Η πέμπτη εξουσία
Αν σας πω ότι το παρακάτω κείμενο γράφτηκε πριν 16 ολόκληρα χρόνια, ίσως
να το θεωρήσετε προφητικό. Προσωπικά, θα έλεγα ότι αποτελεί μια
αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Συντάκτης του είναι ο Ρολφ Ερνστ Μπρόυερ,
πρώην διευθύνων σύμβουλος (1997-2002) και πρόεδρος (2002-2006) της
Ντώυτσε Μπανκ. Δημοσιεύθηκε στην γερμανική εφημερίδα Die Zeit την 27/4/2000 με τον τίτλο "Η πέμπτη εξουσία"
και αποδεικνύει ότι η ακολουθούμενη νεοφιλελεύθερη πολιτική δεν
προέκυψε ως αναγκαία επιλογή λόγω οικονομικής κρίσης αλλά ως εξέλιξη
ενός προδιαγεγραμμένου σχεδίου.
Ρίξτε λοιπόν μια ματιά στα παρακάτω αποσπάσματα και θα καταλάβετε πολλά (αποδελτίωση, ελεύθερη απόδοση στα ελληνικά και υπογραμμίσεις δικά μου):
Στο ξεκίνημα του 21ου αιώνα δεν υπάρχει έλλειψη από φωνές που προειδοποιούν για τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης. Η διαδικασία της οικονομικής ολοκλήρωσης έχει αποσπασθεί από την σφαίρα της πολιτικής, στον βαθμό που η εθνική κυριαρχία και η υπεροχή τής πολιτικής συνιστούν θεμελιώδη προβλήματα για την οικονομία.
Η πολιτική θα πρέπει σήμερα, περισσότερο από ποτέ, να διαμορφώνεται με το βλέμμα στραμμένο στις χρηματαγορές. Είτε το θέλει κανείς είτε όχι, οι χρηματαγορές έχουν αναλάβει, ως η πέμπτη εξουσία κατά κάποιον τρόπο δίπλα στα ΜΜΕ, στην τέταρτη εξουσία, έναν σημαντικό ρόλο όσον αφορά την περιφρούρηση των κρατών: την κηδεμονία τους προς όφελος τους.
Θα μπορούσε να παρατηρήσει κάποιος ότι μ' αυτόν τον τρόπο η πολιτική διαμορφώνεται από τις χρηματαγορές. Αυτή η αντίληψη θα είχε νόημα αν υπήρχε διάσταση συμφερόντων ανάμεσα στις αγορές και την πολιτική. Όμως, δεν επικρατεί και στην πολιτική και στις αγορές, η ίδια επιθυμία για σταθερή ανάπτυξη και άνοδο της ευημερίας;
Οι ανοικτές αγορές, συμπεριλαμβανομένων των χρηματοπιστωτικών αγορών, εάν λειτουργούν σε κατάλληλο και αποτελεσματικό ρυθμιστικό πλαίσιο, αποτελούν συστατικό στοιχείο τής οικονομίας τής αγοράς και βάση ευημερίας και ανάπτυξης. Ο αυξανόμενος ρόλος των χρηματοπιστωτικών αγορών δεν αμφισβητεί εδώ την πρωτοκαθεδρία της πολιτικής αλλά η πολιτική πρέπει περισσότερο από ποτέ να λαμβάνει υπ' όψη της τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Πρέπει να γίνεται σεβαστή η επιθυμία αυτών των αγορών για ασφάλεια δικαίου και σταθερότητα. Αυτή η επιθυμία δεν βρίσκεται σε αντίθεση με τις βασικές κατευθύνσεις μιας πολιτικής προσανατολισμένης προς την ευημερία και την ανάπτυξη αλλά είναι ταυτόσημη με αυτές.
Οι φιλελεύθερες χρηματαγορές συνιστούν σημαντικό εργαλείο για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι. Αυτό αποδεικνύεται από την υπεροχή του συστήματος της ελεύθερης οικονομίας απέναντι στον κομμουνισμό. Αν, λοιπόν, υπ' αυτή την έννοια, η πολιτική του 21ου αιώνα διαμορφώνεται σύμφωνα με τις επιθυμίες των χρηματαγορών, αυτό δεν είναι και τόσο κακό.
Λόγω της ελεύθερης διακίνησης των κεφαλαίων, δεν υπάρχει πλέον καμία προνομιακή πρόσβαση των κρατών στους εθνικούς πόρους. Οι επενδυτές δεν είναι υποχρεωμένοι να καθορίζουν τις ενέργειες τους με κριτήριο τις επενδυτικές δυνατότητες που τους επιτρέπουν οι κυβερνήσεις. Αντίθετα, οι κυβερνήσεις πρέπει να καθορίζουν την πολιτική τους με βάση τις επιθυμίες των επενδυτών.
Η παρούσα δομή των παγκόσμιων χρηματαγορών αντικατοπτρίζει τους κανόνες των αξιών των δυτικών ανεπτυγμένων κρατών. Η συμβατική ελευθερία, η ελεύθερη διακίνηση των κεφαλαίων και η προστασία των διαφόρων συμβάσεων σε διεθνές επίπεδο συνιστούν τα θεμέλια της δημοκρατίας, της ελευθερίας του ατόμου και της νομικής εξασφάλισης, με την υιοθέτηση των αντίστοιχων εργαλείων.
Συνεπώς, η πολιτική είναι απαραίτητο να σκέφτεται και να ενεργεί υιοθετώντας τους κανόνες της παγκοσμιοποίησης. Πρέπει, δηλαδή, να δημιουργεί εκείνους τους κανονισμούς και τους θεσμούς που εξασφαλίζουν τη σταθερότητα, τους καθαρούς όρους του παιχνιδιού και τους μηχανισμούς επίλυσης προβλημάτων. Βέβαια, όλα αυτά προϋποθέτουν μια μερική εκχώρηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων των κρατών σε υπερεθνικούς θεσμούς και οργανισμούς περιφερειακής ολοκλήρωσης. Όμως, αυτή η εκχώρηση εξυπηρετεί την καλύτερη εκπλήρωση των κυβερνητικών επιδιώξεων που δεν μπορούν να επιτευχθούν αποτελεσματικά και αποδοτικά σε εθνικό επίπεδο.
Η Ευρωζώνη αποτελεί ένα θαυμάσιο παράδειγμα ολοκλήρωσης των κρατών μέσω της ενσωμάτωσης των αυτονομιών τους. Αυτή η συγκέντρωση της κυριαρχίας διατηρεί την βιωσιμότητα της πολιτικής στην εποχή τής παγκοσμιοποίησης. Ταυτόχρονα, λόγω της σημερινής πολυπλοκότητας, οι διάφορες κυβερνήσεις πρέπει να βασίζονται στην τεχνογνωσία του ιδιωτικού τομέα. Η αυτορρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα αποδεικνύεται ως η περισσότερο αποτελεσματική λύση.
Αυτά έλεγε ο κύριος Μπρόυερ το 2000, όταν ήταν διευθύνων σύμβουλος της Ντώυτσε Μπανκ, καθώς ανήκε σ' εκείνους που χαράσσουν τις γραμμές και δίνουν τις κατευθυντήριες οδηγίες. Έτσι, ήξερε από τότε τι λογής κεντρικές επιλογές θα γίνονταν ύστερα από χρόνια, οπότε δίνει με απλές αλλά αδρές γραμμές το περίγραμμα όσων συμβαίνουν σήμερα γύρω μας.
Επίλογος. "Οι κυβερνήσεις πρέπει να καθορίζουν την πολιτική τους με βάση τις επιθυμίες των επενδυτών". Καιρός, λοιπόν, να πάψουν κάποιοι να πέφτουν από τα σύννεφα...
------------------------------------------
(*) Ο Γιόζεφ Άκερμαν είναι αυτός που στις 3/10/2010, ως διοικητής της Ντώυτσε Μπανκ, απένειμε στον Γιώργο Παπανδρέου το βραβείο "Κβαντρίγκα 2010", στην κατηγορία "Δύναμη για Αλήθεια", εγκωμιάζοντας την πολιτική τού τότε πρωθυπουργού.
(**) Τον Φεβρουάριο του 2002, σε συνέντευξή του στο Bloomberg, ο Μπρόυερ αμφισβήτησε την φερεγγυότητα του μεγιστάνα των ΜΜΕ Λέο Κιρχ. Τον Απρίλιο, ο όμιλος KirchMedia κατέρρευσε και ο Κιρχ στράφηκε κατά του Μπρόυερ και της Ντώυτσε Μπανκ, υποστηρίζοντας ότι ο Μπρόυερ σκόπιμα δυσφήμισε την οικονομική κατάσταση του ομίλου με σκοπό να αγοράσει αργότερα, σε εξευτελιστική τιμή, ένα μέρος του. Πράγματι, λίγο μετά την πτώχευση, η τράπεζα εξαγόρασε το μερίδιο του Κιρχ στον όμιλο Springer. Η υπόθεση τελεσιδίκησε το 2012 με καταδίκη τής Ντώυτσε Μπανκ αλλά ο Κιρχ είχε πεθάνει το 2011. Το 2014 η τράπεζα συμβιβάστηκε με τους κληρονόμους του, καταβάλλοντας αποζημίωση 925 εκατ. ευρώ. Τον περασμένο Απρίλιο αθωώθηκαν οριστικά τα εμπλεκόμενα στην υπόθεση φυσικά πρόσωπα: οι πρόεδροι Μπρόυερ, Άκερμαν, Φίτσεν και δυο ακόμη στελέχη τής Ντώυτσε Μπανκ.
Ρίξτε λοιπόν μια ματιά στα παρακάτω αποσπάσματα και θα καταλάβετε πολλά (αποδελτίωση, ελεύθερη απόδοση στα ελληνικά και υπογραμμίσεις δικά μου):
 |
| Ο Ρολφ Ερνστ Μπρόυερ (αριστερά) με τον Γιόζεφ Άκερμαν (*), επίσης πρόεδρο της Ντώυτσε Μπανκ (2009-2013) |
Στο ξεκίνημα του 21ου αιώνα δεν υπάρχει έλλειψη από φωνές που προειδοποιούν για τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης. Η διαδικασία της οικονομικής ολοκλήρωσης έχει αποσπασθεί από την σφαίρα της πολιτικής, στον βαθμό που η εθνική κυριαρχία και η υπεροχή τής πολιτικής συνιστούν θεμελιώδη προβλήματα για την οικονομία.
Η πολιτική θα πρέπει σήμερα, περισσότερο από ποτέ, να διαμορφώνεται με το βλέμμα στραμμένο στις χρηματαγορές. Είτε το θέλει κανείς είτε όχι, οι χρηματαγορές έχουν αναλάβει, ως η πέμπτη εξουσία κατά κάποιον τρόπο δίπλα στα ΜΜΕ, στην τέταρτη εξουσία, έναν σημαντικό ρόλο όσον αφορά την περιφρούρηση των κρατών: την κηδεμονία τους προς όφελος τους.
Θα μπορούσε να παρατηρήσει κάποιος ότι μ' αυτόν τον τρόπο η πολιτική διαμορφώνεται από τις χρηματαγορές. Αυτή η αντίληψη θα είχε νόημα αν υπήρχε διάσταση συμφερόντων ανάμεσα στις αγορές και την πολιτική. Όμως, δεν επικρατεί και στην πολιτική και στις αγορές, η ίδια επιθυμία για σταθερή ανάπτυξη και άνοδο της ευημερίας;
Οι ανοικτές αγορές, συμπεριλαμβανομένων των χρηματοπιστωτικών αγορών, εάν λειτουργούν σε κατάλληλο και αποτελεσματικό ρυθμιστικό πλαίσιο, αποτελούν συστατικό στοιχείο τής οικονομίας τής αγοράς και βάση ευημερίας και ανάπτυξης. Ο αυξανόμενος ρόλος των χρηματοπιστωτικών αγορών δεν αμφισβητεί εδώ την πρωτοκαθεδρία της πολιτικής αλλά η πολιτική πρέπει περισσότερο από ποτέ να λαμβάνει υπ' όψη της τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Πρέπει να γίνεται σεβαστή η επιθυμία αυτών των αγορών για ασφάλεια δικαίου και σταθερότητα. Αυτή η επιθυμία δεν βρίσκεται σε αντίθεση με τις βασικές κατευθύνσεις μιας πολιτικής προσανατολισμένης προς την ευημερία και την ανάπτυξη αλλά είναι ταυτόσημη με αυτές.
Οι φιλελεύθερες χρηματαγορές συνιστούν σημαντικό εργαλείο για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι. Αυτό αποδεικνύεται από την υπεροχή του συστήματος της ελεύθερης οικονομίας απέναντι στον κομμουνισμό. Αν, λοιπόν, υπ' αυτή την έννοια, η πολιτική του 21ου αιώνα διαμορφώνεται σύμφωνα με τις επιθυμίες των χρηματαγορών, αυτό δεν είναι και τόσο κακό.
Λόγω της ελεύθερης διακίνησης των κεφαλαίων, δεν υπάρχει πλέον καμία προνομιακή πρόσβαση των κρατών στους εθνικούς πόρους. Οι επενδυτές δεν είναι υποχρεωμένοι να καθορίζουν τις ενέργειες τους με κριτήριο τις επενδυτικές δυνατότητες που τους επιτρέπουν οι κυβερνήσεις. Αντίθετα, οι κυβερνήσεις πρέπει να καθορίζουν την πολιτική τους με βάση τις επιθυμίες των επενδυτών.
Η παρούσα δομή των παγκόσμιων χρηματαγορών αντικατοπτρίζει τους κανόνες των αξιών των δυτικών ανεπτυγμένων κρατών. Η συμβατική ελευθερία, η ελεύθερη διακίνηση των κεφαλαίων και η προστασία των διαφόρων συμβάσεων σε διεθνές επίπεδο συνιστούν τα θεμέλια της δημοκρατίας, της ελευθερίας του ατόμου και της νομικής εξασφάλισης, με την υιοθέτηση των αντίστοιχων εργαλείων.
Συνεπώς, η πολιτική είναι απαραίτητο να σκέφτεται και να ενεργεί υιοθετώντας τους κανόνες της παγκοσμιοποίησης. Πρέπει, δηλαδή, να δημιουργεί εκείνους τους κανονισμούς και τους θεσμούς που εξασφαλίζουν τη σταθερότητα, τους καθαρούς όρους του παιχνιδιού και τους μηχανισμούς επίλυσης προβλημάτων. Βέβαια, όλα αυτά προϋποθέτουν μια μερική εκχώρηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων των κρατών σε υπερεθνικούς θεσμούς και οργανισμούς περιφερειακής ολοκλήρωσης. Όμως, αυτή η εκχώρηση εξυπηρετεί την καλύτερη εκπλήρωση των κυβερνητικών επιδιώξεων που δεν μπορούν να επιτευχθούν αποτελεσματικά και αποδοτικά σε εθνικό επίπεδο.
Η Ευρωζώνη αποτελεί ένα θαυμάσιο παράδειγμα ολοκλήρωσης των κρατών μέσω της ενσωμάτωσης των αυτονομιών τους. Αυτή η συγκέντρωση της κυριαρχίας διατηρεί την βιωσιμότητα της πολιτικής στην εποχή τής παγκοσμιοποίησης. Ταυτόχρονα, λόγω της σημερινής πολυπλοκότητας, οι διάφορες κυβερνήσεις πρέπει να βασίζονται στην τεχνογνωσία του ιδιωτικού τομέα. Η αυτορρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα αποδεικνύεται ως η περισσότερο αποτελεσματική λύση.
 |
| Μπρόυερ και Άκερμαν (δεύτερη σειρά) ανάμεσα στους συνηγόρους τους στην δίκη για το σκάνδαλο Κιρχ (**) |
Αυτά έλεγε ο κύριος Μπρόυερ το 2000, όταν ήταν διευθύνων σύμβουλος της Ντώυτσε Μπανκ, καθώς ανήκε σ' εκείνους που χαράσσουν τις γραμμές και δίνουν τις κατευθυντήριες οδηγίες. Έτσι, ήξερε από τότε τι λογής κεντρικές επιλογές θα γίνονταν ύστερα από χρόνια, οπότε δίνει με απλές αλλά αδρές γραμμές το περίγραμμα όσων συμβαίνουν σήμερα γύρω μας.
Επίλογος. "Οι κυβερνήσεις πρέπει να καθορίζουν την πολιτική τους με βάση τις επιθυμίες των επενδυτών". Καιρός, λοιπόν, να πάψουν κάποιοι να πέφτουν από τα σύννεφα...
------------------------------------------
(*) Ο Γιόζεφ Άκερμαν είναι αυτός που στις 3/10/2010, ως διοικητής της Ντώυτσε Μπανκ, απένειμε στον Γιώργο Παπανδρέου το βραβείο "Κβαντρίγκα 2010", στην κατηγορία "Δύναμη για Αλήθεια", εγκωμιάζοντας την πολιτική τού τότε πρωθυπουργού.
(**) Τον Φεβρουάριο του 2002, σε συνέντευξή του στο Bloomberg, ο Μπρόυερ αμφισβήτησε την φερεγγυότητα του μεγιστάνα των ΜΜΕ Λέο Κιρχ. Τον Απρίλιο, ο όμιλος KirchMedia κατέρρευσε και ο Κιρχ στράφηκε κατά του Μπρόυερ και της Ντώυτσε Μπανκ, υποστηρίζοντας ότι ο Μπρόυερ σκόπιμα δυσφήμισε την οικονομική κατάσταση του ομίλου με σκοπό να αγοράσει αργότερα, σε εξευτελιστική τιμή, ένα μέρος του. Πράγματι, λίγο μετά την πτώχευση, η τράπεζα εξαγόρασε το μερίδιο του Κιρχ στον όμιλο Springer. Η υπόθεση τελεσιδίκησε το 2012 με καταδίκη τής Ντώυτσε Μπανκ αλλά ο Κιρχ είχε πεθάνει το 2011. Το 2014 η τράπεζα συμβιβάστηκε με τους κληρονόμους του, καταβάλλοντας αποζημίωση 925 εκατ. ευρώ. Τον περασμένο Απρίλιο αθωώθηκαν οριστικά τα εμπλεκόμενα στην υπόθεση φυσικά πρόσωπα: οι πρόεδροι Μπρόυερ, Άκερμαν, Φίτσεν και δυο ακόμη στελέχη τής Ντώυτσε Μπανκ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου