Τρίτος σε μέγεθος μεταξύ των νάνων πλανητών

Τρίτος σε μέγεθος μεταξύ των νάνων πλανητών

Καλλιτεχνική απεικόνιση της επιφάνειας του νάνου πλανήτη 2007 OR10, με τον Ηλιο να φαίνεται απλώς σαν ένα πολύ λαμπρό άστρο, λόγω της μεγάλης απόστασης. Οι αστρονόμοι υποθέτουν ότι το κοκκινωπό χρώμα του πλανήτη οφείλεται στο σχηματισμό θολινών από το μεθάνιο στην πολύ αραιή ατμόσφαιρα, που διαφεύγει λίγο-λίγο στο Διάστημα

Την τελευταία δεκαετία όλο και περισσότερα ουράνια σώματα ανακαλύπτονται στην περιοχή πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα. Με κάθε νέα ανακάλυψη μαθαίνουμε κάτι περισσότερο για την ιστορία του ηλιακού συστήματος και τα μυστικά που ακόμα κρατά κρυμμένα. Ταυτόχρονα, αυτές οι ανακαλύψεις αναγκάζουν τους αστρονόμους να επανεξετάσουν συμβάσεις στους χαρακτηρισμούς των ουράνιων σωμάτων, που είχαν καθιερωθεί επί δεκαετίες.
Ο 2007 OR₁₀, ένα από τα - όπως αποδεικνύεται - πολλά πέρα από τον Ποσειδώνα ουράνια σώματα, που ακόμα δεν έχει ονομαστεί επίσημα και τελειωτικά, είχε πάρει στην αρχή τα παρατσούκλια «ο έβδομος νάνος» (επειδή ήταν ο έβδομος νάνος πλανήτης που ανακαλυπτόταν) και «η χιονάτη» (επειδή η λευκαύγειά του ήταν τόσο μεγάλη που ο αστρονόμος που το ανακάλυψε υπέθεσε - λαθεμένα όπως αποδείχτηκε - ότι καλύπτεται από στρώμα καθαρού πάγου). Ο 2007 OR₁₀ έχοντας μέγεθος λίγο μεγαλύτερο από της Χαουμέα (άλλου νάνου πλανήτη), προσδιορίστηκε πριν λίγες μέρες ως ο τρίτος μεγαλύτερος νάνος πλανήτης του ηλιακού συστήματος, μετά τον Πλούτωνα και την Εριδα.

Κόκκινο μήλο αντί Χιονάτη

Η ανακάλυψη του 2007 OR₁₀ έγινε το έτος που εμπεριέχεται στο προσωρινό όνομά του από τη Μεγκ Σουάμπ, υποψήφια διδάκτορα τότε του πανεπιστημίου Κάλτεκ, υπό την επίβλεψη του Μάικλ Μπράουν, η ομάδα του οποίου ανακάλυψε και τους άλλους 6 νάνους πλανήτες, τον Κουάοαρ το 2002, τη Σέντνα το 2003, τη Χαουμέα και τον Ορκο το 2004, τον Μακεμάκε και την Εριδα το 2005. Η ανακοίνωση της ανακάλυψης του 2007 OR₁₀ έγινε το Γενάρη του 2009, αφού επιβεβαιώθηκε και από άλλα αστεροσκοπεία. Ο ίδιος ο Μπράουν έδωσε στο νέο πλανήτη το παρατσούκλι «Χιονάτη», αλλά η παραπέρα παρατήρησή του απέδειξε ότι στην πραγματικότητα είναι ένα από τα πιο κοκκινωπά σώματα της Ζώνης Κούιπερ. Μόνο η Χαουμέα είναι το ίδιο κοκκινωπή. Μετά τη διαπίστωση αυτή τα προσωνύμια εγκαταλείφθηκαν και ο 2007 OR₁₀ ξαναπήρε το προσωρινό του όνομα.

Μελέτη του Μπράουν και του Α. Μπούργκασερ, από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο, που είχε δημοσιευτεί το 2011, είχε υπολογίσει τη διάμετρο του νέου νάνου πλανήτη στα 1.000 - 1.500 χιλιόμετρα, στηριζόμενη σε φωτομετρικά δεδομένα του 2010, από το Μαγγελανικό τηλεσκόπιο στη Χιλή και από φασματομετρικά δεδομένα, που έδωσε το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χαμπλ. Δυο χρόνια αργότερα, δημοσίευση άλλης επιστημονικής ομάδας ανέβαζε τη διάμετρό του στα 1.280 χιλιόμετρα. Οι νέες και πιο πρόσφατες παρατηρήσεις έδωσαν διάμετρο 1.535 χιλιομέτρων, μεγαλύτερη κατά 100 χιλιόμετρα από εκείνη του Μακεμάκε και κατά ένα τρίτο μικρότερη από του Πλούτωνα.

Αραιή ατμόσφαιρα

Η τροχιά του 2007 OR₁₀ είναι πολύ ελλειπτική, με αποτέλεσμα στο περιήλιο να απέχει από τον Ηλιο 33 αστρονομικές μονάδες (μία αστρονομική μονάδα είναι ίση με τη μέση απόσταση της Γης από τον Ηλιο), ενώ στο αφήλιο φτάνει τις 100,66 αστρονομικές μονάδες! Η περίοδος της περιφοράς του είναι 546,6 γήινα έτη, πράγμα που σημαίνει ότι τελευταία φορά ήταν στο περιήλιο το 1857 και δεν θα φτάσει στο αφήλιο πριν το 2130. Ετσι αυτή τη στιγμή είναι το δεύτερο πιο μακρινό μεγάλο ουράνιο σώμα του ηλιακού συστήματος και το 2045 θα είναι πιο μακριά και από τη Σέντνα και από την Εριδα.
Σύμφωνα με φασματοσκοπικά δεδομένα, το φως που ανακλά ο 2007 OR₁₀ φέρει τις χημικές υπογραφές τόσο του πάγου νερού, όσο και του μεθανίου, δίνοντας στο νάνο πλανήτη σύνθεση επιφάνειας ανάλογη με του Κουάοαρ. Η κοκκινωπή του εμφάνιση αποδίδεται στην παρουσία θολινών πάνω στην παγωμένη επιφάνεια. Οι θολίνες είναι οργανικές ουσίες που προκύπτουν με σειρά αντιδράσεων υπό την επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας του Ηλιου στο μεθάνιο. Η παρουσία των θολινών δημιουργεί την υπόνοια ότι ίσως υπάρχει μια πολύ αραιή ατμόσφαιρα μεθανίου γύρω από τον 2007 OR₁₀, που θα χάνεται στο Διάστημα την περίοδο που ο πλανήτης βρίσκεται πιο κοντά στον Ηλιο. Παρότι ο 2007 OR₁₀ έρχεται πιο κοντά στο άστρο μας απ' ό,τι ο Κουάοαρ, η μεγαλύτερη μάζα του ίσως κάνει οριακά εφικτή τη διατήρηση μιας πολύ αραιής ατμόσφαιρας.

Ενδεχόμενα

Η ύπαρξη πάγου νερού στην επιφάνεια ίσως σημαίνει ότι ο 2007 OR₁₀ πέρασε στο μακρινό παρελθόν μια σύντομη περίοδο κρυοηφαιστειακής δραστηριότητας. Μαζί με τον πάγο θα εκλύθηκε τότε άζωτο και μονοξείδιο του άνθρακα, αλλά αυτά θα πρέπει να απωλέσθηκαν σύντομα, με αποτέλεσμα να παραμείνει η αραιή ατμόσφαιρα μεθανίου. Ισως πάλι, όπως συμβαίνει και με άλλα σώματα της Ζώνης Κούιπερ, ο νάνος πλανήτης να έχει ένα μανδύα από πάγο, που περιβάλλει ένα πετρώδη πυρήνα. Αν στη σύνθεση του πάγου υπάρχουν σε αρκετή συγκέντρωση ουσίες που λειτουργούν ως αντιψυκτικά και στον πυρήνα υπάρχουν αρκετές ραδιενεργές ουσίες που εκλύουν θερμότητα, δεν αποκλείεται στην περιοχή επαφής του μανδύα με τον πυρήνα να υπάρχει ένας υγρός ωκεανός νερού.
Πολλά παραμένουν άγνωστα για τον 2007 OR₁₀ όπως και για τους περισσότερους από τους νάνους πλανήτες, καθώς δεν έχουν δεχτεί επίσκεψη από κάποια διαστημοσυσκευή που θα μπορούσε να δώσει οριστικές απαντήσεις σε σημαντικά ερωτήματα, όπως η μάζα των σωμάτων αυτών και η πιθανή προϊστορία τους.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: www.universetoday.com