Ξανά για την «κοινωνική οικονομία»

Ξανά για την «κοινωνική οικονομία»

Χτες απ' αυτήν εδώ τη στήλη αναφερθήκαμε στην «κοινωνική οικονομία» την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ προβάλλει ως μέρος της στρατηγικής του για την αντιμετώπιση της ανεργίας. Αποτελεί μέρος της πολιτικής διαχείρισης του καπιταλισμού, τμήμα της στρατηγικής της ΕΕ και του ΟΟΣΑ, αλλά προέρχεται από επεξεργασία της σοσιαλδημοκρατίας που ενσωμάτωσε ο καπιταλισμός και εφαρμόζεται σε πολλές χώρες της κόσμου και της ΕΕ. Ο ΟΟΣΑ στη Διάσκεψη υπουργών Κοινωνικής Πολιτικής των κρατών μελών του τον Ιούνη του 1998, την όρισε ως εξής: «Το κράτος που ρυθμίζει το κοινωνικό περιβάλλον, αντί του κράτους που χορηγεί κοινωνικές παροχές». Ουσιαστικά το αστικό κράτος, προκειμένου να απαλλαγεί, στα πλαίσια των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων σε όφελος του κεφαλαίου, από την παροχή των όποιων κοινωνικών υπηρεσιών είχαν κατακτήσει οι εργαζόμενοι μετά από σκληρούς αγώνες, παροχές οι οποίες αποτελούσαν κομμάτι της στρατηγικής ενσωμάτωσης και χειραγώγησης εργατικών, λαϊκών μαζών στο σύστημα, στο όνομα αντιμετώπισης της ανεργίας, τις αναθέτει τώρα σε ομάδες ανέργων, προκειμένου να ζουν πουλώντας τις σε εξαθλιωμένους. Ετσι πασχίζει και την τεράστια ανεργία να δείξει ότι αντιμετωπίζει και ότι νοιάζεται για την άμβλυνση της εξαθλίωσης λαϊκών δυνάμεων, ανεξάρτητα από το ότι ούτε το ένα μπορεί να καταφέρει ούτε το άλλο.

Η καπιταλιστική οικονομική κρίση όμως, που έχει οδηγήσει μεγάλα τμήματα λαϊκών μαζών στην ανέχεια και στην έκπτωση των απαιτήσεών τους για ικανοποίηση των αναγκών τους, αποτελεί το έδαφος πάνω στο οποίο έρχεται ο καπιταλισμός να χειραγωγήσει εργαζόμενους, ανέργους, με αυτή τη μορφή οργάνωσης ενός τμήματος της καπιταλιστικής οικονομίας, με τη λεγόμενη «κοινωνική οικονομία».

Αυτό προβάλλει και ο ΣΥΡΙΖΑ ως διέξοδο για την ανεργία, αλλά και ως στρατηγική του στην «κοινωνική πολιτική». Είναι μια αβέβαιη διέξοδος και γι' αυτό επικίνδυνη, στη λογική τού «εδώ και τώρα αντιμετώπιση της ανεργίας και της φτώχειας», που δημιουργεί επίσης εμπόδια στη συμμετοχή των εργαζομένων στους αγώνες, στην ανάπτυξη της ταξικής πάλης. Παρουσιάζεται με το μανδύα της αλληλεγγύης, ενώ είναι τμήμα της βαθιάς ταξικής πολιτικής του κεφαλαίου σε βάρος των λαών. Σήμερα θα δώσουμε ορισμένα παραδείγματα απ' αυτήν την πολιτική.

***

Το 2001, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ είχε επεξεργαστεί πρόγραμμα δημιουργίας επιχειρήσεων κοινωνικής οικονομίας ως εξής: «Οι νέες επιχειρήσεις που θα συσταθούν για τους τομείς κοινωνικής οικονομίας, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις, οι συνεταιρισμοί κοινωνικού τομέα, οι επιχειρήσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και οι υπάρχουσες επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, εφ' όσον τροποποιήσουν τους σκοπούς τους, προκειμένου να παράσχουν υπηρεσίες στον κοινωνικό τομέα»... Για ποιες υπηρεσίες γινόταν λόγος; «Σύμφωνα με το σχέδιο του κ. Γ. Φλωρίδη, ...για την εφαρμογή του πιλοτικού προγράμματος επιλέγονται οι εξής οκτώ: υπηρεσίες νοσοκομειακής περίθαλψης, υπηρεσίες μέριμνας (βρεφονηπιακοί σταθμοί, κέντρα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών, "βοήθεια στο σπίτι"), υπηρεσίες πρόνοιας (κατ' οίκον φροντίδα), υπηρεσίες φύλαξης σχολικών κτιρίων, βελτίωση υπηρεσιών ασφαλιστικών φορέων, υπηρεσίες μαζικής άθλησης, παροχή περιβαλλοντικών υπηρεσιών, παροχή υπηρεσιών στον τομέα του πολιτισμού».

Σήμερα βεβαίως δημιουργούνται δίκτυα κοινωνικών ιατρείων, φαρμακείων, υπάρχουν σχέδια (πχ Δήμος Αθήνας για συντονισμό φορέων πρωτοβάθμιας Υγείας, με τα δικά του ιατρεία, τον ΕΟΠΥΥ που θέλει να δημιουργήσει κοινωνικά ιατρεία), τα οποία ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει όταν γίνει κυβέρνηση να θεσμοθετήσει, ως μορφές κοινωνικής οικονομίας, τα οποία όμως δεν παρέχουν, πέρα από τη διάγνωση ασθενειών, καμιά άλλη υπηρεσία υγείας. Πάνε να δημιουργήσουν επίσης με τους εργαζόμενους που θα απολυθούν από τους παιδικούς σταθμούς, το πρόγραμμα «βοήθεια στο σπίτι» κλπ συνεταιρισμούς ανέργων που θα αναλάβουν τέτοιες υπηρεσίες, αλλά με πληρωμή για την παροχή τους. Πληρωμή, όμως, το ύψος της οποίας, για στοιχειώδεις υπηρεσίες, θα είναι απαγορευτικό για τις λαϊκές οικογένειες και μάλιστα για υποβαθμισμένες υπηρεσίες, ενώ δε θα βγαίνει ούτε μεροκάματο πείνας για τους ανέργους που τους έκαναν «επιχειρηματίες»...

***

Ο Α. Γκίντενς, στο βιβλίο του «Ο τρίτος δρόμος. Η ανανέωση της σοσιαλδημοκρατίας» (εκδόσεις «Πόλις», Αθήνα, 1998), αναφέρει χαρακτηριστικά παραδείγματα ενδεικτικά για το τι είναι «κοινωνική οικονομία». Γράφει χαρακτηριστικά: «Στη Γερμανία... σε τομείς όπως η φροντίδα των παιδιών, οι τριτογενείς κοινωνικές ομάδες είχαν σχεδόν το μονοπώλιο στην υλοποίηση της πρόνοιας. Με τη μεγέθυνση του κράτους πρόνοιας στη Γερμανία, ο τομέας των μη κερδοσκοπικών οργανώσεων, αντί να περιοριστεί επεκτάθηκε ακόμη περισσότερο. Ο βαθμός στον οποίο το κράτος πρόνοιας ενσωματώνει τον τριτογενή τομέα ή στηρίζεται σε αυτόν ποικίλλει ανά χώρα. Στην Ολλανδία, για παράδειγμα, οι μη κερδοσκοπικές οργανώσεις αποτελούν το βασικό σύστημα παροχής κοινωνικών υπηρεσιών, ενώ στη Σουηδία μόλις που χρησιμοποιούνται. Στο Βέλγιο και στην Αυστρία... το ήμισυ τουλάχιστον των κοινωνικών υπηρεσιών παρέχεται από μη κερδοσκοπικές ενώσεις... Στη Μεγάλη Βρετανία κατά την περίοδο μετά το 1950... η δραστηριοποίηση στον τριτογενή τομέα - εθελοντική εργασία - έχει αυξηθεί... Οι περισσότερο παραδοσιακές ομάδες έχουν εκλείψει, για να αντικατασταθούν όμως από πολύ περισσότερες νέες, που ασχολούνται ιδίως με την αυτοβοήθεια και το περιβάλλον. Μία από τις σημαντικότερες αλλαγές είναι η αυξημένη συμμετοχή των γυναικών. Οι φιλανθρωπικές ομάδες έχουν να επιδείξουν σημαντική αύξηση - το 1991 υπήρχαν στη Βρετανία περισσότερες από 160.000 επίσημα καταχωρημένες φιλανθρωπικές ομάδες. Σχεδόν το 20% του πληθυσμού συμμετέχει σε κάποια μορφή εθελοντικής εργασίας, κατά τη διάρκεια του έτους και περίπου 10% σε εβδομαδιαία βάση...». Μ' αυτόν τον τρόπο μείωναν δραστικά τα κονδύλια των κρατικών προϋπολογισμών για παροχή τέτοιων υπηρεσιών και αφαιρούσαν από τους λαούς τις όποιες τέτοιες υπηρεσίες είχαν κατακτήσει με αγώνες. Βεβαίως η ανεργία δεν αντιμετωπίστηκε.

Απ' όλα τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, στα πλαίσια διαχείρισης του συστήματος σε όφελος των μεγαλοεπιχειρηματιών επιφυλάσσει στο λαό συνθήκες ζωής μειωμένων αναγκών και δικαιωμάτων, αβέβαιη προοπτική για τους ανέργους, ως ένα μέσο άμβλυνσης της ταξικής συνείδησης, χειραγώγησης στην εκμετάλλευση και ανακούφισης του κεφαλαίου.