Δομικός αλληθωρισμός: 1948, 1977, 1979, 1990

 Δομικός αλληθωρισμός: 1948, 1977, 1979, 1990

To 1948, λίγο μετά την επίσημη έναρξη του Ψυχρού Πολέμου ελέω "δόγματος" Χάρι Τρούμαν (το οποίο βεβαίως αφορούσε συγκεκριμένα την ανάγκη "σωτηρίας της Ελλάδας" από το "χάος και τον εξτρεμισμό" του ΔΣΕ), ο βρετανός Τζορτζ Όργουελ δημοσίευε το 1984, ένα δυστοπικό μυθιστόρημα το οποίο εξελισσόταν μεν στην μελλοντική Αγγλία, κάτω από τη μπότα ενός "ολοκληρωτικού" μελλοντικού σοσιαλισμού (IngSoc), αλλά το οποίο δεν υπήρξε κανείς που να μην διάβασε ως αλληγορία της "σταλινικής" Σοβιετικής Ένωσης, όπως άλλωστε ήταν και η Φάρμα των ζώων.

Αλλά με δεδομένο ότι δεν διαφαινόταν καμία απολύτως πιθανότητα το 1947 η Αγγλία, απασχολημένη ακόμα με την συντριβή των κομμουνιστών στην Ελλάδα, να γίνει ΕΣΣΔ (έστω μια ΕΣΣΔ εφιαλτική, όπως την ήθελε ο ίδιος), τι ακριβώς ήθελε να προλάβει ο Τζορτζ Όργουελ; Ποιον ήθελε να καταδώσει καταδίδοντας μελλοντικούς κι αγένητους καταδότες; Αν το 1984 ήταν "προειδοποιητικό", όπως κυριάρχησε να λέγεται, ποιον προειδοποιούσε και εναντίον ποίου πράγματος; Με μια προσεκτικότερη ματιά, η υποτιθέμενη "αμεσότητα" (αν θελήσει κανείς να χαρακτηρίσει έτσι το φτηνό sensationalism) του μυθιστορήματος αποκαλύπτεται ως επικάλυμμα για την ερεβώδη σκοτεινότητα των "αλληγορικών" προθέσεών του. Πριν πεθάνει, ο Όργουελ αποκάλυψε δια των πράξεών του τι ήταν στην πραγματικότητα το 1984. Επιθετική κίνηση, όχι τόσο κατά του "σταλινισμού" (η ανάγκη αυτή είχε ήδη καλυφθεί από άλλους) όσο κατά κάθε Άγγλου που ήταν "ύποπτος" σοσιαλιστικών συμπαθειών. Μια αστυνομική επιχείρηση που μασκαρευόταν ως αγωνιώδης προειδοποίηση για απίθανα (και απραγματοποίητα) δεινά· μια αγκιτάτσια υπέρ των "εκκαθαρίσεων" των Άγγλων "φιλοαριστερών" διανοουμένων της εποχής.

To 1977, ο --δεδηλωμένα "αντισταλινικός"-- Άγγλος κριτικός λογοτεχνίας Raymond Williams, σε ερώτηση για το πώς ένιωθε για το έργο του Όργουελ αρκετά χρόνια μετά την συγγραφή του βιβλίου του γι αυτό, απάντησε:

"Πρέπει να πω ότι ένα σημαντικό του μέρος δεν το αντέχω πλέον. Αν έπρεπε να πω ποια απ' τα γραπτά του έκαναν τη μεγαλύτερη καταστροφή, θα ήταν τα λεγόμενα σοσιαλπατριωτικά, αυτά τα φριχτά πράγματα που έγραφε απ' την αρχή του πολέμου, ότι η Αγγλία είναι μια οικογένεια της οποίας ηγούνται τα λάθος μέλη, οι γεροθειές κι οι γεροθείοι που σέρνονται και τους οποίους θα μπορούσαμε αρκετά ανώδυνα να ξεφορτωθούμε. [...]Όσο για το 1984, το ότι προβάλλει το μίσος και την ασχήμια, συχνά εντελώς αυθαίρετα και χωρίς συνοχή, πάνω στις δυσκολίες της επανάστασης ή της πολιτικής αλλαγής, μοιάζει να μας εισάγει σε ένα πραγματικά παρακμιακό είδος αστικής γραφής, όπου όλο το ζήτημα του στάτους των ανθρώπινων όντων συντρίβεται."

Το 1979, και με βασική έμπνευση τον κόσμο που περιέγραψε ως Αγγλία του μέλλοντος (αλλά ταυτόχρονα ως ΕΣΣΔ του παρόντος) ο Όργουελ, το ροκ συγκρότημα Pink Floyd ηχογραφεί ένα διπλό άλμπουμ που αφενός μοιάζει να κάνει αναφορές στον (νεο;)φασισμό και να κριτικάρει τον αγγλικό σωβινισμό, όπως και την αλλοτριωμένη εξαθλίωση της αστικής ζωής, αφετέρου όμως αναγάγει σε κεντρική εικόνα του "το τείχος" και την ανάγκη "να γκρεμιστεί το τείχος" ("tear down the wall"). Όπως και το 1984, το "The Wall" αναδεικνύει έναν δομικό αλληθωρισμό: είναι αδύνατο βάσει του περιεχομένου του να κατανοήσει κανείς για ποιο πράγμα είναι διαμαρτυρία ή προειδοποίηση τελικά.

Η απάντηση, ήρθε, όπως και στην περίπτωση του Όργουελ, απ' την πράξη. Το 1990, οι Pink Floyd (ή μάλλον ο Roger Waters με διάφορους άλλους τυχοδιώκτες) δίνουν μια τεράστια (350.000 κοινό) και επικερδέστατη συναυλία στο Βερολίνο, συμμετέχοντας στην "γιορτή", μεταξύ άλλων, της κοινωνίας που υποτίθεται ότι αποδομούσαν, για το γκρέμισμα "του τείχους" του "σοβιετικού Άλλου". Η "νεολαιίστικη μουσική" με την οποία χιλιάδες έφηβοι φαντασιώθηκαν "την προσωπική τους επανάσταση" στις καπιταλιστικές χώρες ξαναπαίχθηκε --κι έτσι σφραγίστηκε από τους δημιουργούς της το νόημά της-- ως θριαμβευτικός θούριος του καπιταλισμού για τη νίκη του στον Ψυχρό Πόλεμο. Στη διαδικασία, ο φασισμός και ο κομμουνισμός είχαν επισήμως εξισωθεί.

Ο Όργουελ θα ήταν περήφανος.

Πηγή: Lenin reloaded

Βλέπε ακόμη:

• 65 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΓΛΔ - 25 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΤΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
• Η ανέγερση του «προστατευτικού τείχους»
• Για τα θύματα του τείχους
• Δομικός αλληθωρισμός ΙΙ: Δωρεάν θέμα διδακτορικής διατριβής σε τμήματα Δημοσιογραφίας, ΜΜΕ, Πολιτικής Ιστορίας