«ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ» ΠΛΟΥΤΟΣ
Αυξάνεται επικίνδυνα όπως και η ... φτώχεια!
Στο διάστημα 1980 - 2005, τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία (ομόλογα, μετοχές κ.λπ.), που συγκεντρώνουν στα χέρια τους μικρές μειοψηφίες των σύγχρονων Κροίσων του κεφαλαίου, αυξήθηκαν κατά 1.166%!
 Associated Press |
Αν ο παραπάνω νόμος ίσχυε μία φορά την περίοδο του πρώιμου καπιταλισμού, σήμερα ισχύει εκατό και χίλιες φορές. Το επιβεβαιώνουν τα επίσημα στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία στα τελευταία 25 χρόνια, από το 1980 μέχρι και το 2005, τα περιουσιακά χρηματοοικονομικά στοιχεία (μετοχές, ομόλογα κ.λπ.) διεθνώς που κατέχουν μικρές μειοψηφίες που παγκόσμιου πληθυσμού, αυξήθηκαν κατά 1.166% (δες παρακάτω). Από την άλλη, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, οι άνθρωποι που λιμοκτονούν (δαπανούν λιγότερα από 2 δολάρια τη μέρα) ξεπερνούν τα 2 δισεκατομμύρια. Στο σημερινό παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, η παραγόμενη υπεραξία ξεχειλίζει από όλες τις πλευρές. Ο πλούτος που νέμονται μικρές ομάδες κεφαλαιοκρατών είναι τέτοιος, που δεν ξέρουν τι να τον κάνουν. Αλλά πώς φτάσαμε ως εδώ; Αξίζει να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Ενα παράδειγμα
Ας υποθέσουμε ότι κάποιος ξεκινάει μια νέα επιχείρηση. Προκαταβάλλει 8.000 ευρώ με τα οποία αγοράζει μέσα παραγωγής και τις αναγκαίες εργατικές δυνάμεις. Το κεφάλαιό του, για να κάνει μια πλήρη περιστροφή (σε αυτήν υπολογίζεται ο χρόνος παραγωγής του εμπορεύματος, ίσος με 8 βδομάδες και ο χρόνος κυκλοφορίας, μέχρι να καταλήξει στην αγορά, ίσος με 2 βδομάδες) χρειάζεται 10 βδομάδες. Ο επιχειρηματίας, για τις ανάγκες της παραγωγής, κάθε βδομάδα, δαπανά 1.000 ευρώ. Αρα, το ποσό των 8.000 ευρώ που προκατέβαλε, του αρκεί για να καλύψει τις ανάγκες των 8 βδομάδων, χρόνος που είναι αναγκαίος για την παραγωγή του εμπορεύματος. Το πρόβλημα που δημιουργείται γι' αυτόν, είναι, ότι τις δύο βδομάδες που το εμπόρευμά του βρίσκεται στο στάδιο της κυκλοφορίας, στο δρόμο για την αγορά, δεν έχει το αναγκαίο κεφάλαιο για να συνεχίσει την παραγωγική διαδικασία.
Οπότε, στο διάστημα αυτό, ή θα σταματήσει την παραγωγή, λύση ατελέσφορη και απορριπτέα για την επιχειρηματική λογική, ή θα αναγκαστεί να εξεύρει τις 2.000 ευρώ, ώστε την 9η και 10η βδομάδα (χρόνος κυκλοφορίας του κεφαλαίου) το κεφάλαιο να συνεχίσει να αξιοποιείται. Εστω, ότι τις βρήκε τις 2.000 ευρώ και η παραγωγή συνεχίζεται απρόσκοπτα. Στο τέλος της 10ης βδομάδας, επαναρέουν στην επιχείρηση, τα 8.000 ευρώ, που προήλθαν από την πώληση του εμπορεύματος. Με την πώληση αυτή, ολοκληρώνεται η πρώτη φάση, μιας πλήρους περιστροφής του κεφαλαίου. Στη δεύτερη φάση της περιστροφής, ξοδεύει σταδιακά τα 2.000 ευρώ πρόσθετο κεφάλαιο και τα 8.000 ευρώ. Αλλά στο ενδιάμεσο, μέχρι τη 10η βδομάδα, το υπόλοιπο του κεφαλαίου του κάπου πρέπει να το έχει φυλαγμένο. Το ρόλο αυτό, τον αναλαμβάνει η τράπεζα.
Πρόκειται για ένα απλό παράδειγμα (όπου δεν παίρνεται υπόψη η παραγωγή της υπεραξίας) από το οποίο φαίνεται ότι η βάση του σύγχρονου πιστωτικού συστήματος, είναι το βιομηχανικό κεφάλαιο. Οτι οι προκαταβολές του παραγωγικού κεφαλαίου και αναζήτηση πρόσθετου κεφαλαίου, δικαιολογούν το ρόλο ύπαρξης και λειτουργίας των σύγχρονων τραπεζών.
Γιγαντώθηκε η κεφαλαιοκρατική συσσώρευση...
Το παράδειγμα που αναφέραμε αντιστοιχεί στις πρώτες φάσεις της λειτουργίας των καπιταλιστικών επιχειρήσεων, που μπορούμε να την τοποθετήσουμε στα τέλη του 17ου - αρχές του 18ου αιώνα. Από τότε ο καπιταλισμός προόδευσε... Η βιομηχανική επανάσταση και στη συνέχεια η έκρηξη των νέων τεχνολογιών, η υποταγή τους στο κεφάλαιο, το οποίο τις χρησιμοποιεί για την αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης, η καταλήστευση επί αιώνες των αποικιών, αλλά και η ίδια η πρόοδος του πιστωτικού συστήματος, το οποίο συγκεντρώνει τις σκόρπιες καταθέσεις των μικροαποταμιευτών και τις μετατρέπει σε μια γιγάντια δύναμη, στην υπηρεσία του βιομηχανικού και του εμπορικού κεφαλαίου, έχουν οδηγήσει τη συσσώρευση του κεφαλαίου σε πρωτοφανή επίπεδα.
Σε μια ενδιαφέρουσα ομιλία του, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Ν. Γκαργκάνας, στο Ελληνοβρετανικό Επιμελητήριο στις 11 Ιούλη με θέμα «Διεθνές Πιστωτικό Σύστημα: Προκλήσεις και Προοπτικές», παρέθεσε τα ακόλουθα στοιχεία, που αφορούν στην πορεία της αύξησης του παγκόσμιου πλούτου: «Πρώτον, τα παγκόσμια χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία, τα οποία περιλαμβάνουν τραπεζικές καταθέσεις, ιδιωτικά και κρατικά χρεόγραφα και μετοχικούς τίτλους, έχουν αυξηθεί εντυπωσιακά τόσο ως απόλυτο μέγεθος όσο και ως ποσοστό του παγκόσμιου ΑΕΠ. Η αξία των παγκόσμιων χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων ήταν 12 τρισεκατομμύρια δολάρια ή περίπου το 100% του παγκόσμιου ΑΕΠ το 1980, 64 τρισεκ. δολάρια ή περίπου το 200% του παγκόσμιου ΑΕΠ στο τέλος του 1995 και 140 τρισεκατομμύρια δολάρια ή πάνω από 300% του παγκόσμιου ΑΕΠ στο τέλος του 2005».
...και η κερδοσκοπία
Πάντα κατά τον κ. Γκαργκάνα, «τα λεγόμενα "παράγωγα" (δηλαδή μια νέα κατηγορία σύνθετων χρηματοοικονομικών προϊόντων που βασίζονται σε/ ή "παράγονται" από παραδοσιακά χρεόγραφα, μετοχικούς τίτλους, συνάλλαγμα κ.λπ.), έχουν παρουσιάσει εκπληκτική εξέλιξη, καθώς η ονομαστική αξία τους σχεδόν εικοσαπλασιάστηκε μεταξύ του 1995 και του 2006, οπότε έφτασε τα 327 τρισεκατομμύρια δολάρια ή περίπου το 600% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ενώ το 1980 ήταν αμελητέα».
Πρόκειται για εντυπωσιακά στοιχεία, τα οποία καταδεικνύουν με απόλυτο και ευθύ τρόπο, τη δύναμη πυρός που έχει συγκεντρώσει στα χέρια του το πολυεθνικό τραπεζικό κεφάλαιο. Το ότι τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία (καταθέσεις, ομόλογα, μετοχές) που διαχειρίζονται σήμερα οι διεθνείς τράπεζες, είναι κατά πολύ μεγαλύτερα από την αξία του παγκόσμιου ΑΕΠ (300% στην πρώτη περίπτωση και 600% στην περίπτωση των διαβόητων "παράγωγων") απλώς καταδεικνύει τις αχαλίνωτες κερδοσκοπικές τάσεις του σύγχρονου καπιταλισμού, ο οποίος μέσα από το «φούσκωμα» των τιμών στις διάφορες αγορές (Χρηματιστήρια, αγορές ομολόγων κ.λπ.) και τα συνακόλουθα σκαμπανεβάσματα των τιμών, ξεπουπουλιάζει τους μικρούς παίκτες, αυτούς που πίστεψαν στο παραμύθι του εύκολου και άκοπου πλουτισμού.
Το σύστημα λειτουργεί με την αρχή της γεωμετρικής προόδου. Τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία αντιστοιχούσαν το 2005 στο 300% του παγκόσμιου ΑΕΠ και τα «παράγωγα» χρηματοοικονομικά προϊόντα, τα οποία στηρίζονται στις διακυμάνσεις των τιμών των ομολόγων, των χρηματιστηριακών δεικτών, των μετοχών, του συναλλάγματος, αντιστοιχούν στο 600% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Το ίδιο το σύστημα, της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, προσομοιάζει σήμερα με μια γιγάντια κερδοσκοπική φούσκα. Ο καπιταλισμός στο ιμπεριαλιστικό του στάδιο ζει και τρέφεται από την κερδοσκοπία.
Προβλήματα... αξιοποίησης
Κατ' αρχάς, τα ίδια τα στοιχεία της συγκέντρωσης πρωτόγνωρου πλούτου, που διαχειρίζονται σήμερα οι διεθνείς τράπεζες, επιβεβαιώνουν μια μεγάλη αλήθεια. Οτι οι υλικές προϋποθέσεις για το πέρασμα από τον καπιταλισμό σε μια ανώτερη μορφή κοινωνικής οργάνωσης, στη σοσιαλιστική κοινωνία, είναι υπερώριμες. Η ίδια η εξέλιξη της πορείας του συστήματος το επιβεβαιώνει. Η ολιγαρχία του διεθνούς κεφαλαίου έχει σήμερα στα χέρια της μια τεράστια συγκέντρωση πλούτου. Πλούτος, ο οποίος αν διατιθόταν για την κάλυψη κοινωνικών αναγκών, για να έχουν όλοι οι άνθρωποι του πλανήτη, τροφή, στέγη, καθαρό πόσιμο νερό, υγειονομική περίθαλψη, αξιοπρεπή δουλιά, εκπαίδευση, θα λειτουργούσε σαν μια τεράστια προωθητική δύναμη, που θα κινούσε τις κοινωνίες μπροστά.
Αν ο πλούτους αυτός βρισκόταν στην υπηρεσία κοινωνικών αναγκών, θα άνοιγε νέους ορίζοντες στην ανθρωπότητα. Η κεφαλαιοκρατική του όμως αξιοποίηση, όχι μόνο δεν επιτρέπει την επίλυση οξυμένων κοινωνικών προβλημάτων, αλλά, ακόμα χειρότερα, λειτουργεί σαν μια δύναμη, απόλυτα εχθρική προς τις κοινωνικές ανάγκες. «Ο ανταγωνιστικός κοινωνικός χαρακτήρας του υλικού πλούτου - η αντίθεσή του προς την εργασία, σαν μισθωτή εργασία - εκφράζεται στην ιδιοκτησία του κεφαλαίου σαν τέτοια»*. Με άλλα λόγια, ο κοινωνικά παραγόμενους πλούτος, μέσα σε καπιταλιστικό κέλυφος, δεν προσφέρεται για την επίλυση των οξύτατων κοινωνικών προβλημάτων της ανθρωπότητας, αλλά για να αναπαράγει σε συνεχώς διευρυνόμενους κύκλους την ανταγωνιστική αντίθεση κεφαλαίου - εργασίας. Πιο άπλα, ο τεράστιος αυτός πλούτος, χρησιμοποιείται από τους κατόχους του, για να τους φέρει μεγαλύτερο πλούτο, και από την άποψη αυτή, δημιουργούνται σήμερα για την ανθρωπότητα μια σειρά έκρυθμες και επικίνδυνες καταστάσεις.
Η κεφαλαιοκρατική αξιοποίηση του πλούτου ευθύνεται σήμερα για την οξεία μορφή που έχει πάρει το αποκαλούμενο φαινόμενο του θερμοκηπίου, η αλλαγή των κλιματικών αλλαγών. Η ανάγκη αξιοποίησης του «λανθάνοντος» κεφαλαίου, που συσσωρεύεται από την καπιταλιστική παραγωγή, ευθύνεται για τους δεκάδες πολέμους που βρίσκονται σε εξέλιξη σήμερα στον πλανήτη. Η ανάγκη αξιοποίησης του πλεονάζοντος κεφαλαίου, που με χυδαιότητα διαφημίζουν σήμερα οι κάτοχοί του και οι πληρωμένοι λακέδες τους, απαιτεί τη δημιουργία νέων αγορών. Το πλεονάζον αυτό κεφάλαιο θα τοποθετηθεί στις πρώην ΔΕΚΟ, αλλά και πάλι περισσεύει. Ρίχνει το βλέμμα του στις παραλίες, οι οποίες, ω! του θαύματος, γεμίζουν φράκτες, στα δάση, τα οποία... ξαφνικά παίρνουν φωτιά, στους ορεινούς όγκους, οι οποίοι μεταμορφώνονται σε χιονοδρομικές πίστες, δρόμους, ξενοδοχεία. Οπου ρίξει το βλέμμα του το κεφάλαιο που με λύσσα αναζητά νέους χώρους επένδυσης, βλέμμα δολοφονικό, η κοινωνία αρχίζει να μέτρα τραγωδίες. Είπαμε, οι υλικές προϋποθέσεις σήμερα για να περάσει η ανθρωπότητα σε ανώτερη μορφή κοινωνικής οργάνωσης είναι υπερώριμες...
* Καρλ Μαρξ: «Το Κεφάλαιο» (τόμος τρίτος σελ. 449).
Θανάσης ΚΑΝΙΑΡΗΣ
ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ
6/2/2011
-- AITIEΣ NIKHΣ THΣ ANTEΠANAΣTAΣHΣ
3/12/2010
-- Να φύγουν από τη μέση τα παράσιτα
15/11/2008
-- Καπιταλιστική κρίση (3)
1/10/2008
-- Καπιταλισμός
9/10/2007
-- Ασφαλιστική κινδυνολογία...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου