Από χτες σκέφτομαι ποια ιστορία να σας διηγηθώ αύριο που είναι
Παρασκευή. Ξεφύλλισα το αρχείο μου αλλά δεν βρήκα κάτι που να με
συγκινήσει ιδιαίτερα. Ώσπου κάποια στιγμή έπεσε το βλέμμα μου στο ράφι
με τις ταινίες και μου ήρθε η έμπνευση: τούτη την φορά η ιστορία μας να
μην έχει μουσικό θέμα αλλά κινηματογραφικό. Το κακό είναι ότι η ιστορία
που έχω κατά νου, είναι κάπως μεγάλη, οπότε θα την αρχίσω από σήμερα.
Παρακαλώ, καθήστε αναπαυτικά και επιστρατεύστε όλα τα αποθέματα υπομονής
που διαθέτετε, μιας και θα σας ταξιδέψω όχι μόνο στην άλλη πλευρά τού
πλανήτη αλλά και πολλά χρόνια πίσω. Ως αντάλλαγμα, θα σας προσφέρω
μερικές εξαιρετικά σπάνιες φωτογραφίες, από μια ειδική έκδοση εκείνης
της εποχής ενός συλλόγου φοιτητών τής Ατλάντας.
Ηνωμένες Πολιτείες, 1963. Οι οργανώσεις για τα δικαιώματα των μαύρων ψάχνονται. Όσο κι αν η δουλεία έχει επισήμως καταργηθεί, οι μαύροι εξακολουθούν να θεωρούνται πολίτες κατώτερης διαλογής. Η προσοχή των ακτιβιστών στρέφεται στην πολιτεία τού Μισσισσιππή. Τα στοιχεία τους δείχνουν ότι το 1962 σ' αυτή την πολιτεία μόνο το 6,7% των αφροαμερικανών είχε εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους. Κάτι πρέπει να γίνει για να βελτιωθεί η κατάσταση. Αλλά τι;
Οι τέσσερις μεγαλύτερες οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων της χώρας ιδρύουν στον Μισσισσιππή το Συμβούλιο Ομοσπονδιακών Οργανώσεων (Council of Federated Organizations - COFO). Πρώτη δουλειά του COFO είναι να οργανώσει την δράση "Ψήφος Ελευθερίας". Σκοπός τής δράσης ήταν να διατρανώσει την θέληση των μαύρων τού Μισσισσιππή να ψηφίζουν αλλά και να εγγραφούν όσο το δυνατόν περισσότεροι μαύροι στους εκλογικούς καταλόγους. Βέβαια, η ομοσπονδιακή νομοθεσία αναγνώριζε πλέον και στους μαύρους το εκλογικό δικαίωμα αλλά κάθε πολιτεία είχε τις δικές της διαδικασίες και ο Μισσισσιππής είχε φροντίσει να κάνει την άσκηση αυτού του δικαιώματος εξαιρετικά δύσκολη στους μαύρους. Για να εγγραφεί οποιοσδήποτε μαύρος στους εκλογικούς καταλόγους τού Μισσισσιππή, έπρεπε να απαντήσει σωστά σε 21 ερωτήσεις (όχι πάντα τις ίδιες), που είχαν στόχο να πιστοποιήσουν την καλή γνώση των 285 άρθρων του συντάγματος της πολιτείας. Οι απαντήσεις εξετάζονταν από επιτροπή (με λευκούς ως μέλη, εννοείται), η οποία "έκοβε" τους επίδοξους ψηφοφόρους σε περίπτωση λάθους.
Το 1963, λοιπόν, το COFO οργάνωσε ενημερωτικές ομιλίες σε ολόκληρο τον Μισσισσιππή. Εθελοντές από κάθε άκρη των ΗΠΑ πλημμύρισαν την πολιτεία για να αφυπνίσουν την μαύρη κοινότητα. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία, αυτοί οι εθελοντές ήσαν ανώτερου και ανώτατου μορφωτικού επιπέδου, οι περισσότεροι φοιτητές μεγάλων πανεπιστημίων μεγάλων πόλεων (Νέα Υόρκη, Σικάγο, Ντητρόιτ, Κλήβελαντ, Λος Άντζελες, Πόρτλαντ, Σηάτλ κλπ). Ανάμεσά τους και περισσότεροι από χίλιους λευκούς, αν και αρχικά το COFO είχε σχεδιάσει την συμμετοχή μόνο εκατό λευκών εθελοντών. Στο πλαίσιο της δράσης "Ψήφος Ελευθερίας", στήθηκαν κάλπες σε όλες τις εκκλησίες όπου πήγαιναν οι μαύροι και σε όλες τις επιχειρήσεις όπου δούλευαν. Με την συμπλήρωση μιας απλής φόρμας εγγραφής, οι μαύροι αποκτούσαν το δικαίωμα να εκλέξουν με την ψήφο τους τους υποψηφίους τής προτίμησής τους για τις εκλογές της επόμενης χρονιάς.
Η επιτυχία αυτής της δράσης οδήγησε στην επόμενη. Από τον Φεβρουάριο του 1964, το COFO έβαλε μπρος το περίφημο "Καλοκαίρι Ελευθερίας", με στόχο να πάρουν μέρος στις επικείμενες εκλογές όσο το δυνατόν περισσότεροι μαύροι σ' ολόκληρο τον Μισσισσιππή. Η κινητοποίηση είχε ως αποτέλεσμα να βρεθούν στο πλευρό τού COFO κι άλλες οργανώσεις από ολόκληρη την χώρα. Εκατοντάδες εθελοντές δικηγόροι, γιατροί, νοσηλευτές και ψυχολόγοι, ακόμη και σπουδαστές θρησκευτικών σχολών (χριστιανικών και εβραϊκών) έδωσαν το παρών, ενισχύοντας τους μαύρους και βοηθώντας τους να ξεπεράσουν τα εμπόδια που έβαζε η πολιτεία στα δικαιώματά τους.
Η μεγάλη πλειοψηφία των λευκών κατοίκων τού Μισσισσιππή δεν είδαν με καθόλου καλό μάτι το "Καλοκαίρι Ελευθερίας". Αποδέκτες της αγανάχτησής τους έγιναν οι εθελοντές, οι οποίοι υβρίζονταν και προπηλακίζονταν καθημερινά ενώ οι εφημερίδες τούς αποκαλούσαν "αξύριστα και άπλυτα σκουπίδια". Πολλοί απ' αυτούς πυροβολήθηκαν και αρκετά από τα σπίτια που τους φιλοξενούσαν έγιναν στάχτη από βόμβες μολότοφ. Οι δημοτικές αρχές τής πολιτείας, η κεντρική δομή εξουσίας τής πολιτείας, η αστυνομία και η Κου-Κλουξ-Κλαν, ενεργώντας είτε χωριστά είτε από κοινού, διέπραξαν σωρεία συλλήψεων, ξυλοδαρμών, εμπρησμών και, γενικά, χρησιμοποίησαν κάθε μορφής εκφοβισμό για να αποτρέψουν την εγγραφή των μαύρων στους εκλογικούς καταλόγους. Στις δέκα εβδομάδες που διήρκεσε το "Καλοκαίρι Ελευθερίας", πραγματοποιήθηκαν:
- 1.062 συλλήψεις εθελοντών, τόσο ντόπιων όσο και προερχόμενων από άλλες πολιτείες,
- 80 σοβαροί τραυματισμοί εργαζομένων στην δράση,
- 37 εμπρησμοί εκκλησιών μαύρων,
- 30 εμπρησμοί σπιτιών και επιχειρήσεων που ανήκαν σε μαύρους,
- 4 δολοφονίες εργαζομένων στις οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων,
- 3 δολοφονίες μαύρων, οι οποίοι επέμεναν να εγγραφούν στους εκλογικούς καταλόγους.
- Αμέτρητοι ξυλοδαρμοί μαύρων σε ολόκληρη την πολιτεία.
Αν αναρωτιέστε τι έκανε η αστυνομία τού Μισσισσιππή για όλα αυτά, θα πάρετε την απάντηση από τα χείλη τού Άλλεν Τόμπσον, δημάρχου τής πρωτεύουσας Τζάκσον. Μιλώντας σε δημοσιογράφους πριν αρχίσει η δράση "Καλοκαίρι Ελευθερίας", ο Τόμπσον είπε με καμάρι:
 |
| Καντώνα, Μισσισσιππής, Φεβρουάριος 1964: Ανώτερος υπάλληλος του δήμου, υπό τα βλέμματα του σερίφη και του βοηθού του, ανακρίνει μαύρους που προσπαθούν να εγγραφούν στους εκλογικούς καταλόγους. Κατά το πρώτο διήμερο του "Καλοκαιριού Ελευθερίας", πάνω από 200 μαύροι στήθηκαν στην ουρά αλλά μόνο σε επτά επετράπη να συμπληρώσουν το -απαραίτητο για τους μαύρους- ερωτηματολόγιο. Και οι επτά απέτυχαν. |
Ηνωμένες Πολιτείες, 1963. Οι οργανώσεις για τα δικαιώματα των μαύρων ψάχνονται. Όσο κι αν η δουλεία έχει επισήμως καταργηθεί, οι μαύροι εξακολουθούν να θεωρούνται πολίτες κατώτερης διαλογής. Η προσοχή των ακτιβιστών στρέφεται στην πολιτεία τού Μισσισσιππή. Τα στοιχεία τους δείχνουν ότι το 1962 σ' αυτή την πολιτεία μόνο το 6,7% των αφροαμερικανών είχε εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους. Κάτι πρέπει να γίνει για να βελτιωθεί η κατάσταση. Αλλά τι;
Οι τέσσερις μεγαλύτερες οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων της χώρας ιδρύουν στον Μισσισσιππή το Συμβούλιο Ομοσπονδιακών Οργανώσεων (Council of Federated Organizations - COFO). Πρώτη δουλειά του COFO είναι να οργανώσει την δράση "Ψήφος Ελευθερίας". Σκοπός τής δράσης ήταν να διατρανώσει την θέληση των μαύρων τού Μισσισσιππή να ψηφίζουν αλλά και να εγγραφούν όσο το δυνατόν περισσότεροι μαύροι στους εκλογικούς καταλόγους. Βέβαια, η ομοσπονδιακή νομοθεσία αναγνώριζε πλέον και στους μαύρους το εκλογικό δικαίωμα αλλά κάθε πολιτεία είχε τις δικές της διαδικασίες και ο Μισσισσιππής είχε φροντίσει να κάνει την άσκηση αυτού του δικαιώματος εξαιρετικά δύσκολη στους μαύρους. Για να εγγραφεί οποιοσδήποτε μαύρος στους εκλογικούς καταλόγους τού Μισσισσιππή, έπρεπε να απαντήσει σωστά σε 21 ερωτήσεις (όχι πάντα τις ίδιες), που είχαν στόχο να πιστοποιήσουν την καλή γνώση των 285 άρθρων του συντάγματος της πολιτείας. Οι απαντήσεις εξετάζονταν από επιτροπή (με λευκούς ως μέλη, εννοείται), η οποία "έκοβε" τους επίδοξους ψηφοφόρους σε περίπτωση λάθους.
Το 1963, λοιπόν, το COFO οργάνωσε ενημερωτικές ομιλίες σε ολόκληρο τον Μισσισσιππή. Εθελοντές από κάθε άκρη των ΗΠΑ πλημμύρισαν την πολιτεία για να αφυπνίσουν την μαύρη κοινότητα. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία, αυτοί οι εθελοντές ήσαν ανώτερου και ανώτατου μορφωτικού επιπέδου, οι περισσότεροι φοιτητές μεγάλων πανεπιστημίων μεγάλων πόλεων (Νέα Υόρκη, Σικάγο, Ντητρόιτ, Κλήβελαντ, Λος Άντζελες, Πόρτλαντ, Σηάτλ κλπ). Ανάμεσά τους και περισσότεροι από χίλιους λευκούς, αν και αρχικά το COFO είχε σχεδιάσει την συμμετοχή μόνο εκατό λευκών εθελοντών. Στο πλαίσιο της δράσης "Ψήφος Ελευθερίας", στήθηκαν κάλπες σε όλες τις εκκλησίες όπου πήγαιναν οι μαύροι και σε όλες τις επιχειρήσεις όπου δούλευαν. Με την συμπλήρωση μιας απλής φόρμας εγγραφής, οι μαύροι αποκτούσαν το δικαίωμα να εκλέξουν με την ψήφο τους τους υποψηφίους τής προτίμησής τους για τις εκλογές της επόμενης χρονιάς.
Η επιτυχία αυτής της δράσης οδήγησε στην επόμενη. Από τον Φεβρουάριο του 1964, το COFO έβαλε μπρος το περίφημο "Καλοκαίρι Ελευθερίας", με στόχο να πάρουν μέρος στις επικείμενες εκλογές όσο το δυνατόν περισσότεροι μαύροι σ' ολόκληρο τον Μισσισσιππή. Η κινητοποίηση είχε ως αποτέλεσμα να βρεθούν στο πλευρό τού COFO κι άλλες οργανώσεις από ολόκληρη την χώρα. Εκατοντάδες εθελοντές δικηγόροι, γιατροί, νοσηλευτές και ψυχολόγοι, ακόμη και σπουδαστές θρησκευτικών σχολών (χριστιανικών και εβραϊκών) έδωσαν το παρών, ενισχύοντας τους μαύρους και βοηθώντας τους να ξεπεράσουν τα εμπόδια που έβαζε η πολιτεία στα δικαιώματά τους.
Η μεγάλη πλειοψηφία των λευκών κατοίκων τού Μισσισσιππή δεν είδαν με καθόλου καλό μάτι το "Καλοκαίρι Ελευθερίας". Αποδέκτες της αγανάχτησής τους έγιναν οι εθελοντές, οι οποίοι υβρίζονταν και προπηλακίζονταν καθημερινά ενώ οι εφημερίδες τούς αποκαλούσαν "αξύριστα και άπλυτα σκουπίδια". Πολλοί απ' αυτούς πυροβολήθηκαν και αρκετά από τα σπίτια που τους φιλοξενούσαν έγιναν στάχτη από βόμβες μολότοφ. Οι δημοτικές αρχές τής πολιτείας, η κεντρική δομή εξουσίας τής πολιτείας, η αστυνομία και η Κου-Κλουξ-Κλαν, ενεργώντας είτε χωριστά είτε από κοινού, διέπραξαν σωρεία συλλήψεων, ξυλοδαρμών, εμπρησμών και, γενικά, χρησιμοποίησαν κάθε μορφής εκφοβισμό για να αποτρέψουν την εγγραφή των μαύρων στους εκλογικούς καταλόγους. Στις δέκα εβδομάδες που διήρκεσε το "Καλοκαίρι Ελευθερίας", πραγματοποιήθηκαν:
- 1.062 συλλήψεις εθελοντών, τόσο ντόπιων όσο και προερχόμενων από άλλες πολιτείες,
- 80 σοβαροί τραυματισμοί εργαζομένων στην δράση,
- 37 εμπρησμοί εκκλησιών μαύρων,
- 30 εμπρησμοί σπιτιών και επιχειρήσεων που ανήκαν σε μαύρους,
- 4 δολοφονίες εργαζομένων στις οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων,
- 3 δολοφονίες μαύρων, οι οποίοι επέμεναν να εγγραφούν στους εκλογικούς καταλόγους.
- Αμέτρητοι ξυλοδαρμοί μαύρων σε ολόκληρη την πολιτεία.
 |
| Γκρήνγουντ, Μισσισσιππής, Αύγουστος 1963: Μαύροι προσέρχονται για να ψηφίσουν τους εκπροσώπους τους, ενώ αστυνομικοί και απλοί λευκοί πολίτες τούς φωτογραφίζουν. Αυτές οι φωτογραφίες θα χρησιμοποιούνταν αργότερα για να "τιμωρηθούν" οι "αντάρτες" είτε χάνοντας τις δουλειές τους είτε χάνοντας το σπίτι τους από "τυχαία" φωτιά. |
Αν αναρωτιέστε τι έκανε η αστυνομία τού Μισσισσιππή για όλα αυτά, θα πάρετε την απάντηση από τα χείλη τού Άλλεν Τόμπσον, δημάρχου τής πρωτεύουσας Τζάκσον. Μιλώντας σε δημοσιογράφους πριν αρχίσει η δράση "Καλοκαίρι Ελευθερίας", ο Τόμπσον είπε με καμάρι:
Έχουμε μια αστυνομική δύναμη μεγαλύτερη από το συνηθισμένο. Είναι δυο φορές μεγαλύτερη απ' ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη πόλη ίδιου μεγέθους με την δική μας. Αυτή η δύναμη φτιάχτηκε για να ελέγξει αυτούς που τάχα ενδιαφέρονται για το δικαίωμα της ψήφου και άλλα δήθεν ανθρώπινα δικαιώματα. Θα είμαστε έτοιμοι να τους αντιμετωπίσουμε. Δεν πρόκειται να έχουν καμμιά τύχη.Αναμφισβήτητα, το γεγονός που σημάδεψε εκείνες τις ημέρες ήταν αυτό που έμεινε στην ιστορία ως "Freedom Summer Murders", δηλαδή οι δολοφονίες του καλοκαιριού της ελευθερίας. Αλλά σ' αυτές τις δολοφονίες θα αναφερθούμε αναλυτικά στο επόμενο σημείωμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου