20 Ιαν 2012

Οικονομική παγκοσμιοποίηση και καπιταλιστική ανασυγκρότηση


Οικονομική παγκοσμιοποίηση και καπιταλιστική ανασυγκρότηση
Το επιχείρημα ότι εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας, πρέπει να ισοπεδωθούν τα εργασιακά δικαιώματα, είναι παντελώς αστήριχτο. Οι απολογητές των απόψεων αυτών, συγχέουν σκόπιμα την έννοια της οικονομικής παγκοσμιοποίησης - ένα φαινόμενο προοδευτικό - με την επιχειρούμενη βίαιη καπιταλιστική ανασυγκρότηση, φαινόμενο πρωτίστως αντιδραστικό
Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, το σπάσιμο των εθνικών συνόρων, η δυνατότητα κίνησης των κεφαλαίων χωρίς περιορισμούς, έχουν δημιουργήσει νέα δεδομένα, στα οποία πρέπει να προσαρμόσουμε την οικονομία μας... Αν δεν το κάνουμε, αν συνεχίσουμε να κινούμαστε με τους ρυθμούς του χτες, τότε κινδυνεύουμε με υποτίμηση του εθνικού νομίσματος, με αύξηση του πληθωρισμού και του εξωτερικού δανεισμού και κάθετη πτώση στην απασχόληση και της ευημερίας. Θα έχουμε επιλέξει οι ίδιοι μία ήττα που θα έχει επιπτώσεις στην κοινωνία και στην οικονομία της χώρας...(από την εναρκτήρια ομιλία Σημίτη, στη μάζωξη για τον "κοινωνικό διάλογο", 14 του Μάη 1997)
Η παγκοσμιοποίηση λοιπόν της οικονομίας, η ανταγωνιστικότητα και η παραγωγικότητα, ιδού οι μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας, στις οποίες αν δεν προσαρμοστούμε, θα περιθωριοποιηθούμε, θα... αλβανοποιηθούμε.
Οι τρεις αυτές λέξεις, έχουν πάρει μεταφυσική, ανεξήγητη διάσταση στα χείλη των αστών απολογητών του κεφαλαίου. Αποτελούν ίσως τα τρία τρομερά τέρατα της εποχής μας, τα οποία απειλούν στο διάβα τους να καταβροχθίσουν τα πάντα. Τις κοινωνικές κατακτήσεις, τα εργατικά μεροκάματα, το πολιτιστικό επίπεδο των εργαζομένων... Ετσι τουλάχιστον λένε, αλλά λένε συνειδητά ψέματα. Δε φταίει η καημένη η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, αν η τεχνολογική επανάσταση πρόβαλε ορμητικά στην καπιταλιστική παραγωγή και οδήγησε στην όξυνση των αντιθέσεων του συστήματος. Και πρώτα και κύρια της δυνατότητας να διατηρείται το ποσοστό κέρδους σε υψηλά επίπεδα.
Γιατί όσοι σήμερα καλούν την εργατική τάξη να υποταχτεί στη δικτατορία του κεφαλαίου ελέω "παγκοσμιοποίησης της οικονομίας", συγχέουν, παραποιούν συνειδητά βέβαια, δύο οικονομικές έννοιες. Την έννοια της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας που είναι μία αντικειμενική διαδικασία πολλών αιώνων με την έννοια της καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης με αντιδραστικά χαρακτηριστικά, της επιχειρούμενης αλλαγής των όρων παραγωγής και αναπαραγωγής του κεφαλαίου σε διεθνή κλίμακα, προκειμένου ο καπιταλισμός να ανταπεξέλθει στις νέες συνθήκες που διαμορφώθηκαν από την αλματώδη άνοδο των παραγωγικών δυνάμεων τα τελευταία 30 χρόνια. Εξέλιξη η οποία σε τελική ανάλυση αποκάλυψε τον περιορισμένο ιστορικό ρόλο του καπιταλισμού σαν σύστημα οργάνωσης και διεύθυνσης της κοινωνίας, τη γήρανσή του, το σάπισμά του.
Η πρώτη έννοια, αυτή της οικονομικής παγκοσμιοποίησης, είναι η ανεξάρτητη μεταβλητή, μια και ξεπερνά κατά πολύ τα όρια του υπάρχοντος συστήματος. Οσο προχωρά και βαθαίνει ο καταμερισμός της εργασίας, όσο αναπτύσσονται οι παραγωγικές δυνάμεις, η διαδικασία της οικονομικής παγκοσμιοποίησης περνάει σε νέα επίπεδα, αποκτά καινούρια χαρακτηριστικά.
Η δεύτερη έννοια, αυτή της προσαρμογής του κεφαλαίου στις νέες συνθήκες, είναι η εξαρτημένη μεταβλητή, η οποία θα παρακολουθεί τις διαδικασίες της οικονομικής παγκοσμιοποίησης, όσο το σύστημα των παραγωγικών σχέσεων μπορεί να παρακολουθεί την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Και αυτό προσπαθούν να κάνουν σήμερα οι δυνάμεις του κεφαλαίου με τις παραγωγικές αναδιαρθρώσεις. Να προσαρμόσουν βίαια τις καπιταλιστικές παραγωγικές σχέσεις, στις νέες και γοργά αναπτυσσόμενες παραγωγικές δυνάμεις. Γιατί ξέρουν ότι σε διαφορετική περίπτωση, αν δεν καταφέρουν να πετύχουν την αντιστοίχιση αυτή, τότε μοιραία επέρχεται ο θάνατος. Και δυστυχώς ή ευτυχώς για ορισμένους, έτσι προχωράει η κοινωνία.
Η διαδικασία της οικονομικής παγκοσμιοποίησης
Ο όρος βέβαια της οικονομικής παγκοσμιοποίησης δε γεννήθηκε σήμερα από τα κεφάλια των "εκσυγχρονιστών" υπαλλήλων του κεφαλαίου, που τον χρησιμοποιούν λες και ανακάλυψαν εκ νέου την Αμερική. Από την εποχή του ακόμα ο Μαρξ σημειώνει στο Κεφάλαιο ότι "τοπαγκόσμιο εμπόριο και η παγκόσμια αγορά εγκαινιάζουν στο 16ο αιώνα τη νεότερη ιστορία της ζωής του κεφαλαίου".
Στη διαδικασία της οικονομικής διεθνοποίησης - παγκοσμιοποίησης, μπορούμε να διακρίνουμε τρεις ιστορικούς σταθμούς.
  • Ο πρώτος συνδέεται με την ανακάλυψη της Αμερικής από τον Κολόμβο το 1492. Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, σχηματοποιείται πλήρως με γεωγραφικούς αλλά και οικονομικούς όρους, ο πλανήτης Γη. Η παγκόσμια αγορά παίρνει σάρκα και οστά.
  • Ο δεύτερος σταθμός συνδέεται με τη γαλλική αστική επανάσταση το 1789. Η επανάσταση αυτή η οποία σήμανε το τέλος της φεουδαρχίας, έσπασε τα οικονομικά, νομικά και πολιτιστικά δεσμά και όρια του παλιού συστήματος, ενώ παράλληλα θέτει τις βάσεις για τη δημιουργία των εθνικών κρατών και εθνικών αγορών. Το καπιταλιστικό κέρδος ανακηρύσσεται σε ύψιστη οικονομική και πολιτιστική αξία.
  • Ο τρίτος σταθμός συνδέεται με την τεχνολογική επανάσταση, η οποία χρονικά τοποθετείται στην περίοδο 1960 - 1980. Η εφαρμογή των νέων τεχνολογικών επιτευγμάτων στην παραγωγική διαδικασία, οδήγησε στην αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, στην εξειδίκευση αλλά και στην υπερεθνική συνεργασία κρατών για την προώθηση νέων καινοτομιών μιας και οι απαιτούμενες επενδύσεις είναι τεράστιες. Αλλα χαρακτηριστικά, της, σε καπιταλιστικό κέλυφος, τεχνολογικής εποχής, είναι η μαζική αύξηση της ανεργίας, η πτωτική τάση του ποσοστού του καπιταλιστικού κέρδους. Γενικώς τα νέα παραγωγικά δεδομένα έδωσαν νέα ώθηση στην όξυνση των καπιταλιστικών αντιθέσεων. Στις νέες συνθήκες διεθνοποίησης, ο καπιταλισμός στην προσπάθειά του να τιθασεύσει τις νέες παραγωγικές δυνάμεις, αντιδρά με τη δημιουργία υπερεθνικών οργανισμών όπως η ΕΟΚ (σήμερα Ευρωπαϊκή Ενωση), η ΝΑΦΤΑ (Β. Αμερική, Μεξικό, Καναδάς), η ΑΣΕΑΝ στη ΝΑ Ασία κλπ. Η συμφωνία της ΓΚΑΤΤ, αποτελεί ένα νέο βήμα διεθνικής - οικουμενικής πλέον ρύθμισης των οικονομικών - εμπορικών αντιθέσεων των μεγάλων ιμπεριαλιστικών κρατών.
Ορισμένα συμπεράσματα
Από τη μέχρι σήμερα ιστορική αναδρομή, δεν προκύπτει από πουθενά ότι η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας, αυτή καθ' εαυτή, πρέπει να συνοδευτεί με χειροτέρευση του επιπέδου διαβίωσης των εργαζομένων. Αντίθετα, η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης, η προσέγγιση των εθνικών οικονομιών είναι κατά βάση προοδευτικό φαινόμενο, καθώς αναδεικνύει την αναγκαιότητα της συνεργασίας και της προσέγγισης των λαών. Επομένως το επιχείρημα ότι πρέπει οι εργαζόμενοι, λόγω... παγκοσμιοποίησης, να παραιτηθούν - οικειοθελώς μάλιστα - από τις κοινωνικές τους κατακτήσεις, να αποδεχτούν την υπονόμευση της δημόσιας ασφάλισης και να μην αντιδράσουν στην ανατροπή των εργασιακών σχέσεων, όχι μόνο δε στηρίζεται πουθενά, αλλά αποτελεί το πρόσχημα και τον... μπαμπούλα του άγνωστου, ώστε να διευκολυνθούν οι διαδικασίες υποταγής των εργαζομένων στη νέα καπιταλιστική τάξη στον τομέα της οικονομίας.
Ουσιαστικά οι απολογητές των απόψεων αυτών συγχέουν σκόπιμα την παγκοσμιοποίηση με τη διαδικασία ανασυγκρότησης του κεφαλαίου. Το ανέφερε ξεκάθαρα και ο Κ. Σημίτης στην ομιλία του προς τους συνδικαλιστές του ΠΑΣΟΚ στις 26 του Μάρτη. "Το κεφάλαιο - ανέφερε συγκεκριμένα - απέκτησε δύο πανίσχυρα όπλα στον κοινωνικό ανταγωνισμό, τη δυνατότητα να μεταναστεύει σε περιοχές χαμηλού κόστους και τη δυνατότητα να επισείσει την απειλή των φθηνών εισαγωγών από τις νέες βιομηχανικές χώρες".
Τι σχέση όμως μπορεί να έχει η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης, με την ασύδοτη δράση του κεφαλαίου; Ο Κ. Σημίτης και οι υποστηρικτές των απόψεων αυτών, ξέρουν πολύ καλά ότι οι συνθήκες εργασίας στις χώρες της Απω Ανατολής, από πολλές απόψεις είναι βάρβαρες. Οι εργαζόμενοι στις χώρες αυτές μάλλον μοιάζουν με δούλους της αρχαίας εποχής παρά με τους εργάτες του σύγχρονου καπιταλισμού. Αν ήθελαν να βάλουν φραγμό στην απαράδεκτη αυτή κατάσταση γιατί δεν απαγορεύουν, στην Ευρώπη π. χ. την εισαγωγή εμπορευμάτων που προέρχονται από μαύρη εργασία; Γιατί δεν παίρνουν μέτρα προστασίας των εθνικών νομισμάτων από την ανεξέλεγκτη και εγκληματική δράση των κερδοσκοπικών κεφαλαίων - υπολογίζονται πάνω από 1,5 τρισ. δολάρια - που αποσταθεροποιούν τις οικονομίες ολόκληρων χωρών; Δυο παραδείγματα που αποδεικνύουν ότι η λήψη μέτρων προστασίας των εργαζομένων στις σημερινές συνθήκες, είναι δυνατή. Απλώς δε θέλουν.
Το δεύτερο συμπέρασμα που προκύπτει, είναι ότι στη σημερινή εποχή η αντίθεση μεταξύ του κοινωνικού χαρακτήρα της παραγωγής και της ατομικής καπιταλιστικής ιδιοποίησης των προϊόντων της κοινωνικής αυτής εργασίας, όχι απλώς έχει οξυνθεί αλλά έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις.
Η σημερινή εποχή, λόγω της κολοσσιαίας ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, της δυνατότητας δημιουργίας υλικών και πνευματικών αγαθών σε πολλαπλάσια κλίμακα σε σχέση με όλη την προηγούμενη ιστορική περίοδο, επιτάσσει την ανάγκη της συνεργασίας των εργαζομένων όλου του πλανήτη και του καταμερισμού της δημιουργούμενης ευημερίας προς όλους τους εργαζόμενους, μιας και οι υλικοί όροι για την επίτευξη του σκοπού αυτού σήμερα υπάρχουν.
Αντίθετα αυτό που επικρατεί είναι μια τρομακτική συσσώρευση κεφαλαίων σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της υφηλίου, αποτέλεσμα των πολιτικών λιτότητας και της έντασης της εκμετάλλευσης των εργαζομένων. Η απαρίθμηση και μόνο των χωρών στις οποίες οι διεθνείς ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί έχουν επιβάλει την εφαρμογή προγραμμάτων λιτότητας, κυριολεκτικά τρομάζει. Ελάχιστες μειοψηφίες πλουτοκρατών, τραπεζίτες, βιομήχανοι, έμποροι όπλων και ναρκωτικών, έχουν σήμερα στα χέρια τους πλούτο πολύ μεγαλύτερο από το παραγόμενο εισόδημα ολόκληρων ηπείρων. Στη σύγχρονη φάση ανάπτυξης του - γερασμένου πρέπει να επισημάνουμε - καπιταλισμού, οι ισορροπίες έχουν ανατραπεί πλήρως. Η Ρώμη της περιόδου της παρακμής, σε όλο της το μεγαλείο.Το τρίτο συμπέρασμα είναι ότι η αντιμετώπιση της ανεργίας - στα πλαίσια του συγκεκριμένου συστήματος - περνάει μέσα από τη μείωση των ωρών εργασίας, χωρίς βέβαια την παραμικρή μείωση των σχετικών αποδοχών. Οποιαδήποτε άλλη προωθούμενη λύση είναι είτε απατηλή είτε πονηρή...
Και αυτό είναι φυσιολογικό αν αναλογιστούμε τη μεγάλη αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας τις τελευταίες δεκαετίες. Ενα απλό παράδειγμα μπορεί να κάνει κατανοητή την αναγκαιότητα αυτή. Αν τη δεκαετία του '60 100 εργαζόμενοι έπρεπε να δουλεύουν 1.000 ώρες τη βδομάδα (υποθετικό το παράδειγμα) για να παράγουν κάποια συγκεκριμένη ποσότητα ενός εμπορεύματος, σήμερα, ο ίδιος αριθμός εργαζομένων χρειάζεται μόνο 500 ώρες για την παραγωγή της ίδιας ποσότητας του ίδιου εμπορεύματος. Αρα, λόγω της τεχνολογικής προόδου, της αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας, εξοικονομήθηκαν 500 παραγωγικές ώρες. Για να συνεχίσουν να εργάζονται και οι 100 εργαζόμενοι θα πρέπει να μειωθεί ο χρόνος εργασίας στο 50%. Στη διαφορετική περίπτωση της διατήρησης του ίδιου εργάσιμου χρόνου, θα πρέπει να απολυθούν οι 50.
Η κοινωνική απαίτηση για μείωση του χρόνου εργασίας, χωρίς μείωση των αποδοχών των εργαζομένων, προσκρούει όμως στις επιδιώξεις του καπιταλιστή για αύξηση του ποσοστού κέρδους. Είναι ο μόνος λόγος για τον οποίο σήμερα το κεφάλαιο αμύνεται σθεναρά στο αίτημα για δραστική μείωση του εργάσιμου χρόνου ώστε να αντιμετωπιστεί η μάστιγα της ανεργίας, ενώ οι διάφοροι απολογητές του εφευρίσκουν τα "επιχειρήματα" περί "παγκοσμιοποίησης" για να πείσουν - σε τελευταία ανάλυση - ότι τα πράγματα μπορεί για την εργατική τάξη να γίνουν ακόμα χειρότερα από ό,τι είναι σήμερα.
Θανάσης ΚΑΝΙΑΡΗΣ

ByΦιλιππος Ανθης στις

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

TOP READ