Τα συστατικά στοιχεία και η πορεία προς τον σημερινό ιμπεριαλιστικό εφιάλτη

Πέτρος Σκυθιώτης

Η ιστορική πορεία του κόσμου και γενικότερα, αλλά και ειδικότερα εντός του καπιταλιστικού πλαισίου, έχει τεκμηριωθεί θεωρητικά και έχει επαληθευτεί εμπειρικά πως κινείται σε ανοδικούς κύκλους. Βρίσκεται σε μια σπειροειδή πορεία ανέλιξης, η οποία παρερμηνεύεται ορισμένες φορές με δύο αντίθετους τρόπους: είτε τονίζεται η ομοιότητα φαινομένων που απαντώνται σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους δίνοντας έτσι την εντύπωση μιας ιστορίας που επαναλαμβάνεται κάνοντας συνεχώς κύκλους, είτε τονίζεται αποκλειστικά η διαφορά των ιστορικών φαινομένων δίνοντας την εντύπωση μιας ολοκληρωτικής τυχαιότητας της ιστορίας με τυχαίες προόδους και πισωγυρίσματα, όπου μετά το Α μπορεί να ακολουθεί το Μ και μετά το Μ το Δ.

Βασικά σημεία – τομές στην ιστορία του καπιταλισμού αποτελούν οι δομικές κρίσεις του, οι στιγμές όπου όλη η ανάπτυξη και η αισιοδοξία της προηγούμενης περιόδου καταρρέει με πάταγο, αποκαλύπτοντας από τη μία τη γύμνια του συστήματος και από την άλλη την ωμότητα των λύσεων που αναζητούν και εφαρμόζουν οι αστικές τάξεις για να επανέλθει η καπιταλιστική ανάπτυξη. Οι λύσεις αυτές, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, σε κάθε ιστορική περίοδο είναι όμοιες. Ούτε ολόδιες, ούτε ριζικά διαφορετικές, ούτε τυχαίες.

Μετά από κάθε δομική κρίση του καπιταλισμού, στο εσωτερικό κάθε χώρας, ακολουθείται πρώτα απ’ όλα μια γενικευμένη επίθεση στην εργατική τάξη για την απόσπαση μεγαλύτερης απόλυτης υπεραξίας από τον κάθε εργαζόμενο. Αυτό γίνεται με απολύσεις, αύξηση της ανεργίας ως φόβητρο, ελαστική εργασία και υπερωρίες συχνά και απλήρωτες, με την καλλιέργεια ενός αισθήματος ατομικής ευθύνης για την εργασιακή κατάσταση του καθενός. Παράλληλα, ακολουθείται επίθεση και στα μικροαστικά – μεσαία στρώματα η οποία δεν μπορεί να ακολουθήσει τον ανταγωνισμό εν μέσω κρίσης των μεγαθηρίων και καταλήγει σε σταδιακή προλεταριοποίηση.

Αποτέλεσμα, είναι να γίνεται μια βίαιη αναδιανομή του εισοδήματος υπέρ του μεγάλου κεφαλαίου και παράλληλα μια αποσύνθεση των εργατικών δικαιωμάτων και των θέσεων εργασίας, με τελικό σκοπό οι μερίδες της αστικής τάξης που βγήκαν αλώβητες ή και ενισχυμένες από το πέρασμα της κρίσης να ξαναεπενδύσουν και να «φέρουν» σιγά σιγά την ανάπτυξη. Μια ανάπτυξη, βέβαια, που ξεκινάει με δεδομένα πολύ πιο κάτω από το σημείο που βρίσκονταν τα οικονομικά στοιχεία της χώρας όταν ξέσπασε η κρίση. Κοντινό παράδειγμα για τη χώρα μας είναι το σημείο του 2009, όπου κανένας δεν υπόσχεται στο άμεσα ορατό μέλλον πως θα επιτευχθεί η επιστροφή σε αυτό.

Επίσης, παράλληλα και με σκοπό την υποβοήθηση των παραπάνω, διαχέεται στην κοινωνία η ιδεολογία του εθνικισμού, του ρατσισμού και του φασισμού, οι εκφραστές των οποίων προβάλλουν ξαφνικά σαν πολιτικές λύσεις, έστω και διαμαρτυρίας. Ο σκοπός είναι πρώτον ο ολικός αποπροσανατολισμός από την υπαιτιότητα του ίδιου του συστήματος, δεύτερον η στοχοποίηση των πιο ευπαθών κοινωνικών ομάδων μεταναστών και προσφύγων που βοηθά στην επίθεση στην εργατική τάξη με ρίξιμο των μεροκάματων, τρίτον ο εγκλωβισμός της κοινωνίας σε ένα δίπολο πολιτικών επιλογών ανάμεσα στο παλιό πολιτικό σύστημα και στις αναδυόμενες εθνικιστικές – φασιστικές δυνάμεις, όπου τον αντιφασισμό τον καρπώνεται ο πρώτος πόλος και αποκαθαίρεται από παλιές αμαρτίες, τέταρτον το εθνικιστικό ηθικό ντοπάρισμα της κοινωνίας, η θωράκιση με το ιδεολόγημα της εθνικής ενότητας με σκοπό να είναι έτοιμη η κοινωνία προς χρήση σ’ αυτό που ακολουθεί μετέπειτα και αφορά τα εκτός της χώρας, το ιμπεριαλιστικό παίγνιο.

Εδώ βρισκόμαστε σήμερα. Τα παραπάνω σε γενικές γραμμές έχουν ήδη γίνει από το ξέσπασμα της κρίσης και μετά και χαρακτηρίζουν φαινόμενα σε όλη την ευρωατλαντική περιοχή. Ο ευρωατλαντικός κόσμος βρίσκεται σε μια αναιμική ανάπτυξη χωρίς να μπορεί να βρει κάποιου είδους ατμομηχανή που θα κουβαλήσει τα πράγματα μπροστά, είτε αυτή είναι ένα νέο παράδειγμα παραγωγής όπως η πολλά υποσχόμενη 4η τεχνολογική επανάσταση, είτε αυτή λέγεται κάποια χώρα όπως οι ΗΠΑ ή η Γερμανία. Βρισκόμαστε, δηλαδή, σε ένα σημείο όπου αναζητώνται από τις αστικές τάξεις λύσεις οι οποίες ξεφεύγουν από τα ειρηνικά πλαίσια και προσανατολίζονται σε κάποιο είδος πολέμου, όπου για τους μεν σημαίνει διατήρηση της κυριαρχίας, για τους δε ανάδειξη στην πρώτη θέση του παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού συστήματος. Το σίγουρο είναι πως τις προηγούμενες φορές που το σύστημα δοκιμάστηκε από δομική κρίση, αυτή επιλύθηκε οριστικά μέσα στην προσωρινότητα με την διεξαγωγή γενικευμένου πολέμου.

Τα επίδικα πάντα υπάρχουν μεταξύ αστικών τάξεων χωρών, αλλά για να οδηγηθούν σε πόλεμο συνήθως αυτά πρέπει να αφορούν σίγουρα και μόνιμα σχέδια για το μέλλον, δηλαδή σίγουρα και μόνιμα μελλοντικά κέρδη. Πράγματα που γίνονται άπαξ και δεν ανατρέπονται τόσο εύκολα. Σήμερα, αυτά είναι η επικείμενη χάραξη των νέων μεγάλων δρόμων του εμπορίου, η επικείμενη κατασκευή των μεγάλων αγωγών μεταφοράς ενέργειας και τα μεγάλα ενεργειακά κοιτάσματα· αυτά είναι οι «σιδηρόδρομοι» της σημερινής εποχής, η χάραξη των οποίων θα επιφέρει κέρδη ή απώλειες στις ενδιαφερόμενες αστικές τάξεις της περιοχής. Και οι εμπλεκόμενες είναι πολλές. Σε μια εποχή γεωπολιτικής ρευστότητας, όπου ήδη στη Μέση Ανατολή με τις πολεμικές εμπλοκές τα σύνορα έχουν αλλάξει, όπου ήδη νέες χώρες έχουν αναδειχθεί στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα στα ανατολικά μέσω είτε της οικονομίας (Κίνα), είτε της στρατιωτικής ισχύος (Ρωσία), είτε του περιφερειακού τους ρόλου και θέσης (Τουρκία, Ιράν), τα μελλοντικά σχέδια αυτών περνάνε μέσα από τη χρήση της στρατιωτικής τους ισχύος.

Είμαστε μάρτυρες αυτής της κλιμάκωσης σε μια πορεία που μπορεί να οδηγήσει στην ευθεία στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ αυτών των χωρών, πέρα από τον πόλεμο μέσω αντιπροσώπων που διεξάγεται εδώ και δεκαετίες στην περιοχή. Η πολιτική σύγκρουση έχει ξεκινήσει ήδη εδώ και πολύ καιρό με απειλές, με χρήση προπαγάνδας, με προσπάθειες προσεταιρισμού της διεθνούς κοινότητας, με όρκους ηθικής και δημοκρατίας, με εξασφάλιση συμμαχιών, με επίδειξη νέων στρατιωτικών εξοπλισμών και δυνατοτήτων κ.λπ. Η οικονομική σύγκρουση έχει ξεκινήσει κι αυτή μεταξύ ΗΠΑ – Κίνας, Ε.Ε. – Ρωσίας, υπογείως μεταξύ ΗΠΑ – Ε.Ε., ενώ κλιμακώνεται συνεχώς σε επικίνδυνα σημεία. Θα λέγαμε πως έχει διανυθεί όλη η πορεία ανάπτυξης των κομματιών σε μια γεωπολιτική σκακιέρα από την κρίση και μετά και αυτό που συγκρατεί ακόμα τις χώρες αυτές από μια κατά μέτωπο γενικευμένη πολεμική σύγκρουση αυτή τη φορά και όχι μέσω αντιπροσώπων είναι η ύπαρξη πυρηνικών όπλων και ο κίνδυνος πυρηνικού ολέθρου.

Αυτό που θα μπορούσε όχι μόνο να συγκρατήσει τους πολεμικούς σχεδιασμούς, αλλά και να ανατρέψει αυτήν την πορεία προς την καταστροφή χαράσσοντας μια νέα πορεία προς την κοινωνική απελευθέρωση και ευημερία είναι οι λαοί. Οι λαοί, οι οποίοι από το ξέσπασμα της κρίσης και μετά την επέλαση της εθνικιστικής, ρατσιστικής και φασιστικής ιδεολογίας έχουν συντηρητικοποιηθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε να αποτελούν έτοιμο προς χρήση υλικό για τα όνειρα των αστικών τους τάξεων τη στιγμή που θα τους καλέσουν να θυσιαστούν για αυτά. Η λεγόμενη «άνοδος των εθνικισμών» με τα συμπαρομαρτούντα περί ερμηνείας «πολέμου των πολιτισμών» που έχουν εμποτίσει τις δυτικές κοινωνίες, ο ισλαμοφασισμός και η τζιχάντ που έχουν εμποτίσει τις ανατολικές – με μεγάλη ευθύνη της Δύσης – είναι δείγματα αυτής της έντονης πορείας συντηρητικοποίησης σε όλο τον πλανήτη.

Συν αυτά, η έλλειψη μιας ισχυρής επαναστατικής χώρας όπως η ΕΣΣΔ και η κατασυκοφάντηση της ιστορικής της πορείας, αφήνουν τον κόσμο χωρίς μια ελπίδα, χωρίς μια διέξοδο, χωρίς ένα ισχυρό αντίβαρο στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς. Αποτέλεσμα αυτής της έλλειψης και κατασυκοφάντησης είναι και το ανίσχυρο διεθνώς κομμουνιστικό κίνημα, το ανίσχυρο διεθνώς αντιιμπεριαλιστικό και αντιπολεμικό κίνημα, που αν υπήρχε και κατακτούσε μαζικά τις κοινωνίες θα ήταν σημαντικό εμπόδιο και φόβητρο για κάθε πολεμικό σχεδιασμό των αστικών τάξεων. Τέλος, η ύπαρξη της Νέας Αριστεράς που θέτει στο επίκεντρο ταυτοτικά ζητήματα ή θέματα όπως η οικολογία, ο αστικής κοπής σε πολλές εκ των περιπτώσεων νεοφεμινισμός, και η συμμετοχή της σε κυβερνήσεις που την απαξίωσαν και την παγίωσαν στις συνειδήσεις ως μέρος του παλιού πολιτικού συστήματος αποτελεί ακόμα μια έλλειψη διεξόδου για τους λαούς στη σημερινή ιστορική φάση.

Η πάλη προς την ανάπτυξη ενός μαζικού κομμουνιστικού, αντιιμπεριαλιστικού και αντιπολεμικού κινήματος που θα φωτίζει και θα αντιπαλεύει τις αιτίες των σημερινών υπαρξιακών κινδύνων της ανθρωπότητας απομένει η μόνη ελπίδα ανατροπής αυτής της πολεμικής ολέθριας κατάληξης των σημερινών δεδομένων. Τώρα, πιο επιτακτικά από ποτέ, λίγο πριν βαρέσουν μεσάνυχτα στον κόσμο και εμφανιστούν – με την υποστήριξη, την συναίνεση, την απάθεια, την αφασία, την αμνησία των λαών – για μια ακόμη φορά τα τέρατα της ιστορίας.