ΓΙΑ ΤΟ ΔΣΕ

Tα τελευταία χρόνια έχει ενταθεί η προσπάθεια για την παραχά-
ραξη τηςιστορίας βασικών στιγµών της ταξικής πάλης στη χώ-
ρα µας. Η επίθεση περιλαµβάνει τα νέα βιβλία Ιστορίας σε όλες
τις βαθµίδες του εκπαιδευτικού συστήµατος, ταινίες και ντοκιµαντέρ
αναφορικά µε την «Ιστορία του Εµφυλίου Πολέµου», πληθώρα δηµο-
σιεύσεων και συνεδρίων.Αναπόσπαστο κοµµάτι αυτής της διαδικασίας
συνιστά η απαίτηση καθιέρωσης µιας κυρίαρχης ιστοριογραφίας που
θα δυσφηµεί την ταξική πάλη, τους αγώνες του εργατικού και του λαϊ-
κού κινήµατος. Πρόκειται ουσιαστικά για µια ολοµέτωπη απόπειρα πα-
ραχάραξης της Ιστορίας, η οποία περιλαµβάνει τόσο την αναγνώριση
µιας «ακαδηµαϊκής» επίσηµης Ιστορίας, όσο και την εκλαΐκευσή της,
ώστε να µπορεί ευκολότερα να διεισδύει στη συνείδηση της εργατικής
τάξης και των άλλων φτωχών λαϊκών στρωµάτων.
∆ιόλου τυχαία ως επίκεντρο της επίθεσης επιλέγουν τη δεκαετία του
1940 και ειδικότερα τον ταξικό εµφύλιο πόλεµο, την κορύφωση της τα-
ξικής πάλης στην Ελλάδα. Οι κονδυλοφόροι της αστικής τάξης εντοπί-
ζουν την επίθεσή τους στην εποχή που πλατιές εργατικές και λαϊκές µά-
ζες ριζοσπαστικοποιήθηκαν που βγήκαν από το περιθώριο της υποτα-
γής τους στις αποφάσεις των εκµεταλλευτών τους για να περάσουν στο
προσκήνιο της Ιστορίας. Τότε, όπως και σήµερα, επικεντρώνουν την
επίθεσή τους στον αγώνα της εργατικής τάξης να ανατρέψει τον καπι-
ταλισµό και να κατακτήσει τη δική της εξουσία, στην προσέλκυση σε
αυτόν τον αγώνα των λαϊκών στρωµάτων.
ιστορία
- 127 -
Ο Κώστας Σκολαρίκος είναι συνεργάτης του Τµήµατος Ιστορίας της ΚΕ.
09_SKOLARIKOS_SEL_127_146:Layout 1  5/3/10  12:24 PM  Page 127Στις µέρες µας, στην επιτυχία της νέας προσπάθειας συγγραφής της
Ιστορίας στα µέτρα της εξουσίας του κεφαλαίου συντελεί η νίκη της αν-
τεπανάστασης και η συνεπαγόµενη υποχώρηση του παγκόσµιου κοµ-
µουνιστικού κινήµατος. Παράλληλα, η βιολογική απουσία των πρωτα-
γωνιστών των ιστορικών γεγονότων και άρα η αδυναµία των νέων γε-
νιών να γνωρίσουν την Ιστορία µέσα από τους ήρωες του εργατικού και
του λαϊκού κινήµατος διευκολύνει τους πλαστογράφους της Ιστορίας,
όπως και οι ίδιοι οµολογούν
1
.
Η δηµοσίευση του βιβλίου «Βρετανική πολιτική και αντιστασιακά κι-
νήµατα στην Ελλάδα - Η απόρρητη έκθεση του ταγµατάρχη J.Wallace(1943)»
2
πυροδότησε ένα καινούριο κύκλο αντιπαράθεσης σε σχέση
µε την ιστορική καταγραφή των αιτίων της ταξικής σύγκρουσης ανά-
µεσα στα στρατιωτικά όργανα της αστικής τάξης και του αγγλικού και
αµερικανικού ιµπεριαλισµού από τη µια πλευρά και το ∆ηµοκρατικό
Στρατό Ελλάδας(∆ΣΕ), µε κύριο αιµοδότη του το ΚΚΕ, από την άλλη.
Σε µια αντιπαράθεση µέσω συνεδρίων και του Τύπου παρατάσσονται
από τη µια πλευρά οι υποστηρικτές της ρεφορµιστικής οπορτουνιστι-
κής ιστοριογραφίας, που η προσέγγισή της γι’ αυτή την περίοδο επι-
κρατεί από τη δεκαετία του 1980 (βλ. Νικολακόπουλος, Φλάισερ,
Κρεµµυδάς κ.ά.) και από την άλλη οι αυτοαποκαλούµενοι εκπρόσωποι
του «νέου κύµατος» (βλ. Καλύβας, Μαραντζίδης, Μακρής-Στάικος
κ.ά.), οι οποίοι να πλασάρουν την αντικοµµουνιστική ιστοριογραφία
των δεκαετιών του 1950 και του 1960, κάτω από καινούριο επιστηµο-
νικοφανές περιτύλιγµα.
      
Οι αυτοαποκαλούµενοι εισηγητές του «νέου κύµατος», αποτελώντας
προκεχωρηµένο φυλάκιο της αστικήςιστοριογραφίας, ισχυρίζονται ότι
- 128 -
ιστορία
1. Στάθη Καλύβα - Νίκου Μαραντζίδη: «Νέες τάσεις στη µελέτη του εµφυλίου πολέµου»,
εφηµερίδα «ΤΑ ΝΕΑ», 20 Μάρτη 2004.
2. Πέτρου Μακρή-Στάικου (επιµέλεια): «Βρετανική πολιτική και αντιστασιακά κινήµα-
τα στην Ελλάδα - Η απόρρητη έκθεση του ταγµατάρχη J.Wallace (1943)»,εκδ. «Ωκεα-
νίδα», Αθήνα, 2009.
09_SKOLARIKOS_SEL_127_146:Layout 1  5/3/10  12:24 PM  Page 128η καταγραφή της Ιστορίας του «Εµφυλίου Πολέµου» έγινε µεροληπτι-
κά, αρχικά από τους νικητές του (την περίοδο 1949-1974) κι έπειτα από
τους ηττηµένους(1974-σήµερα)
3
. Φυσικά, ως επικράτηση της ιστοριο-
γραφίας των ηττηµένων παρουσιάζονται συνήθως οι σοσιαλδηµοκρα-
τικές και οπορτουνιστικές προσεγγίσεις που κυριάρχησαν τη δεκαετία
του 1980 και αναπαράγονται ως τις µέρες µας
4
. Με αυτή την έννοια, η
καταγραφή τηςΙστορίας του «Ελληνικού Εµφύλιου Πόλεµου» θεωρεί-
ται ως ένα παράδοξο φαινόµενο, σύµφωνα µε το οποίο η κυρίαρχη ιδε-
ολογία για την Ιστορία δεν είναι η ιδεολογία της κυρίαρχης τάξης, δη-
λαδή η Ιστορία των νικητών.
Οµως, η σοσιαλδηµοκρατική και οπορτουνιστική ιστοριογραφία σε
καµιά περίπτωση δεν αποτελούν την εξιστόρηση του ταξικού εµφυλίου
από τη σκοπιά των ηττηµένων. Πρόκειται µονάχα για µια έκφραση της
κυρίαρχηςιστοριογραφίας, σε µια περίοδο που -κάτω και από την πίεση
του εργατικού και του κοµµουνιστικού κινήµατος- προάχθηκε µια δια-
φορετική πολιτική ενσωµάτωσης της εργατικής τάξης, η οποία δεν ήταν
συµβατή µε το χυδαίο αντικοµµουνισµό των µετεµφυλιακών χρόνων
5
.
Ωστόσο σήµερα, ακόµα και αυτές οι ραφιναρισµένες θέσεις προ-
άσπισης της αστικής εξουσίας παρουσιάζονταιως η ιστοριογραφία των
ηττηµένων, προκειµένου στη συνέχεια να χαρακτηριστούν ως «υπο-
κειµενική ιστοριογραφία», η άρνηση της οποίας θ’ανοίξει το δρόµο για
την επαναφορά στην «επιστηµονική αντικειµενικότητα» της υπερά-
σπισης της εξουσίας του κεφαλαίου ή -µε άλλα λόγια- σε ακόµα πιο επι-
θετικές θέσεις εναντία στο εργατικό και κοµµουνιστικό κίνηµα. Στη-
ριζόµενοι σε αυτό το σκεπτικό, οι εισηγητές του «νέου κύµατος» προ-
κρίνουν τη δική τους ερµηνεία ως αποκατάσταση της αντικειµενικό-
τητας στην καταγραφή της Ιστορίας
6
. Οµως, κάτω από την απαίτησή
- 129 -
3. ΣτάθηΚαλύβα: «Εµφύλια βία και ιστορία»,εφηµερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ», 24 Γενάρη 2010.
4. Γ. Θ. Μαυροκορδάτου: «Η “Ρεβάνς” των ηττηµένων» στο συλλογικό «Πενήντα χρό-
νια µετά τον Εµφύλιο», έκδοση της εφηµερίδας «ΤΟ ΒΗΜΑ» και της εκδοτικής «Ερ-
µής», Αθήνα, 1999, σελ. 39.
5. David Close: «Η κληρονοµιά» στο David Close: «Ο ελληνικός εµφύλιος πόλεµος
1943-1950 (µελέτες για την πόλωση)», εκδ. «Φιλίστωρ», Αθήνα, 1996, σελ. 283-290.
6. Νίκου Μαραντζίδη: «Ο Ελληνικός Εµφύλιος Πόλεµος 60 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ», περιοδι-
κό «Εικονογραφηµένη Ιστορία», εκδ. «Πάπυρος», Αθήνα, 2009, τ. 493, σελ.10.
η παραχάραξη της ιστορίας του αγώνα του ΔΣΕ
09_SKOLARIKOS_SEL_127_146:Layout 1  5/3/10  12:24 PM  Page 129τους για αντικειµενικότητα και µη «πολιτικό χρωµατισµό» της Ιστο-
ρίας
7
, αποκρύπτεται ότι η καταγραφή και ερµηνεία της Ιστορίας δεν
µπορεί να υπάρξει ανεξάρτητα από την ταξική πάλη, από την τοποθέ-
τηση του ιστορικού υπέρ των συµφερόντων της αστικής ή της εργατι-
κής τάξης. Ουδέτερη ιστοριογραφία δεν υπήρξε και ούτε πρόκειται να
υπάρξει, διότι στην ταξικά διαφοροποιηµένη οικονοµία η ιδεολογική
πάλη για την Ιστορία είναι έκφραση των αντιτιθέµενων ταξικών συµ-
φερόντων.
Η «αντικειµενική Ιστορία» που πρεσβεύουν είναι η υπεράσπιση των
συµφερόντων του κεφαλαίου, η κυρίαρχη ιδεολογία που προσπαθεί να
παρουσιαστεί ως καθολικά αντικειµενική για να επιβληθεί στην εργα-
τική τάξη και τους άλλους εκµεταλλευόµενους. Το γεγονός αυτό απο-
δεικνύεται από την επιστροφή τους στον πιοωµό αντικοµµουνισµό της
µετεµφυλιακής περιόδου, µέσω της επιστράτευσης της προπαγάνδας
περί των εγκληµάτων του ΚΚΕ και του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ κατά του λαού
στη διάρκεια της Κατοχής
8
και τις θεωρίες που παρουσιάζουν την πα-
ράνοµη δράση του ΚΚΕ στη µετεµφυλιακή Ελλάδαως αποτέλεσµα της
κατασκοπευτικής δράσης των χωρών της σοσιαλιστικής οικοδόµη-
σης
9
.
Ωστόσο, µια τέτοια απόπειρα συκοφάντησης της µαζικής λαϊκής επα-
ναστατικής βίας και της απόκρυψης της βίας των ιµπεριαλιστών και της
ντόπιας αστικής τάξης απαιτεί και µια διαφορετική ιστορική µεθοδο-
λογία. Προσανατολισµένοι σε αυτό το σκοπό, οι οπαδοί του «νέου κύ-
µατος» ισχυρίζονται ότι µέσα από τη µελέτη ενός αθροίσµατος µεµο-
νωµένων ιστορικών περιστατικών µπορούµε να διαµορφώσουµε γενι-
κή εκτίµηση για τον Εµφύλιο Πόλεµο. Υπό αυτό το πρίσµα προχωρούν
στη µελέτη ορισµένων περιοχών ή ακόµα και χωριών, µε απόλυτο σκο-
πό τη γενίκευση των συµπερασµάτων τους.
Παράλληλα, ενώ αρέσκονται στις κάθε είδους γενικεύσεις, εχ-
- 130 -
7. Πέτρου Μακρή-Στάικου: «“Νέα Κύµατα” και παλιά µυθεύµατα», εφηµερίδα «ΤΑ
ΝΕΑ», 5 ∆εκέµβρη 2009.
8. Στάθη Καλύβα: «Κόκκινη τροµοκρατία: Η βία της Αριστεράς στην Κατοχή» στο Μαρκ
Μαζάουερ: «Μετά τον πόλεµο», εκδ. «Αλεξάνδρεια», Αθήνα, 2003.
9. Νίκου Μαραντζίδη: «Οι κόκκινοι κατάσκοποι», εφηµερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ», 6 Σεπτέµ-
βρη 2009.
ιστορία
09_SKOLARIKOS_SEL_127_146:Layout 1  5/3/10  12:24 PM  Page 130θρεύονται την οποιαδήποτε προσπάθεια απόδοσης ενιαίας ταξικής ή
πολιτικής ταυτότητας στα δύο αντίπαλα στρατόπεδα
10
.Αποδεικνύουν
µε αυτό τον τρόπο την πίστη τους στην αστική µεθοδολογία που προ-
άγει την πρόσληψη τηςΙστορίας όχι ως αποτέλεσµα της πάλης των τά-
ξεων, αλλά ως σύνθεσης των ατοµικών συµφερόντων και αντιλήψε-
ων.
Η στοιχειοθέτηση και ερµηνεία ακόµα και αυτών των αποκοµµένων
ιστορικών περιστατικών, παρά τις αντίθετες δηλώσεις περί αντικειµε-
νικότητας, στηρίζεται σε µια σειρά έντονα αµφισβητήσιµων πηγών. Οι
αποφάσεις των έκτακτων στρατοδικείων του Εµφυλίου και της µετεµ-
φυλιακής περιόδου, η αναφορά των µαρτυριών υπαρκτών ή ανύπαρ-
κτων ανανηψάντων, οι εκθέσεις της χωροφυλακής κλπ. µετατρέπονται
στα χέρια των ιστορικών του «νέου κύµατος» σε αναµφισβήτητα ιστο-
ρικά τεκµήρια.
Επίσης, επιλέγουν µιαψυχολογική, πολιτιστική, ανθρωπολογική κλπ.
ερµηνεία της Ιστορίας
11
, η οποία έρχεται να ολοκληρώσει την αποµά-
κρυνση από το κεντρικό διακύβευµα της Ιστορίας, υποστηρίζοντας ότι
κριτήριο της εξέτασης των ιστορικών γεγονότων πρέπει να είναι το προ-
σωπικό κίνητρο των εµπλεκόµενων. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, προ-
σπαθούν να ακυρώσουν τη σηµασία της ιµπεριαλιστικής κατοχής και
της ταξικής πάλης και να αποδώσουν τις αντιστασιακές ενέργειες και
την εµφύλια διαµάχη σε δευτερεύοντες παράγοντες (κτηµατικές δια-
φορές, γεωγραφικές κατανοµές, οικογενειακές κόντρες κλπ.). Παραθέ-
τουµε ενδεικτικά ένα απόσπασµα από ένα κείµενο τέτοιου προσανατο-
λισµού, το οποίο επικεντρώνεται στο νοµό Μεσσηνίας:
«Οι δεξαµενές στρατολόγησης των δύο παρατάξεων καθορίστηκαν
σε σηµαντικό βαθµό από τις γεωγραφικές παραµέτρους του ανταρτο-
πολέµου (ορεινά για τους αντάρτες, πεδινά για τους ταγµατασφαλίτες)
και λιγότερο από πολιτικο-ιδεολογικές παραµέτρους (µε εξαίρεση την
πόλη της Καλαµάτας). Στο βαθµό που οι γεωγραφικοί παράµετροι κα-
θόριζαν τις ζώνες της στρατιωτικής κυριαρχίας της κάθε πλευράς, κα-
- 131 -
10. Στάθη Καλύβα: «Μια δεκαετία ερευνητικής ανανέωσης», εφηµερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ»,
18 Οκτώβρη 2009.
11. Βλ.ενδεικτικά BανΜπουσχότεν: «Ρίκη,Ανάποδα χρόνια: Συλλογική µνήµη και ιστο-
ρία στη Ζιάκα Γρεβενών», εκδ. «Πλέθρον», Αθήνα, 1997.
η παραχάραξη της ιστορίας του αγώνα του ΔΣΕ
09_SKOLARIKOS_SEL_127_146:Layout 1  5/3/10  12:24 PM  Page 131θόριζαν συγχρόνως και σε σηµαντικό βαθµό και τη λογική της βίας»
12
.
Το συµπέρασµα λοιπόν είναι ότι η ένταξη στα Τάγµατα Ασφαλείας
συνδέεται ευθύγραµµα µε την κατοικία στις πεδινές περιοχές. Σε αυτή
την περίπτωση, κάτω από την επίκληση της γεωγραφίας συσκοτίζονται
οι λόγοι ανάπτυξης του ΕΑΜ, προκειµένου στη συνέχεια, πατώντας πά-
νω σε αυτό το γεωγραφικό διαχωρισµό, να ερµηνευτεί ο ταξικός εµφύ-
λιος πόλεµος ή τουλάχιστον ορισµένες από τις αιτίες του. Φυσικά, ακό-
µα και σε αυτή την περίπτωση, ο συγγραφέας δεν ενδιαφέρεται να κα-
ταπιαστεί µε άλλα ζητήµατα, όπως το αν ο γεωγραφικός καταµερισµός
συνοδεύεται και από µια διαφορετική ταξική διαστρωµάτωση του
αγροτικού πληθυσµού ανάµεσα στις ορεινές και πεδινές περιοχές
13
, διό-
τι από πριν διακηρυγµένος σκοπός των οπαδών του «νέου κύµατος» εί-
ναι η προσπάθεια αποπροσανατολισµού από οποιαδήποτε ταξική ανά-
λυση.
Ακολουθώντας αυτή την τακτική, επιχειρούν να συγκαλύψουν ότι η
µαζικοποίηση της ΕΑΜικήςΑντίστασης αρχικά και του∆ηµοκρατικού
Στρατού στη συνέχεια στηρίχτηκε στο αυξηµένο κύρος της Σοβιετικής
Ενωσης(λόγω των νικών του Κόκκινου Στρατού ενάντια στο ναζισµό),
στη χρεοκοπία του αστικού πολιτικού συστήµατος(που οι εκπρόσωποί
του στη συντριπτική τους πλειοψηφία επέλεξαν να ακολουθήσουν τον
αγγλικό ιµπεριαλισµό στην Αίγυπτο ή να συµµαχήσουν µε τον κατα-
κτητή γερµανικό ιµπεριαλισµό), στην ακούραστη δράση του ΚΚΕ για
τα συµφέροντα της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωµά-
των, µε την αυτοθυσία και τον ηρωισµό των κοµµουνιστών.
Οι σηµερινοί απολογητές της αστικής τάξης, καταφεύγοντας στα µυ-
θεύµατά τους, πηγαίνουν ακόµα πιο πίσω από τα µετεµφυλιακά γραπτά
δεδηλωµένων αντικοµµουνιστών. Αξίζει να αναφερθεί το τι υποστήρι-
ζε ο Ναπολέων Ζέρβας (επικεφαλής του στρατιωτικού σκέλους του
Ε∆ΕΣ και µετέπειτα ο υπουργός που εγκαινίασε το κολαστήριο τηςΜα-
- 132 -
12. ΣτάθηΚαλύβα: «Η γεωγραφία της εµφύλιας βίας στην κατοχικήΜεσσηνία» στο Γιάν-
νηΚαρακατσιάνη (Επιµέλεια): «Νότια Πελοπόννησος 1935-1950»,εκδ. «Αλφειός»,
Αθήνα, 2009, σελ. 55.
13. Βλ. Ενδεικτικά Γ. Προγουλάκη - Ε. Μπουρνόβα: «Ο αγροτικός κόσµος 1830-1940»
στο συλλογικό: «Εισαγωγή στη Νεοελληνική Οικονοµική Ιστορία (18ος - 20ός αι-
ώνας», εκδ. «Γιώργος ∆αρδάνος - Τυπωθήτω», Αθήνα, 2000, σελ. 45-104.
ιστορία
09_SKOLARIKOS_SEL_127_146:Layout 1  5/3/10  12:24 PM  Page 132κρονήσου) για τη δράση και τον ηρωισµό των κοµµουνιστών στα χρό-
νια της Κατοχής:
«Και οι επαναστάσεις δε γίνονται µε την ακινησία. Συνοµωτισµός δε
θα πη να µένεις κουκουλωµένος µέσα στα παπλώµατά σου. Ν’αποφεύ-
γης τον κίνδυνο. Ν’αδρανής.Αν οι κουκουέδες επέτυχαν όσα επέτυχαν
στα χρόνια της κατοχής, είναι επειδή σαν παλαβοί έφερναν γύρα όλη
την Ελλάδα»
14
.
Βέβαια σε καµιά περίπτωση δεν αρνούµαστε ότι µια σειρά από δευ-
τερεύοντες παράγοντες µπορεί να επηρέασαν κάποιες από τις εκφάν-
σεις της δράσης της ΕΑΜικής αντίστασης και του∆ηµοκρατικού Στρα-
τού Ελλάδας. Παρόλα αυτά δεν µπορούν να θεωρούνται καθοριστικοί.
   
Ας δούµε όµως ποια είναι η ιστορική ερµηνεία, στην οποία θέλουν να
καταλήξουν αυτές οι µεθοδολογικές λαθροχειρίες. Οι υποστηρικτές του
«νέου κύµατος» θεωρούν ότι από το 1943 και έπειτα εµφανίζεται µια
συγχώνευση αντιφασιστικού αγώνα και ψυχρού πολέµου
15
.
Το 1943 όντως αποτελεί χρονιά-καµπή στην έκβαση του πολέµου,
µιας και η προέλαση του Κόκκινου Στρατού σηµατοδοτεί την επερχό-
µενη ήττα του φασισµού και οξύνει τις αντιθέσεις µέσα στην αντιφασι-
στική συµµαχία. Η αντιφασιστική συµµαχία, συγκροτηµένη από αντί-
θετους οικονοµικοκοινωνικούς σχηµατισµούς (καπιταλιστικά κράτη
και Σοβιετική Ενωση) και από αντιστασιακές οργανώσεις που αντι-
προσώπευαν αντίστοιχα διαφορετικά ταξικά συµφέροντα (της αστικής
ή της εργατικής τάξης), είχε αναγκαστικά ηµεροµηνία λήξης την ήττα
του φασισµού
16
. Υπό αυτή την έννοια, το «νέο κύµα», έστω και µέσα
από την παραπλανητική καταγραφή των ταξικών αντιθέσεων ως «ψυ-
- 133 -
14. Ναπολέοντα Ζέρβα: «Αποµνηµονεύµατα», εκδ. «Μέτρον», Αθήνα, 2000, σελ. 183.
15. Στάθη Καλύβα: «Η Ιστορία ως τυµβωρυχία»,εφηµερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ», 20 ∆εκέµβρη
2009.
16. ΚΕ του ΚΚΕ: «Θέσεις για τα 60 χρόνια από την Αντιφασιστική Νίκη των Λαών» στο
συλλογικό: «60 χρόνια από τη µεγάλη Αντιφασιστική Νίκη των λαών - Επος και δι-
δάγµατα», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2005, σελ. 20-23.
η παραχάραξη της ιστορίας του αγώνα του ΔΣΕ
09_SKOLARIKOS_SEL_127_146:Layout 1  5/3/10  12:24 PM  Page 133χρού πολέµου», σωστά αναφέρει ότι η αντιφασιστική συµµαχία δε θα
µπορούσε να συγκαλύψει την ταξική πάλη. Ωστόσο η αντιπαράθεση
ανάµεσα στην αστική και την εργατική τάξη σχετικά µε τον προσανα-
τολισµό του αντιφασιστικού αγώνα, είτε αυτή εκφράζεται στις σχέσεις
ανάµεσα στη Σοβιετική Ενωση και τα καπιταλιστικά κράτη είτε στο
πλαίσιο των αντιφασιστικών µετώπων, θα πρέπει να θεωρείται δεδοµέ-
νη και πριν το 1943, δηλαδή πριν διαφανεί η ήττα του γερµανικού ιµπε-
ριαλισµού.
Ακόµα και η ανάδειξη αυτού του χρονικά περιορισµένου ορθού συµ-
περάσµατος δεν αποσκοπεί στην ανάλυση της ταξικής πάλης από τους
εκπροσώπους του «νέου κύµατος», αλλά χρησιµοποιείται ως πάτηµα
για το χτύπηµα της πολιτικής του ΚΚΕ στη διάρκεια της Κατοχής και
του Εµφυλίου Πολέµου. Σ’ αυτήν επικεντρώνονται οι επικρίσεις του
«νέου κύµατος», µιας και θεωρούν ότι, παρά την επίκληση της εθνικής
απελευθέρωσης, ο πολιτικός σκοπός του ΚΚΕ ήταν η κατάληψη της
εξουσίας
17
.
Ως προέκταση αυτής της λογικής, το ΚΚΕ κατηγορείται ότι εστίαζε
τη δράση του όχι απέναντι στον κατακτητή, αλλά στην εξουδετέρωση
των πολιτικών του αντιπάλων
18
, ενώ είχε καταστρώσει και σχέδιο προ-
κειµένου να προχωρήσει σε πραξικοπηµατική κατάκτηση της εξου-
σίας
19
. Ετσι ο Στάθης Καλύβας υιοθετεί παλιότερο κείµενο του Γρη-
γόρη Φαράκου, για να µας πείσει για τους αθέµιτους στόχους του
ΚΚΕ:
«Η ερµηνεία αυτή ενισχύεται και από τα αρχειακά τεκµήρια του KKE
που είδαν το φως της δηµοσιότητας πρόσφατα. Σε ένα σηµαντικό άρ-
θρο του που δηµοσιεύθηκε το 1996, ο Γρηγόρης Φαράκος, στηριζόµε-
νος στα τεκµήρια αυτά, καταλήγει στο συµπέρασµα ότι “το σύνδροµο
της κατάληψης της εξουσίας µε σταλινικό τρόπο υπήρχε στην ηγεσία
του KKE” και ότι η ηγεσία του κόµµατος “δεν είχε, ουσιαστικά, απο-
- 134 -
17. Στάθη Καλύβα: Εισαγωγικό σηµείωµα στο Πέτρου Μακρή-Στάικου (Επιµέλεια):
«Βρετανική πολιτική και αντιστασιακά κινήµατα στην Ελλάδα», εκδ. «Ωκεανίδα»,
Αθήνα, 2009, σελ. 34-35.
18. Πέτρου Μακρή-Στάικου: «“Νέα Κύµατα” και παλιά µυθεύµατα», εφηµερίδα «ΤΑ
ΝΕΑ», 5 ∆εκέµβρη 2009.
19. Ο.π.
ιστορία
09_SKOLARIKOS_SEL_127_146:Layout 1  5/3/10  12:24 PM  Page 134µακρυνθεί από τη σταλινική αντίληψη: τη βίαιη, δηλαδή, κατάληψη της
εξουσίας”»
20
.
Ουσιαστικά, οι ιστοριογράφοι του «νέου κύµατος» προσπαθούν µε αυ-
τό τον τρόπο να κατακρίνουν τη δράση του ΚΚΕ, χρησιµοποιώντας το
ιδεολόγηµα των «δύο ολοκληρωτισµών». Οι ρίζες του ιδεολογήµατος
µπορούν να βρεθούν στην προσπάθεια των Γερµανών σοσιαλδηµοκρα-
τών να χτυπήσουν τη νεαρή σοβιετική εξουσία (1922) µε το πρόσχηµα
της αντιδηµοκρατικότητας του σοβιετικού πολιτικού συστήµατος
21
. Στη
συνέχεια, στα χρόνια που ακολούθησαν το Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο, τη
σκυτάλη πήραν οι απολογητές του ιµπεριαλισµού
22
. Σύµφωνα µε την
παγκόσµια έκφραση του ιδεολογήµατος, ο φασισµός και ο σοσιαλισµός
ταυτίζονται ως ολοκληρωτικά καθεστώτα και εχθροί της αστικής δηµο-
κρατίας, επειδή αρνούνται τον αστικό κοινοβουλευτισµό. Υπό αυτό το
πρίσµα ο αστικός κοινοβουλευτισµός παρουσιάζεται ως το οχυρό της
«ελευθερίας» απέναντι στον «ολοκληρωτισµό» και όχιως θωράκιση της
ταξικής εκµετάλλευσης της εργατικής τάξης
23
. Παράλληλα, µέσω του
διαχωρισµού της οικονοµικής βάσης (δηλαδή του ποιος έχει στην ιδιο-
κτησία του τα µέσα παραγωγής) από τις πολιτικές µορφές µε τις οποίες
συγκροτείται η εξουσία της τάξης, οφασισµός σταµατά να θεωρείται πο-
λιτική µορφή εξουσίας της αστικής τάξης και χρησιµοποιείται για τη δυ-
σφήµιση του σοσιαλισµού. Με αυτό τον τρόπο οι χυδαίοι απολογητές
του ιµπεριαλισµού πετυχαίνουν µ’ένα σµπάρο δυο τρυγόνια. Και αθωώ-
νουν τον ιµπεριαλισµό για τα εγκλήµατα τουφασισµού, και τα χρεώνουν
στο σοσιαλισµό µέσω της εξοµοίωσης του µε το φασισµό!
- 135 -
20. Στάθη Καλύβα: «Η επιλογή της βίαιης ρήξης»,εφηµερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ», 5 ∆εκέµβρη
2004.
21. KarlKautsky: «Hitlerism and Social Democracy», http://www.marxists.org/archive
/kautsky/1934/hitler.htm και Eduard Bernstein: «On the Russian and German Revolutions», http://www.marxists.org/reference/archive/bernstein/works/1922/xx.htm.
22. Ενας από τους πιο ένθερµους υποστηρικτές του ιδεολογήµατος είναι και ο περιβόη-
τος Μπρεζίνσκι. Βλ ενδεικτικά Carl Friedrich - Zbigniew Brzezinski: «Totalitarian
Dictatorship and Autocracy», Praeger Editions, New York 1956 και Zbigniew
Brzezinski: «The Permanent Purge: Politics in soviet totalitarianism», Harvard
University Press, Cambridge Mass, 1955.
23.Β.Ι.Λένιν: «Κράτος καιεπανάσταση»,εκδ. «ΣύγχρονηΕποχή»,Αθήνα, 1975, σελ. 16.
η παραχάραξη της ιστορίας του αγώνα του ΔΣΕ
09_SKOLARIKOS_SEL_127_146:Layout 1  5/3/10  12:24 PM  Page 135Η ελληνική εκδοχή του αστικού ιδεολογήµατος θέλει να παρουσιάσει
το ΚΚΕ και το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ως την άλλη όψη της κατάλυσης της αστι-
κής δηµοκρατίας από το γερµανικό και τον ιταλικό ιµπεριαλισµό. Ως
απόδειξη χρησιµοποιείται η πτωµατοµετρία και η εξέταση του δικαίου
της ΕΑΜικής Αντίστασης στη βάση των νεκρών που προέκυψαν από
αυτή
24
. Φυσικά πρόκειται για ένα κάλπικο αστικό ανθρωπισµό, ο οποί-
ος, την ίδια στιγµή που καταδικάζει το δικαίωµα της εργατικής τάξης
και των φτωχών λαϊκών στρωµάτων να αντιστέκονται στην ταξική εκ-
µετάλλευση και την ιµπεριαλιστική υποδούλωση µε όλα τα µέσα, δεν
αρθρώνει λέξη για τη βία του ιµπεριαλιστικού πολέµου και πολύ πε-
ρισσότερο για την ταξική εκµετάλλευση του καπιταλιστικού οικονοµι-
κοκοινωνικού σχηµατισµού από τον οποίο προκύπτει. Οι οπαδοί του
«νέου κύµατος» θα αποδώσουν ως τραγωδία τον εµφύλιο πόλεµο,
εστιάζοντας στην ένοπλη αντιπαράθεση ανάµεσα στους Ελληνες, ενώ
την ίδια στιγµή θεωρούν σχεδόν αυτονόητη την ιµπεριαλιστική σφαγή
στα πλαίσια του Β΄ Παγκοσµίου Πολέµου.
Θα µπορούσαµε να πούµε ότι από αυτή τη σκοπιά οι οπαδοί του «νέ-
ου κύµατος» πάνε ένα βήµα παραπέρα σε σχέση µε τη γενική εκδοχή
του ιδεολογήµατος των «δύο ολοκληρωτισµών». Με αυτό τον τρόπο
φτάνουν να δικαιολογούν ακόµα και την οργάνωση των Ταγµάτων
Ασφαλείας,ως αποτέλεσµα της ανάγκης του δηµοκρατικού πληθυσµού
να προστατευτεί από τις επιθέσεις των ανταρτών
25
ή να εξευµενίσει τους
Γερµανούς ώστε να µην προχωρήσουν σε αντίποινα για τις επιθέσεις
του ΕΛΑΣ26
. Η µετατόπιση αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι η ελληνική
αστική τάξη δεν κατόρθωσε να διατηρήσει την κρατική της οντότητα
στην αντιπαράθεση µε το γερµανικό και τον ιταλικό ιµπεριαλισµό (όπως
η αστική τάξη της Αγγλίας ή των ΗΠΑ), ούτε και να διαµορφώσει ένα
- 136 -
24. StathisKalyvas: «The Logic of Violence inCivilWar»,Cambridge University Press,
Cambridge, 2006.
25. Στάθη Καλύβα: «Μεθοδολογικές προϋποθέσεις της µελέτης του δοσιλογισµού» στο
Ιάκωβου Μιχαηλίδη - Ηλία Νικολακόπουλου - Χάγκεν Φλάισερ: «”Εχθρός” εντός
των τειχών: Οψεις του δοσιλογισµού στην Ελλάδα τηςΚατοχής καιτου Εµφυλίου Πο-
λέµου», εκδ. «Ελληνικά Γράµµατα», Αθήνα, 2006, σελ. 79-90.
26. Βλ. ενδεικτικά Στράτου ∆ορδανά: «Το αίµα των αθώων», εκδ. «Βιβλιοπωλείον της
Εστίας», Αθήνα, 2007, σελ 352-354.
ιστορία
09_SKOLARIKOS_SEL_127_146:Layout 1  5/3/10  12:24 PM  Page 136ακµάζον αστικό αντάρτικο (όπως στην περίπτωση της Γαλλίας ή της
Ιταλίας), το οποίο να µπορεί να παρουσιάζεται από τουςιστορικούς της
ως το αντίπαλο δέος φασισµού και σοσιαλισµού. Το αποτέλεσµα είναι
η προάσπιση της αστικής τάξης να περνά αναγκαστικά από τη δικαιο-
λόγηση τόσο των τµηµάτων της που αποχώρησαν ακολουθώντας τον
αγγλικό ιµπεριαλισµό στηνΑίγυπτο ή παρέµειναν αναµένοντας τις εξε-
λίξεις και ιδρύοντας σε κάποιες περιπτώσεις περιθωριακές ή πιο µαζι-
κές αντιστασιακές (και αντικοµµουνιστικές) οργανώσεις, όσο και του
κοµµατιού που συνεργάστηκε µε το γερµανικό ιµπεριαλισµό.
Ακολουθώντας αυτά τα µονοπάτια οι θιασώτες του «νέου κύµατος»,
ενώ σπεύδουν να καταδικάσουν τα δήθεν µυστικά σχέδια του ΚΚΕ για
την κατάκτηση της εξουσίας, δεν κάνουν καµιά αναφορά στα φανερά
σχέδια του ιµπεριαλισµού. Αποκρύπτουν το σχέδιο «Μάνα» που ο αγ-
γλικόςιµπεριαλισµός είχε καταστρώσει από το 1943 και προέβλεπε την
ανάπτυξη των στρατιωτικών δυνάµεών του στην Ελλάδα µετά την απο-
χώρηση των Γερµανών
27
.∆ε µιλούν επίσης για τα σχέδια του ελληνικού
αστικού πολιτικού κόσµου που ευθυγραµµίζονταν µε αυτά του εγγλέζι-
κου ιµπεριαλισµού και απαιτούσαν τον αφοπλισµό του ΕΛΑΣ ως το
απαραίτητο πρώτο βήµα για την αποκατάσταση της αστικής εξουσίας
28
.
Φανερώνεται έτσι ότι γενικός σκοπός τους είναι η καταδίκη του δι-
καιώµατος της εργατικής τάξης και των συµµάχων της να επιλέγουν τις
µορφές πάλης τους και εν τέλει να οικοδοµούν τη δική τους εξουσία και
όχι η βίαιη επιβουλή της εξουσίας γενικά και αόριστα. Γι’αυτό στη συγ-
κεκριµένη ιστορική περίοδο προσπαθούν να αποκόψουν την κοινωνι-
κοταξική πάλη του ΚΚΕαπό την εθνικοαπελευθερωτική.Αξιοποιώντας
τις αντιφάσεις στη στρατηγική του ΚΚΕ, το «νέο κύµα» το κατηγορεί
γιατί έθεσε στην πράξη και µε αποφασιστικότητα το ζήτηµα της εξου-
σίας, γεγονός που θα έπρεπε να έχει γίνει, αλλά δυστυχώς δεν έγινε.
Οπως είναι φυσικό, η κατεύθυνση της ιστοριογραφίας του «νέου κύ-
µατος» δεν αποσκοπεί µονάχα στην εξέταση του παρελθόντος, αλλά
στοχεύει στο παρόν. Παρόλη την προσπάθειά τους να δηλώσουν ότι «η
- 137 -
27. Συλλογικό: «Ητρίχρονη εποποιία του∆ηµοκρατικούΣτρατούΕλλάδας (1946-1949)»,
εκδ. «Ριζοσπάστης - Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 1998, σελ. 31.
28. Γεώργιου Παπανδρέου: «Επιστολή προς το διευθυντή της Καθηµερινής»,εφηµερίδα
«Η Καθηµερινή», 2 Μάρτη 1948.
η παραχάραξη της ιστορίας του αγώνα του ΔΣΕ
09_SKOLARIKOS_SEL_127_146:Layout 1  5/3/10  12:24 PM  Page 137συζήτηση για τον κοµµουνισµό µυρίζει ναφθαλίνη»
29
, είναι καθαρή η
επιδίωξή τους να συκοφαντήσουν το σοσιαλισµό ως ενδεχόµενο του
µέλλοντος και να χτυπήσουν και τη σηµερινή στρατηγική του ΚΚΕ.
Μόνο έτσι µπορούν να γίνουν αντιληπτά τα εγκώµιά τους για το Γρη-
γόρη Φαράκο
30
ή τοΛεωνίδα Κύρκο
31
που αντιλήφθηκαν τη χρεοκοπία
του κοµµουνισµού και συνέβαλαν στο να γίνει η «Αριστερά» κοµµάτι
του αστικού πολιτικού σκηνικού, σε αντίθεση µε το ΚΚΕ.
Ως απόδειξη της αντικειµενικότητάς τους οι απολογητές της αστικής
τάξης εξυµνούν τον οπορτουνισµό
.
όσους όχι µόνο πρόδωσαν τα συµ-
φέροντα της εργατικής τάξης, αλλά και προσπάθησαν µε όλες τους τις
δυνάµεις να λοξοδροµήσουν το εργατικό και το κοµµουνιστικό κίνηµα.
Αυτοί χαίρουν της απεριόριστης εκτίµησης των εκπροσώπων του «νέ-
ου κύµατος», όπως εξάλλου και όποιος άλλος στρέφεται απροκάλυπτα
επιθετικά και συκοφαντικά ενάντια στο ΚΚΕ, όπως ο Θ. Πάγκαλος
32
.
Στα γραπτά των εισηγητών του «νέου κύµατος» κάθε αντικοµµουνιστι-
κή απόπειρα θεωρείται αποκατάσταση της αντικειµενικότητας και η
οποιαδήποτε κριτική της αποκαλείται προσκόλληση στα ταµπού και
στο δογµατισµό.
Αλήθεια, περισσό άγχος και πολύ µελάνι για µια υπόθεση που µυρί-
ζει ναφθαλίνη!
    
Απέναντι στην αστική ιστοριογραφία του «νέου κύµατος» για την
ΕΑΜικήΑντίσταση και τον ταξικό εµφύλιο πόλεµο προσπαθεί να αντι-
παρατεθεί µια σειρά ιστορικών ρεφορµιστικής και οπορτουνιστικής κα-
- 138 -
29. Στάθη Καλύβα: «Ο ακρωτηριασµός της λογικής», εφηµερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ», 19 Φλε-
βάρη 2006.
30. Στάθη Καλύβα - Νίκου Μαραντζίδη: «Η Αριστερά, οι µαρτυρίες και τα πρόσωπα»,
εφηµερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ», 22 Μάρτη 2009.
31. Νίκου Μαραντζίδη: «Ο Νέστορας της Αριστεράς», εφηµερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ», 10 Γε-
νάρη 2010.
32. Νίκου Μαραντζίδη: «Το ΚΚΕ, ο Θ. Πάγκαλος και τα ταµπού», εφηµερίδα «ΤΟ ΒΗ-
ΜΑ» 7 Ιούνη 2009.
ιστορία
09_SKOLARIKOS_SEL_127_146:Layout 1  5/3/10  12:24 PM  Page 138τεύθυνσης. Στην απαίτηση της «αξιολογικής ουδετερότητας» η οπορ-
τουνιστική ιστοριογραφία αντιτάσσει την καταγραφή και ερµηνεία της
Ιστορίας στους «ειδικούς» ιστορικούς επιστήµονες, οι οποίοι διατηρούν
τις ιδεολογικές τους αναφορές
33
. Βέβαια υπάρχουν και αυτοί που συµ-
φωνούν µε πλευρές της µεθοδολογίας του «νέου κύµατος»
34
. Οµως και
στη µια και στην άλλη περίπτωση η παραδοχή της ιδεολογικά φορτι-
σµένης γνώµης του ιστορικού αναφέρεται πολύ περισσότερο σε µια
ατοµική πολιτική ή ακόµα και συναισθηµατική τοποθέτηση «εντός των
τειχών» του αστικού πλουραλισµού, παρά σε µια απόπειρα κατανόησης
της ιστορικής κίνησης µέσα από την πάλη των τάξεων και στην προ-
άσπιση της εργατικής τάξης.
Οσον αφορά τα ιστορικά γεγονότα, οι οπορτουνιστές ιστοριογράφοι
χαρακτηρίζουν συνολικά τοΒ΄ΠαγκόσµιοΠόλεµοως αντιφασιστικό και
οδηγούνται στο συµπέρασµα ότι ούτε µπήκε ούτε και θα έπρεπε να µπει
από την πλευρά του παγκόσµιου κοµµουνιστικού κινήµατος το ζήτηµα
της εξουσίας
35
.Αγκωνάρι µιας τέτοιας τοποθέτησης είναι η κλασικήψευ-
δαίσθηση που καλλιεργεί ο οπορτουνισµός περί της δυνατότητας µιας ει-
ρηνικής διευθέτησης της ταξικής πάλης µέσα στα πλαίσια της αστικής
δηµοκρατίας
36
. Η προβολή αυτής της θέσης στο επίπεδο των ενδοϊµπε-
ριαλιστικών συγκρούσεων οδηγεί την οπορτουνιστική ιστοριογραφία
στην αντίληψη ότι η πιο αποτελεσµατική άρνηση του ιµπεριαλιστικού
πολέµου είναι η επιστροφή στην ιµπεριαλιστική ειρήνη και όχι η προ-
σπάθεια ανατροπής του ιµπεριαλισµού που «γεννά τους πολέµους»
37
.
- 139 -
33. ΒασίληΚρεµµυδά: «Στα δίχτυα του∆ικτύου»,εφηµερίδα «ΤΑΝΕΑ», 19Νοέµβρη 2009.
34. Τασούλας Βερβενιώτη: «Μνήµες και αµνησίες των αρχείων και των µαρτυριών για
τον ελληνικό εµφύλιο. Η Αθήνα και η επαρχία, η ηγεσία και τα µέλη» στο συλλογικό:
«Μνήµες και λήθη του Ελληνικού Εµφυλίου Πολέµου», εκδ. «Επίκεντρο», Θεσσα-
λονίκη, 2008, σελ. 81-86.
35. Ηλία Νικολακόπουλου: «Το νέο κύµα και η τριλογία της σύγχυσης», εφηµερίδα «ΤΑ
ΝΕΑ», 7 Φλεβάρη 2009.
36. Χάγκεν Φλάισερ: «Προς τι η προβολή ενός µοιραίου ανθρώπου;», εφηµερίδα «ΤΑ
ΝΕΑ», 28 Νοέµβρη 2009.
37. Β. Ι. Λένιν: «Προς τους εργάτες που είναι ενάντια στον πόλεµο και τους σοσιαλιστές
που πέρασαν µε το µέρος των κυβερνήσεών τους» «Απαντα», εκδ. «Σύγχρονη Επο-
χή», Αθήνα, 1981, τ. 30, σελ. 300.
η παραχάραξη της ιστορίας του αγώνα του ΔΣΕ
09_SKOLARIKOS_SEL_127_146:Layout 1  5/3/10  12:24 PM  Page 139Γι’ αυτό, όταν οι οπορτουνιστές ιστοριογράφοι αναζητούν τις ρίζες
του Β΄ Παγκόσµιου Ιµπεριαλιστικού Πολέµου, τον εξετάζουν ως ένα
γεγονός αποκοµµένο, η πραγµάτωση του οποίου κρίνεται αποκλειστι-
κά από τους πολιτικούς χειρισµούς των «µεγάλων δυνάµεων» και όχι
από την ίδια τη φύση του καπιταλιστικού οικονοµικοκοινωνικού σχη-
µατισµού στην εποχή του ιµπεριαλισµού: «Τόσο ο Τσάµπερλεν και ο
Χάλιφαξ στη Βρετανία όσο και ο Νταλαντιέ και ο Μπονέ στη Γαλλία
ήταν δηλωµένοι οπαδοί της πολιτικής “κατευνασµού” του Χίτλερ αλλά
είχαν αντιληφθεί ότι µετά την Τσεχοσλοβακία δεν υπήρχαν πλέον περι-
θώρια υποχωρήσεων. Οι διαβεβαιώσεις του Χίτλερ προς τον Βρετανό
και τον Γάλλο πρεσβευτή στο Βερολίνο στις 25 Αυγούστου ότι η Γερ-
µανία δεν απειλούσε την ακεραιότητα των χωρών τους δεν άλλαξε τη
στάση τους. Αντίθετα, η υπογραφή της Συµφωνίας Αµοιβαίας Συνδρο-
µής µεταξύ Πολωνίας και Βρετανίας καθιστούσε σαφές ότι τυχόν επί-
θεση στην Πολωνία θα προκαλούσε γενικότερο πόλεµο. Από την άλλη
πλευρά, Γαλλία και Βρετανία έλπιζαν ότι η σθεναρή στάση θα απέτρε-
πε τη Γερµανία να εξαπολύσει τον πόλεµο.∆ιαψεύστηκαν»
38
.
Μια τέτοια προσέγγιση του ιµπεριαλιστικού πολέµου, αντικειµενικά
καθιστά ανεπαρκή και αναποτελεσµατική την κριτική απέναντι στην
εξουσία του κεφαλαίου και τους ιδεολογικούς της εκπροσώπους, αφού
αποσυνδέει τον ιµπεριαλιστικό πόλεµο από το χαρακτήρα της ίδιας της
οικονοµικής ανάπτυξης του καπιταλισµού και δε θέτει το ζήτηµα της
ανατροπής του
39
. Στηριζόµενοι σε αυτό τον άξονα ανάλυσης, οι οπορ-
τουνιστές και ρεφορµιστές ιστοριογράφοι δικαιολογούν κατ’ εξαίρεση
την ένοπλη αντίσταση των λαών στη διάρκεια του αντιφασιστικού αγώ-
να, στο βαθµό που αυτή δεν ήταν πρωτογενής-επιθετική, αλλά συνι-
στούσε την αντίδραση στα εγκλήµατα της Κατοχής αναφορικά µε την
Ελλάδα
40
και στη φασιστική επιθετικότητα σε διεθνές επίπεδο. Οι συνέ-
πειες αυτής της στάσηςφαίνονται και στην προσέγγιση του εµφυλίου πο-
- 140 -
38. Πολυµέρη Βόγλη: «Ηταν πράγµατι αναπόφευκτος ο Β΄ Παγκόσµιος Πόλεµος;»,εφη-
µερίδα «ΤΑ ΝΕΑ», 24 Οκτώβρη 2009.
39. Β.Ι.Λένιν: «Ταξική συνεργασία µετο κεφάλαιο ή ταξική πάλη ενάντια στο κεφάλαιο»
«Απαντα», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 1986, τ. 32.
40. Παναγιωτόπουλου: «Επανάσταση χωρίς αίµα, πολιτική χωρίς βία;»,εφηµερίδα «ΤΑ
ΝΕΑ», 26S Ιούνη 2004.
ιστορία
09_SKOLARIKOS_SEL_127_146:Layout 1  5/3/10  12:24 PM  Page 140λέµου. Ακόµα και σε εκείνες τις περιπτώσεις, στις οποίες οι οπορτουνι-
στέςιστοριογράφοι προασπίζονται το ΚΚΕ αναφορικά µε τη διεξαγωγή
του ταξικού εµφυλίου πολέµου, η δικαιολόγηση στηρίζεται στο όργιο
της τροµοκρατίας του αγγλικού ιµπεριαλισµού και της αστικής τάξης
41
.
Εποµένως, σύµφωνα µε την αντίληψη των ρεφορµιστών και οπορ-
τουνιστών ιστοριογράφων, δεν είναι αποδεκτή µια προσπάθεια δυσφή-
µισης του ΕΑΜ και του ΚΚΕ στη βάση της πτωµατοµετρίας και της
ψευδούς φιλανθρωπίας του «νέου κύµατος». Οµως ταυτόχρονα,ως κρι-
τήριο για την ορθότητα της µαζικής λαϊκής βίας και κατά προέκταση για
το δίκαιο ή τον άδικο χαρακτήρα της ΕΑΜικήςΑντίστασης και της δρά-
σης του∆ηµοκρατικού Στρατού Ελλάδας δεν ορίζεται το δικαίωµα της
εργατικής τάξης και των άλλων εκµεταλλευόµενων να χρησιµοποι-
ήσουν κάθε µέσο στον αγώνα για την κοινωνική-ταξική τους χειραφέ-
τηση από τους ιµπεριαλιστές (καταχτητές και µη) και την ντόπια αστι-
κή τάξη, αλλά το δικαίωµά τους να αντισταθούν στην κατάλυση της κυ-
ριαρχίας του αστικού κράτους.
Η δικαίωση της αντίστασης στη βάση της προάσπισης της αστικής δη-
µοκρατίας οδηγεί τους οπορτουνιστές ιστοριογράφους και στο να πε-
ριορίζουν την κάθε αντιπαράθεση ανάµεσα στο ΕΑΜ και το ΚΚΕ από
τη µια µεριά και την ελληνική αστική τάξη από την άλλη στο δίπολο:
«µαχητές της απελευθέρωσης» και «δοσίλογοι συνεργάτες των Γερµα-
νών». Οµως σύµφωνα µε αυτή τη σχηµατική αποτύπωση δεν µπορεί να
ερµηνευτεί η στάση του κοµµατιού της αστικής τάξης που ακολούθησε
τον αγγλικό ιµπεριαλισµό στην Αίγυπτο ή του άλλου µέρους που έµει-
νε στην Ελλάδα δίχως να συνεργαστεί µε τους καταχτητές, µιας και οι
δύο αυτές πλευρές την επόµενη της απελευθέρωσης στράφηκαν επίσης
ενάντια στο ΕΑΜ και το ΚΚΕ.
Οι οπορτουνιστές αναδεικνύουν ότι το ΚΚΕ δεν είχε επεξεργασµένη
στρατηγική για την κατάληψη της εξουσίας και θεωρούν ότι καλώς έκα-
νε, αφού το κυριότερο καθήκον της στιγµής ήταν ο αντιφασιστικός αγώ-
νας
42
και στη συνέχεια η δηµοκρατική οµαλότητα και η διενέργεια εκλο-
- 141 -
41. Μιχάλη Λυµπεράτου: «Στα πρόθυρα του Εµφυλίου Πολέµου, εκδ. «Βιβλιόραµα»,
Αθήνα, 2006, σελ. 514-516.
42. Ηλία Νικολακόπουλου: «Η επιστροφή των Βουρβόνων», εφηµερίδα «ΤΑ ΝΕΑ»,
19-20 ∆εκέµβρη 2009.
η παραχάραξη της ιστορίας του αγώνα του ΔΣΕ
09_SKOLARIKOS_SEL_127_146:Layout 1  5/3/10  12:24 PM  Page 141γών. Ετσι, ακόµα και όταν υπερασπίζονται τη δράση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ
ή και του ΚΚΕ, βασικός όρος είναι η παραµονή της εθνικοαπελευθε-
ρωτικής πάλης στα όρια της αστικής νοµιµότητας και η αποσύνδεσή της
από τον αγώνα για το σοσιαλισµό.
Είναι χαρακτηριστική εξάλλου η «χρόνια εµµονή» του οπορτουνι-
σµού για την καταδίκη της αποχής του ΚΚΕ από τις εκλογές του 1946,
αφού θεωρούν ότι µε την έµπρακτη αµφισβήτηση της αστικής νοµιµό-
τητας -που συνιστούσε το πέρασµα στην ένοπλη πάλη- ξοδεύτηκε µια
ευκαιρία µετάβασης σε ένα καθεστώς αστικής δηµοκρατίας, στα όρια
του οποίου θα κατοχυρωνόταν η ενσωµάτωση του ΚΚΕ στον αστικό
κοινοβουλευτισµό.
Με άλλα λόγια, η οπορτουνιστική ιστοριογραφία, εκµεταλλευόµενη
το δεδοµένο ότι πραγµατικά δεν τέθηκε το∆εκέµβρη του 1944 το ζήτη-
µα της εξουσίας, στο όνοµα της ανάγκης αστικοδηµοκρατικής εξοµά-
λυνσης, αρνείται το ιστορικά χρήσιµο για την εργατική τάξη συµπέρα-
σµα ότι θα έπρεπε να είχε τεθεί
43
.
Αντίστροφα από τους υποστηρικτές του «νέου κύµατος», οι οπορ-
τουνιστές και ρεφορµιστές ιστοριογράφοι αποκόπτουν την εθνικοαπε-
λευθερωτική πάλη του ΚΚΕ από την πάλη για την κατάκτηση της ερ-
γατικής εξουσίας µε στόχο το σοσιαλισµό. Γενικότερα απορρίπτουν την
ταξική σύγκρουση και µε την ένοπλη µορφή της ως κορύφωση της τα-
ξικής πάλης.
ΤΑ Α∆ΙΕΞΟ∆Α ΤΟΥ ΟΠΟΡΤΟΥΝΙΣΜΟΥ
Αποδεχόµενη την αστική δηµοκρατία ως πεµπτουσία, η οπορτουνι-
στική και ρεφορµιστική ιστοριογραφία δεν µπορεί να αντιπαρατεθεί
αποτελεσµατικά στο αστικό ιδεολόγηµα των «δύο ολοκληρωτισµών».
Καταρχήν, επειδή δεν αποδέχεται το φασισµό ως µορφή αστικής εξου-
σίας, αλλά θεωρεί ότι πρόκειται για ένα σύστηµα εχθρικό προς την ερ-
γατική τάξη, επειδή αρνείται τον αστικό κοινοβουλευτισµό. Επιπλέον,
διότι η µόνη διαφορά που εντοπίζει ανάµεσα στο φασισµό και το σο-
σιαλισµό έγκειται στο ότι το κοµµουνιστικό κίνηµα είχε τουλάχιστον σε
- 142 -
43. ΣπύρουΑσδραχά: «Η“αναθεώρηση” τουΕµφυλίου»,εφηµερίδα «Εποχή», 20∆εκέµ-
βρη 2009.
ιστορία
09_SKOLARIKOS_SEL_127_146:Layout 1  5/3/10  12:24 PM  Page 142επίπεδο γνωσιοθεωρίας «πρόταγµα χειραφέτησης» και «αναφορά στην
ελευθερία»
44
.
Με αυτό τον τρόπο όµως γυρνάµε στην ψευδή αντίθεση «ολοκληρω-
τισµού» - δηµοκρατίας από άλλο δρόµο. Ετσι κι αλλιώς η οπορτουνι-
στική ιστοριογραφία, ακόµα και όταν αρνείται από γνωσιοθεωρητική
άποψη την απόπειρα ταύτισης ανάµεσα στο φασισµό και το σοσιαλι-
σµό, δεν αποτυπώνει αυτή την ανάλυσή της και στο επίπεδο της ερµη-
νείας των ιστορικών γεγονότων.
Η καταδίκη της «µαύρης βίας» των φασιστών καταχτητών και της
προσπάθειας αθώωσης των εγκληµάτων των συνεργατών τους, αρχικά
στη διάρκεια της Κατοχής και ύστερα κατά τον Εµφύλιο Πόλεµο
45
, προ-
σκρούει στην εξοµοίωση των αντιπαρατιθέµενων, που ανανεώνεται και
στην οπορτουνιστική και ρεφορµιστική ιστοριογραφία µέσα από την
αποδοχή της επί της ουσίας ταύτισης σοσιαλισµού και φασισµού.
Γενικότερα η οπορτουνιστική κριτική απέναντι στις αντιδραστικές
προσεγγίσεις του «νέου κύµατος» µοιραία εγκλωβίζεται πάντα στην άρ-
νησή της να παραδεχτεί ότι δεν υπάρχει ενδιάµεση εξουσία ανάµεσα
στην αστική και τη σοσιαλιστική.Απόρροια αυτού του αδιεξόδου συνι-
στά το γεγονός ότι ακόµα και τα ψήγµατα της ορθής κριτικής απέναντι
στην αστική ιστοριογραφία χρησιµοποιούνται τελικά για να συνηγορή-
σουν στην άρνηση της απελευθέρωσης της εργατικής τάξης και των άλ-
λων εκµεταλλευόµενων από την εξουσία του κεφαλαίου.
Οπότε, η οποιαδήποτε κριτική του «νέου κύµατος» από την πλευρά
της οπορτουνιστικής ιστοριογραφίας (όπως και οι ίδιοι οι εκπρόσωποί
της διατυµπανίζουν)
46
σε καµιά περίπτωση δεν ταυτίζεται µε την υπε-
ράσπιση των ταξικών συµφερόντων της εργατικής τάξης και των φτω-
χών λαϊκών στρωµάτων. Αντίθετα, ειδικότερα σήµερα, σε περίοδο
όξυνσης της καπιταλιστικής οικονοµικής κρίσης, η εργατική τάξη και
οι άλλοι εκµεταλλευόµενοι θα πρέπει να προσπεράσουν και το σκόπε-
- 143 -
44. ΝίκουΑλιβιζάτου - ΗλίαΝικολακόπουλου -Κωνσταντίνου Τσουκαλά: «Συζήτηση για
τα 60 χρόνια από τη λήξη του Εµφυλίου», εφηµερίδα «Αυγή» 27 ∆εκέµβρη 2009.
45. Ηλία Νικολακόπουλου: «Η “κόκκινη βία” και ο εξαγνισµός των δοσιλόγων», εφη-
µερίδα «ΤΑ ΝΕΑ», 24 Μάη 2010.
46. Χάγκεν Φλάισερ: «Περί “κόκκινης” και “µαύρης” βίας στην Κατοχή και τον Εµφύ-
λιο», εφηµερίδα «ΤΑ ΝΕΑ», 10 Γενάρη 2010.
η παραχάραξη της ιστορίας του αγώνα του ΔΣΕ
09_SKOLARIKOS_SEL_127_146:Layout 1  5/3/10  12:24 PM  Page 143λο της οπορτουνιστικής θεώρησης της Ιστορίας, προκειµένου να απο-
κοµίσουν τα απαραίτητα ιστορικά συµπεράσµατα που θα συµβάλουν
στον αγώνα για το σοσιαλισµό.
        
Οι ιστοριογράφοι του αστικού φάσµατος είναι τόσο παλιοί, όσο και η
εκµεταλλεύτρια τάξη, την οποία µε συνέπεια υπηρετούν. Οµως, όπως
ήδη είδαµε, οι στόχοι τους έρχονται από το µέλλον. Η προσπάθεια δια-
στρέβλωσης της Ιστορίας και συκοφάντησης της ταξικής πάλης δεν
αποσκοπεί κυρίως στην τάδε ή τη δείνα ερµηνεία ενός ιστορικού γεγο-
νότος, αλλά στην προσπάθεια -µε βάση αυτή την ερµηνεία- να επιβλη-
θεί µια πολιτική αντίληψη που ουσιαστικά βοηθάει στη διατήρηση της
αστικής εξουσίας. Μπροστά στην όξυνση της ταξικής πάλης οι εκπρό-
σωποι του «νέου κύµατος» εκπληρώνουν αυτό το σκοπό, πρωτοστα-
τώντας σε ένα χυδαίο αντικοµµουνισµό που ταυτίζει την ανατροπή της
αστικής εξουσίας µε την άρνηση της ελευθερίας και της δηµοκρατίας,
ενώ οι οπορτουνιστές ακολουθούν µια λιγότερο χυδαία (όχι όµως και
λιγότερο επικίνδυνη για τα συµφέροντα της εργατικής τάξης) αντίληψη
περιορισµού των διεκδικήσεων της εργατικής τάξης και του φτωχών
λαϊκών στρωµάτων στα πλαίσια της αστικής δηµοκρατίας.
Το ΚΚΕ ξεκινά από την επιστηµονική µαρξιστική θέση ότι η Ιστορία
µπορεί να προσεγγιστεί µονάχα ωςΙστορία ταξικών αγώνων
47
, γεγονός
που ξεκαθαρίζει την ταξική αφετηρία της ιστοριογραφίας και την πρα-
κτική της κατάληξη. Κατά συνέπεια, τα ιστορικά συµπεράσµατα δεν
µπορούν να είναι τα ίδια για την αστική και την εργατική τάξη, επειδή
ακριβώς πηγάζουν από αντίθετα ταξικά συµφέροντα. Εχοντας κατε-
κτηµένη αυτή την κατευθυντήρια γραµµή, το ΚΚΕ διαµορφώνει τη θέ-
ση του απέναντι στα ιστορικά γεγονότα προηγούµενων περιόδων, µε
στόχο τον εξοπλισµό της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών
στρωµάτων για τις επερχόµενες µάχες.
Από αυτή την αξίωση εξοπλισµού της εργατικής τάξης, µέσα από τη
- 144 -
47. Κ. Μαρξ - Φρ. Ενγκελς: «Το Κοµµουνιστικό Μανιφέστο», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»,
σελ. 25.
ιστορία
09_SKOLARIKOS_SEL_127_146:Layout 1  5/3/10  12:24 PM  Page 144µελέτη της ακριβοπληρωµένης πείρας των αγώνων της και των θυσιών
της, πηγάζει για το ΚΚΕ η ανάγκη αποτίµησης του Β΄ Παγκόσµιου Πο-
λέµου και του αγώνα του∆ηµοκρατικού Στρατού Ελλάδας.
Ο Β΄ Παγκόσµιος πόλεµος ήταν ιµπεριαλιστικός
48
, αποτέλεσµα του
χαρακτηριστικού γνωρίσµατος του καπιταλισµού στην εποχή του ιµπε-
ριαλισµού να οδηγεί σε µοίρασµα και ξαναµοίρασµα των αγορών και
των σφαιρών επιρροής
49
. Ο φασισµός αποτέλεσε την πολιτική έκφρα-
ση του ιταλικού και του γερµανικού ιµπεριαλισµού, στην προσπάθειά
τους να επιτύχουν ένα ευνοϊκότερο ξαναµοίρασµα των αγορών και όχι
ένα ξεχωριστό από τον καπιταλισµό οικονοµικοκοινωνικό σχηµατι-
σµό
50
. Η καπιταλιστική (ταξική) ταυτότητα του φασισµού ήταν αυτή
που έκανε δεδοµένη την εχθρότητά του απέναντι στο εργατικό και το
κοµµουνιστικό κίνηµα, όπως και την αντίσταση των κοµµουνιστών
απέναντί του.
Ωστόσο, οΒ΄ Παγκόσµιος Πόλεµος έχει µια σειρά διαφοροποιητικών
χαρακτηριστικών σε σχέση µε τον επίσηςιµπεριαλιστικόΑ΄ Παγκόσµιο
Πόλεµο. Καταρχήν, υπήρχε η παρουσία της Σοβιετικής Ενωσης, από
την πλευρά της οποίας ήταν πόλεµος υπεράσπισης της σοσιαλιστικής
πατρίδας. Ενα ακόµα στοιχείο που διαφοροποιούσε το Β΄ Παγκόσµιο
Πόλεµο από τον Α΄ Παγκόσµιο Πόλεµο, όχι στην ουσία του αλλά στον
τρόπο εκδήλωσής του, ήταν η κατοχή µιας σειράς καπιταλιστικών κρα-
τών από τις δυνάµεις του Αξονα και ο ορισµός δοτών κυβερνήσεων. Η
κατάσταση αυτή οδήγησε τα κοµµουνιστικά κόµµατα να θέσουν στην
ηµερήσια διάταξη τόσο το ζήτηµα της υπεράσπισης της Σοβιετικής
Ενωσης, όσο και της εθνικής απελευθέρωσης.
Το ΚΚΕ, παρά τις τεράστιες θυσίες και την πρωτοπόρα δράση του σε
όλη τη διάρκεια της αντίστασης, στάθηκε ανέτοιµο να αντιµετωπίσει µε
αποφασιστικότητα την πάλη απέναντι στον αγγλικό ιµπεριαλισµό και
- 145 -
48. ΚΕ του ΚΚΕ: «Θέσεις για τα 60 χρόνια από την Αντιφασιστική Νίκη των Λαών» στο
συλλογικό: «60 χρόνια από τη µεγάλη Αντιφασιστική Νίκη των λαών - Επος και δι-
δάγµατα», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2005, σελ. 31.
49. Β. Ι. Λένιν: «Ιµπεριαλισµός: Το ανώτατο στάδιο του καπιταλισµού»,εκδ. «Σύγχρονη
Εποχή», Αθήνα, 2005, σελ. 89.
50. Για τις επιδιώξεις του γερµανικού και του ιταλικού ιµπεριαλισµού ενδεικτική είναι η
χιτλερική θεωρία του αναγκαίου για τη Γερµανία ζωτικού χώρου.
η παραχάραξη της ιστορίας του αγώνα του ΔΣΕ
09_SKOLARIKOS_SEL_127_146:Layout 1  5/3/10  12:24 PM  Page 145την ντόπια αστική τάξη, που αντικειµενικά υπόβοσκε και οξυνόταν και
στην περίοδο της Κατοχής. Η πολιτική και στρατιωτική του στάση µε
τις συµφωνίες τουΛιβάνου και της Καζέρτας και στη συνέχεια στις µέ-
ρες του ∆εκέµβρη του 1944 και της συµφωνίας της Βάρκιζας, υποδη-
λώνει την ανετοιµότητα του ΚΚΕ να συνδέσει την πάλη του ενάντια
στην ιµπεριαλιστική κατοχή µε την πάλη για την κατάκτηση του σο-
σιαλισµού .
Ο αγώνας του∆ηµοκρατικού Στρατού που ακολούθησε «ξέπλυνε» το
στίγµα που άφησαν η συνθήκη της Βάρκιζας και οι ψευδαισθήσεις για
τη δυνατότητα ειρηνικής επίλυσης της ταξικής πάλης. Η ένοπλη αντι-
παράθεση µε την αστική εξουσία και τον αγγλικό και αµερικανικό ιµ-
περιαλισµό αποτέλεσε την κορύφωση της ταξικής πάλης στη χώρα µας,
η οποία άφησε σπουδαίες παρακαταθήκες στην πάλη του εργατικού και
λαϊκού κινήµατος τα επόµενα χρόνια. Είναι χρέος του σηµερινού εργα-
τικού και κοµµουνιστικού κινήµατος να διδάσκεται από την ηρωική πά-
λη και την αταλάντευτη στάση των µαχητών και των µαχητριών του∆η-
µοκρατικού Στρατού Ελλάδας, οι οποίοι εκ των πραγµάτων έθεσαν σε
κίνδυνο την καπιταλιστική εξουσία στην Ελλάδα.
Πολύ περισσότερο, η σηµερινή άντληση των θετικών και αρνητικών
ιστορικών διδαγµάτων από τους κοµµουνιστές γι’ αυτή την περίοδο
οφείλει να είναι προσανατολισµένη στη διαµόρφωση µιας σύγχρονης
νικηφόρας επαναστατικής στρατηγικής για το σοσιαλισµό και όχι στην
αποδοχή της αστικής εξουσίας.Μάλιστα, αναπόσπαστο στοιχείο αυτής
της κατεύθυνσης οφείλει είναι η ακούραστη και ανειρήνευτη αντιπα-
λότητα µε όλες τις µορφές τηςιδεολογικής τροµοκρατίας που εξαπολύει
η αστική τάξη εναντίον της ταξικής αγωνιστικήςιστορίας της εργατιάς
και του ΚΚΕ.
Σε αυτή την κατεύθυνση, τόσο οι εκπρόσωποι του «νέου κύµατος»
όσο και οι οπορτουνιστέςιστοριογράφοι βρίσκονται εκ των πραγµάτων
στην αντίπερα όχθη.