20 Ιαν 2012

Τάσεις στον Οικονομικά Ενεργό Πληθυσμό



Τάσεις στον Οικονομικά Ενεργό Πληθυσμό
Στις Θέσεις της ΚΕ για το 17ο Συνέδριο, γίνεται προσπάθεια να γενικευτεί η συλλογική κομματική εμπειρία από μια πιο μακρόχρονη περίοδο, ξεκινώντας από το 14ο Συνέδριο που ανέδειξε το καθήκον της ανασυγκρότησης του Κόμματος. Η πορεία του Κόμματος αποτιμάται ως θετική και ανοδική, στο δύσβατο έδαφος μεγάλων και, από μια άποψη, πρωτόγνωρων αντικειμενικών δυσκολιών. Ομως, τονίζεται ότι το Κόμμα θα μπορούσε σήμερα να βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση από πλευράς κομματικής οικοδόμησης, ποιότητας δεσμών με την εργατική τάξη και τη νεολαία, που αποτελούν προτεραιότητές του, και τις άλλες λαϊκές δυνάμεις, με περισσότερες θέσεις στο μαζικό κίνημα, με σχετικά πιο ανεβασμένη εκλογική επιρροή, αν όλα αυτά τα χρόνια, ξεκινώντας από την ΚΕ, είχε συγκεντρωθεί η προσοχή πιο επίμονα και κυρίως πιο εύστοχα στο κύριο καθήκον: Να εμπεδωθεί σε βάθος και ουσία η ιδεολογικοπολιτική ενότητα που έχουμε κατακτήσει, με βάση το Πρόγραμμα του Κόμματος. Να διασφαλίζεται τεκμηριωμένη, με βάση τη θεωρία και την πείρα, η ενιαία αντίληψη όχι μόνο για το περιεχόμενο της στρατηγικής, αλλά και για το πώς αυτή προωθείται στις σημερινές συνθήκες. Η καθημερινή δράση να ξεκινά από την αντίληψη για το χαρακτήρα του Μετώπου ως κοινωνικοπολιτικής συμμαχίας αντιιμπεριαλιστικών αντιμονοπωλιακών δυνάμεων, που καλείται όχι μόνο να αποσπάσει κατακτήσεις, αλλά να οδηγήσει στην κατάκτηση της λαϊκής εξουσίας. Ο αγώνας για το σοσιαλισμό, επισημαίνουν οι Θέσεις, κατανοείται από στελέχη και μέλη ως στόχος του απώτερου μέλλοντος και όχι ως αγώνας που καθορίζει τη δράση τού σήμερα.

Η συζήτηση πρέπει να συγκεντρωθεί στον κεντρικό άξονα. Η ανάδειξη της συγκεκριμένης εμπειρίας των Κομματικών Οργανώσεων θα συμβάλει να αντιμετωπιστεί πιο ολοκληρωμένα το κεντρικό ζήτημα της ιδεολογικοπολιτικής και οργανωτικής ισχυροποίησης του ΚΚΕ, που, παρότι μόνιμο και διαχρονικό, προσδιορίζεται από τις νέες ανάγκες, τα νέα προβλήματα που εμφανίζονται μέσα από την κατακτημένη ανοδική πορεία του Κόμματος στα δεκατρία τελευταία χρόνια. Στις Θέσεις περιλαμβάνονται όσα στοιχεία των κοινωνικοοικονομικών και πολιτικών εξελίξεων χρειάζονται ως βοηθητικό υλικό στη συζήτηση. Πιο εκτενείς τοποθετήσεις και αναλύσεις μπορεί να βρει κανείς, ανατρέχοντας στη συλλογή «Από το 16ο ως το 17ο Συνέδριο του ΚΚΕ - Ντοκουμέντα», Αθήνα 2004, εκδ. ΚΕ του ΚΚΕ, καθώς και στην αρθρογραφία της «Κομμουνιστικής Επιθεώρησης» και του «Ριζοσπάστη». Με την υπογράμμιση ότι το ζητούμενο της προσυνεδριακής συζήτησης δεν είναι να εντρυφήσουμε σε λεπτομερειακές αναλύσεις δεικτών των κοινωνικοοικονομικών εξελίξεων, δημοσιεύουμε το παρόν σημείωμα ως ανταπόκριση σε ερωτήσεις συντρόφων για το πώς εμφανίζονται ορισμένοι δείκτες, σε πιο μακροπρόθεσμη βάση.
Προσέγγιση της ταξικής διάρθρωσης
Κατά καιρούς, μελετητές του Κόμματος και του ΚΜΕ (και με συλλογικές διαδικασίες) επιχείρησαν μιαν ακριβέστερη προσέγγιση της ταξικής διάρθρωσης, με βάση τη μαρξιστική μεθοδολογία. Αντιμετώπισαν με επιτυχία στην εποχή τους τα ιδεολογήματα της αστικής προσέγγισης στα ζητήματα αυτά, όπως τα περί εξαφάνισης της εργατικής τάξης κ.ο.κ. και διατηρούν βασικά την επικαιρότητά τους στο ιδεολογικό μέτωπο. Αρκετή σχετική αρθρογραφία φιλοξενήθηκε και στα κομματικά έντυπα. Εξάλλου η αστική ιδεολογία, ικανότατη στο παρελθόν να εναλλάσσει μορφές διατηρώντας το ίδιο αντιδραστικό περιεχόμενο, φαίνεται να έχει χάσει ακόμη και αυτήν την ικανότητα, περιοριζόμενη σε μιαν απλή αλλαγή της ορολογίας, «φύλλο συκής» της γυμνής αντιεπιστημονικότητάς της. Για την εκπλήρωση του σκοπού τους, οι μαρξιστικές μελέτες έκαναν ορισμένες αριθμητικές υποθέσεις και μεθοδολογικές παραδοχές, για τις οποίες δε θα γίνει αναφορά στο παρόν σημείωμα, το οποίο περιορίζεται να καταγράψει μόνο σε πολύ γενικές γραμμές τις τάσεις στον Οικονομικά Ενεργό Πληθυσμό (ΟΕΠ), κατά τη δεκαετία 1991-2001. Για το σκοπό αυτό, επαρκούν και αξιοποιούνται μόνο τα στοιχεία των Γενικών Απογραφών Πληθυσμού (ΓΑΠ) της ΕΣΥΕ1 2001 και 1991. Οι γενικές τάσεις επιβεβαιώνονται και από άλλες πηγές, παρότι οι αριθμοί μπορεί να παρουσιάζουν διαφορές.
Αρχίζοντας το σχολιασμό των στοιχείων της ΕΣΥΕ, σημειώνουμε ότι οι έννοιες της αστικής Στατιστικής δε συμπίπτουν με τις μαρξιστικές κατηγορίες. Π.χ., οι εργοδότες των απογραφών της ΕΣΥΕ δεν ταυτίζονται με την αστική τάξη, ούτε οι μισθωτοί με την εργατική τάξη. Ορισμένες διευκρινίσεις θα δοθούν στα κατάλληλα σημεία του σημειώματος, ώστε να είναι δυνατή μια πρώτη ανάγνωση των στοιχείων.
Ενα βασικό πρώτο συμπέρασμα από την ανάγνωση των ΓΑΠ είναι η διαχρονική αύξηση της ταξικής πόλωσης στην ελληνική κοινωνία. Ο πίνακας 1 καταγράφει αυτήν τη διαδικασία με τη μεγάλη αύξηση της μισθωτής εργασίας (δείκτης αύξησης της εργατικής τάξης) και τη μείωση των εργαζόμενων για δικό τους λογαριασμό, ιδιαίτερα τη δεκαετία 1991-2001 που σφραγίζεται από την πολιτική των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων.
Η αύξηση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού
Πιο αναλυτικά, για τη δεκαετία 1991-2001, προκύπτουν τα παρακάτω σχόλια:
1)Αυξήθηκε ο πραγματικός πληθυσμός κατά 704.120 άτομα (από 10.259.900 σε 10.964.020) και ποσοστό 6,86%. Η αύξηση οφείλεται κυρίως στη μετανάστευση προς τη χώρα μας, όπως φαίνεται από τους δείκτες φυσικής κίνησης του πληθυσμού. Γεννήσεις ζώντων επί χιλίων κατοίκων το 1991: 10, το 2001: 9,4 και Θάνατοι επί χιλίων κατοίκων το 1991: 9,3 και το 2001: 9,42.
Στις ηλικίες 15-64 ετών η αύξηση είναι 543.208 άτομα (από 6.880.681 σε 7.423.889) και ποσοστό 7,89%.
Η περιφέρεια πρωτευούσης συγκεντρώνει το 34,3% του πραγματικού πληθυσμού.
Το 7,27% του απογραφέντος πληθυσμού, δηλαδή 797.091 άτομα, ήταν αλλοδαποί, το 47,26% εξ αυτών απογράφηκαν στην περιφέρεια πρωτευούσης.
Παρότι το 2001 πάρθηκαν ειδικά μέτρα για να απογραφούν οι αλλοδαποί, ωστόσο όλες οι πηγές εκτιμούν ότι δεν απογράφηκαν όλοι. Από τα 797.091 άτομα, τα 762.191 εντάσσονται στο μόνιμο πληθυσμό. Τα υπόλοιπα επισκέπτονταν τη χώρα προσωρινά (τουρίστες κλπ.). Απασχολούμενοι δήλωσαν οι 391.674. Ζητούσαν δουλιά: 21.593. Ζητούσαν δουλιά για πρώτη φορά: 18.885. Μαθητές: 85.031. Συνταξιούχοι: 30.148. Εισοδηματίες: 1.476. Οικιακά: 108.236. Αλλο: 23.900. Ηλικία <10 ετών: 81.248 3.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΚΑ, με βάση τις Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις των επιχειρήσεων, το 2003 από τους 1.923.181 απασχολούμενους - ασφαλισμένους στο ΙΚΑ οι 245.913 ήταν αλλοδαποί (12.681 εξ αυτών από χώρες - μέλη της ΕΕ-15, και οι 132.261 Αλβανοί)4.
Υπάρχουν υπολογισμοί από διάφορες πηγές για τον πραγματικό αριθμό των μεταναστών, που διαφέρουν αρκετά. Σε γενικές γραμμές, υπολογίζουν τους μετανάστες πάνω από 1.000.000. Επομένως, τόσο ο πραγματικός πληθυσμός, όσο και ο ΟΕΠ και κυρίως ο αριθμός των μισθωτών και της εργατικής τάξης είναι μεγαλύτερος από τους εμφανιζόμενους. Υπερβαίνουν τις δυνατότητες του παρόντος σημειώματος οι σχετικοί υπολογισμοί.
2)Αυξήθηκε ο Οικονομικά Ενεργός Πληθυσμός (ΟΕΠ) κατά 729.313 άτομα (από 3.886.157 σε 4.615.470) και ποσοστό 18,76%.
Παρατηρείται σχεδόν τριπλάσιος ρυθμός αύξησης του ΟΕΠ, σε σχέση με το ρυθμό αύξησης του πραγματικού πληθυσμού.
Ως απασχολούμενοι απογράφηκαν 4.102.091 άτομα και άνεργοι 513.379 (11,12%), εκ των οποίων το 48,18% (247.395 άτομα) ήταν «νέοι», δηλαδή αναζητούσαν για πρώτη φορά δουλιά. Στην Ερευνα Εργατικού Δυναμικού (της ΕΣΥΕ) για το β` εξάμηνο του 2001, η ανεργία εμφανίζεται υποτιμημένη στο 10,2%, 444.700 άνεργοι.
3)Η συμμετοχή των γυναικών στον ΟΕΠ αυξήθηκε απόλυτα και σχετικά. Το 2001 είναι 1.738.040, ποσοστό 37,65%. Στα απασχολούμενα άτομα συμμετέχουν με 1.505.070 (36,69%) και στους «νέους» άνεργους με 109.465 (44,24%).
Το 1991 οι γυναίκες αποτελούσαν το 31,79% του ΟΕΠ (1.235.487), το 30,43% των απασχολουμένων (1.087.253) και το 51,7% των «νέων» ανέργων (87.096).
4)Οι οικονομικά ενεργοί νέοι (15-29 ετών) αυξήθηκαν κατά 140.623 (από 1.140.580 σε 1.281.203 άτομα) και ποσοστό 12,32%, το οποίο είναι μικρότερο της αύξησης του ΟΕΠ (18,76%). Ετσι μειώθηκε σχετικά η συμμετοχή τους στον ΟΕΠ, από 29,34% του ΟΕΠ το 1991 σε 27,75% το 2001. Το 1991 οι εργαζόμενοι νέοι (15-29) αποτελούσαν το 52,37% της ηλικιακής τους ομάδας, ενώ το 2001 το 53,18%.
Συνολικά, ο αριθμός των νέων 15-29 ετών αυξήθηκε κατά 231.342 άτομα (από 2.177.722 σε 2.409.064 άτομα) και ποσοστό 10,62%, με μεγαλύτερο, δηλαδή, ρυθμό από την αύξηση του πραγματικού πληθυσμού (6,9%).
Η ταξική διαφοροποίηση
5)Αυξήθηκε ο αριθμός των εργοδοτών σχετικά και απόλυτα κατά 240.462 άτομα (από 262.940 σε 503.402 άτομα) και ποσοστό 91,45%. Αυξήθηκε η συμμετοχή τους στον ΟΕΠ κατά 4,14 μονάδες. Η συμμετοχή των γυναικών στους εργοδότες είναι 26,19% (131.886 άτομα). Η αύξηση των εργοδοτών σημειώνεται σε όλες τις ομάδες των κλάδων. Στους κλάδους μεγάλης συγκέντρωσης, υψηλής, δηλαδή, κοινωνικοποίησης της εργασίας και ταξικής πόλωσης, η αύξηση των εργοδοτών είναι ασήμαντη. Σε τομείς με χαμηλή συγκέντρωση, όπου αντίστροφα υπήρχε μεγάλη έκταση ατομικών παραγωγών (εργαζόμενοι για δικό τους λογαριασμό), η επέκταση των καπιταλιστικών σχέσεων εκφράζεται και στην αύξηση των εργοδοτών.
Η κατηγορία εργοδότες της ΕΣΥΕ αθροίζει εργοδότες - καπιταλιστές και εργοδότες - ανήκοντες στα μεσαία στρώματα. Οι δεύτεροι, αν και εκμεταλλεύονται ξένη εργατική δύναμη, είναι υποχρεωμένοι να δουλεύουν και οι ίδιοι στην παραγωγή (δεν ασκούν μόνο διεύθυνση). Εως ποιο βαθμό, λοιπόν, η αύξηση των εργοδοτών εκφράζει και αύξηση της αστικής τάξης, χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση. Οι πηγές που μπορεί να γίνει αυτή δεν είναι πολλές και τα στοιχεία τους αμφίβολης ακρίβειας ή μη προσβάσιμες για το κοινό.
Να ληφθεί, επίσης, υπόψη ότι στην κατηγορία της ΕΣΥΕ εργοδότες δε συμπεριλαμβάνεται το σύνολο της αστικής τάξης. Ενα μέρος της δεν καταγράφεται καθόλου στον ΟΕΠ (εισοδηματίες ενοικίων, ομολόγων, μετοχών κ.ο.κ.), ένα άλλο μέρος εμφανίζεται ως μισθωτοί. Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι 89.015 άτομα εκ των μισθωτών απογράφηκαν ως μέλη των βουλευομένων σωμάτων, ανώτερα διοικητικά και διευθυντικά στελέχη του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα.
Οι τρεις ομάδες κλάδων που συγκεντρώνουν τους περισσότερους εργοδότες είναι: Εμπόριο - Επισκευές: 207.589 άτομα. Ξενοδοχεία - Εστιατόρια: 65.000 άτομα. Μεταποιητικές βιομηχανίες: 63.951 άτομα. Δεδομένου ότι οι δυο πρώτες ομάδες κλάδων χαρακτηρίζονται από μικρή συγκέντρωση φαίνεται ότι ένας όχι ασήμαντος αριθμός εργοδοτών ανήκει στα μεσαία στρώματα.
6)Μειώθηκε ο αριθμός των εργαζομένων για δικό τους λογαριασμό κατά 343.333 άτομα και ποσοστό 31,34%. Μειώθηκε η συμμετοχή τους στον ΟΕΠ, 11,89 μονάδες. Η μείωση οφείλεται κατά 38% περίπου στη μείωση της μικρομεσαίας αγροτιάς και κατά 46% στη μείωση στους κλάδους Εμπόριο - Επισκευές, Ξενοδοχεία - Εστιατόρια, όπου παρουσιάζεται και η πιο εντυπωσιακή συρρίκνωσή τους, από 36,9%, στο 9,18% του ΟΕΠ αυτών των κλάδων. Συμμετοχή γυναικών: 24,25% (182.370 άτομα).
Οι τρεις ομάδες κλάδων που συγκεντρώνουν τους περισσότερους είναι: Γεωργία, Κτηνοτροφία, Θήρα, Δασοκομία: 326.038 άτομα. Εμπόριο, Επισκευές: 70.985 άτομα. Κατασκευές: 66.000 άτομα.
Οι εργαζόμενοι για δικό τους λογαριασμό είναι ένα εξαιρετικά ποικιλόμορφο «στρώμα», που περιλαμβάνει αγρότες, ελευθεροεπαγγελματίες επιστήμονες, καλλιτέχνες, εμπόρους, βιοτέχνες, ταξιτζήδες, φορτηγατζήδες κ.ο.κ. Οπως αναφέραμε και παραπάνω, η μελέτη τους, έστω κατά ομάδες κλάδων οικονομικής δραστηριότητας, παρουσιάζει σοβαρές δυσκολίες που επισημαίνουν και αστικά ιδρύματα (π.χ., η ΟΚΕ σε «Γνώμες» της). Οπωσδήποτε η μείωση των εργαζόμενων για δικό τους λογαριασμό και των συμβοηθούντων και μη αμειβομένων μελών νοικοκυριού είναι αποτέλεσμα της συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης της παραγωγής και του κεφαλαίου, της επέκτασης των καπιταλιστικών σχέσεων με καταστροφή των ατομικών εμπορευματοπαραγωγών και παραπέρα διείσδυση του κεφαλαίου σε τομείς, όπως η Υγεία, η Παιδεία κλπ.
7)Οι μισθωτοί αυξήθηκαν κατά 877.986 άτομα και ποσοστό 43,62%. Αυξήθηκε η συμμετοχή τους στον ΟΕΠ, 10,82 μονάδες. Η συμμετοχή των γυναικών στους μισθωτούς είναι απόλυτα και σχετικά μεγαλύτερη από τις άλλες ομάδες της «θέσης στο επάγγελμα» της ΕΣΥΕ: 39,43% (1.139.756).
Στην κατηγορία «μισθωτοί» καταγράφονται και οι στο σημείο 5 αναφερθέντες διευθυντικά στελέχη, που άλλοι μεν ανήκουν στην αστική τάξη και άλλοι στα μισθωτά μεσαία στρώματα. Πέραν τμήματος των διευθυντικών στελεχών, στα μισθωτά μεσαία στρώματα ανήκουν και άλλοι μισθωτοί, π.χ., οι ασκούντες λειτουργίες διεύθυνσης από ενδιάμεση θέση στην κλίμακα μιας επιχείρησης κ.ά., που πλησιάζουν ενδεχομένως ορισμένοι την εργατική τάξη. Η περαιτέρω διερεύνηση δεν είναι του παρόντος και πάντως εδώ παρουσιάζονται κυρίως μεθοδολογικά προβλήματα, χωρίς βέβαια να αφθονούν οι πηγές στοιχείων.
Παρότι, λοιπόν, δεν ανήκουν όλοι οι μισθωτοί στην εργατική τάξη, η απόλυτη και σχετική αύξηση της μισθωτής εργασίας στον ΟΕΠ αποτελεί ασφαλές κριτήριο αύξησης της εργατικής τάξης, που αποτελεί τη μεγάλη πλειοψηφία των μισθωτών, σύμφωνα με όλες τις προσεγγίσεις που χρησιμοποιούν τη μαρξιστική μεθοδολογία και παρά τις επιμέρους διαφορές τους.
Την πρώτη θέση στους μισθωτούς και στους απασχολούμενους μισθωτούς των ομάδων κλάδων της ΕΣΥΕ κατείχε η Μεταποίηση. Μισθωτοί Μεταποίησης: 400.908 - Απασχολούμενοι Μεταποίησης: 367.651, περιορίστηκε όμως η συμμετοχή τους στο σύνολο των μισθωτών από 18,2% το 1991, σε 13,87% το 2001. (Στον πίνακα 2 η ένδειξη Κ - Π αθροίζει πολλές ομάδες κλάδων για λόγους οικονομίας χώρου).
Σημειώνουμε ότι η κατηγορία της ΕΣΥΕ Μεταποιητικές Βιομηχανίες δεν ταυτίζεται με τη μαρξιστική κατηγορία βιομηχανία (βιομηχανικό κεφάλαιο)5. Κατά τον Κ. Μαρξ: «Το βιομηχανικό κεφάλαιο είναι ο μοναδικός τρόπος ύπαρξης του κεφαλαίου, όπου λειτουργία του κεφαλαίου δεν είναι μόνο η ιδιοποίηση υπεραξίας, ή υπερπροϊόντος, αλλά ταυτόχρονα και η δημιουργία της»6. Δίνοντας παραδείγματα ιδιαιτέρων ειδών του βιομηχανικού κεφαλαίου, αναφέρει «την εξορυκτική βιομηχανία, τη γεωργία, την κτηνοτροφία, τη μεταποίηση, τις μεταφορές κλπ. που είναι διακλαδώσεις, που οφείλονται στον κοινωνικό καταμερισμό της εργασίας, και αποτελούν, επομένως, ιδιαίτερες σφαίρες επένδυσης του βιομηχανικού κεφαλαίου» 7. Αλλού αναφέρει τη «βιομηχανία επικοινωνίας», που περιλαμβάνει μεταφορές ανθρώπων και εμπορευμάτων, τη διαβίβαση πληροφοριών, επιστολών, τηλεγραφημάτων κλπ.8. Αλλού χαρακτηρίζει τα εκπαιδευτικά ιδρύματα στα χέρια των κεφαλαιοκρατών ως «εκπαιδευτικά εργοστάσια», όπου «ο επιχειρηματίας ανταλλάσσει το κεφάλαιό του με την εργατική τους δύναμη (σ.σ. των δασκάλων) και μ' αυτήν τη διαδικασία πλουτίζει»9.
8)Παρατηρείται οριακή μείωση των συμβοηθούντων και μη αμειβομένων μελών νοικοκυριού κατά 8.935 άτομα (από 231.274 σε 222.339) και ποσοστό 3,86%. Μείωση της συμμετοχής τους στον ΟΕΠ, 1,14 μονάδες. Συμμετοχή γυναικών με 174.563 άτομα (78,51%) και από αυτές 141.280 (το 80,93%) σε γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία, όπου αποτελούν και τη μεγάλη πλειοψηφία, το 88% των συμβοηθούντων.
Οι τρεις ομάδες κλάδων που συγκεντρώνουν τους περισσότερους είναι: Γεωργία, Κτηνοτροφία, Θήρα, Δασοκομία: 155.640. Εμπόριο, Επισκευές: 21.082. Μεταποιητικές βιομηχανίες: 12.769.
9)Σημειώνεται αύξηση των «νέων» ανέργων κατά 78.979 άτομα και ποσοστό 46,89%. Αύξηση της συμμετοχής τους στον ΟΕΠ 1,03 μονάδες. Στη μεγάλη τους πλειοψηφία, οι «νέοι» άνεργοι πρέπει να προστεθούν στους μισθωτούς, γιατί εκεί θα ενταχθούν τελικά. Ετσι, το ποσοστό των μισθωτών πρέπει να υπολογίζεται αυξημένο το λιγότερο κατά 3 μονάδες και να φτάνει το 65,6% του ΟΕΠ.
Τελειώνοντας το σημείωμα, υπενθυμίζουμε ότι στις Θέσεις της ΚΕ δίνονται συγκεκριμένοι άξονες και κριτήρια για τον προσανατολισμό και τη δράση του Κόμματος στην εργατική τάξη, που αποτελεί το κορυφαίο καθήκον, και στα σύμμαχά της στρώματα. Οπωσδήποτε, η βαθύτερη και πιο εξειδικευμένη μελέτη (και με αντιμετώπιση ενδεχομένως μεθοδολογικών προβλημάτων), για πληρέστερη γνώση των εξελίξεων στην ταξική διάρθρωση, θα υποστηρίξει την αποτελεσματικότητα αυτού του προσανατολισμού. Μαζί με τα Τμήματα της ΚΕ, και το ΚΜΕ, οι κομματικές δυνάμεις στους κλάδους, επιχειρήσεις και τοπικά, μπορούν και πρέπει να παίξουν σημαντικό ρόλο στη μελέτη εξελίξεων στο χώρο δράσης τους, να κάνουν προσπάθεια γενίκευσης της εμπειρίας με όρους της μαρξιστικής επιστημονικής μεθοδολογίας. Η συλλογική σκέψη και εμπειρία μπορεί να περιορίσει τις πρακτικές δυσκολίες από την έλλειψη αξιόπιστων πηγών, στοιχείων για κάμποσα ζητήματα και οπωσδήποτε να αντιμετωπίσει τα σημαντικά μεθοδολογικά προβλήματα των βαθύτερων διερευνήσεων.
Παραπομπές:
1. ΕΣΥΕ: Αποτελέσματα Απογραφής Πληθυσμού - Κατοικιών 17.3.1991, τόμος ΙΙΙ, τεύχη Α`, Β` και Γ`, Αθήνα, 1998. ΕΣΥΕ: Αποτελέσματα Απογραφής Πληθυσμού - Κατοικιών 18.3.2001, www.statistics.gr. Τα περισσότερα δημοσιεύτηκαν το 2003, όμως δεν είναι όλα οριστικά. Τα στοιχεία Απογραφών από το 1981 και πριν προέρχονται από τη μελέτη του Π. Παπαδόπουλου «Η ταξική διάρθρωση της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», 1987. Για λόγους οικονομίας χώρου, δε δημοσιεύονται άλλοι πίνακες. Στη συλλογή των στοιχείων συνέβαλαν οι σ. Γ. Δ., Π. Καραντάνης, Α. Νικολαΐδης. Η ευθύνη της σύνθεσης πινάκων και των υπολογισμών είναι της αρθρογράφου.
2. ΕΣΥΕ: «Η Ελλάδα με αριθμούς», 2003.
3. Μετανάστευσαν για λόγους εργασίας: 413.214. Παλιννόστηση: 51.694. Επανένωση οικογένειας: 99.968. Σπουδές: 20.787. Ασυλο: 9.980. Πρόσφυγες: 2.368. Αλλοι λόγοι: 164.180.
4. «ΗΜΕΡΗΣΙΑ» 7.6.2004.
5. Εκτενή ανάλυση δες στο άρθρο του Μ. Παπαδόπουλου, «Τέλος της εργατικής τάξης; Μύθος και πραγματικότητα», ΚΟΜΕΠ 6/1998.
6. Κ. Μαρξ, «Το Κεφάλαιο», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», τ. ΙΙ, σελ. 54.
7. Κ. Μαρξ, «Το Κεφάλαιο», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», τ. ΙΙΙ, σελ. 409.
8. Κ. Μαρξ, «Το Κεφάλαιο», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», τ. ΙΙ, σελ. 53.
9. Κ. Μαρξ, «Το Κεφάλαιο», «Θεωρίες για την υπεραξία», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», μέρος πρώτο, σελ. 460.

Της
Ελένης ΚΑΤΡΟΔΑΥΛΗ


ByΦιλιππος Ανθης στις

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

TOP READ