ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΑΠΟ ΦΥΣΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

Σύμπτωμα ενός δρόμου ανάπτυξης που έχει ως κριτήριο το καπιταλιστικό κέρδος και όχι την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών

Ομιλία της Εύης Γεωργιάδου, μέλους της Ομάδας Περιβάλλοντος του Τμήματος Οικονομίας της ΚΕ του ΚΚΕ, σε ημερίδα του ΤΕΕ, που έγινε την Τρίτη 30/10 με θέμα: «Φυσικές καταστροφές: Πρόληψη, Πολιτική Προστασία, και Εργα Υποδομής»

Eurokinissi

Η βύθιση του δεξαμενόπλοιου «Αγ. Ζώνη ΙΙ» ρύπανε τον Σαρωνικό

Τα πρόσφατα τραγικά γεγονότα με τις πυρκαγιές στο Μάτι, τις πλημμύρες στη Μάνδρα, τη ρύπανση του Σαρωνικού με το ατύχημα του «Αγία Ζώνη ΙΙ», ανέδειξαν τη γύμνια του κρατικού μηχανισμού την περίοδο που διανύουμε.

Μετά από κάθε τέτοια μεγάλη καταστροφή, όλοι διακηρύσσουν την ανάγκη να ληφθούν μέτρα για να μην ξανασυμβεί κάτι αντίστοιχο. Φυσικά, οι τεχνικές και οργανωτικές κατευθύνσεις πρόληψης είναι γνωστές. Το πραγματικό ερώτημα είναι: Τι απαιτείται στην ουσία για να γυρίσουμε σελίδα; Ποια είναι η βαθύτερη αιτία που οδήγησε στα τραγικά αυτά συμβάντα; Είναι απλά ζήτημα «αδιάφορων» ή «ανίκανων» υπουργών, περιφερειαρχών, δημάρχων; Φταίνε μόνο οι προηγούμενοι, όπως λένε οι σημερινοί θεσμικοί και κυβερνητικοί παράγοντες, στη λογική «παραλάβαμε καμένη γη»;
Ασφαλώς υπάρχουν και θέματα προσωπικών ευθυνών. Ομως, το κύριο ζήτημα είναι ότι όλα όσα βιώνουμε είναι σύμπτωμα ενός δρόμου ανάπτυξης που έχει ως κριτήριο το καπιταλιστικό κέρδος και όχι την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών. Με αυτό το κριτήριο, τη διασφάλιση του καπιταλιστικού κέρδους, λαμβάνονται όλες οι σχετικές κρατικές αποφάσεις σε όλα τα επίπεδα. Είναι επίσης αποτέλεσμα της σημερινής οικονομικής ζωής, όπου οι μονοπωλιακοί όμιλοι διαγκωνίζονται μεταξύ τους για τα μερίδια της αγοράς, υπονομεύοντας κάθε δυνατότητα κεντρικού σχεδιασμού με γνώμονα τις κοινωνικές ανάγκες. Είναι η κρατική πολιτική που ιεραρχεί όλες τις αποφάσεις με κριτήριο να υπηρετήσει την κερδοφορία και την ανταγωνιστικότητα των ομίλων. Δηλαδή, το ποιες υποδομές και ποια έργα θα προταχθούν και θα πραγματοποιηθούν, με τι προδιαγραφές, πώς θα λειτουργούν, πώς θα οργανωθούν οι υπηρεσίες για την πολιτική προστασία, ποιες θα είναι οι χρήσεις γης κ.λπ., καθορίζονται με κριτήριο το καπιταλιστικό κέρδος.

Eurokinissi

Από τις πλημμύρες το Νοέμβρη του 2017 στη Μάνδρα που κόστισαν τη ζωή σε 24 ανθρώπους

Κάτω από αυτό το πρίσμα πρέπει να δούμε τα σημερινά κενά και τις ελλείψεις στο σύνολο των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την πολιτική προστασία, στις ελλείψεις του ίδιου του θεσμικού πλαισίου. Δεν πρόκειται για τυχαία γεγονότα. Για να υπάρξει ουσιαστική προστασία των εργαζομένων, των πολιτών, του περιβάλλοντος από φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές, απαιτείται ριζική αλλαγή πορείας σε σχέση με το δρόμο που βαδίζουμε μέχρι σήμερα. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε άλλο με μια κατάσταση όπου η λειτουργία διαφόρων εγκαταστάσεων και δραστηριοτήτων και ο χωροταξικός σχεδιασμός οδηγούν σε τεράστιους κινδύνους από φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε άλλο να ζούμε με το φόβο ότι σε μια δυνατή βροχή θα πνιγούμε, σε ένα δυνατό σεισμό θα καταπλακωθούμε, σε μια φωτιά θα καούμε.

Κατάργηση του αντιλαϊκού πλαισίου χρήσεων γης

Απαιτούμε την κατάργηση του αντιλαϊκού πλαισίου χρήσεων γης που την παραδίδει στο μεγάλο κεφάλαιο, απαιτούμε δασικά οικοσυστήματα προς όφελος των εργαζομένων με κατάργηση των αντιδασικών νόμων.
Σήμερα η γη, οι δασικές εκτάσεις, οι υποδομές, αντιμετωπίζονται ως εμπορεύματα για την ενίσχυση της κερδοφορίας των κατασκευαστικών και άλλων επιχειρηματικών ομίλων και όχι ως κοινωνικό αγαθό. Πρόκειται για μια πολιτική χρήσεων γης που επιτρέπει την ανεξέλεγκτη «συμβίωση» βιομηχανίας - κατοικίας με κίνδυνο ενός μεγάλου τεχνολογικού ατυχήματος, με καταστροφικές συνέπειες για τον πληθυσμό. Τα μπαζωμένα ρέματα, η άναρχη επέκταση του σχεδίου πόλης και η τσιμεντοποίηση των οικοπέδων, οι ελλείψεις αντιπλημμυρικών έργων, η κατασκευή μεγάλων οδικών αξόνων και άλλων υποδομών χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το κριτήριο της επίδρασης στη συνολική τρωτότητα μιας περιοχής απέναντι στις πλημμύρες, η απουσία αντιπυρικών ζωνών, η απουσία οδών μαζικής διαφυγής σε περίπτωσης ανάγκης εκκένωσης περιοχών και οδών για την πρόσβαση των πυροσβεστικών οχημάτων, η απουσία ελεύθερων χώρων, αποτελούν ορισμένα μόνο ενδεικτικά παραδείγματα αυτής της πολιτικής χωροταξικού σχεδιασμού στο πλαίσιο του σημερινού δρόμου ανάπτυξης.

Από τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι με 99 νεκρούς

Για τη διευκόλυνση της καπιταλιστικής κερδοφορίας, τόσο η σημερινή όσο και οι προηγούμενες κυβερνήσεις προωθούν την εμπορευματοποίηση στις δασικές εκτάσεις, στις παράκτιες περιοχές. Η ανοχή στην άναρχη δόμηση σε πολλές περιοχές της Αττικής αντανακλούσε την πολιτική κοινωνικών συμμαχιών της αστικής τάξης και τη στήριξη της κερδοφορίας του κατασκευαστικού κλάδου, και τώρα αναπροσαρμόζεται. Σ' αυτό το πλαίσιο παίζονται και τα ρουσφετολογικά παιχνίδια, για το ποιες περιοχές θα ενταχθούν στο Σχέδιο και με ποια χαράτσια θα νομιμοποιηθεί η αυθαίρετη δόμηση.
Πολλές περιοχές της χώρας παραμένουν στην ουσία αθωράκιστες απέναντι σε έναν μεγάλο σεισμό, την ώρα που η χώρα μας είναι η πιο σεισμογόνος χώρα στην Ευρώπη και η 6η παγκοσμίως, την ώρα που έχουν υπάρξει καταστροφικοί σεισμοί στο παρελθόν αλλά και πρόσφατα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό του σεισμού του Σεπτέμβρη του 1999 στην Αττική, με 143 νεκρούς, 400 τραυματίες, 31 κτίρια που κατέρρευσαν και πάνω από 200.000 που υπέστησαν ζημιές.

Εργα από ποιον και για ποιον;

Η κρατική πολιτική δαπανών υπηρετεί την κερδοφορία του μεγάλου κεφαλαίου. Ιεραρχούνται έργα με βάση τις προτεραιότητες του μεγάλου κεφαλαίου. Ετσι, έργα αντιπυρικής προστασίας και αντιπλημμυρικής θωράκισης έρχονται σε δεύτερη μοίρα, σε σχέση με δρόμους, λιμάνια και κτίρια από τα οποία το μεγάλο κεφάλαιο μπορεί να κερδίσει με διόδια, τέλη χρήσης και ενοίκια. Η de facto μετατροπή περιοχών σε περιοχές κύριας κατοικίας δεν συνοδεύτηκε με κανενός είδους μέτρα (πολιτικής προστασίας, πυρόσβεσης, υποδομών κ.λπ.), παρά το γεγονός ότι το πρόβλημα έχει επισημανθεί εδώ και καιρό. Προωθούνται έργα ΣΔΙΤ (Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα) με τη διαδικασία του fast track. Τα έργα ΣΔΙΤ περιλαμβάνουν ανταποδοτικά τέλη. Αυτά τα έργα, όπως και κάθε έργο που γίνεται με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, θυσιάζουν τις προδιαγραφές ασφαλείας για αύξηση του περιθωρίου κέρδους. Πρέπει να θυμίσουμε πως αυτό δεν σημαίνει εξοικονόμηση. Οι μεγάλες εκπτώσεις ακυρώνονται από τις υπερβάσεις και τα έργα ΣΔΙΤ, από τα τεράστια τέλη χρήσης. Δεν είναι τυχαίο ότι ένα έργο ΣΔΙΤ οδηγεί σε τριπλασιασμό σχεδόν του κόστους.
Μετά τα τραγικά γεγονότα στο Μάτι και στη Μάνδρα, η συζήτηση εστιάστηκε στις δυσκολίες από τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Στην πράξη, η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι τελικά η μόνη αποτελεσματική προστασία από μια έκτακτη κατάσταση (π.χ. δασική πυρκαγιά, πλημμύρα, σεισμός) είναι να μην υπάρξει επικίνδυνη έκτακτη κατάσταση! Η εκατόμβη νεκρών στο Μάτι και στη Μάνδρα ανέδειξε με τραγικό τρόπο τη γύμνια του κρατικού μηχανισμού και την απουσία ολοκληρωμένου πλαισίου για τη συνολική εκτίμηση της επικινδυνότητας ανά περιοχή και ολοκληρωμένου σχεδιασμού έκτακτης ανάγκης.
Πλευρές αυτών των ελλείψεων αποτελούν η ανεπάρκεια σε προσωπικό, μέσα, υποδομές στο Πυροσβεστικό Σώμα και στις άλλες ομάδες που εμπλέκονται στην πολιτική προστασία, η ανεπάρκεια υποδομών για την αποκατάσταση της υγείας των πληγέντων από μεγάλες καταστροφές. Το ίδιο το θεσμικό πλαίσιο επιτρέπει την υποτυπώδη προστασία, τη μετάθεση ευθυνών από τον ένα φορέα στον άλλο. Η παντελής απουσία σχεδιασμού και προετοιμασίας με εκπαίδευση και ασκήσεις ετοιμότητας, με κατάλληλες υποδομές και μέσα, για την εφαρμογή δράσεων προστασίας στον πληθυσμό (όπως π.χ. η εκκένωση), ο ανεπαρκής συντονισμός των εμπλεκόμενων φορέων, αναδεικνύουν το πρόβλημα. Στην πράξη, είτε δεν υπάρχουν καθόλου μελέτες, εκτιμήσεις και σχέδια, είτε υπάρχουν στα χαρτιά, αλλά οι ελλείψεις και ο υποτυπώδης κρατικός έλεγχος τα καθιστούν κενό γράμμα.
Την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση διατηρεί το σημερινό επίπεδο υποχρηματοδότησης των σχετικών υπηρεσιών για την πολιτική προστασία, δαπανά 4 δισ. για τις ανάγκες του ΝΑΤΟ και χαρίζονται χρέη δισεκατομμυρίων στο μεγάλο κεφάλαιο.
Καλούμε τους εργαζόμενους να καταδικάσουν αυτήν την πολιτική, που υλοποιείται και από τη σημερινή κυβέρνηση και από τις προηγούμενες, και να βγουν αγωνιστικά στο προσκήνιο. Απαιτούμε άμεσα συγκεκριμένα μέτρα για να υπάρξουν υποδομή πρόβλεψης και πρόληψης και πραγματικός, εφαρμόσιμος σχεδιασμός έκτακτης ανάγκης για τις φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές. Απαιτούμε να καλυφθούν τα μεγάλα κενά σε ειδικευμένο δυναμικό και υποδομές. Απαιτούμε την κατάργηση όλων των αντιλαϊκών νόμων που υπηρετούν το κεφάλαιο.
Τα «μπαλώματα» και οι αποσπασματικές παρεμβάσεις, που καθορίζονται με γνώμονα το κέρδος και τον ανταγωνισμό των επιχειρηματικών ομίλων, δεν αποτελούν ουσιαστική λύση. Η ελπίδα βρίσκεται στους σημερινούς μαχητικούς διεκδικητικούς αγώνες, που φωτίζουν τη διέξοδο του κεντρικού σχεδιασμού με γνώμονα τις ανάγκες της κοινωνίας, με τους εργαζόμενους να έχουν στα χέρια τους τα κλειδιά της οικονομίας και το τιμόνι της εξουσίας.