Η 3η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ - Η γενίκευση της ένοπλης πάλης

Η 3η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ - Η γενίκευση της ένοπλης πάλης

«...μετά τις εκλογές της 31ης Μάρτη 1946 και το νόθο δημοψήφισμα της 1ης Σεπτέμβρη 1946 για την επιστροφή του βασιλιά, η κρατική καταστολή θωρακίστηκε ακόμα περισσότερο με το Γ΄ Ψήφισμα (1946), τον Α.Ν. 509/1947 "διά την διάδοσιν ιδεών εχουσών σκοπόν την ανατροπήν του κρατούντος κοινωνικού συστήματος" κ.ά.
Μπροστά στο δίλημμα "υποταγή ή οργάνωση της πάλης και αντεπίθεση", το λαϊκό κίνημα επέλεξε το δεύτερο δρόμο».
(Από τη Διακήρυξη της ΚΕ του ΚΚΕ για τα 70 χρόνια από την ίδρυση του ΔΣΕ)

***

Μία από τις σημαντικότερες συνεδριάσεις του ανώτερου καθοδηγητικού οργάνου του ΚΚΕ, της Κεντρικής του Επιτροπής, στην περίοδο της ένοπλης ταξικής αναμέτρησης (1946 - 1949), είναι η 3η Ολομέλεια της ΚΕ του Κόμματος, που έγινε το Σεπτέμβρη του 1947. Είναι η Ολομέλεια που προσανατόλισε στη γενίκευση της ένοπλης δράσης. Προσανατολισμός που όμως συνέχισε να χαρακτηρίζεται από αντιφάσεις, αφού παρέμενε ο στόχος της «εξεύρεσης δημοκρατικής λύσης».
Οι εργασίες της Ολομέλειας ξεκίνησαν στις 11 Σεπτέμβρη 1947, πέντε μόλις μέρες μετά από την ορκωμοσία της νέας αστικής κυβέρνησης του Θεμιστοκλή Σοφούλη και 19 μήνες μετά από τη 2η Ολομέλεια του Φλεβάρη του '46, χρονικό διάστημα κατά το οποίο χάθηκε πολύτιμος χρόνος. Η Ολομέλεια ενέκρινε το στρατιωτικό επιχειρησιακό πρόγραμμα (Σχέδιο «Λίμνες»), που είχε αποφασίσει η στρατιωτική ηγεσία του ΔΣΕ μία μέρα πριν, σε πολιτικοστρατιωτική σύσκεψη. Το Σχέδιο «Λίμνες» στόχευε στη δημιουργία της Ελεύθερης Ελλάδας και συγκεκριμένα προέβλεπε τον τριπλασιασμό των δυνάμεων του ΔΣΕ μέχρι την άνοιξη του 1948. Αυτός ο στόχος αποτελούσε άμεση επιτακτική ανάγκη για την Κεντρική και Δυτική Μακεδονία, ώστε να εξοικονομηθούν από εκεί «οι αναγκαίες εφεδρικές δυνάμεις για τη δημιουργία του κύριου εκστρατευτικού σώματος», που θα επιχειρούσε την κατάληψη της Θεσσαλονίκης (από το Σύντομο πραχτικό από τη συνεδρίαση της ΚΕ του ΚΚΕ και τη σύσκεψη της στρατιωτικοπολιτικής ηγεσίας του ΔΣΕ - Σχέδιο «Λίμνες» - έγγραφο 112725, που βρίσκεται στο Αρχείο του ΚΚΕ).

Οταν συγκλήθηκε η Ολομέλεια, ο ΔΣΕ αριθμούσε περίπου 24.000 άντρες, από τους οποίους ήταν παρατακτοί οι 18.000. Για να υλοποιηθεί ο στόχος απελευθέρωσης της Μακεδονίας και Θράκης με κέντρο τη Θεσσαλονίκη, έπρεπε να τριπλασιάσει τις δυνάμεις του και να σχηματίσει μια παρατακτή δύναμη 50.000 - 60.000 μαχητών. Με την απόφαση της Ολομέλειας, οι Κομματικές Οργανώσεις των μεγάλων πόλεων επιφορτίζονταν να στρατολογήσουν για τον ΔΣΕ: 1.500 μέλη του ΚΚΕ από την πρωτεύουσα, 600 από τον Πειραιά και 500 από τη Θεσσαλονίκη (τα στοιχεία από το Σύντομο πραχτικό της Ολομέλειας).
Η απόφαση δε δόθηκε στη δημοσιότητα, αλλά ανακοινώθηκε, για λόγους περιφρούρησης, μόνο εσωκομματικά. Στην ανακοίνωση του Προεδρείου που δόθηκε στη δημοσιότητα αναφερόταν: «Ο ένοπλος αγώνας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας αποτελεί τη μοναδική επιβεβλημένη απάντηση που ο λαός και η Ελλάδα έχουν να δώσουν στους ξένους κατακτητές και τους ντόπιους υποτακτικούς των. Εξω από τον αγώνα αυτόν δεν υπάρχει ζωή και τιμή για την Ελλάδα και το λαό (...) Η Ολομέλεια διαπίστωσε ότι η δουλιά των κομμουνιστών στις πόλεις, που δεν επιδέχεται καμία αναβολή, είναι να κινητοποιήσουν όλες τις δυνάμεις τους για να ξεπεράσουν μαζί με όλους τους δημοκράτες και μαζί με το λαό την καθυστέρηση αυτή» (Το ΚΚΕ. Επίσημα Κείμενα, τόμ. 6, σελ. 246, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 1987).

«Υπέρ βωμών και εστιών»

Με κεντρικό άρθρο του στον «Ριζοσπάστη» και με τίτλο «Υπέρ βωμών και εστιών», ο Νίκος Ζαχαριάδης έδωσε με μαχητικό πνεύμα την κατεύθυνση του ένοπλου αγώνα:
«Η ταχύτητα για τη νίκη του λαού, που είναι αναμφισβήτητη, εξαρτάται απ' την αποφασιστικότητα που ο κάθε Ελληνας θα δοθεί στον υπέρ ιερών και πατρίων αγώνα, απ' την αποφασιστικότητα που θα υπερνικήσουμε δισταγμούς και ταλαντεύσεις και θα τα δώσουμε όλα για τον αγώνα. Κάθε καθυστέρηση εδώ είναι έγκλημα. Και όπως ο κάθε μαχητής του ΔΣΕ έχει για έμβλημά του το "αιέν αριστεύειν", έτσι και για τον κάθε Ελληνα υπέρτατο ηθικό πρόσταγμα πρέπει να 'ναι το "εις οιωνός άριστος, αμύνεσθαι περί πάτρης"» («Ριζοσπάστης», 8 Οκτώβρη 1947).

Η αναφορά στην ανάγκη να κινητοποιήσουν οι Οργανώσεις των πόλεων μαζικά αγωνιστές προς το βουνό δεν έπαιρνε υπόψη της την αντικειμενική κατάσταση των πόλεων, όπου χιλιάδες είχαν συλληφθεί, ενώ είχαν αποκλειστεί και τα περάσματα προς τα βουνά. Και αυτό ανεξάρτητα από ταλαντεύσεις που πράγματι υπήρχαν.
Το Σεπτέμβρη του 1947 είχαν συντελεστεί σημαντικές αλλαγές στη χώρα, σε βάρος του ΚΚΕ, του ΔΣΕ και του λαϊκοδημοκρατικού κινήματος. Η αμερικάνικη επέμβαση επέφερε δραστική αλλαγή στο συσχετισμό δυνάμεων, που τώρα πια έγερνε αισθητά υπέρ του αντιπάλου. Επίσης, είχαν αρκετά οργανωθεί το αστικό κράτος και τα όργανα καταστολής του. Είχαν εκκαθαριστεί σε μεγάλο βαθμό από κομμουνιστές, αριστερούς και δημοκράτες ο κρατικός μηχανισμός, ο στρατός, η αστυνομία και είχε χτυπηθεί το λαϊκό κίνημα, μέσω της τρομοκρατίας, των μαζικών διώξεων, των συλλήψεων, των φυλακίσεων και εκτοπίσεων. Τέλος, με τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, που πραγματοποίησε ο αστικός στρατός από το Μάρτη έως τον Ιούλη του '47, αν και δεν έγινε κατορθωτός ο αντικειμενικός στόχος της διάλυσης του ΔΣΕ, εντούτοις άδειασαν σε μεγάλο βαθμό την ύπαιθρο (σε 800.000 υπολογίζονται οι ξεσπιτωμένοι κάτοικοι της υπαίθρου που οδηγήθηκαν βίαια στα αστικά κέντρα), αφαιρώντας από τον ΔΣΕ κρίσιμους κρίκους τροφοδότησης και εφεδρειών.
Εννιά μέρες μετά την ανακοίνωση από τον «Ριζοσπάστη» των αποφάσεων της 3ης Ολομέλειας, στις 17 Οκτώβρη, κατάσχεται το φύλλο του «Ρ» που δημοσίευσε επιστολή του Μάρκου Βαφειάδη που καλούσε στα όπλα και την επόμενη μέρα απαγορεύτηκε εντελώς η κυκλοφορία της εφημερίδας. Η ένοπλη ταξική αναμέτρηση οξυνόταν πλέον στο έπακρο.
Από τα μέσα Οκτώβρη μέχρι το τέλος του Νοέμβρη του 1947, πραγματοποιήθηκαν μεγάλες επιχειρήσεις κατά του ΔΣΕ, χωρίς ωστόσο σημαντικά αποτελέσματα για τις δυνάμεις της αντίδρασης.
Στις 7 Δεκέμβρη συνεδρίασε το ΠΓ (Β΄ Κλιμάκιο, του βουνού) και συζήτησε το πρόβλημα των εφεδρειών. Αποφάσισε τα Αρχηγεία του ΔΣΕ, μέχρι τα τέλη Φλεβάρη του 1948, να έχουν εκπαιδεύσει και οργανώσει σε τακτικό στρατό 14.250 μαχητές. Από αυτούς οι 10.000 θα ήταν εφεδρικές δυνάμεις που θα ενεργούσαν κάτω από τις άμεσες διαταγές του Γενικού Αρχηγείου (ΓΑ) και θα συγκροτούσαν 7 ταξιαρχίες. Οι υπόλοιποι θα παρέμεναν στα Αρχηγεία των περιοχών ως εφεδρείες του ΓΑ.
Στις 23 Δεκέμβρη 1947, από τα ραδιοκύματα του σταθμού «Ελεύθερη Ελλάδα» ανακοινώθηκε επίσημα η δημιουργία και η σύνθεση της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης (ΠΔΚ).

Για έμπρακτη διεθνή αλληλεγγύη

Στις 20 Σεπτέμβρη, ο Νίκος Ζαχαριάδης σε επιστολή του προς την ΚΕ του ΚΚ Γιουγκοσλαβίας, αφού ενημέρωνε για τις αποφάσεις της 3ης Ολομέλειας, σημείωνε μεταξύ άλλων:
«Στην Ελλάδα, σήμερα, απ' τη μια άκρη ως την άλλη διεξάγεται πόλεμος. Παρόλη τη βοήθεια που οι ξένοι ιμπεριαλιστές δίνουν στην ντόπια αντίδραση, ο Λαός μας με επιτυχία διεξάγει τον αγώνα του. Ο ΔΣΕ, ξεπερνώντας διαρκώς τις αδυναμίες, μετατρέπεται προοδευτικά σε ταχτικό στρατό. Σ' αυτό το σημείο συγκέντρωσαν την προσοχή τους τόσο η Ολομέλεια όσο και η στρατιωτική σύσκεψη των ηγετικών στρατιωτικών και πολιτικών στελεχών του ΔΣΕ που επακολούθησε. Το ΚΚΕ φέρνει το κύριο φορτίο της δουλειάς αυτής. Το Κόμμα μας, παρόλα τα χτυπήματα που δέχτηκε, διατηρεί σ' όλη τη χώρα την οργανωτική του συνοχή και συνεχίζει αμείωτη την πολιτική του δουλειά.
(...) Πρέπει να πούμε ότι βασικά το ΚΚΕ σωστά ανταποκρίνεται στην αποστολή του αυτή και προσπαθεί με μια αυστηρή κομματική κριτική και αυτοκριτική να διορθώνει τα λάθη και τις ελλείψεις που παρουσιάζει. Το σοβαρότερο λάθος που και η Ολομέλεια τόνισε είναι ότι μέσα στο Κόμμα και σε ορισμένα καθοδηγητικά στελέχη του παρουσιάζονται ακόμα δισταγμοί και ταλαντεύσεις σχετικά με τη σημασία του ένοπλου αγώνα και τον αποφασιστικό του ρόλο. Εχουμε ακόμα στο Κόμμα κοινοβουλευτικές αυταπάτες, που δείχνουν την επίδραση που έχουν μέσα στις γραμμές μας οι μικροαστικές επιρροές και απ' την πλευρά των συμμάχων μας του ΕΑΜ. Η ιδιομορφία και η δυσκολία που παρουσιάζει σήμερα ο αγώνας μας βρίσκεται στο ότι δίπλα στην ανώτατη στρατιωτικοπολεμική προσπάθεια πρέπει να συνδυάζουμε και τη δουλειά για τη χρησιμοποίηση όλων, και των πιο μικρών δυνατοτήτων για "νόμιμη" δουλειά, για τη διατήρηση, στερέωση και επέχταση της συνοχής του ΕΑΜ, της ενότητας όλων των δημοκρατικών δυνάμεων πάνω στη βάση της αδιάλλαχτης πάλης ενάντια στην αμερικανοαγγλική κατοχή και το μοναρχοφασισμό, για την εθνική Ανεξαρτησία, τη Δημοκρατία και την Ειρήνη.
Πρέπει εδώ να πούμε ότι δίπλα στη δική τους προσπάθεια ο λαός μας και το ΚΚΕ χρειάζονται ζωτικά και την άμεση και αμείωτη ηθική, πολιτική και υλική ενίσχυση των άλλων δημοκρατικών Λαών».
Στη συνέχεια της επιστολής παρέθετε τρία σημεία στα οποία έπρεπε να εκφραστεί η διεθνής αλληλεγγύη προς τον ΔΣΕ: 1ο: Στο θέμα της αντιμετώπισης της τρομοκρατίας («Εκτός απ' τους φυλακισμένους, τους εξόριστους και τους κλεισμένους στα κρατητήρια και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης που ξεπερνάν τις 40.000, έχουμε και μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ξεκληρισμένους απ' τα σπίτια τους πρόσφυγες»). 2ο: Στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής («πιο έντονη και συστηματική βοήθεια στην πάλη του Λαού μας για την ανεξαρτησία του, στο ξεσκέπασμα του αμερικάνικου και εγγλέζικου ιμπεριαλισμού (...) Σοβαρή βοήθεια θα μας δινότανε αν όλοι οι γείτονές μας και ολόκληρη η δημοκρατική Ευρώπη διαχώριζε πάντα έντονα τη μοναρχοφασιστική απ' τη δημοκρατική Ελλάδα. Αν ακόμα τονιζότανε ότι η δημοκρατική Ελλάδα θα 'χει όλη την υποστήριξη της δημοκρατικής Ευρώπης για την ανόρθωση και ανασυγκρότησή της, ότι η ακεραιότητα και η ανεξαρτησία της θα γίνουν απόλυτα σεβαστές»). 3ο: Στο θέμα της υλικής βοήθειας: «α) Σε κάθε είδους οπλισμό (...) β) Από υλικά συντήρησης (...) γ) Μέσα μεταβίβασης δ) Μεταφορικά μέσα ε) Ιματισμό και υπόδηση ζ) Φαρμακευτικά υλικά η) Εργαλεία και υλικά θ) Τυπογραφεία» (Αρχείο ΚΚΕ, Εγγραφο 466506).