ΙΝΔΙΑΝΟΙ ΣΤΙΣ ΗΠΑ

ΙΝΔΙΑΝΟΙ ΣΤΙΣ ΗΠΑ

Στη χώρα των νεκρών και των ξεχασμένων

"...και ο ήλιος βάζει τα σημάδια του στον τόπο και στη στιγμήπου εμείς πια δε θα ξαναπολεμήσουμε".

Τσιφ Τζόζεφ (1)

Οι περισσότεροι από μας μάθαμε από την πιο τρυφερή ηλικία μας για τους Ινδιάνους, μέσα από τις υπερπαραγωγές του Χόλιγουντ, τα περίφημα καουμπόικα έργα, με πρωταγωνιστές τους πολιτισμένους λευκούς και τους αιμοσταγείς ερυθρόδερμους. Στο τέλος του έργου πάντα το "χλωμό πρόσωπο" κατάφερνε να επικρατήσει με τίμιους και ανδρείους τρόπους και να επιβάλει την ειρήνη και τον πολιτισμό. Σε αντίθεση με την πραγματικότητα, είδαμε νεκρούς λευκούς, θρήνους λευκών γυναικών και παιδιών για τους αγαπημένους τους, που χάθηκαν αλλά ποτέ έναν νεκρό Ινδιάνο. Μόνο όταν χρειαζόταν να χρησιμοποιηθεί το πτώμα του, για να δείξει την ανωτερότητα και το σεβασμό της λευκής φυλής. Η προπαγανδιστική δομή των καουμπόικων λειτουργούσε και λειτουργεί άψογα. Μετά το πέρας δύο ωρών σφαγών, που υπονοούνται, όλοι ανεξαιρέτως είμαστε με τους καουμπόηδες. Τα παιδιά του '60 μάλιστα παίζοντας καουμπόηδες και Ινδιάνους αναπαρήγαγαν το "χρονικό της φρίκης" στους δρόμους της Αθήνας...

"Λευκοβαμμένη" δικαιοσύνη

Μέσα από τις ταινίες αυτές και το μηχανισμό ταύτισης που λειτούργησε σε όλους ανεξαιρέτως - δυστυχώς στους περισσότερους υποσυνείδητα - παγιώθηκε η άποψη. "Εμείς και αυτοί". Οπου στο μεις ήταν ο "πολιτισμός του πνεύματος" και στο αυτοί "οι βάρβαροι, οι πρωτόγονοι". Χρειάστηκε άλλη μία χολιγουντιανή υπερπαραγωγή - η ταινία "Χορεύοντας με τους λύκους" - να κάνει τα "χλωμά πρόσωπα" να ξανασκεφτούν τους ξεχασμένουςΙνδιάνους και να επαναπροσεγγίσουν το θέμα και να ανακαλύψουν, έστω και πολύ αργά, ότι πολύ πριν το 1492, οπότε ο Κολόμβος έφτασε στην αμερικανική ήπειρο, ζούσαν και άκμαζαν μεγάλοι και σημαντικοί πολιτισμοί, βασισμένοι σε αξίες και αρχές. Οπως ήταν όμως αναμενόμενο, η ουσία τεχνηέντως αποκρύφτηκε και οι Ινδιάνοι ανήχθησαν σε ένα ακόμα γραφικό έθνικ στοιχείο των πολυπολιτισμικών κοινωνιών που υφίστανται σε όλη την αμερικανική ήπειρο.

Η "οικονομία της αγοράς", που δεσπόζει σήμερα στην παγκόσμια σκηνή, επιτάσσει την υπέρογκη ανάπτυξη των καταναλωτικών αγαθών και προσβλέπει στην αξιοποίηση των τμημάτων αυτών των πολιτισμών ως καταναλωτικά όντα κατ' αρχήν, αλλά και ως προϊόντα προς εκμετάλλευση για την παραγωγή πλούτου. Ο όρος για την επιτυχήέκβαση της "εκστρατείας" είναι η αφομοίωσή τους και αποδοχή τους με πρώτο βήμα την παραδοχή τους "λάθους" και την αναγνώριση ορισμένων "ανθρωπίνων δικαιωμάτων" και στη συνέχεια την ένταξή τους στην κοινωνία μας με την ταυτόχρονη αποδοχή των αξιών μας - βλέπε χρήμα - και την ανάπτυξη των ίδιων ακριβώς τεχνητών αναγκών. Οι αξίες των αυτόχθονων Ινδιάνωνπρέπει να παραμεριστούν στο όνομα της ανάπτυξης. Αξίες, όπως ο ομαδικός τρόπος ζωής με την άρνηση του ατομικισμού και η ζωή σε αρμονία με τη φύση, μέσω της γνώσης και της κατανόησης και όχι της βίαιης κατάκτησης.

Συγκεκριμένα για τους Ινδιάνους της Βόρειας Αμερικής οι έννοιες της ιδιοκτησίας και του Δίκαιου υπάρχουν, αλλά είναι βασισμένες στα ήθη και τις αξίες, που διέπουν τις φυλές, σε απόλυτη σχέση με τις πραγματικές ανθρώπινες ανάγκες και όχι σε πολιτικές αφηρημένες έννοιες που έχουν σα βάση το ατομικό, ιδιωτικό συμφέρον. Τους πολιτισμούς αυτούς, που αντιτίθονταν στη μανία για εκμετάλλευση ανθρώπων, γης, ενέργειας με μοναδικό σκοπό το κέρδος, έπρεπε οι πολιτισμένοι λευκοί, αν δεν υποτάσσονταν, να τους εξαφανίσουν.

Το μακρύ μονοπάτι των δακρύων

Οσους δεν μπόρεσαν να εξαφανίσουν από το πρόσωπο της Νέας Γης προσπάθησαν να τους εκμεταλλευτούν. Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 18ο αιώνα η αμερικανική αντίληψη για την άσκηση της πολιτικής απέναντι στους Ινδιάνους ελάχιστα έχει διαφοροποιηθεί. Ο υπουργός Πολέμου του Προέδρου Ουάσιγκτον, Κνοχ, είχε πει σε σχέση με τη διαδικασία εκπολιτισμού τους: "Αν ήταν δυνατόν να εισαγάγουμε το ειδικό δίκαιο ιδιοκτησίας ανάμεσα στουςΙνδιάνους, θα ήταν μια ικανοποιητική λύση των επιχειρηματικών μας δραστηριοτήτων". (2)

Μετά τον πόλεμο Ανεξαρτησίας - γνωστός και ως πόλεμος Βορείων - Νοτίων - που οιΙνδιάνοι είχαν συμβάλει τα μέγιστα, για να είναι νικηφόρος, οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν εξαρτημένες από τη "θέση" των Ινδιάνων. Αργότερα όταν δομήθηκε το κράτος των Ηνωμένων Πολιτειών, οι υποσχέσεις ξεχάστηκαν και οι Ινδιάνοι έγιναν ένα περιπλανώμενο έθνος, έρμαιο της κατακτητικής μανίας των εποίκων που συνεχώς πολλαπλασιάζονταν. Από το 1778 που τέθηκαν οι όροι για την αναγνώριση των ινδιάνικων φυλών ως ανεξάρτητα έθνη στα πλαίσια της Κοινοπολιτείας με τη Συμφωνία του Ντελαγουέαρ μέχρι το 1832 - η Συμφωνία έγινε γνωστή ως Βορειοανατολικό Διάταγμα - που έγινε νόμος του κράτουςκαι το Ανώτατο Πολιτειακό Δικαστήριο αναγνώρισε τις φυλέςως "ειδική ανεξάρτητη κοινωνία πολιτών" και την παράλληλη αναγνώριση "των συνθηκών που έχουν επιτευχθεί", οι Ινδιάνοι ζούσαν αποκλεισμένοι και φυλακισμένοι στους καταυλισμούς που λειτουργούσαν επί της ουσίας ως στρατόπεδα συγκέντρωσης.(3) Η γενοκτονία συνεχίστηκε. Με την "Πράξη για την ενσωμάτωση των Ινδιάνων" του 1871 οι φυλές από κυρίαρχα έθνη περιήλθαν σε μια κατάσταση παρόμοια με των δούλων της Ρώμης. Καμία νομική κατοχύρωση, έστω και η προϋπάρχουσα, που κρίνεται ελάχιστη, δεν έσωσε από τις εκκαθαρίσεις τις φυλές των Ινδιάνων σε όλη την επικράτεια. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις του ατέλειωτου "μονοπατιού των δακρύων", όπως έχει γίνει ευρέως γνωστό, όπου κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1830 οι ινδιάνικες φυλές αναγκάστηκαν να μετοικήσουν, πεζοπορώντας στην ενδοχώρα από τις Νοτιοανατολικές Πολιτείες, με τη συνοδεία φυσικά του αμερικανικού ιππικού, όπου φέρεται ότι χιλιάδες έχασαν τη ζωή τους. Ανάλογη αντιμετώπιση είχαν και οι φυλές των Ναβάχο κατά την τετραετία 1864-68, στο Bosque Redondo, στις Πολιτείες Αριζόνα και Κολοράντο. Ταυτόχρονα, τις ίδιες ακριβώς χρονολογίες στην περιοχή Γουασίτα, που τώρα βρίσκεται η Πολιτεία της Οκλαχόμα, έγιναν οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις από το 7ο Σύνταγμα του Ιππικού. Πρώτα το 1864, όπου εξολοθρεύτηκαν χωριά με Τσεγιέν και όσοι επιζήσανε επιχειρήθηκε να εξολοθρευτούν το 1868. Η ανεξέλεγκτη δράση του αμερικανικού Ιππικού οδήγησε στη Συνθήκη του Fort Lamaries. Αυτό, όμως, δεν εμπόδισε και πάλι το Ιππικό να δράσει κατά τους συνήθεις τρόπους του και να επαναλάβει μια ακόμα γενοκτονία, το 1890 με θύματα αυτή τη φορά τη φυλή των Σιού. (4)

Σύγχρονα λουτρά αίματος

Οσοι έχουν απομείνει πλέον από τις εκκαθαρίσεις θα γίνουν και επισήμως το 1924 Αμερικανοί πολίτες, με συγκεκριμένα δικαιώματα, όπως το να παραμείνουν στους καταυλισμούς. Ομως οι Ινδιάνοι ποτέ δεν κατάφεραν να στεριώσουν στο ίδιο μέρος για πολλά χρόνια, αφού τους μετέφεραν από τον έναν καταυλισμό στον άλλο, ενώ πολλοί λευκοί εξαγόρασαν με εκφοβιστικούς τρόπους ή με τη μορφή της καταπάτησης μεγάλες εκτάσεις που ανήκαν στις ινδιάνικες φυλές και αργότερα ανακαλύφθηκε ότι ήταν σημαντικής οικονομικής αξίας, λόγω κυρίως του υπεδάφους τους.

Από την άλλη πλευρά η μη ένταξή τους και η αποδοχή τους από την αμερικανική κοινωνία, λόγω της "αδικαιολόγητη εμμονής" τους να παραμείνουν πιστοί στις παραδόσεις τους, τους περιθωριοποίησαν εντελώς, με αποτέλεσμα οι κοινότητες των Ινδιάνων να επιζούν, μόνο με το επίδομα που προβλεπόταν από τη Συμφωνία του Λάμερις και σταδιακά να αργοπεθαίνουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ανεργία ανάμεσα στις φυλές των Ινδιάνων ξεπερνά κατά πολύ το μέσο όρο του 30%, ενώ το εισόδημα πολλών εξ αυτών που έχουν το "πολύτιμο αγαθό" της απασχόλησης είναι κάτω από το όριο της φτώχειας από ό,τι ισχύει σε παναμερικανικό επίπεδο. Η χώρα των Ναβάχο - που βρίσκεται ανάμεσα στις Πολιτείες της Αριζόνας και του Νέου Μεξικού - είναι μία από τις πιο οργανωμένες και "πλούσιες" περιοχέςΙνδιάνων, αφού βρέθηκαν πολλά κοιτάσματα πετρελαίου προς εκμετάλλευση, όπως και φυσικού αερίου, ουρανίου και ηλίου. Ωστόσο, όλες οι προσπάθειες των εκπροσώπων των Ναβάχο να έχουν τη διαχείριση των πλουτοπαραγωγικών πηγών τους ή το ελάχιστο την ισότιμη συν-διαχείριση με τις αμερικανικές εταιρίες, που εκμεταλλεύονται το υπέδαφος, έχουν αποτύχει.(5)

Οι Ναβάχο παρότι είναι οι ιδιοκτήτες της γης και του υπεδάφους, δεν έχουν κανένα δικαίωμα, εξαιτίας της έλλειψης του επενδυτικού κεφαλαίου, και τα κέρδη νέμονται φυσικά άλλοι, ενώ οι Ινδιάνοι χρησιμοποιούνται ως κατώτατο εργατικό προσωπικό...

Δεν είναι, λοιπόν, παράλογο, ότι για πολλές δεκαετίες ο αλκοολισμός ήταν η πρώτη αιτία θανάτου στους μεσήλικες Ινδιάνους. Στοιχεία, όμως, που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας από το περιοδικό "Κόμμον Σενς", αναφέρουν ότι κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '70 σχεδόν 3.000 Ινδιάνες υποβάλλονταν σε υποχρεωτική χειρουργική στείρωση, ποσοστό που αποτελούσε περίπου το 5% του γυναικείου πληθυσμού που μπορούσε να τεκνοποιήσει. Ο τότε επικεφαλής του Ομοσπονδιακού Γραφείου για τον πληθυσμό, dr. R. T. Ravenholt, αργότερα επιβεβαίωσε ότι "η χειρουργική στείρωση είχε γίνει εξαιρετικά σημαντική τα τελευταία χρόνια ως μια πιο εξελιγμένη μέθοδος για τον επιδέξιο χειρισμό της γονιμότητας"!

Τα δυσεπίλυτα προβλήματα - εργασία, εκπαίδευση, υγεία - της κοινότητας των Ινδιάνωνκαικυρίως το ανεκπλήρωτο αίτημά τους για ανεξαρτησία παραμένουν άλυτα. Η επίσημη Πολιτεία, πάντως, συνεχίζει να κωφεύει, που είναι πάγια τακτική της. Είναι χαρακτηριστικό, όπως καταγγέλλουν στελέχη του "Αμερικανικού Ινδιάνικου Κινήματος" (ΑΙΜ), παρά την εξαγγελία του Προέδρου Κλίντον για μια προεδρική θητεία, όπου θα γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ των εθνικών μειονοτήτων και τη σύσταση για το λόγο αυτό μιας επταμελούς διαφυλετικής Επιτροπής, απουσιάζουν παντελώς οι εκπρόσωποι των Ινδιάνων. Λες και είναι "αόρατοι" πολίτες...

Χριστίνα ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

Σημειώσεις:(1). Ονομα με το οποίο έγινε γνωστός στους λευκούς ένας από τους πιο επιφανείς Ινδιάνους της Βόρειας Αμερικής, κατά το 19ο αιώνα. Το απόσπασμα ανήκει σε έναν από τους πιο γνωστούς λόγους του, που απηύθυνε στο στρατηγό Χάουαρντ, τη στιγμή που παραδόθηκε, μαζί με τα υπολείμματα των πολεμιστών και της φυλής του, το χειμώνα του 1876. Από το βιβλίο "Ακου Λευκέ!" του Λαρς Πέρσον. "Σύγχρονη Εποχή", 1993

(2). "Ακου Λευκέ!" του Λαρς Πέρσον. Σύγχρονη Εποχή, 1993

(3). "American Holocaust, Colombus and the conquest of the New World" - David Stannard. Oxford University Press.

(4). "The state of native America, Genoside, Colonization and Resistance". Annette James.

(5). "Navajo. Tradition and change in thw Southwest". Wolfang Lindig - Helga Teiwes. U. Bar Verlag, Zϋrich. 1993