Οι ανταγωνισμοί πίσω από τη βιτρίνα...

Οι ανταγωνισμοί πίσω από τη βιτρίνα...

Οι «διαρροές» συνομιλιών μεταξύ στελεχών του ΔΝΤ που σχετίζονται με το «ελληνικό πρόγραμμα», η χρονική στιγμή που αυτές δημοσιοποιήθηκαν, όπως και οι αντιδράσεις και οι τοποθετήσεις που τις ακολούθησαν αποτυπώνουν ανάγλυφα τους εντεινόμενους ανταγωνισμούς μεταξύ ισχυρών καπιταλιστικών κέντρων και ιμπεριαλιστικών οργανισμών. Ταυτόχρονα, έδειξαν και τη σύγκλιση όλων των ιμπεριαλιστικών κέντρων στη σφαγή του εισοδήματος και των δικαιωμάτων των λαών. Μέσα στην όλη «φαγωμάρα» τους, δεν υπήρξε ούτε ένα ισχυρό καπιταλιστικό κέντρο ούτε ένας ιμπεριαλιστικός οργανισμός που να μην επανέλαβε την «ανάγκη» επιτάχυνσης των αντιλαϊκών μεταρρυθμίσεων.

Οπως ακριβώς ίσχυε και με τις «κόντρες» που έβγαιναν στην επιφάνεια κατά την περίοδο των δύο προηγούμενων μνημονίων, έτσι και αυτοί οι ανταγωνισμοί ξεπερνούν κατά πολύ την περίπτωση της Ελλάδας, αφορούν κατά βάση ευρύτερες ενδοκαπιταλιστικές αντιθέσεις μεταξύ ΔΝΤ και ΕΕ, όπου το «πάνω χέρι» έχουν ΗΠΑ και Γερμανία αντίστοιχα, αλλά και αντιθέσεις στο εσωτερικό των εν λόγω ιμπεριαλιστικών λυκοσυμμαχιών. Οσον αφορά το ίδιο το «ελληνικό πρόγραμμα», οι ανταγωνισμοί δεν αφορούν μόνο το ζήτημα της διαχείρισης του κρατικού χρέους, αλλά και μια σειρά άλλων πλευρών, οι οποίες κατά βάση σχετίζονται με τη γεωστρατηγική θέση της χώρας και τη σημασία της για την προώθηση των ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών.
Οι «διαρροές» ήρθαν στο φως της δημοσιότητας ενώ συζητιέται στα «γεμάτα» πλέον το θέμα της συμμετοχής ή μη του ΔΝΤ στο «ελληνικό πρόγραμμα», ζήτημα άμεσα συνδεδεμένο με το ρόλο που θα έχει το ΔΝΤ - και κατ' επέκταση οι ΗΠΑ - συνολικά στην «επόμενη μέρα» της Ευρωζώνης και της ΕΕ.
Αντίστοιχα, η διαμάχη για το «μείγμα» της αντιλαϊκής πολιτικής που θα εφαρμοστεί στην Ελλάδα δεν αφορά το αν «βγαίνουν» ή «δε βγαίνουν» τα μέτρα. Στην πραγματικότητα, η αντιμετώπιση της «ελληνικής διαπραγμάτευσης» αποτελεί αντικειμενικά «παράδειγμα» και «πείραμα» για το μέλλον της Ευρωζώνης.
Κι όλα αυτά σε συνθήκες συνεχούς υποβάθμισης των προβλέψεων όλων των ιμπεριαλιστικών οργανισμών για τους ρυθμούς ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας, σε συνθήκες που διαπιστώνονται εντεινόμενες «αβεβαιότητες» και «κίνδυνοι», ένταση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών.

Το φόντο των ανταγωνισμών...

Χαρακτηριστικές για όλα τα παραπάνω είναι οι επισημάνσεις της επικεφαλής του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, σε ομιλία της την περασμένη Τρίτη στη Φρανκφούρτη, σε εκδήλωση της γερμανικής Κεντρικής Τράπεζας, ελάχιστες μέρες μετά τις «διαρροές» των συνομιλιών στελεχών του Ταμείου και λίγο πριν από την επίσημη δημοσίευση των προβλέψεων του ΔΝΤ για την παγκόσμια οικονομία.
«Η ανάκαμψη παραμένει πολύ αργή, πολύ εύθραυστη και τα ρίσκα για τη διάρκειά της αυξάνονται», τόνισε η Κρ. Λαγκάρντ, υπογραμμίζοντας ότι «ο κίνδυνος εγκλωβισμού σε αυτό που έχω αποκαλέσει "νέα μετριότητα" έχει αυξηθεί».
«Οι παγκόσμιες προοπτικές έχουν εξασθενήσει περαιτέρω τους τελευταίους έξι μήνες», πρόσθεσε. «Για πολλές ανεπτυγμένες οικονομίες, η ανάκαμψη αποδεικνύεται πιο μέτρια από ό,τι αναμενόταν», τόνισε, κάνοντας μεταξύ άλλων λόγο για «στάσιμη ανάπτυξη» στις ΗΠΑ, εξαιτίας και του «ισχυρού» δολαρίου, για χαμηλές επενδύσεις και υψηλή ανεργία στην Ευρωζώνη, καθώς και για ανάπτυξη πιο αδύναμη του αναμενομένου στην Ιαπωνία.
Την ίδια μέρα, και πάλι από γερμανικό έδαφος, ο γγ του ΟΟΣΑ, Α. Γκουρία, παρουσιάζοντας στο Βερολίνο την έκθεση του ιμπεριαλιστικού οργανισμού για τη γερμανική οικονομία, έκανε μεν λόγο για «εντυπωσιακά επιτεύγματα», σημειώνοντας την «ανάκαμψη από την πιο σοβαρή οικονομική κρίση της εποχής μας, παρά τη συνεχιζόμενη παγκόσμια οικονομική αναταραχή», ωστόσο έσπευσε να προσθέσει ότι «δεν υπάρχουν περιθώρια για αυταρέσκεια. Η Γερμανία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει μια σειρά από βασικές προκλήσεις». Συνδέοντας μια σειρά προβλημάτων και με την αδύναμη ζήτηση στις χώρες της Ευρωζώνης, «φωτογράφισε» την κριτική που ασκείται στη Γερμανία εντός και εκτός της Ευρωζώνης για τα υψηλά πλεονάσματα του εμπορικού της ισοζυγίου και την «απροθυμία» της γερμανικής αστικής τάξης να μοιραστεί, ουσιαστικά, μέρος της «χασούρας» άλλων καπιταλιστικών κέντρων.
Ακόμα πιο χαρακτηριστικές είναι οι επισημάνσεις του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μ. Ντράγκι, στον πρόλογο της Ετήσιας Εκθεσης της ΕΚΤ που δόθηκε προχτές στη δημοσιότητα.
«Το 2016 θα είναι για την ΕΚΤ ένα έτος εξίσου σημαντικών προκλήσεων», σημειώνει, «αντιμετωπίζουμε αβεβαιότητα ως προς τις παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές (...) Αντιμετωπίζουμε επίσης ερωτηματικά για το πού οδεύει η Ευρώπη και για την ανθεκτικότητά της σε νέες διαταραχές».
Ο Μ. Ντράγκι αναφέρθηκε, ως παράδειγμα, στις εξελίξεις μέχρι την υπογραφή του 3ου μνημονίου με τη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, σημειώνοντας ότι «αυτό το επεισόδιο κατέδειξε ότι η ζώνη του ευρώ ήταν εύθραυστη και επιβεβαίωσε εκ νέου την ανάγκη να ολοκληρωθεί η Νομισματική Ενωση. Προς τον σκοπό αυτό, τον Ιούνιο του 2015, ως ένας από τους "Πέντε Προέδρους", συνέβαλα στη σύνταξη έκθεσης η οποία περιέχει συγκεκριμένες προτάσεις για την περαιτέρω μεταρρύθμιση της θεσμικής αρχιτεκτονικής της ζώνης του ευρώ».
Η έκθεση για την «ολοκλήρωση της ΟΝΕ», στην οποία αναφέρεται ο Μ. Ντράγκι και η οποία υπογράφεται από τους 5 προέδρους των οργάνων της ΕΕ και της ΕΚΤ (Γιούνκερ, Τουσκ, Ντάισελμπλουμ, Ντράγκι, Σουλτς), προτείνει μέτρα ενίσχυσης της ενοποίησης (ενιαία δημοσιονομική πολιτική, κοινό χρηματοπιστωτικό σύστημα, κοινή εκπροσώπηση στο ΔΝΤ, ανεξάρτητη αξιολόγηση από ευρωπαϊκό μηχανισμό των κρατικών προϋπολογισμών κ.ά.) καθώς και ένταση των μνημονίων διαρκείας σε βάρος όλων των λαών της ΕΕ.
Στο πνεύμα της έκθεσης υπάρχει η λογική των διαφορετικών ταχυτήτων ανάμεσα στα κράτη - μέλη. Στην πορεία ενοποίησης θα συμμετέχουν όσες χώρες θέλουν και μπορούν να ακολουθήσουν τους πιο αυστηρούς όρους. Γεγονός που επιβεβαίωσε ο Γάλλος Πρόεδρος, Φρ. Ολάντ, σε πρόσφατη συνέντευξή του στη γερμανική εφημερίδα «Bild».
Τα σενάρια βέβαια για το πώς ακριβώς θα προχωρήσει αυτή η «εμβάθυνση» της ΕΕ και της Ευρωζώνης, πάνε κι έρχονται, διαφορετικά και αντιμαχόμενα μεταξύ τους, αντανακλώντας τις αντιθέσεις σε μια ένωση καπιταλιστικών κρατών διαφορετικής οικονομικής ισχύος, με βασικούς φορείς της αντιπαράθεσης τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και τη Βρετανία, αλλά και με έντονες διαιρέσεις στο εσωτερικό των αστικών τάξεων καθεμιάς από αυτές τις χώρες.
Σε αυτές τις αντιπαραθέσεις, βέβαια, παρεμβαίνουν και ισχυρά καπιταλιστικά κέντρα εκτός ΕΕ, με πρώτο και κύριο τις ΗΠΑ. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι στις περιβόητες «διαρροές» των συνομιλιών των στελεχών του ΔΝΤ, γινόταν ειδική αναφορά στη διασύνδεση της «ελληνικής διαπραγμάτευσης» με το βρετανικό δημοψήφισμα της 23ης Ιούνη για το λεγόμενο «Brexit», για την παραμονή ή μη δηλαδή της Βρετανίας στην ΕΕ...

Συγκλίσεις, αποκλίσεις και η αποκωδικοποίηση

Υπό το πρίσμα αυτών των ανταγωνισμών, μπορούν να ιδωθούν και οι πιο άμεσες «αντιδράσεις» διαφόρων παραγόντων στις «διαρροές» των συνομιλιών των στελεχών του ΔΝΤ.
Είναι χαρακτηριστική π.χ. η πρεμούρα του Ιταλού επικεφαλής της ευρωομάδας των σοσιαλδημοκρατών, Τζ. Πιτέλα, ο οποίος έσπευσε να δηλώσει ότι «αν επιβεβαιωθεί η πρόσφατη είδηση σχετικά με τη διαρροή του ΔΝΤ, αυτό θα θέσει και πάλι υπό αμφισβήτηση την αξιοπιστία και το κύρος του»... προειδοποιώντας ότι καθυστερήσεις στη συμφωνία εξαιτίας του ΔΝΤ θα σημάνουν αποσταθεροποίηση της ΕΕ, συνδέοντας το ζήτημα με το βρετανικό δημοψήφισμα.
Παρέμβαση άκρως στοιχισμένη με τις επιδιώξεις της ιταλικής αστικής τάξης για «χαλάρωση» στο μείγμα της αντιλαϊκής πολιτικής, η οποία μπορεί να δώσει περισσότερα περιθώρια κρατικής στήριξης του ιταλικού κεφαλαίου.
Η δε ελληνική κυβέρνηση έθεσε με δηλώσεις της θέμα αντικατάστασης του ΔΝΤ στα «προγράμματα στήριξης» από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), αναπαράγοντας μια θέση που έχει προηγουμένως καταθέσει ως επίσημη πρόταση η ιταλική κυβέρνηση. Για «Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο» έχει κάνει λόγο στο πρόσφατο παρελθόν ακόμα και ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Β. Σόιμπλε, ωστόσο η φαινομενική σύγκλιση αυτών των προτάσεων κρύβει από κάτω της τεράστιους ενδοκαπιταλιστικούς ανταγωνισμούς για τους όρους με τους οποίους θα προωθηθεί μια τέτοια διαδικασία, άρα και για το ποια τμήματα του κεφαλαίου θα βγουν ωφελημένα από αυτήν.
Αντίστοιχα, μόνο ως επιφανειακή πρέπει να κατανοηθεί και η εμφανιζόμενη σύγκλιση ανάμεσα στην τοποθέτηση του επικεφαλής της γερμανικής Κεντρικής Τράπεζας, Γ. Βάιντμαν, σε ομιλία του στην προαναφερθείσα εκδήλωση στη Φρανκφούρτη, ότι το ΔΝΤ αποτελεί «αναγκαία συνιστώσα» σε κάθε πρόγραμμα στήριξης στην Ευρωζώνη, και την τοποθέτηση του αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, κατά την τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Αλ. Τσίπρα, ότι «το ΔΝΤ είναι οπωσδήποτε μέρος της λύσης».
Το ζήτημα και εδώ είναι με ποιους όρους θα αποτελέσουν το ΔΝΤ και οι ΗΠΑ... «συνιστώσες» στο μέλλον της Ευρωζώνης.

Οι προεκτάσεις του «ελληνικού προγράμματος»

Επιστρέφοντας ειδικά στο «ελληνικό πρόγραμμα», η διαχείριση του κρατικού χρέους είναι προφανώς ζήτημα πρώτης γραμμής στην ενδοϊμπεριαλιστική διαπάλη. Τόσο το ΔΝΤ όσο και η κυβέρνηση των ΗΠΑ, μετά και την υπόθεση των «διαρροών», υπενθύμισαν στην πλευρά της Ευρωζώνης τη «δέσμευσή» της για «ελάφρυνση» του ελληνικού κρατικού χρέους.
Η πλευρά της ΕΕ εμφανίζεται να αντιδρά, καθώς αυτό που θα «αναδιαρθρωθεί» δεν είναι το χρέος στο ΔΝΤ, αλλά το χρέος προς τα κράτη - μέλη της Ευρωζώνης που έχουν δανείσει το ελληνικό κράτος (που είναι και το μεγαλύτερο μέρος του χρέους).
Πέρα από αυτό, όμως, «υπερχρεωμένη» χώρα στην Ευρωζώνη δεν είναι μόνο η Ελλάδα, αλλά και άλλες ισχυρότερες καπιταλιστικές οικονομίες, όπως η Ιταλία, η Γαλλία. Η διαχείριση του ελληνικού κρατικού χρέους, λοιπόν, αντικειμενικά λειτουργεί ως «προηγούμενο» για τη «διευθέτηση» του ζητήματος συνολικότερα στην ΕΕ...
Οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις για το «ελληνικό πρόγραμμα», βέβαια, δεν περιορίζονται στο ζήτημα του χρέους αλλά έχουν να κάνουν και με τη γεωστρατηγική θέση της χώρας.
Καθόλου τυχαία, στο επίκεντρο των ανταγωνισμών μπαίνει η διαδικασία της ιδιωτικοποίησης μιας σειράς στρατηγικής σημασίας υποδομών. Μόλις προχτές είχαμε τις κυβερνητικές φιέστες για την υπογραφή με την κινεζική COSCO της συμφωνίας ολοκλήρωσης της ιδιωτικοποίησης του ΟΛΠ, η γερμανική FRAPORT κάνει ανακοινώσεις για τις επενδύσεις της στα 14 περιφερειακά αεροδρόμια τα οποία ανέλαβε προς «αξιοποίηση», σε εξέλιξη βρίσκονται διαγωνισμοί και διεργασίες για τον ΟΛΘ και τα άλλα μεγάλα λιμάνια της χώρας, για την ιδιωτικοποίηση του σιδηρόδρομου, μεταξύ άλλων με ενδιαφέρον από ρωσικούς, γαλλικούς και ιταλικούς ομίλους, το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων βρέθηκε στο επίκεντρο του Ελληνογερμανικού Επιχειρηματικού Φόρουμ που διοργάνωσε την περασμένη βδομάδα στο Βερολίνο ο «Economist»...
Καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι στην πρώτη επικοινωνία του Αλ. Τσίπρα με τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, μετά την υπόθεση των «διαρροών», έγινε ειδική μνεία στους αγωγούς φυσικού αερίου ΤΑΡ και IGB, κομμάτια του παζλ των ενεργειακών σχεδίων των ΗΠΑ για την Ευρώπη, τα οποία έρχονται σε αντίθεση τόσο με τα ρωσικά σχέδια όσο και με την επιδίωξη της Γερμανίας μέσω του αγωγού «Nord Stream 2» να κρατήσει για τον εαυτό της την προνομιακή θέση του βασικού προμηθευτή ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη...
Χαρακτηριστική, εξάλλου, είναι και η τοποθέτηση του προέδρου του ΣΕΒ, Θ. Φέσσα, στο Ελληνογερμανικό Επιχειρηματικό Φόρουμ ότι «το μέλλον και οι προοπτικές της Ελλάδας συνδέονται με τα ευρύτερα γεωπολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά συμφέροντα της Ευρώπης».
Αντίστοιχα, για τη στάση των ΗΠΑ, δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη η επισήμανση του Αμερικανού Προέδρου, Μπ. Ομπάμα, κατά την εκδήλωση της περασμένης βδομάδας στο Λευκό Οίκο για την 25η Μαρτίου, ότι η Ελλάδα είναι σημαντικός σύμμαχος των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ...