ΚΑΣΠΙΑ
Σφοδρή διαπάλη για τον έλεγχο του πλούτου της
Στρατιωτικοποίηση και τα πρώτα «θερμά επεισόδια»
 |
Κάτω από τα 371 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα, που καταλαμβάνουν τα νερά της Κασπίας, υπολογίζεται ότι βρίσκονται 10 δισεκατομμύρια τόνοι πετρελαίου, ενώ οι ποσότητες του φυσικού αερίου μετριούνται σε τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Επιπλέον, η Κασπία αποτελεί σημαντικό δίαυλο μεταφοράς από την Κεντρική Ασία προς την Ευρώπη, αλλά και από τη Ρωσία και το Καζαχστάν προς την περιοχή του Περσικού.
Το Ιράν, που είναι ο αποδέκτης των αμερικανο-ισραηλινών απειλών, είναι μια από τις 5 παράκτιες χώρες της Κασπίας. Επιπλέον, η ένοπλη σύγκρουση στη γειτονική Συρία, σε συνδυασμό με τις ανεπίλυτες διαφορές στον καθορισμό του καθεστώτος της Κασπίας, δημιουργούν ήδη ένα εκρηκτικό μείγμα, που επιταχύνει το «κυνήγι» των εξοπλισμών των κρατών της περιοχής. Ομως εάν το Ιράν «αναφλεγεί», εξαιτίας της επέμβασης της αμερικανο-ισραηλινής στρατιωτικής «μηχανής», είτε γίνει κατορθωτή η αντικατάσταση του σημερινού καθεστώτος «από τα μέσα» με ένα καθεστώς «φίλιο» προς τις ΗΠΑ και την ΕΕ, τότε αναμένονται μεγάλες ανατροπές στην περιοχή της Κασπίας, που εγκυμονούν μια μακροπρόθεσμη στρατιωτική και πολιτικο-οικονομική αποσταθεροποίηση.
Οι μεγάλοι «παίχτες» και τα αντικρουόμενα σχέδιά τους
Οι χώρες που βρέχονται από τα νερά της Κασπίας είναι το Αζερμπαϊτζάν, το Ιράν, το Καζαχστάν, η Ρωσία και το Τουρκμενιστάν. Ωστόσο, στις εξελίξεις σ' αυτήν εμπλέκονται μια σειρά ακόμη χώρες. Ετσι, π.χ. υπάρχουν μια σειρά χώρες, από τις οποίες περνούν τα ενεργειακά αποθέματα της Κασπίας (Ρωσία, Ιράν, Κίνα, Τουρκία, Γεωργία, Ουκρανία, Ρουμανία, Βουλγαρία, κ.ά.). Οι αστικές τάξεις αυτών των χωρών ενδιαφέρονται να ενισχύσουν το διαμετακομιστικό ρόλο τους. Ωστόσο, τα πραγματικά «κλειδιά» των εξελίξεων βρίσκονται σ' εκείνες τις δυνάμεις που έχουν μεγάλη βαρύτητα στη διαπάλη για τον έλεγχο των αποθεμάτων της Κασπίας, αλλά και τον έλεγχο των δρόμων μεταφοράς τους. Κι αυτές είναι οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα, και η ΕΕ.
Θεωρητικά, οι βασικοί «δρόμοι» μεταφοράς του φυσικού αερίου είναι: 1) μέσω των εδαφών της Ρωσίας, που ήδη υπάρχει, 2) ο «δια-κάσπιος», που σχεδιάζουν να δημιουργήσουν οι ΗΠΑ προς τη Δύση, 3) ο αγωγός προς την κατεύθυνση της Κίνας, που έχει κατασκευαστεί και 4) οι «νότιοι» μέσω Ιράν (εφόσον γίνει εκεί η ανατροπή), είτε μέσω Τουρκμενιστάν - Αφγανιστάν - Πακιστάν.
Ετσι οι ΗΠΑ από τη δεκαετία του '90 έχουν ανακηρύξει την περιοχή ως περιοχή «ζωτικών συμφερόντων τους». Στοχεύουν στην κατεύθυνση δημιουργίας υποθαλάσσιου δρόμου που θα παρακάμπτει Ρωσία και Ιράν και θα στρέψει το φυσικό αέριο του Τουρκμενιστάν στον ήδη έτοιμο αγωγό Μπακού - Τιφλίδα - Ερζερούμ, δίνοντας παραπέρα εγγυήσεις στην πληρότητα του δρόμου με την επωνυμία «Nabucco» (Αζερμπαϊτζάν, Γεωργία, Τουρκία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουγγαρία και Αυστρία). Στη βάση του ίδιου σχεδίου, προβλέπεται η κατασκευή στην Κασπία κι ενός υποθαλάσσιου αγωγού πετρελαίου, που θα διοχετεύει τα πετρέλαια του Καζαχστάν στον αγωγό Μπακού - Τιφλίδα - Τσεϊχάν.
Στις 12 Σεπτέμβρη 2012 ο νυν πρέσβης των ΗΠΑ στο Αζερμπαϊτζάν, Ρ. Μόρνιγκσταρ, που πολλά χρόνια ασχολούνταν με ενεργειακά ζητήματα στο υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, δήλωσε πως οι ΗΠΑ θα εντείνουν αυτήν τους την προσπάθεια. Την ίδια μέρα το Συμβούλιο της ΕΕ έδωσε το «πράσινο φως» για την πραγματοποίηση τριμερών επαφών ΕΕ - Τουρκμενιστάν - Αζερμπαϊτζάν, σχετικά με την υλοποίηση του υποθαλάσσιου αγωγού.
Ωστόσο, σοβαρό εμπόδιο στην εκπόνηση αυτών των σχεδίων αποτελεί το ότι τα κράτη της Κασπίας δεν έχουν καταφέρει ακόμη να ξεκαθαρίσουν το καθεστώς της Κασπίας. Βέβαια, σ' ό,τι αφορά τη βορειοδυτική πλευρά της Κασπίας, υπάρχουν διμερείς συμφωνίες της Ρωσίας με το Καζαχστάν και το Αζερμπαϊτζάν. Οι χώρες αυτές έχουν μοιράσει το 64% της υφαλοκρηπίδας της Κασπίας (Καζαχστάν - 27%, Ρωσία - 19%, Αζερμπαϊτζάν - 18%). Η τριμερής συμφωνία αυτών των χωρών καθορίζει τα σύνορα εκμετάλλευσης του βυθού και του υπεδάφους, ενώ η ναυσιπλοΐα και τα νερά παραμένουν σε κοινή χρήση. Αντίθετα, στα νότια της Κασπίας δεν υπάρχει σχετική συμφωνία, αφού το Ιράν, που έχει το 13% των ακτών της Κασπίας, θεωρεί πως η υφαλοκρηπίδα πρέπει να μοιραστεί ισόποσα μεταξύ των 5 χωρών (δηλαδή από 20%). Επίσης, Ιράν και Τουρκμενιστάν δεν αναγνωρίζουν τις παραπάνω συμφωνίες και υπάρχουν τριβές ανάμεσα σε Αζερμπαϊτζάν και Ιράν, καθώς και ανάμεσα σε Τουρκμενιστάν και Αζερμπαϊτζάν για αμφισβητούμενες περιοχές (και κοιτάσματα) στην Κασπία.
Επίσης, Ρωσία και Ιράν δε θέλουν την εμφάνιση κρατικών συνόρων στην επιφάνεια της Κασπίας, αφού κάτι τέτοιο θα εμποδίσει το μόνο φυσικό τρόπο επικοινωνίας των δύο χωρών. Ετσι, τάσσονται ενάντια στα σύνορα στην επιφάνεια, είτε ζητούν η δικαιοδοσία της κάθε χώρας να είναι τόση που να μην εμποδίζει την επικοινωνία μεταξύ των χωρών. Επιπλέον, Ρωσία και Ιράν υποστηρίζουν που οι υποθαλάσσιοι αγωγοί μπορούν να προκαλέσουν τεράστια οικολογική ζημιά στην κλειστή θάλασσα της Κασπίας, γι' αυτό και δεν μπορούν να υλοποιηθούν χωρίς τη συγκατάθεση και των 5 χωρών της Κασπίας.
Η Κασπία μυρίζει αίμα
Κάποτε ο προηγούμενος πρόεδρος του Τουρκμενιστάν, Σαπαρμουράτ Νιζιάφοφ, απευθυνόμενος στον τότε πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν, Γκεϊντάρ Αλίεφ, είχε πει πως «η Κασπία μυρίζει αίμα!» Σήμερα αυτή η φράση είναι πιο επίκαιρη από ποτέ! Κι αυτό γιατί από τη μια έχουμε τις πολεμικές ιαχές κατά του Ιράν, με στόχο την πλήρη αλλαγή της στάσης αυτής της χώρας στην παγκόσμια και περιφερειακή γεωπολιτική «σκακιέρα». Από την άλλη οι παρατεταμένες διενέξεις για τη διαίρεση της θάλασσας, η περιπλοκότητα της κατάστασης και το μέγεθος των συμφερόντων που συγκρούονται προκαλεί συνεχώς νέα επεισόδια στη στρατιωτικοποίηση των κρατών της Κασπίας με ταχείς ρυθμούς.
Ετσι, το Τουρκμενιστάν, που σχεδόν μόλις τώρα συγκροτεί ένοπλες δυνάμεις, προχώρησε πρόσφατα στη διεξαγωγή στρατιωτικών γυμνάσιων στην Κασπία Θάλασσα («Χαζάρ 2012») με τη συμμετοχή του Πολεμικού Ναυτικού, της Πολεμικής Αεροπορίας, του Στρατού Ξηράς, των τμημάτων του υπουργείου Εσωτερικών και της Υπηρεσίας Κρατικής Ασφάλειας. Τα στρατιωτικά γυμνάσια προέβλεπαν σενάριο απόκρουσης επιθέσεων ομάδων δολιοφθορέων, που διείσδυσαν στη χώρα ως αποτέλεσμα της επιδείνωσης της κατάστασης στην περιοχή της Κασπίας. Ο στόχος του υποθετικού εχθρού ήταν η κατάληψη εγκαταστάσεων στρατηγικής σημασίας, μεταξύ των οποίων κι εγκαταστάσεων εξόρυξης πετρελαίου.
Την ίδια περίοδο η Ρωσία πραγματοποίησε τα μεγάλα στρατιωτικά γυμνάσια «Καύκασος-2012», στον Καύκασο, στην Κασπία και στη Μαύρη Θάλασσα. Στην Κασπία κατά τη διάρκεια των γυμνάσιων η πυραυλάκατος «Νταγκεστάν» κατέστρεψε τους στρατηγικής σημασίας στόχους του υποθετικού εχθρού από το μοναδικό πυραυλικό σύστημα «Καλίμπρ-ΝΚ». Ο πύραυλος που εκτοξεύτηκε από αυτό το σύστημα από μια απόσταση 180 χιλιομέτρων με επιτυχία έφτασε το στόχο. Να σημειωθεί πως το πλοίο «Νταγκεστάν» είναι το πρώτο πλοίο του ρωσικού Πολεμικού Ναυτικού εξοπλισμένο με το μοναδικό πυραυλικό σύστημα «Καλίμπρ-ΝΚ», που είναι σε θέση να χτυπήσει στόχους σε απόσταση 300 χιλιομέτρων. Επιπλέον, είναι πολύ δύσκολο να ανιχνευθεί μέσω ραντάρ.
Στα γυμνάσια επεξεργάστηκαν εναλλακτικά σενάρια των εξελίξεων στο Νότο της Ρωσίας, σε περίπτωση αμερικανικής επίθεσης κατά του Ιράν, που εκτιμάται πως θα επηρεάσει όχι μόνο τα κράτη της Κασπίας Θάλασσας, αλλά και τις γειτονικές χώρες, τη Γεωργία και την Αρμενία.
Ισχυρό στόλο, το δεύτερο σε ισχύ στην Κασπία μετά απ' αυτόν της Ρωσίας, διαθέτει το Ιράν, με περίπου 90 σκάφη, με μικρότερη όμως ισχύ σε σχέση με αυτά της Ρωσίας.
Το Καζαχστάν καθέλκυσε την άνοιξη του 2012 την πρώτη πυραυλάκατο, δικής του παραγωγής, ενώ το 2013 σχεδιάζει να ενισχύσει το στόλο της Κασπίας με ακόμα δύο παρόμοια πλοία, αλλά με πολύ πιο ισχυρό εξοπλισμό. Οι διαθέσιμες στρατιωτικές δυνατότητες του Καζαχστάν, και χωρίς την ενίσχυση του στόλου, είναι αδύνατον να συγκριθούν με τις δυνατότητες του Τουρκμενιστάν.
Από την άλλη το Αζερμπαϊτζάν σκοπεύει να εγκαταστήσει 7 αμερικανικούς σταθμούς ραντάρ στις ακτές της Κασπίας Θάλασσας. Εννοείται πως η δημιουργία του δικτύου των αμερικανικών σταθμών ραντάρ στην Κασπία συνδέεται με την επικείμενη στρατιωτική επιχείρηση κατά του Ιράν. Γι' αυτό το λόγο η αύξηση των δυνατοτήτων για τον έλεγχο του Ιράν από το έδαφος του Αζερμπαϊτζάν αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα αυτής της στρατιωτικής στρατηγικής. Στο πλαίσιο στρατιωτικοποίησης του Αζερμπαϊτζάν, το Ισραήλ δημιούργησε στη χώρα αυτή εργοστάσιο κατασκευής μη επανδρωμένων αεροσκαφών, που παρακολουθούν τις αμφισβητούμενες περιοχές με τα κοιτάσματα πετρελαίου, που διεκδικούν Τουρκμενιστάν και Ιράν, καθώς και κατά μήκος των συνόρων Αζερμπαϊτζάν - Ιράν.
Δηλαδή το Αζερμπαϊτζάν κατά κάποιο τρόπο λειτουργεί σε συντονισμό με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ εναντίον του Ιράν. Είναι χαρακτηριστικό πως η πρώτη ομάδα των Αμερικανών ειδικών που πρόσφατα έφτασε και στη Γεωργία ήδη ξεκίνησε να εξερευνά τις δυνατότητες και τις ανάγκες της Γεωργίας για τη διασφάλιση της αντιπυραυλικής άμυνας της χώρας. Σύμφωνα με την γεωργιανή αντιπολίτευση, στη χώρα «για κάποιο λόγο», που δεν σχετίζεται με την οικονομική ανάπτυξη και την ανάπτυξη υποδομών μεταφοράς, γίνονται γοργά βήματα στην κατασκευή νέων αεροδρομίων και ...νοσοκομείων.
Πρέπει εδώ να σημειωθεί πως οι ΗΠΑ - ΝΑΤΟ, σε μια προσπάθεια να «βάλουν πόδι» στην περιοχή της Κασπίας, προκρίνουν τη στρατιωτική συνεργασία με το Αζερμπαϊτζάν και το Τουρκμενιστάν, ωστόσο «αγκάθι» στα σχέδιά τους είναι η αντιπαράθεση των δύο αυτών χωρών για το κοίτασμα «Σερντάρ», που το διεκδικούν και οι δύο χώρες και υπολογίζεται πως διαθέτει 100 εκατομμύρια τόνους πετρελαίου, όσο δηλαδή εξορύσσει σήμερα κάθε μια απ' αυτές τις χώρες σε μια δεκαετή περίοδο! Οι δύο χώρες είχαν πρόσφατα κι ένα «θερμό επεισόδιο», που αφορά τη διεκδίκηση του συγκεκριμένου κοιτάσματος. Επιπλέον, το Τουρκμενιστάν ήδη εξάγει φυσικό αέριο προς την Κίνα, η οποία ενδιαφέρεται για τον τριπλασιασμό των ποσοτήτων που αγοράζει απ' αυτή τη χώρα.
Συμπερασματικά, οι εξελίξεις στη Συρία και στο Ιράν πρέπει να εξετάζονται αναπόσπαστα και από τη σύγκρουση που διεξάγεται αυτήν την περίοδο στην Κασπία για τον έλεγχο του φυσικού πλούτου της και τους δρόμους μεταφοράς του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου