Απόδοση τιμής σ' όσους υπερασπίστηκαν ανώτερα ιδανικά

«Μακρόνησος, Μακελειό στη Χαράδρα». Εργο του Γ. Φαρσακίδη

«Σε τούτα τα βράχια τουφεκίστηκαν οι 300 του Α' Τάγματος
τούτα τα φύκια είναι μια τούφα μαλλιά
ξεκολλημένα μαζί με το πετσί
απ' το καύκαλο ενός συντρόφου
που αρνήθηκε να υπογράψει δήλωση»
Γιάννης Ρίτσος

***

Μακρόνησος, Αύγουστος του 2020. Οταν κοιτάς το νησί από απέναντι, φαντάζουν μακριά στο χρόνο οι ιστορίες που έχεις ακούσει. Μόλις πατήσεις το πόδι σου στη στεριά του, αυτόματα η ιστορία είναι ζώσα. Τα βράχια που γράφει ο Ρίτσος είναι εκεί. Τα φύκια που είναι μια τούφα μαλλιά είναι εκεί. Οι μορφές των 300 του Α' Τάγματος, μινιμαρισμένες στις φιγούρες του Μνημείου που στήνεται αυτές τις μέρες από την ΚΕ του ΚΚΕ, είναι εκεί.

***

Μακρόνησος. Το στρατόπεδο όπου οι μηχανισμοί καταστολής τελειοποιήθηκαν, η βία συστηματοποιήθηκε και οι πολιτικά διωκόμενοι γνώρισαν τη μεγαλύτερη αναμέτρησή τους με τον ταξικό αντίπαλο.
Η δημιουργία του στρατοπέδου, που ξεκίνησε να λειτουργεί στις 28 Μάη του 1947, υπήρξε οργανωμένο σχέδιο των Βρετανών και Αμερικανών, σε συνεργασία με το ελληνικό αστικό κράτος, για την εξουδετέρωση μιας μεγάλης μερίδας του λαϊκού κινήματος.
Πρωταρχικά με σκοπό την εκκαθάριση του κυβερνητικού στρατού από δυνάμεις που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν εξεγέρσεις σε μονάδες, σε συνδυασμό με την αποστέρηση του ΔΣΕ από πολύτιμες εφεδρείες.
Ταυτόχρονα, επιδιώχτηκε το ηθικό τσάκισμα των κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών μέσα από την υπογραφή δηλώσεων αποκήρυξης του ΚΚΕ και της ιδεολογίας του, ώστε αυτό να λειτουργήσει αρνητικά στο ηθικό του λαού.

***

1947. Είναι ο χρόνος που φουντώνει η ένοπλη ταξική σύγκρουση. Το αστικό κράτος προσπαθεί να προλάβει τα χειρότερα. Ξεκινά την εκκαθάριση του ανασυγκροτούμενου αστικού στρατού. Νέοι με θετική πείρα από το ΕΑΜ, τον ΕΛΑΣ και την ΕΠΟΝ, έτοιμοι να στηρίξουν τον ΔΣΕ, στέλνονταν για άοπλη θητεία σε τάγματα σκαπανέων.

Η αστική τάξη βλέπει μακριά: «Η ιστορία θα γράψει πως η στροφή της παγκοσμίου καταστάσεως εδώ άρχισε, στη Μακρόνησο, στο ξερονήσι αυτό, υπέροχον σχολείον αναβαπτίσεως των ασώτων υιών του έθνους, εβλάστησεν σήμερον η Ελλάς ωραιοτέρα παρά ποτέ» δηλώνει ο υπουργός Στρατιωτικών Παναγιώτης Κανελλόπουλος, δίνοντας συγχαρητήρια στους επιτελείς των ταγμάτων στη Μακρόνησο.
Η «ωραιοτέρα παρά ποτέ Ελλάς που εβλάστησεν» μεταμορφώθηκε σε μια απέραντη φυλακή.
Στα τέλη του 1946 με αρχές του 1947 καταμετρώνται σε όλη τη χώρα 49 φυλακές, με συνολικό αριθμό κρατούμενων 11.244 άτομα, καθώς και 35 τόποι εξορίας που λειτούργησαν σε πολλά από τα νησιά της, που αριθμούσαν 5.809 εξόριστους (4.816 άντρες, 853 γυναίκες και 140 παιδιά).
Στα προηγούμενα πρέπει να προστεθούν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης αιχμαλώτων που χρησιμοποίησε ο αστικός στρατός, καθώς και τα κρατητήρια και τμήματα που χρησιμοποίησαν η Χωροφυλακή και η Ασφάλεια, στα οποία κρατήθηκαν και ανακρίθηκαν χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι. Υπήρξαν επίσης 21 νοσοκομεία στα οποία κρατούνταν ασθενείς αγωνιστές, όπως το «Σωτηρία» και το «Αγιος Παύλος». Ακόμα αναφέρονται τουλάχιστον 5 κρατητήρια «παρακρατικών» συμμοριών, όπως οι στάβλοι του Μπαντουβά στο Ηράκλειο Κρήτης και τα κρατητήρια της ΕΑΟΚ στις Κροκεές Λακωνίας.

***

Στο στρατόπεδο Μακρονήσου συγκροτήθηκαν τρία Ειδικά Τάγματα Οπλιτών, το Α' ΕΤΟ, το Β' ΕΤΟ και το Γ' ΕΤΟ. Τον Σεπτέμβρη του 1947 μεταφέρθηκαν εκεί, στο Γ' Κέντρο Αξιωματικών, και οι μάχιμοι αξιωματικοί του ΕΛΑΣ.
Στη Μακρόνησο εγκαταστάθηκαν και οι Στρατιωτικές Φυλακές Αθηνών (ΣΦΑ), το Ειδικό Στρατόπεδο Αναμορφώσεως Ιδιωτών (ΕΣΑΙ), οι Φυλακές Ανηλίκων καθώς και το ΕΣΑΓ (Ειδικό Στρατόπεδο Αναμορφώσεως Γυναικών) με 1.200 γυναίκες από τον Γενάρη του 1950.
Το όργιο της τρομοκρατίας ήταν ασύλληπτο, ενώ αποκορύφωση της βίας αποτέλεσε η ομαδική σφαγή άνω των 300 φαντάρων στο Α' ΕΤΟ (29 Φλεβάρη 1948 - 1 Μάρτη 1948).
Το Κολαστήριο, υπό την ευθύνη της Β11 Διεύθυνσης του ΓΕΣ, συνέχισε τη λειτουργία του και μετά τη λήξη του ένοπλου ταξικού αγώνα, οπότε ονομάστηκε «Οργανισμός Αναμορφωτηρίων Μακρονήσου».
Σχεδόν 100.000 στρατιώτες και πολίτες υπολογίζεται ότι φυλακίστηκαν μέχρι το πέρας της λειτουργίας του, το 1954. Εως το 1958 έγιναν πολλές και συστηματικές καταστροφές των κτισμάτων για να εξαφανιστούν τα ίχνη του κάτεργου, ενώ τα ίδια τα αρχεία της Β11 Διεύθυνσης του ΓΕΣ παραμένουν στο σκοτάδι, αν δεν έχουν εξαφανιστεί.

***

Οι κομμουνιστές και χιλιάδες άνθρωποι του λαού, που μαρτύρησαν σ' αυτόν το βράχο, αναδείχτηκαν σε πρότυπα αντοχής, θέλησης και ανθρωπιάς στον αντίποδα της αστικής βίας.
Το Μνημείο της ΚΕ του ΚΚΕ αποδίδει τιμή σε όσους βασανίστηκαν, θυσιάστηκαν, πάλεψαν υπερασπιζόμενοι ανώτερα ιδανικά. Αναδεικνύει τον ιστορικό τόπο.