ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ

«Λάφυρο» και αντικείμενο προπαγάνδας

Η υποκρισία του ιμπεριαλισμού για την κουλτούρα με αφορμή το Αρχαιολογικό Μουσείο της Καμπούλ

Το άγαλμα του Βούδα πριν τη διάλυσή του από τους Ταλιμπάν

Associated Press

Η πρόσφατη, «σπαραξικάρδια», ανταπόκριση του «Associated Press» από το Εθνικό Μουσείο του Αφγανιστάν στην Καμπούλ είναι χαρακτηριστική του τρόπου με τον οποίο μετατρέπεται το δράμα ενός λαού και της πολιτιστικής του κληρονομιάς εξαιτίας του ιμπεριαλισμού ...σε κυνική προπαγάνδα των ιμπεριαλιστών!

Αφορμή για την παραπάνω και το πλήθος των άλλων, σχετικών ανταποκρίσεων στάθηκε η μαζική επιστροφή, στις αρχές του περασμένου Αυγούστου, 850 αρχαίων αντικειμένων που είχαν λεηλατηθεί από το μουσείο ή από παράνομες ανασκαφές καθ' όλη τη διάρκεια του χάους που επικράτησε μετά την πτώση του λαϊκού καθεστώτος του Αφγανιστάν και την αποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων το 1989 και τη μετατροπή της χώρας σε «τσιφλίκι» των «μαντρόσκυλων» των ΗΠΑ, τους Ταλιμπάν και, λίγο αργότερα, των ίδιων των ΗΠΑ και των άλλων ιμπεριαλιστών συμμάχων τους.

Το κωμικοτραγικό της υπόθεσης είναι ότι η ανταπόκριση «υμνεί» το ρόλο του Βρετανικού Μουσείου στην επιστροφή, το οποίο καταλογογράφησε τα αντικείμενα, βοηθώντας τις αρχές να τα κατάσχουν από λαθρέμπορους. Το γεγονός ότι το ίδιο το Βρετανικό Μουσείο - όπως και το σύνολο των μεγάλων μουσείων του πλανήτη - δομούν τις συλλογές τους από την πολιτιστική κληρονομιά άλλων λαών, ενώ η ίδια η Βρετανία αποτελεί τον πλέον στενό σύμμαχο των ΗΠΑ στην εισβολή και κατοχή του Αφγανιστάν - όπως και του Ιράκ - καθιστά το όλο «σκηνικό» της επιστροφής ένα καλοστημένο «θέατρο» για τη χειραγώγηση των συνειδήσεων. Ενα «θέατρο» που προσπαθεί να κρύψει τις αποκλειστικές ευθύνες του ιμπεριαλισμού στη λεηλασία της πολιτιστικής κληρονομιάς του Αφγανιστάν, τόσο κατά την περίοδο του εμφυλίου πολέμου της δεκαετίες του '90 και την επικράτηση των Ταλιμπάν, όσο και με την ιμπεριαλιστική επίθεση στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας.

Το Μουσείο της Καμπούλ μετά την καταστροφή

Η υποκριτική «φρίκη» των ιμπεριαλιστικών χωρών για τη βαρβαρότητα των Ταλιμπάν έναντι της αφγανικής πολιτιστικής κληρονομιάς στις αρχές της δεκαετίας του 2000, με το σπάσιμο αγαλμάτων του Βούδα και άλλων έργων τέχνης, ήταν η αρχή της «φάρσας» του ...«αγώνα» των ΗΠΑ και των συμμάχων τους για την «αποκατάσταση» και «επιστροφή» των λεηλατηθέντων που ακολούθησε. Η ...«πρώτη δόση» με την επιστροφή 1.500 αντικειμένων έγινε το 2009. Είναι πραγματικά εντυπωσιακή η «ικανότητα» των αστυνομικών υπηρεσιών της Δύσης στο «χτύπημα» της αρχαιοκαπηλίας ...ειδικά σε ό,τι αφορά στο Αφγανιστάν. Αλλωστε, πλήθος πολιτιστικών θησαυρών του Αφγανιστάν «βρέθηκαν» να αποτελούν το γνωστό τότε και ως «εξόριστο μουσείο» της χώρας που στεγαζόταν στο ...Μπούμπεντορφ της Βόρειας Ελβετίας, με την ΟΥΝΕΣΚΟ το 2006 να «εκτιμά» ότι θα μπορούσαν από τότε να επιστρέψει στην Καμπούλ!

Βέβαια, σε μια χώρα που ο ιμπεριαλισμός έχει μετατρέψει στον μεγαλύτερο παραγωγό οπίου στον κόσμο, με την κοινωνία να έχει επιστρέψει στο «μεσαίωνα» σε όλους τους τομείς και με τους Αμερικανούς πεζοναύτες να σφαγιάζουν αδιακρίτως τον αφγανικό λαό, το Εθνικό Μουσείο στην Καμπούλ, ακόμη και με την επιστροφή των παραπάνω αρχαιοτήτων, απέχει μακράν από τη λάμψη της 10ετίας του '80. Η ίδια η ανταπόκριση του «ΑP» το περιγράφει με τα πιο μελανά χρώματα, με χαρακτηριστικό τις συνεχόμενες διακοπές ρεύματος, περικυκλωμένο με συρματόπλεγμα και φρουρούμενο από οπλισμένους στρατιώτες. Η είσοδος σε αυτό γίνεται μετά από σωματική έρευνα. Ο όρος «κουλτούρα υπό πολιορκία» είναι ίσως ο πιο πετυχημένος της ανταπόκρισης.

Ενα από τα αρχαία έργα τέχνης που επέστρεψαν στο Μουσείο

Φυσικά, το αρχαιοκαπηλικό «πανηγύρι» συνεχίζεται. Το παραδέχεται ο ίδιος ο διευθυντής του Μουσείου, Ομάρα Χαν Μασούντι, αφού πρώτα σημειώνει ότι μέχρι και το 2001 το Μουσείο είχε απολέσει το 70% των αντικειμένων του. Προσθέτει ότι πολλά από τα επιστραφέντα κομμάτια είχαν κλαπεί από το Μουσείο και άλλα ήταν «λάφυρα» από παράνομες ανασκαφές ...πρακτική που συνεχίζεται ακόμη και σήμερα.

Ο Μασούντι έχει αφιερώσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στο Μουσείο. Λέει ότι κάποτε φιλοξενούσε 100.000 αντικείμενα και συνέχιζε να ακμάζει μέχρι και την αποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων το 1989 και την πτώση του λαϊκού καθεστώτος, που απεργάζονταν από την πρώτη στιγμή της λαϊκής επανάστασης του 1978 οι ΗΠΑ και οι άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Σημειώνει λοιπόν ότι το 1989 οι εργαζόμενοι άρχισαν πρώτη φορά να ανησυχούν για το Μουσείο και αποφάσισαν να μαζέψουν μερικά από τα πλέον σπάνια και πολύτιμα αντικείμενα των συλλογών, ανάμεσά τους και τον περίφημο θησαυρό της Βακτριανής που είχε ανασκάψει ο Σοβιετικός αρχαιολόγος, ελληνικής καταγωγής, Βίκτωρ Σαρηγιαννίδης και να τα κρύψουν σε έναν μυστικό υπόγειο θάλαμο κάτω από την κεντρική τράπεζα της Καμπούλ.

Το πλιάτσικο λοιπόν στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Καμπούλ ξεκίνησε ουσιαστικά μετά το βομβαρδισμό του το 1993, κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Ενα από τα σημαντικότερα εκθέματα του μουσείου ήταν και η σημαντική συλλογή Μπαγκράμ, η οποία ανακαλύφθηκε το 1939 από αρχαιολογική ανασκαφή στο φρούριο Κουσάν. Αποτελούνταν από 1.800 κομμάτια (ειδώλια, αγγεία κ.ά.) από την Ινδία, τη Ρώμη, την Ελλάδα, την Αίγυπτο και την Κεντρική Ασία. Στο Μουσείο φυλασσόταν και μια από τις μεγαλύτερες συλλογές ελληνικών και ρωμαϊκών νομισμάτων που ανακαλύφθηκαν κοντά στην Καμπούλ, ένας πραγματικός αρχαιολογικός θησαυρός, που έδινε μια πανοραμική εικόνα των πολλών πολιτισμών που διασταυρώθηκαν στο Αφγανιστάν στο πέρασμα των αιώνων. Αυτές οι συλλογές, καθώς και το 90% των εκθεμάτων του μουσείου κλάπηκαν και κομμάτια τους πωλούνται και αγοράζονται στους «καθώς πρέπει» οίκους δημοπρασιών σε όλο τον κόσμο.

Η αλήθεια είναι αδύνατον να κρυφτεί ή να διαστρεβλωθεί: Το λαϊκό καθεστώς που εγκαθιδρύθηκε μετά το 1978, με τη βοήθεια και διεθνιστική αλληλεγγύη της ΕΣΣΔ, επιφύλαξε για την πολιτιστική κληρονομιά του Αφγανιστάν συνθήκες διάσωσης και ανάδειξης που δεν είχε γνωρίσει ποτέ πια και που θα έχανε αργότερα με τον πλέον τραγικό τρόπο. Καμία ιμπεριαλιστική προπαγάνδα δεν μπορεί να κρύψει αυτή την πραγματικότητα.

Γ.