Τα κοινωνικά όρια και ο ιστορικός της ρόλος

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΤΑΞΗ

Τα κοινωνικά όρια και ο ιστορικός της ρόλος

Παλιές θεωρίες σε νέα έκδοση

Τα κοινωνικά όρια της εργατικής τάξης είναι ένα από τα κρίσιμα θεωρητικά και ιδεολογικοπολιτικά ζητήματα, με άμεση πρακτική σημασία για το κομμουνιστικό κίνημα και την ταξική πάλη. Βρίσκεται δε στο επίκεντρο της ιδεολογικής διαπάλης, στον καπιταλισμό, ενώ σε ορισμένες φάσεις της εξέλιξής του, αναπτύσσονται ή αναπαλαιώνονται διάφορες και παραλλαγμένες οπορτουνιστικές θεωρίες με τον ίδιο πυρήνα σκέψης που προσπαθεί να αποδείξει ότι δεν έχει κανένα νόημα η πάλη για το σοσιαλισμό αφού η εργατική τάξη χάνει τον πρωτοπόρο επαναστατικό της ρόλο, μειώνεται, εξαφανίζεται. Στις σύγχρονες συνθήκες, γίνεται επίσης προσπάθεια με τις ίδιες βασικά θεωρίες, να ασκήσουν επίδραση στη συνείδηση της εργατικής τάξης, ότι αλλάζει ο καπιταλισμός σε άλλο σύστημα, (μεταβιομηχανική εποχή, ή κοινωνία της γνώσης και της πληροφορίας), ότι δεν υπάρχει εργατική τάξη αφού οι "νέες τεχνολογίες" οδηγούν στο διαβόητο "τέλος της εργασίας", ή ότι η βιομηχανία αντικαθίσταται εξελικτικά από τις υπηρεσίες. Ο "Ρ", παρουσιάζει σήμερα την παρέμβαση από μέρους του ΚΚΕ, της Ελένης Μπέλλου, μέλους της Γραμματείας της ΚΕ του Κόμματος και υπεύθυνης της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ, στο διεθνές σεμινάριο που διοργανώθηκε από το Εργατικό Κόμμα Βελγίου με θέμα: "Τα σύγχρονα όρια της εργατικής τάξης. Ο ιστορικός της ρόλος και τα καθήκοντα του κομμουνιστικού κινήματος". Ολόκληρη η ομιλία έχει ως εξής:

Αγαπητοί σύντροφοι, συντρόφισσες,

Κατά τη φετινή χρονιά παρατηρήσαμε μια αναβίωση αναφορών στον Μαρξ με αρθρογραφία, αφιερώματα, συζητήσεις.

Πώς ερμηνεύεται αυτό το φαινόμενο;

Τι κρύβεται πίσω από το τυπικό πρόσχημα για πολλούς, όχι για εμάς, της επετείου των 150 χρόνων από την πρώτη έκδοση του "Κομμουνιστικού Μανιφέστου"; Αυτού του πρώτου ιδεολογικού και προγραμματικού μανιφέστου της διεθνούς εργατικής τάξης;

Λέγοντας για πολλούς, δεν εννοώ τους κομμουνιστές επαναστάτες. Εννοώ τους διαφόρων χρωμάτων και αποχρώσεων εκφραστές του οπορτουνισμού και του ρεφορμισμού στο εργατικό κίνημα: Είτε πρόκειται για τους παλαιού τύπου "σοσιαλδημοκράτες", είτε για τους νέου τύπου "σοσιαλδημοκράτες", που μπορεί να εμφανίζονται ως "νεοαριστεροί" ή εκσυγχρονισμένοι "δημοκράτες σοσιαλιστές" ή οπαδοί μιας νέας έκδοσης της "μεικτής οικονομίας", αυτής του λεγόμενου "σοσιαλισμού με αγορά".

Στο σημείο αυτό, θα κάνω μια παρένθεση, προκειμένου να μην παρανοηθεί αυτή η άρνησή μας στο λεγόμενο "σοσιαλισμό με αγορά".

Δεν ισχυριζόμαστε ότι στη σοσιαλιστική οικονομία, ως πρώτη βαθμίδα του προς διαμόρφωση κομμουνιστικού κοινωνικο - οικονομικού σχηματισμού, καταργείται κάθε μορφή αγοράς. Ωστόσο, με την κρατική κοινωνικοποίηση των βασικών και συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, συμπεριλαμβανομένης και της γης, καταργείται πρώτ' απ' όλα η αγορά της εργατικής δύναμης και η αγορά στα μέσα παραγωγής. Δε θα ήθελα να επεκταθώ περισσότερο σ' αυτό, παρά τη σημασία του, την πολυπλοκότητα με την οποία μπορεί να εμφανιστεί η επικράτηση του νέου σοσιαλιστικού τρόπου παραγωγής σε σχέση με επιβιώσεις παλαιότερων τρόπων παραγωγής.

Κλείνω την παρένθεση και επανέρχομαι στο θέμα μας.

Τι πρόβαλαν ή καλύτερα τι δεν πρόβαλαν οι διάφοροι "τιμητές", από το έργο του Μαρξ, από αυτό το "Κομμουνιστικό Μανιφέστο" που επεξεργάστηκε από κοινού με τον Φρ. Ενγκελς.

Αυτό που αποσιωπούν - ή ευθέως αρνούνται - είναι ο ιστορικός ρόλος της εργατικής τάξης στην κοινωνική εξέλιξη, στην αναγκαιότητα και δυνατότητα επαναστατικού περάσματος από τον ιστορικά ξεπερασμένο, σε βαθιά κρίση και σήψη, καπιταλιστικό σχηματισμό στον ιστορικά ανώτερο σοσιαλιστικό - κομμουνιστικό κοινωνικο - οικονομικό σχηματισμό.

Πολύ περισσότερο, η άρνηση του ιστορικού ρόλου της εργατικής τάξης συνοδεύεται με την άρνηση του ρόλου της συνειδητής οργανωμένης πρωτοπορίας της, του επαναστατικού εργατικού κόμματος.

Βεβαίως, όταν λέμε αναγκαιότητα και δυνατότητα για το επαναστατικό πέρασμα, εννοούμε την ύπαρξη υλικών προϋποθέσεων στις καπιταλιστικές κοινωνίες γι' αυτό το πέρασμα. Τοπότε και πώς εξαρτάται από την ωρίμανση των αντικειμενικών και υποκειμενικών προϋποθέσεων της επανάστασης, ζήτημα στο οποίο θα επανέλθουμε στη συνέχεια.

Η άρνηση του ιστορικού ρόλου της εργατικής τάξης είναι ζήτημα που πρέπει να συζητήσει, κατά τη γνώμη μας σε βάθος, το επαναστατικό εργατικό κίνημα. Και αυτό γιατί τα πλοκάμια αυτής της άρνησης απλώνονται και εγκλωβίζουν ακόμα και πρωτοπόρα τμήματα του εργατικού κινήματος.

Καρδιά, κοινή συνισταμένη των διάφορων θεωριών και των ιδεολογημάτων με τα οποία γίνεται η άρνηση του επαναστατικού ιστορικού ρόλου της εργατικής τάξης, είναι η εξής θέση:

Η εργατική τάξη σαν τάξη άλλαξε, έχασε τον πρωτοπόρο ρόλο της στην κοινωνική παραγωγή, γι' αυτό και βρίσκεται σε διαδικασία συνεχούς συρρίκνωσης.

Διάφορα θεωρητικά σχήματα και μέθοδοι αριθμητικών υπολογισμών χρησιμοποιούνται προκειμένου να στηρίξουν τη θεωρία περί συνεχούς συρρίκνωσης της εργατικής τάξης.

Θεωρίες και ιδεολογήματα

Θα επιχειρήσουμε μιαν ορισμένη κατάταξη, περισσότερο για λόγους μεθοδολογικούς.

Μια πρώτη κατηγορία αυθαιρεσιών, σχετικά με τον υπολογισμό της εργατικής τάξης, αφορά τα κριτήρια: Τι είναι βιομηχανικό προλεταριάτο.Σε τελευταία ανάλυση αφορά στο τι είναι η παραγωγή: ενέργειας, πρώτων υλών, μέσων παραγωγής, εμπορευμάτων κατανάλωσης.

Στην κατηγορία αυτή παρατηρούμε τις εξής αυθαιρεσίες:

α) Αφαιρούνται από τον τομέα της παραγωγής σημαντικοί κλάδοι, όπως είναι των τηλεπικοινωνιών, οι οποίοι κατατάσσονται στις υπηρεσίες. Ακόμα αφαιρούνται κλάδοι των μεταφορών, και εντάσσονται στις υπηρεσίες. Το ίδιο δεν υπολογίζονται νέοι κλάδοι παραγωγής στη βιομηχανία, όπως είναι αυτοί της παραγωγής ηλεκτρονικών μέσων και τα περί αυτών παράγωγα ή κλάδοι βιοτεχνολογίας που τα προϊόντα τους χρησιμοποιούνται στην αγροτική οικονομία.

β) Από το εργατικό δυναμικό που εργάζεται άμεσα στην ενέργεια, στη βιομηχανία μέσων παραγωγής και εμπορευμάτων κατανάλωσης, αφαιρείται το επιστημονικά και τεχνολογικά υψηλά ειδικευμένο εργατικό δυναμικό, που δεν ανήκει στη διεύθυνση. Η αλχημεία εδώ στηρίζεται σε μια χυδαία αντίληψη που θέλει ως βιομηχανικό προλεταριάτο το χειρώνακτο προλεταριάτο.

Ετσι, εμφανίζεται ένα μέγεθος συρρίκνωσης του βιομηχανικού προλεταριάτου, που δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα.

Μια δεύτερη κατηγορία αυθαιρεσιών αφορά στα κριτήρια "ποιος ανήκει στην εργατική τάξη".

α) Συμπεριλαμβάνει στην εργατική τάξη μόνο το τμήμα εκείνο της εργατικής τάξης που παράγει άμεσα υπεραξία. Δηλαδή συμπεριλαμβάνει εκείνο το εργατικό δυναμικό που εργάζεται για την παραγωγή αξιών. Συνειδητά ή ασυνείδητα αφαιρεί από την εργατική τάξη το τμήμα που εργάζεται στις παλιές και νέες μορφές εργασίας που εμφανίζονται στη σφαίρα της κυκλοφορίας των εμπορευμάτων και στη σφαίρα κατανομής της υπεραξίας. Ετσι, το εργατικό δυναμικό που εργάζεται στη σφαίρα της κυκλοφορίας και κατανομής και που γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από το κεφάλαιο, εμφανίζεται ως μη εργατική τάξη.

β) Το ίδιο δεν υπολογίζονται οι μισθωτοί εργαζόμενοι, οι οποίοι απασχολούνται στους τομείς αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης - παιδείας, υγείας, πρόνοιας - ανεξάρτητα αν αυτοί οι τομείς ανήκουν στον κρατικό - καπιταλιστικό ή στον ιδιωτικό - καπιταλιστικό τομέα, και βέβαια, εφόσον εκπληρώνουν το σύνολο των λενινιστικών κριτηρίων, και, ως προς το ύψος του εισοδήματος και τη σχέση με τη διεύθυνση - διοίκηση.

Στη βάση των παραπάνω αυθαιρεσιών οικοδομούνται μια σειρά από θεωρίες, που έχουν ως χαρακτηριστικό τους την εξής θέση:

Οτι η καπιταλιστική κοινωνία έχει μετεξελιχθεί ή βρίσκεται σε πορεία μετεξέλιξής της. Η μετεξέλιξη αυτή αναιρεί την αντίθεση κεφαλαίου - εργατικής δύναμης, διότι αναδομείται η οικονομική βάση και επέρχεται διάχυση των ορίων των δυο βασικών τάξεων της καπιταλιστικής κοινωνίας, της εργατικής τάξης και της τάξης του κεφαλαίου.

Από τις πιο γνωστές θεωρίες είναι: η θεωρία της "μεταβιομηχανικής κοινωνίας", η θεωρίατης "κοινωνίας της πληροφορικής και της γνώσης".

Στη βάση αυτών των θεωριών προβάλλεται ως "νέα" τάξη με ιστορικά ηγετικό ρόλο, μια "τεχνοκρατική ελίτ" ή ορισμένα τμήματα μεσαίων στρωμάτων, που σχετίζονται με τις λεγόμενες "νέες τεχνολογίες".

Από μαρξιστική σκοπιά

Θεωρούμε ότι αξίζει τον κόπο να μελετήσουμε αυτές τις απόψεις για δυο λόγους:

α) Για να ενισχυθεί το ιδεολογικό μέτωπο των κομμουνιστών επαναστατών απέναντι στο θεμελιακό ζήτημα: Τον ιστορικό ρόλο της εργατικής τάξης στο επαναστατικό πέρασμα από την καπιταλιστική στη σοσιαλιστική - κομμουνιστική κοινωνία.

β) Για να κατανοηθούν σε βάθος οι αλλαγές που έχουν συντελεστεί στο εσωτερικό της εργατικής τάξης, να συνειδητοποιηθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των διάφορων τμημάτων της εργατικής τάξης, παλιών και νεοτέρων. Να μελετηθούν οι παράγοντες που επηρεάζουν την ταξική συνείδηση διαφορετικών τμημάτων της εργατικής τάξης, έτσι ώστε να γίνει πιο αποτελεσματική η ιδεολογική, πολιτική, και οργανωτική δουλιά του Κομμουνιστικού Κόμματος, του επαναστατικού εργατικού κόμματος, η συνολική του δράση στο συνδικαλιστικό εργατικό κίνημα.

Οσον αφορά το πρώτο ζήτημα, της ενίσχυσης του ιδεολογικού μετώπου:

Θεωρούμε ότι πρέπει να επιμείνουμε στη βαθιά μελέτη και κατανόηση της μαρξιστικής - λενινιστικής θεωρίας του επιστημονικού σοσιαλισμού - κομμουνισμού. Και ακόμα ειδικότερα, θα λέγαμε ότι χρειάζεται η βαθιά μελέτη και κατανόηση του "Κεφαλαίου" του Κ. Μαρξ, διότι θεωρητικά και μεθοδολογικά μάς δίνει τον τρόπο επιστημονικής και ταξικής ερμηνείας του σύγχρονου καπιταλισμού.

Ενδεικτικά θα αναφέρω δύο παραδείγματα:

Πρώτον: Ο Μαρξ θεωρεί ότι οι επιστημονικές εφευρέσεις και η τεχνολογική τους εφαρμογή παρά τον προοδευτικό τους χαρακτήρα, στις συνθήκες του καπιταλισμού χρησιμοποιούνται ως παράγοντες που συμβάλλουν στην απομύζηση της υπεραξίας. Και με αυτή την έννοια είχε ήδη μιλήσει για την άμεση ένταξη της επιστήμης στην παραγωγική διαδικασία. Είναι αδικαιολόγητος ο εκστασιασμός, η μυθοποίηση των νέων κλάδων της επιστήμης και των τεχνολογικών εφαρμογών τους, σαν παράγοντες που δήθεν αλλάζουν τη δομή της καπιταλιστικής κοινωνίας. Σε καμιά περίπτωση δεν αλλάζουν τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής και ιδιοκτησίας.

Αν και στην ουσία των σχέσεων εργατικής δύναμης - κεφαλαίου, με συγκαλυμμένη μορφή μισθωτής εργασίας, υπάρχει αντιστοιχία ανάμεσα στην εργάτρια ιματισμού που δουλεύει φασόν με τη δική της ραπτομηχανή και στον εργαζόμενο μιας οποιασδήποτε ειδικότητας (από τον απλό χειριστή Η/Υ μέχρι το βοηθό λογιστή, σχεδιαστή κλπ. ) - που δουλεύει με φασόν με το δικό του Η/Υ - ωστόσο στη δεύτερη περίπτωση - και όσο πιο σύνθετη είναι η εργασία του τόσο περισσότερο - πολύ πιο εύκολα διαμορφώνεται η μικροαστική συνείδηση. Κι όχι μόνο, πολύ πιο εύκολα καλλιεργείται ο ατομικισμός. Μεταφέρει την έλλειψη συνείδησης της συλλογικότητας, της πειθαρχίας και της αλληλεγγύης ακόμα κι όταν εντάσσεται ως εργαζόμενος σε εμφανώς κοινωνικά οργανωμένη εργασία.

Ωστόσο, τις υπερβολές που δίνονται στις διαστάσεις μιας τέτοιας μορφής οργάνωσης της εργασίας, τις αρνούνται ακόμα και οι κάπως σοβαρότερες μελέτες αστών οικονομολόγων.

Αντίθετα, για παράδειγμα, η ηλεκτρονική εισάγεται ευρύτατα στην παραγωγή, στο εμπόριο, στις μεταφορές, στους κλάδους αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης (παιδεία, υγεία, πρόνοια, τουρισμός κλπ. ), στη σφαίρα κατανομής της υπεραξίας (χρηματοπιστωτικό σύστημα, χρηματιστήριο κλπ. ). Η εισαγωγή της στην παραγωγή πολλές φορές φέρνει μείωση των θέσεων εργασίας, γιατί, όπως κάθε νέα τεχνολογική πρόοδος, ανεβάζει την παραγωγικότητα της εργασίας. Ετσι, όταν δεν υπάρχει αντίστοιχα διεύρυνση της παραγωγής, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της απασχόλησης, με αμετάβλητο τον ατομικό ημερήσιο και εβδομαδιαίο χρόνο εργασίας. Η εισαγωγή της ηλεκτρονικής σε τομείς που προηγουμένως είχαν χαμηλό βαθμό συγκέντρωσης, π.χ. στο εμπόριο, σε ορισμένες υπηρεσίες, συνοδεύεται και με αύξηση της απασχόλησης σε αυτούς τους τομείς. Ετσι, συγκεντρώνεται το εργατικό δυναμικό σε τομείς στους οποίους προηγουμένως δεν είχαν επεκταθεί τόσο πολύ οι καπιταλιστικές σχέσεις. Κι έτσι αντί να βλέπουμε την ουσία της επέκτασης των καπιταλιστικών σχέσεων, βλέπουμε την τεχνολογία που χρησιμοποιείται σε νέους κλάδους ή τομείς της κοινωνικοποιημένης εργασίας.

Το φαινόμενο αυτό, συνδυασμένο και με άλλα φαινόμενα, όπως της καταστροφής παραγωγικών δυνάμεων (κλείσιμο επιχειρήσεων, αύξηση ανεργίας) σε συνθήκες ύφεσης ή και του περιορισμού θέσεων εργασίας λόγω μονοπωλιακών συγχωνεύσεων, συχνά μας οδηγεί σε λαθεμένες ερμηνείες και χαρακτηρισμούς, π.χ. περί "αποβιομηχάνισης", περί "διεύρυνσης των υπηρεσιών". Στο σημείο αυτό, θα θέλαμε να σημειώσουμε την εξής διευκρίνιση: Οταν ο Μαρξ μιλούσε για υπηρεσίες, εννοούσε την εργασία που ανταλλασσόταν με εισόδημα, κι όχι με κεφάλαιο. Στο σύγχρονο καπιταλισμό οι καπιταλιστικές σχέσεις έχουν επεκταθεί τόσο πολύ που είναι πλέον πολύ περιορισμένο το πραγματικό τμήμα των "υπηρεσιών" στην καπιταλιστική οικονομία (π.χ.. οικιακοί βοηθοί, τεχνίτες για επισκευαστικές εργασίες σε οικίες). Εχουν επεκταθεί οι καπιταλιστικές σχέσεις στο χώρο της τέχνης, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στις εργασίες των επισκευών κατοικιών, εργασιών καθαριότητας οικιών κλπ.

Εκείνες οι υπηρεσίες, με τη μαρξιστική έννοια, που επεκτάθηκαν στο σύγχρονο καπιταλισμό, είναι οι εργασίες που αφορούν την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης και γίνονται μέσω του κρατικού - καπιταλιστικού τομέα.

Διευρύνεται η εργατική τάξη

Δεύτερον: Την εποχή του καπιταλισμού που μελέτησε και ανέλυσε ο Μαρξ, οι καπιταλιστικές σχέσεις περιορισμένα είχαν επεκταθεί σε τομείς της οικονομίας, όπως η αγροτική.

Μεγάλο μέρος της βιοτεχνικής παραγωγής γινόταν σε συνθήκες ατομικής εμπορευματικής παραγωγής. Ενα μέρος του λιανικού εμπορίου γινόταν από ατομικούς εμπόρους, που ελάχιστα ή και καθόλου χρησιμοποιούσαν μισθωτή εργασία.

Η αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης δεν είχε πάρει ακόμη διευρυμένο κοινωνικό χαρακτήρα. Για τις μεγάλες μάζες των εργατών και των φτωχών αγροτών ήταν σε αφάνταστα χαμηλά επίπεδα η κοινωνικά οργανωμένη εργασία παροχής μόρφωσης, ειδίκευσης, αποκατάστασης της υγείας. Παρ' όλα αυτά από τότε ήδη ο Κ. Μαρξ μίλησε για το " εργοστάσιο εκπαίδευσης".

Οσο επεκτείνονται, λοιπόν, οι καπιταλιστικές σχέσεις στην αγροτική οικονομία, στους τομείς αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης, στο εμπόριο, στη σφαίρα κατανομής της υπεραξίας και του εισοδήματος, είναι φυσικό επόμενο, το εργοστασιακό προλεταριάτο και γενικότερα το βιομηχανικό, να παρουσιάζει μια τάση μείωσης σαν ποσοστό επί του συνόλου της εργατικής τάξης, χωρίς να χάνει το ειδικό του βάρος.

Αλλωστε, και η ίδια η ανάπτυξη της κοινωνικής εργασίας για την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης, ακόμα και σε κλάδους όπως ο τουρισμός, συνδέεται με την ανάπτυξη της παραγωγής εμπορευμάτων. Το ίδιο συμβαίνει με όλους τους τομείς αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης - παιδείας, υγείας. Δεν μπορούν να αναπτύσσονται χωρίς την παράλληλη ανάπτυξη παραγομένων εμπορευμάτων (μηχανημάτων, εργαλείων, οικοσυσκευών, βιβλίων, ηλεκτρονικών μέσων μετάδοσης της πληροφόρησης κλπ.).

Ποια προσέγγιση

Οσο αναπαράγονται και διευρύνονται οι καπιταλιστικές σχέσεις, τόσο διευρύνεται και η εργατική τάξη.

Προκύπτει, επομένως, ζήτημα βαθύτερης μελέτης, γνώσης των διαφόρων τμημάτων της εργατικής τάξης, προκειμένου να ιεραρχηθεί η δουλιά, ιδεολογικοπολιτική και οικοδόμησης του κομμουνιστικού κόμματος, υπολογίζοντας τις εξελίξεις, τις προοπτικές αλλά και τις νέες δυσκολίες.

Ενα παράδειγμα:

Στις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, διευρύνθηκαν κατά πολύ ορισμένοι κλάδοι ενέργειας, τηλεπικοινωνιών, μεταφορών. Σε πολλές περιπτώσεις, με τη "σοσιαλδημοκρατική" μορφή της καπιταλιστικής διαχείρισης, οι προσλήψεις σε αυτούς τους κλάδους έγιναν από τμήματα της εργατικής τάξης με χαλαρούς ή ανύπαρκτους δεσμούς με την ιστορία του εργατικού κινήματος, ακόμα και του συνδικαλιστικού. Πολύ περισσότερο που τα "σοσιαλδημοκρατικά" κόμματα εξουσίας, όπως το ΠΑΣΟΚ στην Ελλάδα, συνέδεσαν τα άμεσα οικονομικά συμφέροντα αυτών των τμημάτων της εργατικής τάξης με την ιδεολογικο - πολιτική τους χειραγώγηση.

Ετσι, σήμερα, παρατηρείται το φαινόμενο της χαμηλής συνδικαλιστικής δράσης και συνείδησης σε στρατηγικής σημασίας κλάδους.

Οι συνέπειες των σύγχρονων καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων για τους εργαζόμενους σε αυτούς τους κλάδους δημιουργούν προϋποθέσεις να αντιστραφεί η κατάσταση. Αλλά και εδώ είναι ευκολότερο και πιο αποτελεσματικό να δουλέψει το Κομμουνιστικό Κόμμα με τμήματα τεχνικών, για παράδειγμα, που από άποψη συνθηκών εργασίας βρίσκονται πιο κοντά στην ψυχολογία και στον τρόπο ζωής της εργατικής τάξης παρά σε τμήματα που εργάζονται στο διοικητικό τομέα και πιο εύκολα διαμορφώνουν μικροαστική ψυχολογία και τρόπο ζωής.

Το ΚΚΕ έχει μιαν ορισμένη ανάλογη εμπειρία και από τις πρόσφατες κινητοποιήσεις των εργαζομένων στον αερομεταφορέα "ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ". Ανάλογες εμπειρίες υπάρχουν και από τις αντιδράσεις που προκαλούνται στους εργαζόμενους από την πορεία ιδιωτικοποιήσεων και ριζικής αλλαγής των εργασιακών σχέσεων στις Δημόσιες Επιχειρήσεις Κοινής Ωφέλειας.

Παράλληλα, κλάδοι στους οποίους υπάρχει εμπειρία συνδικαλιστικής δράσης και ρίζες ιδεολογικο - πολιτικής επιρροής του Κόμματος, η αυξανόμενη ανεργία, ο κίνδυνος της απόλυσης, οι απολύσεις των κομμουνιστών, δημιουργούν πρόσθετες δυσκολίες στην ανάπτυξη τοπικής κλίμακας αγώνων. Διευκολύνουν οι πιο γενικευμένες κινητοποιήσεις, ιδιαίτερα όσον αφορά τις απεργιακές. Αυτή όμως η δυνατότητα περιορίζεται από την αντεργατική στάση των ανώτατων συνδικαλιστικών ηγεσιών.

Οι απαιτήσεις στην κομματική δουλιά

Το ΚΚΕ έχει συνείδηση των δυσκολιών και των απαιτήσεων σύνθετης δουλιάς για την ανάπτυξη της ιδεολογικο - πολιτικής επιρροής και της οργανωμένης δύναμής του στην εργατική τάξη στην Ελλάδα.

Το θέμα αυτό απασχόλησε το Κόμμα μας σε ειδική Πανελλαδική Συνδιάσκεψη. Πήρε ορισμένα μέτρα που αφορούν:

Την ενίσχυση της ιδεολογικο - πολιτικής του παρέμβασης στους μεγάλους τόπους δουλιάς. Επεξεργάστηκε χρονιάτικη καμπάνια αφιερωμένη στα 80χρονά του, για την κομματική οικοδόμηση σε σημαντικούς τόπους δουλιάς. Επεξεργάστηκε την τακτική του στο συνδικαλιστικό εργατικό κίνημα ώστε να αποκαλυφθεί ο ρόλος των σημερινών ανώτατων συνδικαλιστικών ηγεσιών με ταυτόχρονη πολιτική συσπείρωσης και ενότητας στη δράση των εργαζομένων από τα κάτω. Η προσοχή της δουλιάς του Κόμματος συγκεντρώνεται στην πρωτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση. Στη σύνδεση των άμεσων αιτημάτων πάλης με την κατανόηση από τους εργαζόμενους της ταξικής και πολιτικής ρίζας των προβλημάτων. Στη σύνδεση της προοπτικής ικανοποίησης των αιτημάτων πάλης με αλλαγές και σε πολιτικό επίπεδο, στην κατεύθυνση της ανάπτυξης ενός μαζικού, οργανωμένου, μαχητικού μετώπου πάλης της εργατικής τάξης, της φτωχής και μεσαίας αγροτιάς, της εργαζόμενης διανόησης, των αυτοαπασχολούμενων επαγγελματιών, των μικρών εμποροβιοτεχνικών επιχειρήσεων ενάντια στα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό.

Η πολιτική του Μετώπου

Το κοινωνικο - πολιτικό αντιιμπεριαλιστικό, αντιμονοπωλιακό δημοκρατικό μέτωπο πάλης είναι η έκφραση της πολιτικής κοινωνικών συμμαχιών του ΚΚΕ, που στην πορεία των πολιτικών εξελίξεων και ανακατατάξεων μπορεί να εκφρασθεί και σε πολιτικό επίπεδο.

Πάνω από όλα είναι η πολιτική του ΚΚΕ, με το σημερινό συσχετισμό δυνάμεων, που στοχεύει στην ωρίμανση του υποκειμενικού παράγοντα, για ταξικούς αγώνες, για αντεπίθεση και ρήξη με τα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό, στην πάλη για το σοσιαλισμό.

Είναι μια άμεση πολιτική συσπείρωσης και οργάνωσης της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, που διευκολύνει στον απεγκλωβισμό της από τις διάφορες εναλλακτικές μορφές διαχείρισης του συστήματος, νεοφιλελεύθερες ή "σοσιαλδημοκρατικές", "κεντροαριστερές" ή "κεντροδεξιές".

Το ζήτημα αυτό, της σύνδεσης της άμεσης πολιτικής ενός Κομμουνιστικού Κόμματος, της τακτικής του, σε συνθήκες μη επαναστατικής κατάστασης, με τη στρατηγική για την ανατροπή της καπιταλιστικής εξουσίας, για την επαναστατική κατάκτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη για το σοσιαλισμό, είναι ένα πολύπλοκο και δύσκολο ζήτημα. Είναι ζήτημα στο οποίο διαπλέκεται ιδεολογία, τρέχουσα πολιτική, στρατηγική με την ικανότητα σύνδεσης με τις εργατικές μάζες, επίδρασης στη συνείδηση και στους αγώνες των λαϊκών δυνάμεων, ευελιξία σε σχέση με τις διαθέσεις των συμμάχων αλλά και αξιοποίησης όλων των ρηγμάτων της αστικής πολιτικής. Αφορά κάθε ΚΚ που δρα σε καπιταλιστική κοινωνία, αφορά συνολικότερα το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα.

Νομίζουμε ότι οι εμπειρίες της δράσης του κομμουνιστικού κινήματος κατά την περίοδο του β παγκοσμίου πολέμου αλλά και οι επεξεργασίες της στρατηγικής μεταπολεμικά, σε συνδυασμό με τις εξελίξεις, δίνουν τη δυνατότητα στα ΚΚ να επεξεργαστούν την τακτική και στρατηγική, αποφεύγοντας σταδιοποιήσεις που κατακερματίζουν αυτή την ενότητα. Αυτό δε σημαίνει ότι η πορεία ανάπτυξης ενός ταξικά προσανατολισμένου κινήματος, μετώπου, δεν έχει τις φάσεις, τους σταθμούς του, τις αντιθέσεις ακόμα και τα πισωγυρίσματα στα πλαίσια των κοινωνικοπολιτικών μετώπων. Αντιθέσεις που αντικειμενικά θα οξύνονται όσο πλησιάζει η ανάπτυξη του υποκειμενικού παράγοντα να συναντηθεί με συνθήκες πανεθνικής κρίσης, επαναστατικής κατάστασης. Σε τελευταία ανάλυση όσο θα πλησιάζει η χρονική περίοδος, που θα γίνεται επίκαιρο το ζήτημα της κατάκτησης της εξουσίας.

Ως ΚΚΕ θεωρούμε ότι παλεύοντας για την προώθηση της άμεσης πολιτικής μας, της οικοδόμησης του αντιιμπεριαλιστικού, αντιμονοπωλιακού δημοκρατικού μετώπου πάλης, ταυτόχρονα από τώρα πρέπει να ζυμώνεται στα πιο πρωτοπόρα τμήματα της εργατικής τάξης ο στρατηγικός μας στόχος για την κατάκτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη, για τη δικτατορία του προλεταριάτου, για το σοσιαλισμό.