ΣΥΡΙΑ Ανοιχτό παζάρι και κουρδική «ομοσπονδία» στο προσκήνιο

ΣΥΡΙΑ

Ανοιχτό παζάρι και κουρδική «ομοσπονδία» στο προσκήνιο

Από τη συνάντηση της συριακής κυβερνητικής αντιπροσωπείας με τον απεσταλμένο του ΟΗΕ Στ. Ντε Μιστούρα

Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών στη Συρία, με το παζάρι των διαπραγματεύσεων, «έμμεσων ενδοσυριακών» και μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων στη Γενεύη, όπως και η απόφαση του Ρώσου Προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, να μειώσει από τις 15/3/16 τις ρωσικές αεροπορικές και χερσαίες δυνάμεις, δίχως ούτε στο ελάχιστο να σταματήσει τις εκεί επιχειρήσεις κατά του «Ισλαμικού Κράτους» και των άλλων τζιχαντιστών επιβεβαιώνουν τη ρευστή κατάσταση που υπάρχει. Η οποία κατάσταση κινείται ανάμεσα σε συμβιβασμούς και αντιπαραθέσεις.
Ο τακτικός ελιγμός μείωσης των ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων, που, από αρκετά δυτικά ΜΜΕ, «σερβιρίστηκε» σκοπίμως ως «αποχώρηση», σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να ερμηνευτεί σαν «ήττα», «υποχώρηση» ή «συγκατάβαση» της Μόσχας στις επιδιώξεις άλλων, ανταγωνιστικών δυνάμεων στην περιοχή. Δεν είναι τυχαία η επισήμανση του Πούτιν την περασμένη Πέμπτη πως οι ρωσικές δυνάμεις που αναχωρούν από τη Συρία «μπορούν να αναπτυχθούν ξανά σύντομα», αν κριθεί απαραίτητο, έπειτα από τις υποδομές και την εμπειρία που απέκτησε ο ρωσικός στρατός μέσα στους 5,5 μήνες, αφότου ξεκίνησε στις 30 Σεπτέμβρη 2015, τη στρατιωτική επέμβαση στη Συρία. Επέμβαση που είχε ως αφορμή την ανάσχεση των τζιχαντιστών με στόχο την ισχυροποίηση του συριακού στρατού και αιτία τη στήριξη των ζωτικών συμφερόντων προς όφελος των ρωσικών μονοπωλίων στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου. Ανάλογος, άλλωστε, ήταν και ο στόχος των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ και των συμμάχων τους Τουρκία, Ισραήλ και πετρελαιομοναρχιών του Κόλπου, όταν πρωτοξεκινούσαν την επέμβαση πριν από 5 χρόνια, ενισχύοντας τη λεγόμενη αντιπολίτευση και τους εγκληματίες του «Ισλαμικού Κράτους».
Πάντως, η Ρωσία όλο αυτό το διάστημα, εκτός από τη ναυτική βάση στο Ταρτούς, που είχε ούτε ή άλλως πριν τον πόλεμο, δημιούργησε τη νέα αεροπορική βάση Χμέιμιμ στη Λαττάκεια, έστησε γέφυρες και επιχειρησιακά κέντρα συντονισμού με ΗΠΑ, Ιράκ, Ιράν, Ισραήλ και αναβάθμισε περιφερειακώς και διεθνώς το ρόλο της ως «αποτελεσματικής στρατιωτικής και διπλωματικής δύναμης».
Ωστόσο, θα ήταν πρόωρο να προβλέψει κανείς το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα, παρόλο που διατηρείται από τις 27 Φλεβάρη η εύθραυστη παύση εχθροπραξιών σε δεκάδες θέατρα συγκρούσεων πλην εκείνων που ελέγχονται από τους τζιχαντιστές του «Ισλαμικού Μετώπου» και του «Μετώπου Νούσρα».
Ενδιαφέρον έχουν, επίσης, οι πληροφορίες που προέρχονται τις τελευταίες βδομάδες από διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία, τα οποία σημειώνουν τις αυξανόμενες διαδηλώσεις και κινητοποιήσεις αμάχων σε περιοχές που βρίσκονται υπό τον έλεγχο τζιχαντιστών και καταγράφουν πιθανό ρήγμα μεταξύ διοικητών του «Μετώπου Νούσρα».

Τα νέα παζάρια της Γενεύης

Στο διπλωματικό παιχνίδι, το οποίο ξανάρχισε τη Δευτέρα (14/3) στη Γενεύη, μετά από πολυήμερες αναβολές, ο απεσταλμένος του ΟΗΕ στη Συρία, Στάφαν Ντε Μιστούρα, που πρωταγωνιστεί στις έμμεσες ενδοσυριακές συνομιλίες, πραγματοποιεί ξεχωριστά συναντήσεις με τις αντιπροσωπείες της συριακής κυβέρνησης και μέρους της συριακής αντιπολίτευσης που στηρίζεται από τη Σαουδική Αραβία και την Τουρκία, συγκροτώντας τη λεγόμενη «Υπατη Διαπραγματευτική Επιτροπή» (ΥΔΕ).
Την πρώτη βδομάδα των επαφών επιχείρησε να αντιληφθεί πώς εννοούν τη λεγόμενη «πολιτική μετάβαση» στη Συρία οι δύο πλευρές, οι οποίες του κατέθεσαν ξεχωριστά υπομνήματα με τις προτάσεις. Διαπίστωσε, επίσης, τη σύγκλιση συριακής κυβέρνησης και αντιπολίτευσης στη διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας μολονότι οι δύο πλευρές έχουν «μεγάλες διαφορές και χάσμα στις θέσεις τους»...
Από αύριο (Δευτέρα) ο Ντε Μιστούρα θα επιχειρήσει «την οικοδόμηση μιας κοινής πλατφόρμας για την καλύτερη κατανόηση πολιτικής μετάβασης» στη Συρία.
Ο επικεφαλής της συριακής κυβερνητικής αντιπροσωπείας και πρέσβης της Συρίας στον ΟΗΕ, Μπασάρ αλ Τζααφάρι εκτίμησε πως την πρώτη βδομάδα των επαφών του με τον Ντε Μιστούρα είχε «χρήσιμες και εποικοδομητικές συνομιλίες», επειδή αφορούν «πρακτικά βήματα» για το «άνοιγμα» του διαλόγου, «χωρίς εξωτερικές παρεμβάσεις και όρους από κανέναν».
Αντίθετα, ο εκπρόσωπος της ΥΔΕ, Σαλέμ Αλ Μεσλέτ, κατηγόρησε την κυβερνητική αντιπροσωπεία πως «χρονοτριβεί», αποφεύγοντας πλήρη συμμετοχή και άμεσες συνομιλίες με την αντιπολίτευση.

Διακήρυξη κουρδικής «ομόσπονδης» περιοχής...

Στις σημαντικές εξελίξεις της βδομάδας συμπεριλαμβάνεται η μονομερής κήρυξη των τριών κουρδικών καντονιών Αφρίν, Τζαζιρέ και Κομπανί σε «ομόσπονδη περιοχή Ροτζάβα (σ.σ. όπως αποκαλείται το Δυτικό Κουρδιστάν) - Βόρεια Συρία» στη διάρκεια συνδιάσκεψης που ολοκλήρωσαν την Πέμπτη στην πόλη Ρμέιλεν στελέχη του κουρδικού Κόμματος Δημοκρατικής Ενωσης, τα οποία η Αγκυρα κατηγορεί πως συνεργάζονται με τους Κούρδους μαχητές του ΡΚΚ.
Η ένωση τριών καντονιών συνιστά ενδεχομένως ένα επιπρόσθετο βήμα προς την κατεύθυνση της δημιουργίας αυτόνομου δυτικού Κουρδιστάν στα νοτιοανατολικά σύνορα της Τουρκίας, παρότι το αρνούνται στελέχη των Κούρδων του συριακού Κόμματος Δημοκρατικής Ενωσης (PYD). Το επιχείρημά τους είναι ότι το σχέδιό τους στηρίζεται σε «εδαφική» κι όχι «εθνοτική» βάση, επειδή σε αυτό συμμετέχουν και εκπρόσωποι Τουρκμένων, Αρμένιοι, Αράβων κ.ά. Σε κάθε περίπτωση, η κίνηση προκαλεί ενδιαφέρουσες αντιδράσεις.
Πρώτα από όλα, προκαλεί κοινή αντίδραση σε συριακή κυβέρνηση και την αντιπολιτευόμενη Υπατη Διαπραγματευτική Επιτροπή, αφού αμφότερες την επέκριναν. Αξιωματούχος του συριακού υπουργείου Εξωτερικών χαρακτήρισε την εξέλιξη «μη συνταγματική και άχρηστη», σημειώνοντας ότι δεν έχει καμία νομική βάση ή αξία και πως παραβιάζει την εδαφική ακεραιότητα της χώρας.
Ο αντιπολιτευόμενος λεγόμενος Εθνικός Συριακός Συνασπισμός και η ΥΔΕ αντιτάχθηκαν επίσης στην κίνηση των Κούρδων, σημειώνοντας ότι «τάσσεται κατά κάθε προσπάθειας για την δημιουργία οντοτήτων, περιοχών και διοικήσεων παρά τη θέληση του συριακού λαού».
Την Παρασκευή, δεκάδες οργανώσεις της συριακής αντιπολίτευσης καταδίκασαν την εγκαθίδρυση μιας ομοσπονδιακής ζώνης από τους Κούρδους της Συρίας, χαρακτηρίζοντας ...«τρομοκρατικές οργανώσεις» το κόμμα PYD και το στρατιωτικό σκέλος του, τις «Μονάδες Προστασίας του Λαού» (YPG). Σε ανακοίνωσή τους, υποστηρίζουν ότι η εξέλιξη αποτελεί «ένα επικίνδυνο βήμα, με στόχο τη διαίρεση της Συρίας».

Ρωσο-αμερικανικές αντιδράσεις

ΗΠΑ και Ρωσία επισήμως «αποδοκιμάζουν» την κουρδική κίνηση. Εμμέσως τουλάχιστον την ανέχονται, θέτοντας ως προϋπόθεση οι προτάσεις όπως αυτή της ομοσπονδοποίησης της Συρίας να ληφθούν «συλλογικά από το συριακό λαό» στο πλαίσιο «διαλόγου».
Ο Αμερικανός υπουργός Αμυνας, Αστον Κάρτερ, δήλωσε την Πέμπτη ότι οι Κούρδοι της Συρίας αψήφισαν τις προειδοποιήσεις των ΗΠΑ να μην ανακοινώσουν την «ομόσπονδη ζώνη». Τους έπλεξε όμως στη συνέχεια το εγκώμιο λέγοντας: «Αποδείχθηκαν εξαιρετικοί εταίροι για εμάς στο πεδίο αντιμετώπισης του Ισλαμικού Κράτους... Είμαστε ευγνώμονες και θέλουμε να συνεχίσουμε αυτή τη συνεργασία, αν και οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν την πολυπλοκότητα του ρόλου τους στην περιοχή».
Στο Μόσχα, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πέσκοφ, δήλωσε πως το μέλλον της Συρίας «θα πρέπει να συζητηθεί σε διάλογο με όλες τις εθνοτικές και θρησκευτικές πλευρές» της χώρας, υπογραμμίζοντας ότι «είναι σημαντικό η Συρία να παραμείνει ένα κράτος». Επιπλέον, την Παρασκευή ο απεσταλμένος του Προέδρου Πούτιν σε Μέση Ανατολή και Αφρική, υφυπουργός Εξωτερικών Μιχαήλ Μπογκντάνοφ μιλώντας στο πρακτορείο ΤΑΣΣ τόνισε ότι «ο αυτο-προσδιορισμός των Κούρδων είναι δυνατός μόνον στο πλαίσιο ενός νέου συριακού συντάγματος που θα πρέπει να γίνει σε συντονισμό με άλλους εταίρους στη διαπραγματευτική διαδικασία...στη βάση συναίνεσης». Είναι, δηλαδή, φανερό ότι το μέλλον της εδαφικής ακεραιότητας Συρίας είναι στο τραπέζι των παζαριών.

Δέσποινα ΟΡΦΑΝΑΚΗ