Καθ' οδόν: στο Λουξεμβούργο

Καθ' οδόν: στο Λουξεμβούργο

Αν είναι αλήθεια ότι η φήμη δεν ακολουθεί πάντα το μέγεθος, το Λουξεμβούργο είναι, ασφαλώς, μια από τις αποδείξεις της. Μικρό κράτος στο κέντρο της Ευρώπης, χωμένο ανάμεσα σε κράτη μεγάλα, όχι μόνο από την άποψη της εδαφικής τους επικράτειας, αλλά σα να θέλουν να τονίσουν ακόμη περισσότερο τη διαφορά και από την άποψη της πολιτικής και οικονομικής του δύναμης, το Λουξεμβούργο είναι μια από τις περισσότερο και, ταυτόχρονα, λιγότερο εξωτικές περιοχές του πλανήτη μας.

Εξωτισμός; Ασφαλώς, δεν μπορεί να τον αρνηθεί κανείς ελαφρά τη καρδία σε ένα κράτος με τις διαστάσεις του Νομού Αττικής και (έτσι που τα καταφέραμε) πληθυσμό πολύ μικρότερο. Η επίσκεψη σ' αυτό μοιάζει σαν την επίσκεψη σε ένα κουκλόσπιτο, σε έναν κόσμο όπου η αίσθηση του μικρού είναι πανταχού παρούσα. Από την άλλη, ο εξωτισμός ασφαλώς δε θεωρείται εύκολα το κύριο στοιχείο μιας χώρας πυκνοκατοικημένης, χωρίς κανένα μυστήριο και εντελώς «ευρωπαϊκής» (με όποια έννοια και αν δώσουμε στην έκφραση αυτή), με δρόμους που τη διασχίζουν προς όλες της τις κατευθύνσεις (τονίζοντας το εξωτικό στοιχείο με τις δυσκολίες τους στις στροφές λόγω έλλειψης χώρου) και που είναι, εκτός των άλλων, και έδρα μόνιμη ή προσωρινή όχι λίγων διεθνών οργανισμών και υπηρεσιών.

Κορύφωμα του εξωτισμού; Μπορεί κανείς να το πει και έτσι. Πάντως, όταν καταρτίστηκαν τα αρχικά κριτήρια της Συνθήκης του Μάαστριχτ, το Λουξεμβούργο ήταν, προς γενική έκπληξη, το μόνο κράτος - μέλος της ΕΕ που τα κάλυπτε. Ενα είδος, δηλαδή, ποντικιού που βρυχάται, με τον τρόπο του.

Θα έλεγε κανείς ότι το γραφικό Δουκάτο, με το μικρό του μέγεθος και με τη γεωγραφική του τοποθέτηση σε μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες ζώνες της Γης, θα δυσκολευόταν να διατηρήσει την ποικιλία του, θα κατακλυζόταν από τον οδοστρωτήρα μιας γενικής ομοιομορφίας που επιβάλλεται και προωθείται και από τη μεγάλη πυκνότητα των συγκοινωνιών.

Τέτοιο πράγμα δε φαίνεται (ευτυχώς) να έχει συμβεί. Ασφαλώς, η πρωτεύουσα, επίσης Λουξεμβούργο, δεν παύει να είναι ένα από τα χρηματιστικά και τραπεζικά (αν και, βέβαια, όχι οικονομικά) κέντρα του κόσμου. Ασφαλώς, η σύγχρονη (ακολουθούμε κι εμείς τον όρο του συρμού) εξέλιξη με το γυαλί και το τσιμέντο δε λείπει καθόλου - αντίθετα, μπορεί κανείς να τη δει εύκολα και, ίσως, παντού. Ωστόσο, δεν υπάρχει ούτε πλήρης νίκη ούτε ήττα κατά κράτος, του τύπου που θα μπορούσε κανείς να διακρίνει, ας πούμε, στην Αθήνα και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Αντίθετα, γίνεται συστηματική προσπάθεια για τη διαφύλαξη των μνημείων και του χαρακτήρα των διαφόρων μικροπεριοχών (μπορεί, άραγε, κανείς να τις ονομάσει «περιοχές»;) και δεν έχει καθόλου εκμετρήσει το ζην η διαφορά της βοής του μεγάλου κέντρου και της ησυχίας της εξοχής. Το πολύ μικρό Λουξεμβούργο διαθέτει, εις πείσμα όλων, την εξοχή του, μια εξοχή, σημειώνουμε, εντελώς πράσινη, με τη βοήθεια μιας προφανούς συστηματικής φροντίδας, αλλά και του μάλλον υγρού κλίματος.

Το Λουξεμβούργο είναι ένα συστατικό στοιχείο του κεντροευρωπαϊκού χώρου, με την ευρύτερη έννοιά του. Αυτό μπορεί κανείς να το δει εύκολα παντού. Στην αρχιτεκτονική του, μνημειώδη ή όχι, στη γενική διάρθρωση και λειτουργία της κοινωνίας του, στην ολοφάνερη και όχι ανεξήγητη γαλλική επιρροή, στο γερμανικό ιδίωμα που μιλούν οι κάτοικοί του. Παράλληλα, εν μέρει και λόγω της εγκατάστασης σ' αυτό της έδρας τόσων διεθνών ιδρυμάτων και οργανισμών, έχει γίνει και χώρος εγκατάστασης και πολλών ξένων μεταναστών. Ετσι, καταμεσής της ευρωπαϊκής ηπείρου και σε ένα περιβάλλον που, όπως και να το κάνουμε, βρίσκεται στις πύλες της ορεινής Ελβετίας, μπορεί κανείς να βρει τραπέζι στην ψαροταβέρνα ενός Πορτογάλου. Στο κάτω - κάτω, το αίμα νερό δε γίνεται. `Η, αν προτιμάτε, το θαλασσινό αίμα δεν παύει ποτέ να είναι θαλασσινό νερό...