Η κουλτούρα του τρόμου

Δημήτρης Καντ.

Ένα από τα παράπλευρα προβλήματα που προέκυψαν από τον αναγκαστικό εγκλεισμό λόγω του κορονοϊού είναι —θα το ακούσατε— και η εμπόλεμη οικογενειακή κατάσταση. Κάτι που ανάγκασε όλους τους επαΐοντες των εγγάμων σχέσεων, από τον Μητσοτάκη μέχρι τον θεοφοβούμενο Τσιόδρα, να παρέμβουν προκειμένου να αγαπηθούν οι έλληνες και οι ελληνίδες σύζυγοι, και κατά συνέπεια, να συνευρίσκονται ερωτικώς πλειστάκις, τώρα που οι πολλοί δεν έχουν τι άλλο να κάνουν. Έτσι, ίσως να λυθεί και το πρόβλημα της υπογεννητικότητας στην Ελλάδα, γιατί αν δεν μπει κι αυτό στο πρόγραμμα, η πατρίδα κινδυνεύει να αδειάσει στο μέλλον από Έλληνες και να καταληφθεί από Τούρκους, Αφρικανούς και μελαψούς Ασιάτες, χρώματος Μιχαλολιάκου.

Τι πήγαινε, αλήθεια, καλά στην Ελλάδα και γενικότερα στον καπιταλιστικό κόσμο πριν από τον κορονοϊό, για να πάει καλά τώρα; Η καπιταλιστική οικονομία της πτώχευσης και της εξαθλίωσης; Η κοινωνία των σκανδάλων, της κλεψιάς και της κομπίνας; Το σαπισμένο αστικό πολιτικό σύστημα; Οι εργασιακές σχέσεις της υπερεκμετάλλευσης και της ανεργίας; Μα είναι δυνατό, όταν ολόκληρο το οικοδόμημα της ζωής των Ελλήνων πάσχει απ’ όλες τις πλευρές, να πηγαίνουν καλά οι συζυγικές σχέσεις; Άλλωστε, ποιο κοινωνικοοικονομικό σύστημα υποστηρίζει ακόμα η πλειονότητα των ελλήνων εγγάμων και αγάμων, ανδρών και γυναικών; Μήπως αυτό που θα καταργήσει την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και θα διαμορφώσει το κατάλληλο κοινωνικό πλαίσιο ώστε να αναπτυχθούν ανάμεσα στους ανθρώπους σχέσεις συναδέλφωσης και αγάπης; Ας μη γελιόμαστε. Ζούμε σε μια κοινωνία όπου οι σχέσεις που κυριαρχούν και επιβάλλονται διέπονται από τη βία σε όλες της τις μορφές, φανερές και αφανείς. Αναγκαία συνέπεια είναι να αναπαράγονται μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο οι βίαιες και γενικότερα οι αρνητικές σχέσεις και συμπεριφορές μέσα στην οικογένεια, όπου, μάλιστα, το παιδί είναι συνήθως και το πιο προσιτό θύμα· όπως αντιστοίχως, στα πλαίσια των παραγωγικών σχέσεων, ο πιο αδύναμος είναι εκείνος που υφίσταται βία από το Κεφάλαιο και τους διάφορους μηχανισμούς της εξουσίας του.

Η κακοποίηση των παιδιών ήταν από παλιά μια από τις μεγαλύτερες παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας. Κι όπως αναφέρουν κάποιες επιστημονικές μελέτες εννιά στις δέκα σοβαρές περιπτώσεις κακοποίησης παιδιών παραμένουν κρυφές και αδήλωτες, και δεν καταγράφονται ως εγκλήματα, ενώ ένα στα δύο παιδιά έχει πέσει θύμα κάποιας μορφής σωματικής βίας τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του και ένα στα πέντε παιδιά έχει υποστεί σεξουαλική βία. Φυσικά, η άσκηση της σωματικής βίας δεν είναι παρά μια από τις μορφές άσκησης βίας που έχει ως θύματα τα παιδιά, όπως αντίστοιχα το ίδιο συμβαίνει και στις διάφορες κοινωνικές σχέσεις καθώς και μεταξύ των συζύγων.

Ο Εντουάρντο Γκαλεάνο (Eduardo Galeano), ο αριστερός εκείνος ουρουγουανός συγγραφέας που πέθανε στις 13 Απριλίου του 1975, είχε γράψει μια σειρά βιβλίων και κειμένων, για τα οποία έγινε διάσημος σε όλο τον κόσμο. Τιμήθηκε γι’ αυτά με διάφορα βραβεία και δύο φορές (1975 και 1978) με το κουβανικό βραβείο «Casa de las Americas».

Το βιβλίο του «El libro de los abrazos» (ελληνικός τίτλος «Το βιβλίο των εναγκαλισμών»), που εκδόθηκε στην ισπανική γλώσσα το 2005, αποτελείται από 191 μικρά κείμενα που καλύπτουν διάφορα θέματα, όπως η πολιτική, η θρησκεία, ο πολιτισμός, η κοινωνία, η λογοτεχνία… Από το βιβλίο αυτό, παραβάλλοντάς το με την ιταλική του έκδοση («Il libro degli abbracci»), μετέφρασα και παραθέτω παρακάτω το κείμενο «Η κουλτούρα του τρόμου /2» (ισπανικά «La cultura del terror /2», ιταλικά «La cultura del terrore /2»), που είναι σχετικό με το θέμα των μορφών της βίας που ασκείται κυρίως πάνω στα παιδιά:

Η κουλτούρα της τρομοκρατίας / 2

Ο εκβιασμός

Η προσβολή

Η φοβέρα

η καρπαζιά

το χαστούκι

ο ξυλοδαρμός

ο βούρδουλας

η σκοτεινή ντουλάπα

το κρύο ντους

η αναγκαστική νηστεία

το καταναγκαστικό φαγητό

η απαγόρευση εξόδου

η απαγόρευση να πεις αυτό που σκέφτεσαι

η απαγόρευση να κάνεις αυτό που νιώθεις

ο δημόσιος εξευτελισμός

είναι μερικοί από τους τρόπους τιμωρίας και βασανιστηρίων που παραδοσιακά εφαρμόζονται στην οικογένεια. Για να τιμωρήσει την ανυπακοή και να παρεμποδίσει την ελευθερία, η οικογενειακή παράδοση διαιωνίζει μια κουλτούρα τρόμου που ταπεινώνει τις γυναίκες, διδάσκει ψέματα σε παιδιά και διασπείρει την πανούκλα του φόβου.

«Τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να ξεκινούν από το σπίτι», επισημαίνει ο Andrés Domínguez [1] από τη Χιλή .

Παραπομπή

[1] Ο Andrés Bernardino Domínguez Vial (Σαντιάγο , 9 Ιανουαρίου του 1936 ) είναι χιλανός νομικός, κοινωνιολόγος και καθηγητής αφοσιωμένος στην υπεράσπιση και προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Χιλή και στη Λατινική Αμερική.