ΒΡΑΖΙΛΙΑ Το κεφάλαιο διεκδικεί μεγαλύτερο διεθνή ρόλο

ΒΡΑΖΙΛΙΑ

Το κεφάλαιο διεκδικεί μεγαλύτερο διεθνή ρόλο

Η σοσιαλδημοκρατική διαχείριση του «Εργατικού Κόμματος» ενίσχυσε τους καπιταλιστές πετώντας «ψίχουλα» στους εργαζόμενους

Από περσινή κινητοποίηση εργατών στην πετρελαιοβιομηχανία με τα λάβαρα της ταξικής Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας

Η πρώτη δεκαετία της νέας χιλιετίας για τη Βραζιλία, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η «χρυσή δεκαετία». Μια χρυσή δεκαετία για το κεφάλαιο υπό την ενορχήστρωση του «Κόμματος Εργατών», με τις δύο θητείες του πρώην προέδρου Λουίς Ινάσιου Λούλα ντε Σίλβα και τώρα με την πρόεδροΝτίλμα Ρουσέφ. Μία χρυσή δεκαετία που οδήγησε στην ανάδυση της Βραζιλίας ως την έκτη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη, προσπερνώντας τη Βρετανία. Ο καλπασμός, σύμφωνα με τους αναλυτές, αναμένεται να συνεχιστεί τουλάχιστον μέχρι το 2016, δηλαδή τη χρονιά της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων. Σε μία τριετία περίπου εν πολλοίς αναμένεται η Βραζιλία να έχει υποσκελίσει και τη Γαλλία, κατακτώντας την πέμπτη θέση παγκοσμίως, πίσω από τις ΗΠΑ, την Κίνα, την Ιαπωνία και τη Γερμανία.

Από τη στιγμή που η Βραζιλία ανακηρύχτηκε ως η έκτη οικονομία του πλανήτη, αποτελεί το «λαμπρό παράδειγμα» των αναλυτών παγκοσμίως πως ένα σύστημα καπιταλιστικό, με κεντρικό το ρόλο της κυβέρνησης, μπορεί να «οικοδομήσει μία χώρα με πολύ δυναμική βιομηχανία», όπου με κυβερνητικές παρεμβάσεις - π.χ. πρωτοβουλίες, δάνεια και επιχορηγήσεις, σε περίοδο παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης - στηρίχθηκε η εγχώρια βιομηχανία, δηλαδή το εγχώριο κεφάλαιο, καθώς οι μακροπρόθεσμες επενδύσεις δεν ήταν διαθέσιμες, επενδύσεις όμως που κρίνονταν αναγκαίες για να καταστήσουν τις βραζιλιάνικες επιχειρήσεις ανταγωνιστικές με τις αμερικανικές, ευρωπαϊκές ακόμη και τις κινεζικές.

Ταυτόγχρονα, σε συνδυασμό με την «αναπτυξιολογία» που επικράτησε όχι μόνο στη Βραζιλία αλλά και στην υπόλοιπη Λατινική Αμερική, οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις παράλληλα με τον ορυκτό πλούτο της Αμαζονίας ή τα γιγαντιαία υποθαλάσσια πετρελαϊκά κοιτάσματα στα ανοιχτά των βραζιλιανικών ακτών, επέβαλλαν και την ανάπτυξη της εγχώριας αγοράς, ώστε να μπορεί να στηριχθούν οι αναδιαρθρώσεις στην περίοδο της καπιταλιστικής κρίσης. Η επιχείρηση «καταπολέμησης της φτώχειας» του προέδρου Λούλα, αποδείχθηκε συνεπώς μάλλον εύκολη υπόθεση, ειδικά υπό το σκεπτικό ότι η βραζιλιάνικη οικονομία των 2,5 τρισ. δολαρίων, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία για το 2011, αντιστοιχεί σε έναν πληθυσμό περίπου 200 εκατομμυρίων κατοίκων - έναν πληθυσμό πολύ νεανικό και πρόκειται για ένα δημογραφικό δυναμισμό που είναι ταυτόγχρονα «εύπλαστος» και συνάμα το «δυνατό χαρτί»- τρέχει προς το μέλλον με κινητήρα τις καταναλωτικές ανάγκες μιας πρόσφατα δημιουργημένης εγχώριας μικροαστικής τάξης, η οποία διαρκώς διογκώνεται και ενισχύεται για την ανάγκη της εξυπηρέτησης των συμφερόντων του εγχώριου κεφαλαίου.

Το νέο Ελντοράντο

Μπορεί να αποτελεί άλμα στο μέλλον, ότι ο «μέσος Βραζιλιάνος» κατόρθωσε να αποκτήσει ψυγείο ή αυτοκίνητο τη «χρυσή δεκαετία» εντούτοις συνιστά μάλλον φενάκη. Η Βραζιλίασυνεχίζει να κρατά τα σκήπτρα της πρωταθλήτριας της ανισότητας στη Νότια Αμερική με πάνω από 60 εκατομμύρια φτωχούς, σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση τουΠρογράμματος Ανθρωπίνων Οικισμών του ΟΗΕ (UN Habitat), που αναφέρει ότι η ανισότητα εισοδήματος κατέγραψε αύξηση όπως και στις περισσότερες χώρες της Νότιας Αμερικής. Παρότι ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ τριπλασιάστηκε, καθώς εξαιτίας της καπιταλιστικής κρίσης μπορεί να έπεσε κατά 2,9% το 2009, αλλά το 2010 ξαναγύρισε σε μέσο επίπεδο 4,2% για όλη την ήπειρο, οι μονοπωλιακοί όμιλοι αύξησαν τα πλούτη τους σε βάρος των λαών.

Η δυναμική όμως έχει «διαμορφωθεί» και σε συνδυασμό με τη λήψη μέτρων για τη στήριξη των εξαγωγών της χώρας - όπως την επιβολή δασμών κατά 30% στις εισαγωγές αυτοκινήτων, αλλά και άλλων ειδών σε συνδυασμό με τις ελαφρύνσεις για την αγορά τους από την εγχώρια βιομηχανία και των χωρών της Κοινής Αγοράς του Νότου (Mercosur), αλλά και τη διαμόρφωση κλίματος για τις «ξένες επενδύσεις».

Σε ανάλυσή της η εταιρεία «Ernst & Young», αναφέρει ότι «παρά τις ασταθείς διεθνείς οικονομικές προοπτικές, η Βραζιλία προσέλκυσε ένα, ιστορικά, υψηλό αριθμό Αμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ) το 2011 και κατέκτησε τη θέση του δεύτερου πιο δημοφιλούς προορισμού ΑΞΕ ως προς την αξία και την πέμπτη ως προς τον αριθμό των επενδύσεων. Τόσο η αξία όσο και το πλήθος των εισερχομένων επενδύσεων στη Βραζιλία τριπλασιάσθηκαν από το 2007, από 19 δισ. δολάρια σε 63 δισ. δολάρια, και από 165 το 2007 σε 507 τον αριθμό πέρσι, αντίστοιχα».

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, και για το 2011, εξακολούθησαν μέσω μίας σειράς διμερών εμπορικών συμφωνιών, να αποτελούν το μεγαλύτερο επενδυτή στη Βραζιλία, με βάση τον αριθμό των επενδύσεων (149 επενδύσεις - αύξηση 43%), την αξία τους (12,4 δισ. δολάρια) και την απασχόληση (35.195 θέσεις εργασίας).

Η Βρετανία αναρριχήθηκε αλματωδώς από την πέμπτη θέση το 2010 στη δεύτερη θέση το 2011 με βάση τον αριθμό των επενδύσεων (45) στη χώρα, ενώ η αξία των βρετανικών επενδύσεων πλησίασε τις αμερικανικές (12,2 δισ. δολ.). Η Ισπανία ήταν ο τρίτος μεγαλύτερος επενδυτής στη Βραζιλία και η Γερμανία ο τέταρτος με βάση τον αριθμό των επενδύσεων.

Η Κίνα αναδείχθηκε ως ο πέμπτος μεγαλύτερος ξένος επενδυτής στη Βραζιλία, με βάση την αξία των επενδύσεων, σημειώνοντας αύξηση κατά 70% ως προς τον αριθμό των επενδύσεων, εξαπλασιάζοντας έτσι την αξία τους σε σχέση με το 2010. Επίσης, κατατάσσεται πέμπτη με βάση τον αριθμό νέων θέσεων εργασίας (9.049). Η πρόσφατη αύξηση της κατανάλωσης στη Βραζιλία, οδήγησε επίσης σε αύξηση των επενδύσεων από μικρές και μεσαίες κινέζικες επιχειρήσεις στο μεταποιητικό τομέα.

Η διείσδυση της Κίνας στην αγορά της Βραζιλίας είναι συνεχώς αυξανόμενη ειδικά μετά τις τελευταίες συμφωνίες αλλά και τη συμφωνία με το Mercosur και κατευθύνοντας εκτός του ενεργειακού τομέα, στους τομείς της τεχνολογίας, των logistics και των υποδομών.

Η «Foxconn», γνωστή για τα εργοστάσιά της παραγωγής ηλεκτρονικών συσκευών, μεταξύ των οποίων τα «iPhone» και «iPad» της «Apple» και πασίγνωστη για τις άθλιες συνθήκες που επικρατούν στα εργοστάσιά της στην Κίνα, ετοιμάζεται να επεκτείνει τις γραμμές παραγωγής της στη Βραζιλία, με επενδύσεις ύψους 500 εκατ. δολ. καθώς θα δημιουργήσει πέντε νέα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρονικών συσκευών, σε βιομηχανικό πάρκο 100 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα, στα οποία θα απασχοληθούν 10.000 εργαζόμενοι.

Προφανώς τα νέα μάλλον δεν είναι ευχάριστα για τους εργαζόμενους, καθώς η άθλια εργασιακή πρακτική της «Foxconn» δεν περιορίζεται φυσικά μόνο στην Κίνα. Στις εγκαταστάσεις που έχει ήδη στη Βραζιλία, στο Σάο Πάολο και απασχολεί 2.500 εργαζομένους, έχουν καταγγελθεί πολλάκις οι άσχημες συνθήκες εργασίας, κυρίως η κακή σίτιση και η έλλειψη νερού. Παράλληλα την προηγούμενη εβδομάδα δύο μεγάλες κινεζικές αυτοκινητοβιομηχανίες ανακοίνωσαν άμεσες επενδύσεις για τη δημιουργία εργοστασίων παρασκευής οχημάτων. Πρόκειται για τις «Anhui Jianghuai AutomobileGroupCO» (JAC LTD), και «Beiqi Foton motor Co. LTD».

Πίεση για τη διεθνή ενίσχυση του ρόλου της

Ωστόσο, παρά τη θετική μακροπρόθεσμη προοπτική για το βραζιλιάνικο κεφάλαιο στοιχεία των άμεσων ξένων επενδύσεων το πρώτο τρίμηνο του 2012 παρουσίασαν μείωση κατά 19%.

Η κυβέρνηση Ρουσέφ αμέσως προχώρησε σε μέτρα «ενίσχυσης της οικονομίας» μέσω της μείωσης των φόρων κατά 3,2 δισεκατομμύρια δολάρια, πιστώσεων στις επιχειρήσεις ύψους 25 δισ. και αύξηση της φορολογίας μόνο στις... χρηματιστηριακές συναλλαγές κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Οι παρεμβάσεις συνεχίζονται μέχρι σήμερα, κυρίως για την τόνωση της εγχώριας αγοράς, όπως τη μείωση των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος, ενώ συνεχίζοντας την πολιτική πιστωτικής χαλάρωσης η κυβέρνηση ανακοίνωσε νέα μείωση των βασικών επιτοκίων Selic κατά 50 μονάδες βάσης στο 7,5% και άφησε να εννοηθεί ότι ενδεχομένως να προχωρήσει και σε περαιτέρω μείωση, αγνοώντας τις εκκλήσεις των διεθνών οικονομικών ινστιτούτων - Παγκόσμια Τράπεζα, ΔΝΤ κλπ - για αντιστροφή της πολιτικής και αύξηση των επιτοκίων.

Την ίδια στιγμή, υιοθετεί επιθετική πολιτική που προκαλεί νέες ενδοϊμπεριαλιστικές εντάσεις στα διεθνή φόρα συντονιζόμενη κατά κύριο λόγο με τη συμμαχία των BRICS - Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική - και όπου συγκεντρώνεται πλέον το κύριο μερίδιο μεγέθυνσης της παγκόσμιας οικονομίας. Η πρόεδρος Ρουσέφ επιμένει σε κάθε της ομιλία το τελευταίο χρονικό διάστημα ότι οι χώρες του άξονα θα πρέπει να στείλουν ένα ισχυρό μήνυμα πολιτικής συνοχής, επιτίθεται διαρκώς στις «ανεπτυγμένες χώρες» ότι με την πολιτική τους αδυνατούν όχι μόνο να τερματίσουν την καπιταλιστική κρίση αλλά βλάπτουν και τις αναδυόμενες οικονομίες και πως η επεκτατική νομισματική πολιτική που εφαρμόζουν οι ΗΠΑ και η Ευρώπη έχει προκαλέσει «ανισορροπίες» στα αναπτυσσόμενα κράτη, όπως το δικό της. Ενώ ο υπουργός Οικονομικών της Βραζιλίας, Γκουίντο Μαντέγκα, μόλις την προηγούμενη εβδομάδα σε συνέντευξή του στη γερμανική εφημερίδα «Handelsblatt», κατακεραύνωσε τους Ευρωπαίους ομολόγους του και τους κάλεσε να κινηθούν γρήγορα και να απαγκιστρωθούν από την εμμονή τους στη λιτότητα.

Εκτός όμως της επιθετικής στάσης έναντι των «ανεπτυγμένων χωρών» η Βραζιλία αποτελεί έναν από τους πιο διαπρύσιους υποστηρικτές της θεσμικής αναμόρφωσης της διεθνούς σκακιέρας, δηλαδή της επιβεβαίωσης της ανάδυσής της στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα. Ετσι πρωτοστατεί στις πιέσεις για την αναμόρφωση του ΟΗΕ κυρίως μέσω της διεύρυνσης του Συμβουλίου Ασφαλείας, ώστε να ενταχθούν ως μόνιμα μέλη η Ινδία, η Βραζιλία τουλάχιστον και γιατί όχι η Γερμανία και η Ιαπωνία, αλλά και για την πλήρη αναδιάρθρωση του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Χριστίνα ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ