Διδάγματα από την εξέγερση του Δεκέμβρη του 1905 στη Μόσχα
 |
Ηταν μόλις στις 27 Σεπτέμβρη του 1905 (10 Οκτώβρη) όταν ο Λένιν, από τη Γενεύη, παρακολουθώντας τα προεόρτια ακόμα της εξέγερσης το Δεκέμβρη στη Μόσχα, αναφερόταν σ' αυτήν μ' αυτά τα λόγια. Κι έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να δει κάποιος πως ακριβώς την ώρα που τυπικά καταγραφόταν μια ήττα, αυτή ερμηνευόταν ως αφετηρία για νέα έφοδο.
Είχε προηγηθεί κοντά ένας χρόνος επαναστατικής διαδικασίας από την ιστορική Κυριακή της 9ης Γενάρη 1905 στην Πετρούπολη, που έμεινε στην Ιστορία ως «Ματωμένη Κυριακή». Μια απεργία σ' ένα εργοστάσιο απλώθηκε γρήγορα και σε άλλες επιχειρήσεις και στις 8 Γενάρη γενικεύτηκε. Με την επίδραση των μπολσεβίκων, οι εργάτες πρόβαλλαν όχι μόνο οικονομικές, αλλά και πολιτικές διεκδικήσεις. Η διαδήλωση στις 9 Γενάρη ματώθηκε από τον τσαρικό στρατό αλλά η επανάσταση απλώθηκε. Αποκορύφωμα της επαναστατικής δράσης ήταν η ένοπλη εξέγερση των εργατών της Μόσχας το Δεκέμβρη του ίδιου χρόνου. Αν και κράτησε εννέα ολόκληρες μέρες και οι χιλιάδες εξεγερμένοι Μοσχοβίτες εργάτες μάχονταν ηρωικά, η τσαρική κυβέρνηση χρησιμοποίησε ενάντιά τους στρατό που ξεπερνούσε κατά πολύ τις δυνάμεις τους. Ετσι, η επανάσταση ηττήθηκε. Η ιστορική σημασία της, όμως, υπήρξε τεράστια. Ο Λένιν σημείωνε σχετικά: «Κάθε μήνας αυτής της περιόδου ισοδυναμούσε, από την άποψη της εκμάθησης των βάσεων της πολιτικής επιστήμης - και από τις μάζες, και από τους αρχηγούς, και από τις τάξεις, και από τα κόμματα - με ένα χρόνο "ειρηνικής" "συνταγματικής" ανάπτυξης. Χωρίς τη "γενική δοκιμή" του 1905, θα ήταν αδύνατη η νίκη της Οχτωβριανής Επανάστασης του 1917» (Β. Ι. Λένιν: «Ο αριστερισμός παιδική αρρώστια του Κομμουνισμού», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», «Απαντα», τ. 41, σελ. 9).
***
Σήμερα, θα σταθούμε
ιδιαίτερα στην εξέγερση της Μόσχας, μέσα από ορισμένες παρατηρήσεις που
έκανε ο Λένιν ένα χρόνο αργότερα. Γράφει («Απαντα» τ. 13 σ. 373) για τα
διδάγματα από την εξέγερση της Μόσχας:«Κύρια μορφή του κινήματος του Δεκέμβρη στη Μόσχα ήταν η ειρηνική απεργία και οι διαδηλώσεις. Η τεράστια πλειοψηφία της εργατικής μάζας πήρε ενεργό μέρος μόνο σ' αυτές τις μορφές πάλης. Μα ακριβώς η εκδήλωση του Δεκέμβρη στη Μόσχα έδειξε πεντακάθαρα ότι η γενική απεργία, σαν αυτοτελής και κύρια μορφή πάλης, έχει ξεπεραστεί, ότι το κίνημα ξεφεύγει με αυθόρμητη, ακράτητη δύναμη απ' αυτά τα στενά πλαίσια και γεννά μια ανώτερη μορφή πάλης, την εξέγερση. Ολα τα επαναστατικά κόμματα, όλες οι ενώσεις της Μόσχας, όταν κήρυτταν την απεργία, καταλάβαιναν και μάλιστα ένιωθαν το αναπόφευκτο της μετατροπής της σε εξέγερση. Το Σοβιέτ των εργατών βουλευτών είχε αποφασίσει στις 6 του Δεκέμβρη "να επιδιωχθεί η μετατροπή της απεργίας σε ένοπλη εξέγερση". Στην πραγματικότητα όμως δεν ήταν όλες οι οργανώσεις προετοιμασμένες γι' αυτό, ακόμα και το συνασπισμένο Σοβιέτ των μαχητικών ομάδων μιλούσε (στις 9 του Δεκέμβρη!) για την εξέγερση σα για κάτι το μελλοντικό και οι οδομαχίες γίνονταν, δίχως άλλο, εν αγνοία του και χωρίς τη συμμετοχή του. Οι οργανώσεις είχαν μείνει πίσω από την ανάπτυξη και την ορμή του κινήματος. Η απεργία εξελισσόταν σε εξέγερση, πριν απ' όλα, κάτω από την πίεση των αντικειμενικών συνθηκών που διαμορφώθηκαν μετά τον Οχτώβρη. Η κυβέρνηση δεν ήταν πια δυνατόν να αιφνιδιαστεί με μια γενική απεργία, είχε πια οργανώσει μια έτοιμη για πολεμικές επιχειρήσεις αντεπανάσταση.
Και η γενική πορεία της ρωσικής επανάστασης μετά τον Οχτώβρη, και η αλυσίδα των γεγονότων της Μόσχας τις μέρες του Δεκέμβρη επιβεβαίωσαν καταπληκτικά μια από τις βαθυστόχαστες θέσεις του Μαρξ: Η επανάσταση τραβάει μπροστά με το να δημιουργεί μια συσπειρωμένη και ισχυρή αντεπανάσταση, δηλαδή αναγκάζει τον εχθρό να καταφεύγει ολοένα και σε πιο έσχατα μέσα άμυνας και επεξεργάζεται με τον τρόπο αυτόν όλο και πιο ισχυρά μέσα επίθεσης».
***
Ο Λένιν καταγράφει στο ημερολόγιο τις ποιοτικές αλλαγές στην πορεία των κινητοποιήσεων:7 και 8 του Δεκέμβρη: Ειρηνική απεργία, ειρηνικές διαδηλώσεις των μαζών. 8 το βράδυ: Πολιορκία του Ακβάριουμ. 9 το πρωί: Οι δραγόνοι χτυπούν το πλήθος στην πλατεία Στραστνάγια. Το βράδυ - καταστροφή του κτιρίου του σχολείου Φίντλερ. Οι διαθέσεις φουντώνουν. Το ανοργάνωτο πλήθος του δρόμου στήνει εντελώς αυθόρμητα και αβέβαια τα πρώτα οδοφράγματα.
10 του Δεκέμβρη: Το πυροβολικό αρχίζει να βάλλει στα οδοφράγματα και στους δρόμους ενάντια στο πλήθος. Το στήσιμο των οδοφραγμάτων γίνεται τώρα με βεβαιότητα και όχι πια μεμονωμένα αλλά εντελώς μαζικά. Ολος ο πληθυσμός βρίσκεται στους δρόμους. Ολόκληρη η πόλη, στα κεντρικά σημεία της, καλύπτεται από ένα δίχτυ οδοφραγμάτων. Για κάμποσες μέρες αναπτύσσεται ένας πεισματικός παρτιζάνικος αγώνας ανάμεσα στους ντρουζίνικους (σ.σ. μαχητικά αποσπάσματα των Σοβιέτ) και στα στρατεύματα, ένας αγώνας που εξάντλησε τα στρατεύματα και ανάγκασε τον Ντουμπάσοφ να εκλιπαρεί για ενισχύσεις. Μόνο στις 15 του Δεκέμβρη οι κυβερνητικές δυνάμεις απέκτησαν απόλυτη υπεροχή και στις 17 το Σύνταγμα Σεμιόνοφσκι τσάκισε την Πρέσνα, το τελευταίο προπύργιο της εξέγερσης.
Και συνοψίζει: «Από την απεργία και τις διαδηλώσεις στα μεμονωμένα οδοφράγματα. Από τα μεμονωμένα οδοφράγματα στο μαζικό στήσιμο οδοφραγμάτων και στις οδομαχίες με το στρατό. Πάνω απ' τα κεφάλια των οργανώσεων η μαζική προλεταριακή πάλη πέρασε από την απεργία στην εξέγερση.
Αυτού βρίσκεται η μέγιστη ιστορική κατάκτηση της ρωσικής επανάστασης το Δεκέμβρη του 1905, κατάκτηση που στοίχισε, όπως και όλες οι προηγούμενες, πολύ μεγάλες θυσίες. Το κίνημα ανέβηκε από τη γενική πολιτική απεργία σε ανώτερη βαθμίδα.
Ανάγκασε την αντίδραση να τραβήξει στην αντίστασή της ως το τέλος κι έτσι έφερε πάρα πολύ κοντά τη στιγμή που και η επανάσταση θα τραβήξει ως το τέλος, στη χρησιμοποίηση των μέσων επίθεσης. Η αντίδραση πέρα από το βομβαρδισμό των οδοφραγμάτων, των σπιτιών και του πλήθους του δρόμου με πυροβολικό δεν έχει τι άλλο να κάνει. Η επανάσταση έχει να κάνει και άλλα πέρα από τους ντρουζίνικους της Μόσχας, έχει πολύ μεγάλα περιθώρια να προχωρήσει και σε βάθος και σε πλάτος. Και η επανάσταση προχώρησε πολύ σε σχέση με το Δεκέμβρη. Η βάση της επαναστατικής κρίσης έγινε ασύγκριτα πιο πλατιά - το λεπίδι πρέπει τώρα να γίνει πιο κοφτερό.
Το προλεταριάτο ένιωσε γρηγορότερα από τους καθοδηγητές του την αλλαγή των αντικειμενικών συνθηκών της πάλης, αλλαγή που απαιτούσε να γίνει το πέρασμα από την απεργία στην εξέγερση.
Η πράξη, όπως πάντα, προχωρούσε πιο μπροστά από τη θεωρία.
Η ειρηνική απεργία και οι διαδηλώσεις έπαψαν μεμιάς να ικανοποιούν τους εργάτες, που ρωτούσαν: Τι θα γίνει παραπέρα; Και που απαιτούσαν πιο δραστικές ενέργειες. Οι οδηγίες να στηθούν οδοφράγματα έφτασαν στις συνοικίες με πολύ μεγάλη καθυστέρηση, όταν στο κέντρο τα έστηναν κιόλας. Οι εργάτες καταπιάστηκαν μαζικά με τη δουλειά αυτή, μα κι αυτό δεν τους ικανοποιούσε, ρωτούσαν: Τι θα γίνει παραπέρα; Απαιτούσαν δραστικές ενέργειες. Εμείς, οι καθοδηγητές του σοσιαλδημοκρατικού προλεταριάτου, μοιάζαμε το Δεκέμβρη με εκείνον το στρατηγό που έδωσε μια τόσο ανόητη διάταξη στα συντάγματά του, ώστε το μεγαλύτερο μέρος από το στρατό του δεν πήρε ενεργό μέρος στη μάχη. Οι εργατικές μάζες ζητούσαν οδηγίες για ενεργό μαζική δράση και δεν έβρισκαν.
Ετσι, δεν υπάρχει μεγαλύτερη μυωπία από τη γνώμη του Πλεχάνοφ, που την άρπαξαν όλοι οι οπορτουνιστές, ότι δεν έπρεπε ν' αρχίσουμε πρόωρα την απεργία, ότι "δεν έπρεπε να πάρουμε τα όπλα". Αντίθετα, έπρεπε να πάρουμε τα όπλα πιο αποφασιστικά, πιο δραστήρια και πιο επιθετικά, έπρεπε να εξηγήσουμε στις μάζες ότι είναι αδύνατο να περιοριστούμε μόνο στην ειρηνική απεργία και ότι είναι ανάγκη ν' αποδυθούμε σ' έναν ατρόμητο και αμείλικτο ένοπλο αγώνα. Και τώρα πρέπει, επιτέλους, να παραδεχτούμε ανοιχτά και δημόσια ότι οι πολιτικές απεργίες είναι ανεπαρκείς, πρέπει να προπαγανδίζουμε στις πιο πλατιές μάζες την ένοπλη εξέγερση, χωρίς να κρύβουμε αυτό το ζήτημα με κανενός είδους "προκαταρκτικές βαθμίδες", χωρίς να το καλύπτουμε με κανένα πέπλο. Οταν κρύβει κανείς από τις μάζες την ανάγκη ενός σκληρού, αιματηρού, εξοντωτικού πολέμου σαν το άμεσο καθήκον της μελλοντικής εκδήλωσης, σημαίνει ότι εξαπατά και τον εαυτό του και το λαό. Αυτό είναι το πρώτο δίδαγμα από τα γεγονότα του Δεκέμβρη».
***
Στη
συνέχεια ο Λένιν αφού αναλύει τα ειδικά προβλήματα που ανέδειξε η
ένοπλη αναμέτρηση, καταλήγοντας και στα ειδικά διδάγματα που είναι
χρήσιμα για την επόμενη αναμέτρηση, τονίζει:«Ας αναπτύσσουμε λοιπόν πιο πλατιά τη δουλειά μας και ας βάζουμε πιο θαρραλέα τα καθήκοντά μας αφομοιώνοντας τα διδάγματα των μεγάλων ημερών της Επανάστασης της Ρωσίας. Θεμέλιο της δουλειάς μας είναι ο σωστός υπολογισμός των συμφερόντων των τάξεων και των αναγκών της παλλαϊκής ανάπτυξης στη δοσμένη στιγμή. Γύρω από το σύνθημα "Ανατροπή της τσαρικής εξουσίας και σύγκληση συντακτικής συνέλευσης από μια επαναστατική κυβέρνηση" συγκεντρώνουμε και θα συγκεντρώνουμε όλο και μεγαλύτερο μέρος του προλεταριάτου, της αγροτιάς και του στρατού. Η ανάπτυξη της συνείδησης των μαζών παραμένει, όπως και πάντα, η βάση και το κύριο περιεχόμενο όλης μας της δουλειάς. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι σ' αυτό το γενικό, μόνιμο και βασικό καθήκον οι στιγμές, σαν κι αυτές που ζει η Ρωσία, προσθέτουν ιδιαίτερα, ειδικά καθήκοντα. Δε θα μετατραπούμε σε σχολαστικούς και φιλισταίους, δε θα προσπεράσουμε αυτά τα ιδιαίτερα καθήκοντα της στιγμής, αυτά τα ειδικά καθήκοντα των δοσμένων μορφών πάλης με κούφιες αναδρομές στις αιώνιες και αμετάβλητες, κάτω απ' όλες τις συνθήκες και σε όλους τους καιρούς, υποχρεώσεις μας.
Θα θυμόμαστε ότι πλησιάζει ο μεγάλος μαζικός αγώνας. Ο αγώνας αυτός θα είναι η ένοπλη εξέγερση. Η εξέγερση αυτή πρέπει να είναι, κατά το δυνατόν, ταυτόχρονη. Οι μάζες πρέπει να ξέρουν ότι τραβούν για ένοπλο, αιματηρό, σκληρό αγώνα. Η περιφρόνηση προς το θάνατο πρέπει να διαδοθεί μέσα στις μάζες και να εξασφαλίσει τη νίκη. Η επίθεση ενάντια στον εχθρό πρέπει να είναι ενεργητικότατη. Σύνθημα των μαζών πρέπει να γίνει η επίθεση και όχι η άμυνα, καθήκον τους, η ανελέητη εξόντωση του εχθρού. Η οργάνωση του αγώνα θα είναι ευκίνητη και ευλύγιστη. Τα ταλαντευόμενα στοιχεία του στρατού θα τραβηχτούν σε ενεργό αγώνα. Το κόμμα του συνειδητού προλεταριάτου πρέπει να εκπληρώσει το χρέος του στο μεγάλο αυτόν αγώνα».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου