Νέα επεισόδια στις κόντρες εντός Ευρωζώνης

Νέα επεισόδια στις κόντρες εντός Ευρωζώνης

Α. Μέρκελ και Φρ. Ολάντ διαφωνούν ριζικά για το μέλλον της Ευρωζώνης

Eurokinissi

Στις 16/8/2015, άρθρο της ιστοσελίδας «capital.gr» (παρόμοια άρθρα υπήρξαν και σε άλλα ΜΜΕ) έγραφε:
«Η πρόταση του κεντρικού τραπεζίτη της Γερμανίας, Jens Weidmann, για απόσπαση από την Κομισιόν και ανάθεση σε ειδική ανεξάρτητη αρχή της επίβλεψης των προϋπολογισμών των κρατών - μελών της Ευρωζώνης αποτελεί ένα ακόμη επεισόδιο στο μπρα-ντε-φερ που εκτυλίσσεται διακριτικά μεταξύ Βερολίνου και Βρυξελλών (αλλά όχι μόνο) σχετικά με την αυριανή αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης.
Σε πρώτο πλάνο, η Κομισιόν πληρώνει το τίμημα της πολιτικοποίησής της, μετά την ανάδειξη του νυν προέδρου της, Jean - Claude Juncker, εμμέσως από τη διαδικασία των ευρωεκλογών. Ηδη η ιστορική βαρκάδα της Angela Merkel με τους ομολόγους της της Βρετανίας και της Σουηδίας, που αντιδρούσαν στην προοπτική ανάληψης της ηγεσίας της Κομισιόν από έναν πολιτικά ισχυρό πρόεδρο, προϊδέαζε επαρκώς για τριβές σαν τις τωρινές.
Η γερμανική απάντηση, που διατυπώθηκε πρώτα από τον Wolfgang Schaeuble και τώρα εκ νέου από τον Weidmann, είναι ότι όσο περισσότερο "πολιτική" γίνεται η Κομισιόν τόσο περισσότερο αναδεικνύεται το ασυμβίβαστο με τον εποπτικό της ρόλο (π.χ. σε τομείς όπως ο ανταγωνισμός και η εσωτερική αγορά) και άρα επείγει η μεταφορά αυτών των αρμοδιοτήτων σε νέα ανεξάρτητα όργανα. Η επέκταση αυτής της ιδέας και στα δημοσιονομικά προσδίδει όμως σφοδρότερο χαρακτήρα στη γερμανική "επίθεση".
Οι αποδέκτες του μηνύματος αυτού δεν βρίσκονται μόνο στις Βρυξέλλες. Η περαιτέρω θωράκιση του δημοσιονομικού ελέγχου επί των κρατών - μελών αφορά ευθέως τη Γαλλία και την Ιταλία, οι οποίες εξασφάλισαν, προφανώς με πολιτικά κριτήρια, την ελαστικότερη αντιμετώπιση της Κομισιόν ως προς τον ρυθμό περιορισμού των ελλειμμάτων τους».
Το άρθρο μάς θύμισαν η συνέντευξη του Γάλλου υπουργού Οικονομικών, Εμανουέλ Μακρόν, στη γερμανική εφημερίδα «Suddeutsche Zeitung» για την ανάγκη «επανίδρυσης της Ευρωζώνης» και η παρέμβαση της Γερμανίδας καγκελαρίου, Α. Μέρκελ, για τη ρύθμιση των χρεών των κρατών - μελών της Ευρωζώνης. Τι είπε μιλώντας για το χρέος της Ελλάδας; («Καθημερινή» και άλλα ΜΜΕ, 1/9/2015): «Εχουμε τώρα μια συζήτηση για το πώς θα υπολογιστεί η βιωσιμότητα του χρέους». Και προχώρησε σε αλλαγή του «χρυσού κανόνα» βάσει του οποίου μέχρι σήμερα χαρακτηριζόταν βιώσιμο το ελληνικό χρέος (χαμηλότερο του 120% του ΑΕΠ). Ωστόσο, αυτό το κριτήριο έχει αμφισβητηθεί εντόνως τα δύο τελευταία χρόνια, ενώ «λόγω της ιδιαιτερότητας του ελληνικού κράτους στη σχέση του με τον ESM, δεν μιλούμε απλώς για χρέος στο 120% του ΑΕΠ, αλλά για την πραγματική επιβάρυνση που δημιουργείται στην Ελλάδα για την αποπληρωμή του χρέους. Μέχρι το 2022 ή 2023 η Ελλάδα δεν χρειάζεται να αποπληρώσει κάτι και η επιβάρυνση είναι πολύ χαμηλότερη από το 15%, ενώ υπάρχουν άλλα μέλη της ΕΕ που λένε ότι το δικό τους χρέος, παρά το γεγονός ότι είναι πιο μικρό από της Ελλάδας, συνεπάγεται μεγαλύτερη εσωτερική επιβάρυνση από αυτή της Ελλάδας σήμερα. Θα πρέπει να κοιτάξουμε να κρατήσουμε στο 15% την ετήσια δαπάνη εξυπηρέτησής του. Είμαι γι' αυτό σχετικά αισιόδοξη, ότι θα πετύχουμε μια ρύθμιση, η οποία θα αντικατοπτρίζει τόσο τις απαιτήσεις του ΔΝΤ, όσο και τη δυνατότητα επίλυσης του προβλήματος».
Αναφέρουμε δύο μεγάλα αποσπάσματα, από το άρθρο του «capital.gr» και από την παρέμβαση Μέρκελ (το ίδιο θα κάνουμε και με τη συνέντευξη του Μακρόν που αναδημοσιεύτηκε από το ΑΠΕ σε διάφορα αστικά ΜΜΕ), γιατί δείχνουν στρατηγικές διεργασίες για το μέλλον της Ευρωζώνης, αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα την ανίχνευση πολιτικών διαχείρισης της κρίσης αλλά και τις τεράστιες αντιθέσεις στο εσωτερικό της.

Τι αναζητούν;

Το πρόβλημα δεν είναι καινούργιο. Αντανακλά διαφορετικές προσεγγίσεις ανάμεσα σε Γερμανία και Γαλλία στα ζητήματα αντιμετώπισης της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης, στο πλαίσιο μιας διακρατικής καπιταλιστικής ένωσης με ενιαίο νόμισμα, που αντανακλούν τη διαφορετική φάση του κύκλου της κρίσης, την αναγκαιότητα να μπορούν να δρουν και ενιαία η Ευρωζώνη και η ΕΕ, αλλά και τους οξύτατους ανταγωνισμούς ανάμεσα στα μονοπώλια των διαφορετικών κρατών, ιδιαίτερα των ισχυρών. Να προσθέσουμε επίσης τη διαφορετική δημοσιονομική κατάσταση αλλά και το ύψος του κρατικού χρέους στα διάφορα κράτη, σε σχέση πάντα με το ανελαστικό Σύμφωνο Σταθερότητας (ξεπέρασμα του ορίου 3% για τα δημόσια ελλείμματα και 60% του ΑΕΠ για το χρέος), που δυσκολεύουν αφάνταστα τη διαχείριση της κρίσης σε όφελος του κεφαλαίου. Και σ' αυτά τα ζητήματα εκδηλώνονται αντιθέσεις με τη Γερμανία, αφού Γαλλία και Ιταλία, εκτός από άλλα κράτη της Ευρωζώνης, έχουν τεράστιο κρατικό χρέος, πάνω από 2 τρισ. ευρώ καθεμιά, και απαιτούν άλλη πολιτική διαχείρισης, βασικά χαλάρωση του αυστηρού δημοσιονομικού μείγματος, και σε σχέση με τους δείκτες του Συμφώνου Σταθερότητας, αφού αυτό θα τους εξασφαλίσει κρατικό χρήμα που θα δοθεί για καπιταλιστικές επενδύσεις, άρα και ανάκαμψη των οικονομιών τους.
Δεν είναι δε πρώτη φορά που στον «Ριζοσπάστη» γράφουμε γι' αυτά τα ζητήματα, ούτε επίσης ότι με αφορμή τη διαχείριση της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, αλλά και του κρατικού χρέους, αναζητούνται πολιτικές όχι τόσο και μόνο για την Ελλάδα αλλά για όλη την Ευρωζώνη. Δεν ξέρουμε αν η πρόταση της Α. Μέρκελ για εξυπηρέτηση του χρέους ανοίγει το δρόμο για αλλαγές στο Σύμφωνο Σταθερότητας,(πχ μεγαλύτερη ελαστικότητα, χαλάρωση, στις προσπάθειες τήρησης των δεικτών, όπως έκανε η Γαλλία), αλλά για πρώτη φορά δημοσιοποιείται πρόταση για ποσοστό του ΑΕΠ που θα διατίθεται για αποπληρωμή χρεών από τα κράτη. Δεν ξέρουμε επίσης αν αυτό, βολεύει τις Γαλλία, Ιταλία, αλλά φαίνεται να ανοίγει ένας δρόμος αντιμετώπισης του «βραχνά» του τεράστιου κρατικού χρέους για τα καπιταλιστικά κράτη της Ευρωζώνης. Τι θα γίνει; Ιδωμεν.
Δεν είναι επίσης πρώτη φορά που στον «Ριζοσπάστη» γράφουμε για τις οξύτατες αντιθέσεις ανάμεσα σε Γερμανία, Γαλλία, γύρω από την «οικονομική διακυβέρνηση της Ευρωζώνης». Αυτό δείχνει, από άλλη οπτική, το περιεχόμενο του άρθρου του «capital.gr». Η Γαλλία προτείνει ευρωπαϊκή διακυβέρνηση με πυρήνα την Κομισιόν, η Γερμανία κάνει διάφορες προτάσεις που εναντιώνονται στη γαλλική πρόταση, όπως για τον υπουργό Οικονομικών της Ευρωζώνης, που θα είναι ο πρόεδρος του Γιούρογκρουπ, ενώ ταυτόχρονα προτείνει ειδική ανεξάρτητη αρχή για την επίβλεψη των προϋπολογισμών των κρατών - μελών της Ευρωζώνης, αφαιρώντας αυτή την αρμοδιότητα από την Κομισιόν.

Η γαλλική εκδοχή της «νέας Ευρωζώνης»

Αξίζει λοιπόν εδώ να παραθέσουμε αποσπάσματα από τη συνέντευξη του Γάλλου υπουργού Οικονομικών στη γερμανική εφημερίδα «Suddeutsche Zeitung», που αναφέρεται στο ζήτημα της διακυβέρνησης της Ευρωζώνης.
Ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών είπε: «Επιθυμούμε την επανίδρυση της Ευρώπης. Η κρίση στην Ευρωζώνη και οι διαπραγματεύσεις για το νέο πακέτο βοήθειας προς την Ελλάδα έδειξαν ότι η νομισματική ένωση δεν μπορεί να συνεχίσει να πορεύεται με τον ίδιο τρόπο. Η τρέχουσα κατάσταση οδηγεί στην αυτοκαταστροφή, οι φυγόκεντρες δυνάμεις είναι πολύ ισχυρές, τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά».
Εξηγώντας παραπέρα την πρόταση του Γάλλου Προέδρου, Φρανσουά Ολάντ, για τη δημιουργία μιας οικονομικής κυβέρνησης στην Ευρωζώνη, μίλησε και για την αναγκαιότητα ύπαρξης ενός «ευρωεπιτρόπου» με αυξημένες αρμοδιότητες, για τις οποίες είπε: «Της ευρωκυβέρνησης θα ηγείται ένας επίτροπος με ευρείες εξουσίες, δεν θα πρόκειται απλώς για έναν υπουργό αρμόδιο για τα δημοσιονομικά στο εσωτερικό της Ευρωζώνης, αλλά για κάποιον που θα προσφέρει πόρους για επενδύσεις ή θα έχει λόγο στην εργασιακή πολιτική» των 19 κρατών της Ευρωζώνης.
Είπε ακόμη ότι ο «ευρωεπίτροπος» θα πρέπει να διαθέτει σημαντικά περισσότερα οικονομικά μέσα απ' ό,τι μέχρι τώρα: «Οσο μεγαλύτερος ο προϋπολογισμός, τόσο πιο αξιόπιστη θα είναι η Ευρώπη, ενώ τα περισσότερα χρήματα είναι απαραίτητα ώστε να προστατευθούν τα κράτη - μέλη από τις οικονομικές αναταράξεις, αλλά και για να προωθηθούν περισσότερες μεταρρυθμίσεις στις πιο φτωχές χώρες της Ευρωζώνης».
Ταυτόχρονα ο Εμ. Μακρόν παραδέχθηκε ότι «η πρότασή του απαιτεί από τη Γερμανία να σπάσει κάποια ταμπού, καθώς μέχρι τώρα το Βερολίνο απορρίπτει κατηγορηματικά τα σχέδια για μια ένωση μεταφοράς χρημάτων», ενώ προειδοποίησε ότι: «Αν τα κράτη - μέλη, όπως πριν, δεν είναι έτοιμα να δεχθούν ένα είδος μεταφοράς χρημάτων στο εσωτερικό της Ευρωζώνης, μπορούμε να ξεχάσουμε το ευρώ και την Ευρωζώνη! Δεν μπορεί να υπάρξει νομισματική ένωση χωρίς την εξίσωση των δημοσιονομικών (των χωρών - μελών)! Οι ισχυροί πρέπει να βοηθήσουν».
Την ίδια ώρα μίλησε για κοινοβουλευτικό έλεγχο του «ευρωεπιτρόπου»: «Αυτό θα πρέπει να το αναλάβει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μια νέα επιτροπή, η οποία θα αποτελείται από ευρωβουλευτές οι χώρες των οποίων ανήκουν στην Ευρωζώνη». Και πρότεινε αυτή η μεταρρύθμιση να οριστικοποιηθεί με μια ευρωπαϊκή συνθήκη έως το 2019, το αργότερο. Επειτα από τις σχετικές προετοιμασίες θα μπορούσαν οι αλλαγές να εφαρμοστούν ήδη από το φθινόπωρο του 2017, μετά τις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία και τις βουλευτικές εκλογές στη Γερμανία.

Η ρίζα των αντιθέσεων

Γίνεται φανερό ότι οι δύο εκδοχές της οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρωζώνης δεν συμπίπτουν. Το πρόβλημα έχει σχέση με το ποιο κράτος σε συμμαχία με ποια άλλα στην Ευρωζώνη, αλλά και εκτός Ευρωζώνης (οι ΗΠΑ π.χ. «σπρώχνουν» με έναν τρόπο τη Γαλλία κόντρα στη Γερμανία, αυτό φάνηκε και στην περίπτωση της συμφωνίας - μνημονίου της Ελλάδας που η Γερμανία ήθελε «συμφωνία - γέφυρα» ή και grexit, ενώ η Γαλλία την τρίχρονη συμφωνία που τελικά υπογράφτηκε, μορφή την οποία στήριζαν και οι ΗΠΑ), αφενός θα ηγούνται της πορείας της ενιαίας δράσης της Ευρωζώνης διεθνώς στο πλαίσιο του διεθνούς ανταγωνισμού, αφετέρου ποιων κρατών τα μονοπώλια θα βγουν πιο ενισχυμένα από την ύφεση.
Η γαλλική πρόταση δείχνει να έχει σημεία ελκυστικά για υποδεέστερα κράτη (να δοθούν χρήματα για αποπληρωμή του χρέους και για να ανακάμψουν), πασχίζοντας για συμμαχίες εντός Ευρωζώνης, αλλά το κύριο είναι η προσπάθεια αντιμετώπισης του δικού της κρατικού χρέους και βεβαίως στη συνέχεια της Ιταλίας. Η Γερμανία αντιδρά γιατί ήδη τα γερμανικά μονοπώλια και αυτά των συμμάχων της στην Ευρωζώνη είναι ενισχυμένα, η συνέχιση της ίδιας πολιτικής δυσκολεύει τα γαλλικά και ιταλικά μονοπώλια, ενώ η Γερμανία αν αυξηθούν τα χρήματα, τα κεφάλαια πιο σωστά, στον προϋπολογισμό της Ευρωζώνης θα δίνει τα περισσότερα, ως η πιο ισχυρή οικονομία, για να ενισχύονται άλλες οικονομίες. Βεβαίως δείχνει και κόντρες Γερμανίας-Γαλλίας για το ρόλο καθεμιάς στην κορυφή της Ευρωζώνης.
Η εργατική τάξη και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα βεβαίως θα συνθλίβονται ακόμη πιο βάναυσα, όποια μορφή και αν πάρει η οικονομική διακυβέρνηση, αν και όταν προχωρήσει, ή και η ίδια η Ευρωζώνη και η ΕΕ. Χωρίς την άκρατη εκμετάλλευσή τους ούτε ανάκαμψη ούτε ανταγωνιστικότητα διεθνώς θα εξασφαλίζει το κεφάλαιο. Γι' αυτό είναι μονόδρομος η ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου σε κάθε κράτος, η αποδέσμευση από την ΕΕ, η κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων, για να μπει η οικονομία στην υπηρεσία των λαών.