ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ - ΓΑΛΛΙΑΣ Για τη διακυβέρνηση της Ευρωζώνης και τα συμφέροντα των μονοπωλίων τους

ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ - ΓΑΛΛΙΑΣ

Για τη διακυβέρνηση της Ευρωζώνης και τα συμφέροντα των μονοπωλίων τους

Αν. Μέρκελ - Φρ. Ολάντ

Eurokinissi

Το μέλλον της Ευρωζώνης και πώς αυτή θα μπορούσε να γίνει πιο ισχυρή και πιο ανθεκτική σε κρίσεις συζητήθηκε στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ 25-16/6/2015, με κείμενο των Τουσκ, Γιούνκερ, Σουλτς, Ντάισελμπλουμ και Ντράγκι που είχε τίτλο «Ολοκλήρωση της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής της Ευρωζώνης». Στόχος η μεγαλύτερη συγκέντρωση εξουσιών στις Βρυξέλλες με στόχο τον καλύτερο συντονισμό της οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής στην Ευρωζώνη.
Η υλοποίηση του στόχου προβλέπεται να γίνει σε τρεις φάσεις. Στην πρώτη περιλαμβάνεται η εμβάθυνση της τραπεζικής ένωσης. Στη δεύτερη περιλαμβάνεται η πρόβλεψη ενός υπουργού Οικονομικών της Ευρωζώνης, με ένα υπουργείο Οικονομικών με δικό του προϋπολογισμό. Γι' αυτό το σκοπό προορίζεται ο πρόεδρος του Γιούρογκρουπ και ως υπουργείο Οικονομικών θα λογίζεται το Γιούρογκρουπ.
Ολα αυτά οδηγούν και στο κύριο ερώτημα, που το ίδιο το κείμενο δεν έθεσε ανοιχτά: Εάν θα προχωρήσουν σε τροποποίηση των ευρωπαϊκών συνθηκών, έτσι ώστε από τη νομισματική ένωση να προκύψει και μια πολιτική ένωση. Εδώ υπήρξαν διαφωνίες από τους πέντε συγγραφείς. Προσωπικές τους; Μάλλον μέσα στο γαλλογερμανικό άξονα.
Στις 15/7/2015, ο Γερμανός πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μ. Σουλτς δήλωσε στο εβδομαδιαίο γερμανικό ειδησεογραφικό περιοδικό Stern: «"Τα κεντρικά, σημαντικά ευρωπαϊκά ζητήματα δεν μπορούν πλέον να επιλύονται από τους επικεφαλής των κυβερνήσεων". Για αυτό έχουμε ανάγκη κοινοτικούς θεσμούς (...). Εχουμε ανάγκη μια ευρωπαϊκή κυβέρνηση", πρόσθεσε, αναφερόμενος ιδίως στα ζητήματα που άπτονται του διεθνούς εμπορίου, της κλιματικής αλλαγής, της μετανάστευσης, της φοροδιαφυγής και της νομισματικής πολιτικής. Είπε ακόμη ότι: "Βρισκόμαστε χωρίς καμιά αμφιβολία σε μια σοβαρή κρίση", και πρόσθεσε ότι καταγράφει "πολλή ματαίωση, εξαπάτηση, αμοιβαίες παρεξηγήσεις - σε αυτήν την ένταση, αυτό είναι κάτι εντελώς καινούργιο για μένα", επιμένοντας πάντως ότι η Ευρώπη "δεν πεθαίνει"». Προφανώς εννοεί την αντιπαράθεση ανάμεσα σε Γερμανία - Γαλλία. Με τις δηλώσεις του αυτές τάχθηκε υπέρ μιας «ευρωπαϊκής κυβέρνησης». Η Γερμανία φαίνεται ότι θέλει «ευρωπαϊκή διακυβέρνηση» η Γαλλία όχι.

Τα εμπόδια και οι δυσκολίες

Είναι καιρός τώρα, που, με αφορμή την καπιταλιστική οικονομική κρίση και το γεγονός ότι η Ευρωζώνη αποτελείται από 19 κράτη αλλά, όλα έχουν ένα, το κοινό τους νόμισμα το ευρώ, γεγονός που απέτρεπε να διαχειριστούν την κρίση με την κλασική καπιταλιστική μέθοδο της υποτίμησης του νομίσματος, έμπαιναν διάφορα ερωτήματα για το πώς η Ευρωζώνη μπορεί να θωρακιστεί. Υπήρξαν απόψεις περί εμβάθυνσης Οικονομικής Ενωσης, αφού η Ευρωζώνη, λένε, είναι μόνον Νομισματική Ενωση. Και «κοινό νόμισμα» χωρίς «κοινή οικονομική πολιτική» δημιουργεί τεράστια προβλήματα. Κάποιοι, μάλιστα, έφτασαν να υποστηρίζουν τη συγκρότηση της Ευρωζώνης ως ομοσπονδιακού κράτους, όπως οι ΗΠΑ, και για την ανάγκη ενιαίας διακυβέρνησης της Ευρωζώνης. Κάτι σαν αυτό που έθεσε ο Μ. Σουλτς.
Βεβαίως, η «κοινή ή ενιαία οικονομική πολιτική» προϋποθέτει κοινή - ενιαία οικονομική βάση, δηλαδή η Ευρωζώνη να γίνει ενιαία κρατική οντότητα, πράγμα που όμως είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί με «ειρηνικό τρόπο». Μπορεί Γερμανία και Γαλλία να ενωθούν σε ένα κράτος; Ο καπιταλιστικός ανταγωνισμός το κάνει αδύνατο.
Οι διαφωνίες, λοιπόν, των πέντε Προέδρων για την τελευταία φάση της όποιας πολιτικής ενοποίησης, αποκάλυψε, για άλλη μια φορά, ότι απ' τη μια υπάρχει η επιδίωξη ενδυνάμωσης των ενιαίων συμφερόντων του ευρωενωσιακού κεφαλαίου στο πλαίσιο του ανταγωνισμού στη διεθνή αγορά, από την άλλη κάθε κράτος - μέλος της Ευρωζώνης, ιδιαίτερα στο γαλλογερμανικό άξονα, θέτει τις δικές του προτεραιότητες στα δικά του ξεχωριστά συμφέροντα.
Δεν είναι άνευ σημασίας η παρουσίαση από τους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» (12/7/2015 στο Euro2day), της άποψης ότι «Η διαχείριση της ελληνικής κρίσης φέρνει στην επιφάνεια τις άλυτες διαφορές μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας για τη διακυβέρνηση της Ευρωζώνης. Τα διαφορετικά οράματα για τη νομισματική ένωση, η οικονομική πολιτική και ο κίνδυνος περιορισμού της Δημοκρατίας. Το Παρίσι έκανε ένα comeback - έκπληξη στην ευρωπαϊκή σκηνή αυτήν την εβδομάδα. Μέχρι τώρα το Παρίσι σε μεγάλο βαθμό - αν και απρόθυμα - ακολουθούσε σιωπηρά την πολιτική του Βερολίνου για την Ευρωζώνη. Τώρα, αντιτιθέμενο στη θέση του Βερολίνου ως προς το πώς να αντιμετωπιστεί το ελληνικό ζήτημα, το Παρίσι έχει φέρει στην επιφάνεια ένα βαθύ ρήγμα στην Ευρωζώνη που αφορά την ίδια τη φύση της νομισματικής ένωσης».

Παλιό το πρόβλημα

Βεβαίως, το ζήτημα της διακυβέρνησης της ΕΕ ή της Ευρωζώνης δεν μπαίνει για πρώτη φορά. Το Δεκέμβρη του 2000, στη Σύνοδο Κορυφής της Νίκαιας, επιδιώχτηκε να εγκριθεί μια νέα Συνθήκη μετά το Μάαστριχτ και το Αμστερνταμ, για την πολιτική ενοποίηση της ΕΕ. Στη Σύνοδο εκφράστηκαν οξύτατες αντιθέσεις, τόσο στη μορφή της Ενωσης, όσο και στην εκπροσώπηση στην Κομισιόν των 25 κρατών - μελών μετά τη διεύρυνση, στον τρόπο λήψης αποφάσεων κ.λπ. Ουσιαστικά, εκφράστηκαν οι ανταγωνισμοί των ιδιαίτερων συμφερόντων των κεφαλαίων των κρατών - μελών, ιδιαίτερα των ισχυρών, έκφραση και αποτέλεσμα της ανισόμετρης ανάπτυξης στο καπιταλιστικό σύστημα. Στη Σύνοδο επήλθε ένας προσωρινός συμβιβασμός, οι αποφάσεις κρίθηκαν ημιτελείς και παρέπεμψαν τη λύση των διαφορών τους στη Σύνοδο του Δεκέμβρη του 2003 (Λισαβόνα), θέτοντας το ζήτημα της επεξεργασίας Συνταγματικής Συνθήκης. Αλλά ούτε εδώ λύθηκαν.
Στη Νίκαια, υπήρξε οξύτατη αντιπαράθεση ανάμεσα σε Γερμανία - Γαλλία ανάμεσα στην πρόταση της γερμανικής κυβέρνησης για «ομοσπονδιοποίηση» και της γαλλικής για Ενωση των «πολλαπλών ταχυτήτων». Η Γερμανία πρότεινε τότε τη μετατροπή της ΕΕ σε ομοσπονδία, με πρόεδρο, ομοσπονδιακό Σύνταγμα και μια μορφή κυβέρνησης. Θα είχε αυτή το πάνω χέρι. Η γαλλική κυβέρνηση πρότεινε το μοντέλο της Ενωσης των «πολλαπλών ταχυτήτων», δηλαδή της Ενωσης εθνικών κρατών με διακρατικά όργανα στην ΕΕ κόντρα στο «πάνω χέρι» της Γερμανίας. Οι διαφορετικές προτάσεις αντανακλούσαν τους ενδοκαπιταλιστικούς ανταγωνισμούς στους κόλπους της ΕΕ. Ετσι, τα ουσιαστικά ζητήματα και για το θεσμικό μέλλον της ΕΕ παραπέμφθηκαν τότε για λύση στο μέλλον.
Υπάρχουν συνεχείς ανταγωνισμοί μεταξύ τους. Που προκύπτουν από τα ιδιαίτερα συμφέροντα του κεφαλαίου κάθε κράτους, από τις επιλογές συμμαχιών εντός και εκτός ΕΕ. Φαίνεται όμως ότι οι ρωγμές συν τω χρόνω μεγαλώνουν. Για παράδειγμα, η πρωτοβουλία της Γαλλίας για τη δημιουργία της «Ευρωμεσογειακής Ενωσης» (εκφράστηκε το 2011), που θα της έδινε το προβάδισμα διείσδυσης στη Βόρεια Αφρική, βρήκε σθεναρή αντίδραση από τη Γερμανία. Επήλθε σ' αυτό το ζήτημα μεταξύ τους συμβιβασμός (συζητήθηκε σε Σύνοδο Κορυφής), αλλά ουσιαστικά εμπόδισε τη Γαλλία στα σχέδιά της και τα προσδοκώμενα αποτελέσματα για την ίδια. Λέγεται ότι αυτό που έγινε ως «Ευρωμεσογειακή Ενωση» για τη Γαλλία ήταν, και έτσι έμεινε, πεθαμένη υπόθεση. Η Γερμανία είχε τη δύναμη μέσα στην Ευρωζώνη να «ακυρώνει» πρωτοβουλίες που θα ενίσχυαν ακόμη και αυτά τα γαλλικά μονοπώλια.
Ετσι, το ζήτημα των μεταξύ τους ανταγωνισμών, επανεκδηλώθηκε οξυμένα, με αφορμή την κρίση στην Ελλάδα και την κόντρα στην ίδια την Ευρωζώνη ανάμεσα στην υπογραφή συμφωνίας και παραμονής της Ελλάδας στην Ευρωζώνη και στο «γκρέξιτ» της γερμανικής κυβέρνησης, αν και αυτή δεν ήταν ενιαία σ' αυτό το θέμα.

Για τη διαχείριση της κρίσης

Είχαν προηγηθεί μεταξύ τους αντιθέσεις και στο ζήτημα της πολιτικής διαχείρισης της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης. Που έγινε αφορμή και για παρέμβαση των ΗΠΑ κόντρα στη Γερμανία, που βεβαίως και δεν έχει σχέση τόσο με την πολιτική διαχείρισης. Αντιθέσεις για το αν η αυστηρή δημοσιονομική πολιτική μπορεί να βγάλει την Ευρωζώνη από την κρίση σε όφελος του κεφαλαίου, ωθώντας σε ανάπτυξη ή αν χρειάζεται χαλάρωση αυτής της πολιτικής. Η τελευταία τέτοια σύγκρουση έγινε επειδή η Γαλλία στον κρατικό προϋπολογισμό της δεν πήρε όλα τα κατάλληλα δημοσιονομικά μέτρα, ώστε να εξασφαλίσει τους δείκτες του Συμφώνου Σταθερότητας, ιδιαίτερα αυτόν του ελλείμματος, στο 3%, γιατί το κρατικό της χρέος είναι τεράστιο, 2,3 τρισ. ευρώ, ή το 130% του ΑΕΠ, ενώ ο δείκτης του Συμφώνου μιλά για 60%, αλλά αυτό δεν το πιάνει ούτε η Γερμανία με τα πλεονάσματα, αφού το χρέος της είναι το 80% του ΑΕΠ. Η Γαλλία αποφάσισε μονομερώς μια μορφή χαλάρωσης. Γιατί, εκτός από το χρέος έχει στασιμότητα στην ανάπτυξη, δεν έχει ανακάμψει η οικονομία της, έχει ανεργία πάνω από 12%. Οι καπιταλιστές της Γαλλίας διαφωνούν με την πολιτική της Γερμανίας και της Ευρωζώνης, γιατί τους κρατά σε στασιμότητα με κίνδυνο νέας κρίσης. Επίσης, η μη εφαρμογή πολιτικής χαλάρωσης από τη Γερμανία, δηλαδή η μη ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης στη Γερμανία, εμποδίζει εξαγωγές των γαλλικών μονοπωλίων στη Γερμανία που θα έδινε ανάσα στην οικονομία της Γαλλίας. Αυτό επίσης έχει οξύνει τις μεταξύ τους αντιθέσεις με δεδομένο ότι η Γερμανία έχει μεγάλα πλεονάσματα από την εφαρμογή αυτής της πολιτικής, ζήτημα το οποίο είχε ωθήσει τον Ολι Ρεν το 2013, να θέσει ζήτημα ελέγχου της Γερμανίας από την Κομισιόν επειδή είχε υπερβεί το όριο των πλεονασμάτων που έχει θέσει η Ευρωζώνη. Αλλωστε, το γαλλικό κεφάλαιο ασφυκτιά και αναζητά διέξοδο, δηλαδή δημιουργία προϋποθέσεων ανάπτυξης και θεωρεί το γερμανικό κεφάλαιο ως ένα εμπόδιο ως προς αυτό. Αλλά και στη Γερμανία υπάρχει επιβράδυνση που εκφράζεται μάλιστα στη μεταποίηση. Πρόσφατα, το ΔΝΤ εκτιμούσε μικρότερους ρυθμούς ανάπτυξης για το 2015 (1,6% του ΑΕΠ από 1,8%), προβάλλοντας την ανάγκη για τόνωση της εσωτερικής ζήτησης και εσωτερικές επενδύσεις.

Και ο ...δάκτυλος των ΗΠΑ

Υπέβοσκε, λοιπόν, η οξυμένη αντιπαράθεση που εκδηλώθηκε με αφορμή την πρόταση Σόιμπλε για «γκρέξιτ». Αλλωστε, ο Ολάντ αναζητούσε αφορμή για να δείξει ότι η Γαλλία δεν «υποτάσσεται» στη Γερμανία, ότι η Γαλλία είναι ένας ηγέτης στην Ευρωζώνη, ότι μπορεί να παίξει ρόλο, με δεδομένες τις αντιθέσεις στην Ευρωζώνη που διαπλέκονται με διεθνείς αντιθέσεις, ιδιαίτερα μεταξύ ΗΠΑ - Γερμανίας.
Και η Γαλλία προσβλέπει στις ΗΠΑ, και το αντίστροφο. Δε χρειάζεται να πάμε μακριά. Ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών, Μ. Σαπέν, δήλωσε: Συμφωνούμε με το ΔΝΤ για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. Δε συμφωνεί βεβαίως η Γερμανία, αλλά μαζί με το ΔΝΤ, τους Γάλλους, οι ΗΠΑ επίσης πιέζουν για αναδιάρθρωσή του σε όφελος της Ελλάδας. Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζ. Λιου,, στις 15/7/2015 έκανε ταξίδι στην Ευρώπη για να συζητήσει το επείγον θέμα της χρηματοδότησης - γέφυρας προς την Ελλάδα, όπως και την ανάγκη για αναδιάρθρωση του χρέους.
Οσο για τις σχέσεις ΗΠΑ - Γαλλίας, ο Φρ. Ολάντ επισκέφτηκε τις ΗΠΑ το Φλεβάρη 2014 και ήταν ο πρώτος Πρόεδρος της Γαλλίας που το έκανε μετά το 1996. Στην ατζέντα συζητήσεων με τον Μπ. Ομπάμα, ήταν η δράση των μονοπωλίων σε Αφρική και ευρύτερη Μέση Ανατολή, η κατάσταση στη διεθνή καπιταλιστική οικονομία και η κρίση, ενώ έγιναν συναντήσεις του Ολάντ με Αμερικανούς επιχειρηματίες ιδιαίτερα στην ψηφιακή τεχνολογία.
Αρα στην κόντρα Γαλλίας και Γερμανίας, η Γαλλία δε φαίνεται να είναι μόνη της. Σιγοντάρουν οι ΗΠΑ. Και η Ευρωζώνη είναι μοιρασμένη. Με δυο κράτη ηγέτες που κοντράρονται, ένα σε κάθε μέρος της Ευρωζώνης. Ως πού θα φτάσει αυτό;