A casa d’ Irene

Δημήτρης Καντ.

Το «A casa d’ Irene» είναι ένα πασίγνωστο ιταλικό τραγούδι του 1965, που το τραγούδησε ο Nico Fidenco, καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Domenico Colarossi. Είναι μάλλον παράξενο ότι, παρόλο που έχει περάσει πάνω από μισός αιώνας, ξέρουν το τραγούδι αυτό πολλοί από τους σημερινούς έφηβους μαθητές του Λυκείου, ίσως επειδή βρίσκεται ακόμα στη δισκοθήκη του παππού τους. Εκείνο, όμως, που δεν είναι ευρύτερα γνωστό είναι ότι αρκετοί από τους αποφοίτους Λυκείου της εποχής τού παραπάνω τραγουδιού έφυγαν για σπουδές στην Ιταλία, ξέροντας από την ιταλική γλώσσα μόνο τους στίχους αυτού του τραγουδιού και, μάλιστα, χωρίς να ξέρουν πολύ καλά τι σημαίνουν. Ό,τι μάθαιναν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση από ξένη γλώσσα ήταν τα αγγλικά και σε ελάχιστα σχολεία τα γαλλικά, κι έξω απ’ τα σχολεία αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά. Η ιταλική γλώσσα δεν είχε ζήτηση. 
Πριν παρεξηγηθώ, θέλω να ξεκαθαρίσω κάτι: γράφω τα προηγούμενα όχι για να υποτιμήσω εκείνους που σπούδασαν στην Ιταλία, αλλά, αντιθέτως, γιατί συνιστούν απόδειξη του γεγονότος ότι η μεγάλη πλειονότητά τους, παρά τις δυσκολίες που είχαν στη γλώσσα, ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους με επιτυχία σ’ αυτή την ξένη χώρα. Κι ύστερα, χιλιάδες από αυτούς (γιατροί, αρχιτέκτονες, πολιτικοί μηχανικοί …) εργάστηκαν και μάλλον συνεχίζουν να εργάζονται στην Ελλάδα χωρίς κανένα επαγγελματικό πρόβλημα, ισότιμοι με τους συναδέλφους τους που σπούδασαν στα ελληνικά πανεπιστήμια.  Θα έλεγα, μάλιστα, ότι αυτοί που φοίτησαν σε ιταλικά ή άλλα ξένα πανεπιστήμια επέστρεψαν με καλύτερα και περισσότερα γνωστικά εφόδια, γιατί δεν θεωρώ τα ελληνικά πανεπιστήμια ανώτερα των ξένων, κι ας έχω πραγματοποιήσει όλες τις πανεπιστημιακές μου σπουδές στην Ελλάδα.
Αυτό που τουλάχιστον αποδεικνύεται από τα παραπάνω είναι  ότι όλοι όσοι τελείωσαν τις σπουδές τους στο εξωτερικό θα μπορούσαν να είχαν σπουδάσει με επιτυχία στην Ελλάδα, αν φυσικά ήταν ελεύθερη η εισαγωγή στα ελληνικά πανεπιστήμια. Το ότι  θα μπορούσαν να είχαν σπουδάσει με επιτυχία στην Ελλάδα ισχύει ακόμα και στην περίπτωση που, όπως οι περισσότεροι από αυτούς, συμμετείχαν στις πανελλήνιες εξετάσεις αλλά είχαν σχετική ή  παταγώδη αποτυχία. Όσοι από τους αποτυχόντες είχαν την οικονομική δυνατότητα να φύγουν και να σπουδάσουν έξω το έπραξαν και με επιτυχία. Μάλιστα, πάρα πολλοί από αυτούς επέστρεψαν και όχι μόνο εργάστηκαν στα σχετικά με τις σπουδές τους επαγγέλματα, αλλά κατέλαβαν επιπλέον κοινοβουλευτικές και κυβερνητικές θέσεις εξουσίας, όπως μπορεί ευκόλως να δει κανείς αν ψάξει λίγο τα βιογραφικά όλων αυτών των επιφανών ανδρών και γυναικών.
Εκείνο επίσης που αποδεικνύεται από τα παραπάνω είναι ότι οι σπουδές των Ελλήνων διακρίνονται από έναν έντονα ταξικό χαρακτήρα. Με λίγα λόγια, κάποιοι που προέρχονται από την εργατική τάξη και από φτωχά κοινωνικά στρώματα, παρά την επιτυχία τους στις πανελλήνιες εξετάσεις, δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να εγκατασταθούν στην πόλη της Σχολής τους και να σπουδάσουν με ευχέρεια.  Αντιθέτως, κάποιοι άλλοι που προέρχονται από την αστική τάξη και από άλλα ανώτερα οικονομικά στρώματα, παρότι απέτυχαν σ’ αυτές τις εξετάσεις, ακόμα και παταγωδώς, έχουν κάθε δυνατότητα να φύγουν και να σπουδάσουν σε ξένα πανεπιστήμια. Μάλιστα, αρκετοί από τους αστικούς γόνους δεν σκοτίζονται καθόλου με το θέμα των πανελλήνιων εισαγωγικών εξετάσεων και φεύγουν έξω αμέσως μόλις τελειώσουν το Λύκειο. Δικαίωμά τους κι έχουν κάθε ελευθερία να το πράξουν, όπως κάθε αστός και κάθε μέλος των εύπορων κοινωνικών τάξεων, που μπορεί να απολαμβάνει όλα τα δικαιώματα που ορίζει το αστικό Σύνταγμα και οι αστικοί νόμοι, αλλά που δεν μπορούν να τα απολαύσουν στην πράξη τα παιδιά της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Σ’ αυτά μένει μόνο η επιθυμία, η απογοήτευση και η ενοχή πως έφταιγαν που δεν μπήκαν: «Έπρεπε να διαβάσεις περισσότερο». Ενώ αν ήταν, για παράδειγμα, σαν την αξιότιμη κυρία Κεραμέως…

Η αστή Νίκη Κεραμέως, δικηγόρος και πολιτεύτρια, πραγματοποίησε τις πανεπιστημιακές της σπουδές σε ξένα πανεπιστήμια. Δεν ξέρω γιατί πήγε στο εξωτερικό να σπουδάσει νομικά για να γίνει δικηγόρος. Οι περισσότεροι, αν όχι όλοι όσοι φεύγουν για να σπουδάσουν νομικά σε ξένο πανεπιστήμιο,  το πράττουν επειδή απέτυχαν να μπουν στο Τμήμα Νομικής κάποιου από τα ελληνικά πανεπιστήμια. Οι περισσότεροι, ακόμα και οι γόνοι των αστών που φεύγουν για σπουδές στο εξωτερικό, ακολουθούν άλλες επιστήμες, ενώ, αν θέλουν να γίνουν δικηγόροι, πραγματοποιούν τις προπτυχιακές σπουδές τους σε κάποιο από τα εγχώρια νομικά Τμήματα. Λογικό είναι, γιατί το κάθε κράτος έχει τους δικούς του νόμους και δεν συμβαίνει όπως με την Ιατρική, τα Μαθηματικά, τη Φυσική και γενικότερα με όλες τις άλλες επιστήμες. Το πιο πιθανό που συνέβη με την σημερινή δικηγόρο και υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων κυρία Κεραμέως είναι ότι απέτυχε στις εισαγωγικές εξετάσεις να περάσει στη Νομική, ώστε να σπουδάσει στην Ελλάδα, και μπήκε σε κάποιο υποκατάστατο Τμήμα όπως η Θεολογία. Ή, αφού είχε την αστική πολυτέλεια, την έκανε για έξω άνευ εξετάσεων και, επιστρέφοντας, έγινε δικηγόρος και, φυσικά, αστή πολιτεύτρια με πολλά ταξικά απωθημένα.
Οι αστοί και γενικότερα οι ανώτερες τάξεις και οι πολιτικοί τους εκπρόσωποι πράττουν ό,τι δυνατόν για να εμποδίσουν τις πανεπιστημιακές σπουδές των παιδιών της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων. Έτσι, μόλις οι σημερινοί ανέλαβαν την κυβερνητική εξουσία και συγκροτήθηκαν σε κυβέρνηση, άρχισαν να θεσμοθετούν μεγάλα εμπόδια και σκληρά μέτρα, με πρωτοπόρο την αστή Κεραμέως. Ματαίωση της ίδρυσης Νομικής Σχολής στην Πάτρα. Διπλές βάσεις εισαγωγής, μια του κράτους και μια των Σχολών. Κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου και καταστολή της δράσης των αριστερών φοιτητών, ώστε να εμποδιστεί η διακίνηση ελεύθερων ιδεών  στα πανεπιστήμια. Αγγλόφωνα, δηλαδή ιδιωτικά και με υψηλά δίδακτρα, τμήματα στα πανεπιστήμια, ώστε να μπορούν να σπουδάζουν στην Ελλάδα τα παιδιά της αστικής τάξης και των οικονομικά ανώτερων τάξεων. Ίδρυση τεχνικών σχολών στο Περιστέρι και σε άλλες λαϊκές συνοικίες για τα παιδιά της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων. Κατηχητικοποίηση των σχολείων και έπεται συνέχεια. Οι αστοί πολιτικοί έχουν πολλά ακόμα να καταστρέψουν από τα λαϊκά δικαιώματα κι ο λαός έχει πολλά να ανατρέψει από τα βάρβαρα μέτρα της αστικής πολιτικής. Το θέμα είναι να θελήσει κάποτε να ανατρέψει οριστικά και τους ίδιους τους αστούς, ώστε ν’ ανοίξουν διάπλατα οι κλειδαμπαρωμένες πόρτες προς το μέλλον .