξη.

Σε αυτήν την κατεύθυνση καλούμε τους εργαζόμενους στα έργα της Ε.Χ. και συνολικά την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα της περιοχής να αγωνιστούν για:

– Ανατροπή όλου του αντεργατικού-αντιλαϊκού νομοθετικού πλαισίου, παλιών και νέων μέτρων.

– Αυξήσεις στους μισθούς τόσο αυτών που καλύπτονται από τις επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις στην Ε.Χ. και στον Άκτωρα όσο και των εργολαβικών και όσων εργάζονται με ατομική σύμβαση. Κατοχύρωση όλων από νέες ΣΣΕ.

– Προστασία όλων των ανέργων με αξιοπρεπή επιδόματα ανεργίας, δωρεάν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και φαρμακευτική αγωγή, προσμέτρηση του χρόνου ανεργίας στο χρόνο ασφάλισης, προστασία από πλειστηριασμούς, κατασχέσεις κλπ.

– Μείωση των ωρών εργασίας ιδιαίτερα στα ΒΑΕ, χωρίς μείωση του μισθού, και προσλήψεις μόνιμων εργαζόμενων για να καλύπτονται όλες οι βάρδιες. Καμιά απόλυση στην περίπτωση που δεν υλοποιηθεί το έργο στις Σκουριές.

– Μέτρα υγιεινής και ασφάλειας όχι απλά με εφαρμογή των ελάχιστων που ορίζει η νομοθεσία, αλλά με διαρκή παρακολούθηση από εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό των επιπτώσεων της εξορυκτικής παραγωγικής διαδικασίας σε όλες τις ειδικότητες.

– Διαρκείς ελέγχους από την επιθεώρηση μεταλλείων με κατάλληλη στελέχωσή της από επιστημονικό δυναμικό.

– Διαρκή παρακολούθηση των επιπτώσεων της εξορυκτικής δραστηριότητας (συνολικά και όχι μόνο του χρυσού) στην υγεία των κατοίκων της περιοχής, συνολικά στο περιβάλλον. Εκπόνηση περιβαλλοντικών μελετών με επιβάρυνση της εταιρίας από διεπιστημονικές ομάδες, που θα στελεχωθούν από πανεπιστήμια και ερευνητικά ινστιτούτα.

– Έλεγχο της εφαρμογής των μέτρων από κατάλληλα στελεχωμένες διεπιστημονικές ομάδες που να μην έχουν καμιά οικονομική σχέση με την εταιρία.

– Σε περίπτωση αναστολής της δραστηριότητας λόγω μη εφαρμογής μέτρων προστασίας της ζωής του ανθρώπου και του περιβάλλοντος, να καταβάλλονται κανονικά οι μισθοί των εργαζόμενων τόσο στην Ε.Χ. όσο και στον Άκτωρα και στους υπεργολάβους. Αντίστοιχα να αποζημιώνονται οι αυτοαπασχολούμενοι συνεργάτες της εταιρίας.

– Υποχρεωτική χρηματοδότηση από την εταιρία έργων προστασίας του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος στην ΠΕ Χαλκιδικής και συνολικά στην Κεντρική Μακεδονία. Ενδεικτικά αναφέρουμε: έργα αντιπυρικής προστασίας, έργα αντιπλημμυρικής προστασίας, αντισεισμικής θωράκισης, αναβάθμιση του οδικού δικτύου.

– Αποζημίωση όλων των αγροτών, κτηνοτρόφων και αλιέων που επηρεάζεται η παραγωγή τους από την εξορυκτική δραστηριότητα της εταιρίας. 

– Ενάντια στην ένταση της καταστολής, το χαφιεδισμό, την καταδίκη κόσμου για συμμετοχή σε κινητοποιήσεις, τη γενικευμένη παρουσία αστυνομίας, Ασφάλειας.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Τρίτο φονικό ατύχημα στην «Ελληνικός Χρυσός», https://www.paraskhnio.gr/oi-mayres-petres-poy-steroyn-zoes/

2. Εφημερίδα «Καθημερινή», 4 Απρίλη 2018, http://www.kathimerini.gr/957509/article/ epikairothta/ellada/dikaiw8hke-h-ellhnikos-xrysos-sth-diaithsia-me-to-dhmosio

3. http://www.cnn.gr/news/ellada/story/78098/sti-xalkidiki-ena-apo-ta-megalytera-koitasmata-orykton-stin-eyropi)

4. Τράπεζα της Ελλάδος, Δελτίο Τύπου 25.2.2017 - Διευκρινίσεις αναφορικά με τη διαχείριση του χρυσού από την Τράπεζα της Ελλάδος.