Ο «Ριζοσπάστης» στο Κόμμα!

Ο «Ριζοσπάστης» στο Κόμμα!

«Η διεύθυνση του "Ριζοσπάστη" είναι ευτυχής που μπορεί να αναγγείλει στα μέλη του Κόμματος και σε όλους τους συνειδητούς εργάτας ότι ο "Ριζοσπάστης" παρεχωρήθη και ως οικονομικός οργανισμός και ως πολιτικό όργανο στο Κόμμα και ότι από σήμερα είναι το επίσημο όργανο του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κομμουνιστικού Κόμματος και της Γενικής Συνομοσπονδίας». Μ' αυτήν τη φράση ο Γ. Πετσόπουλος, ιδιοκτήτης έως τότε του τίτλου του «Ριζοσπάστη», ανακοίνωνε την 1η Αυγούστου του 1921 ότι ο «Ριζοσπάστης» έγινε όργανο της ΚΕ του ΣΕΚΕ (Κ), δηλαδή πέρασε ολοκληρωτικά στο Κόμμα.
Είχε προηγηθεί το Δεύτερο Συνέδριο του Κόμματος, τον Απρίλη του 1920, που μαζί με την απόφαση για την προσχώρηση στη Γ' Κομμουνιστική Διεθνή και την αποδοχή των αρχών και των ψηφισμάτων της, αποφάσισε επίσης να προστεθεί στον τίτλο του Κόμματος η λέξη «Κομμουνιστικό» και έτσι το Κόμμα ονομαζόταν Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος (Κομμουνιστικό), ΣΕΚΕ (Κ). Στο ίδιο Συνέδριο αποφασίστηκε να τεθεί ο «Ριζοσπάστης» υπό τον έλεγχο της ΚΕ. Ενα χρόνο αργότερα, την 1η Αυγούστου 1921, ο «Ριζοσπάστης» έγινε «επίσημο όργανο του ΣΕΚΕ (Κ)».
Τον Ιούλη του 1920, με αφορμή τη δολοφονική απόπειρα στη Λιόν κατά του Ελ. Βενιζέλου, ο «Ριζοσπάστης» δέχτηκε μία από τις πιο βάρβαρες επιθέσεις στα γραφεία του από τους βενιζελικούς. Η κυκλοφορία του διακόπηκε για 7 μέρες. Λίγο αργότερα, στις αρχές του 1921, στην απεργία των εργατών της Ομοσπονδίας Ηλεκτρισμού, παραλίγο ο «Ριζοσπάστης» να κλείσει. Πολλοί συντάκτες του πιάστηκαν και κρατήθηκαν στα μπουντρούμια της «Αναπληρωματικής Διοίκησης».

Χρονιά σημαντικών εξελίξεων

Το 1921 κι ενώ είναι σε εξέλιξη ακόμα η στρατιωτική επέμβαση της Ελλάδας στη Μικρά Ασία για την επιβολή της Συνθήκης των Παρισίων που αποκαλούνταν και Συνθήκη Ειρήνης, για το μοίρασμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ανάμεσα στις νικήτριες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, ξεσπάνε στον ελλαδικό χώρο μια σειρά από σοβαρές εργατικές κινητοποιήσεις με οργανωτή το ΣΕΚΕ (Κ) και τη ΓΣΕΕ. Στους αγώνες αυτούς μαζί με τα οικονομικά αιτήματα προβάλλονται και συνθήματα ενάντια στη Μικρασιατική Εκστρατεία.

Η πρώτη σελίδα του «Ριζοσπάστη» την 1η Αυγούστου του 1921

Σταθμοί που ξεχωρίζουν αυτήν την περίοδο: Παλλαϊκό συλλαλητήριο στην Καβάλα με αιτήματα την απαγόρευση εξαγωγής ανεπεξέργαστων καπνών και εξασφάλιση δουλειάς στους καπνεργάτες. Απεργία και συγκέντρωση στο Βόλο με αφορμή τις αρρώστιες και τους θανάτους εργατών από νοθευμένο σκουπόσπορο στάρι. Οι απεργοί, που κατέλαβαν την πόλη για δύο μέρες, αντιμετωπίστηκαν από το στρατό και οι ηγέτες τους φυλακίστηκαν δύο χρόνια με την κατηγορία της υποκίνησης σε στάση. Απεργία των σιδηροδρομικών κόντρα στην επιστράτευση. Πιάστηκαν 1.500, από τους οποίους 580 στάλθηκαν στο μέτωπο. Μαχητικές διαδηλώσεις στη Θεσσαλονίκη, στις οποίες συμπαραστάθηκε ένα σύνταγμα του στρατού με στάση ενάντια στην αποστολή στη Μικρά Ασία. Η «τάξη» επιβλήθηκε με στρατιωτικό νόμο. Μεγάλη απεργία της Ομοσπονδίας Ηλεκτρισμού και Ηλεκτροκίνησης. Αντιμετωπίστηκε, επίσης, με επιστράτευση. Συλληφθέντες απεργοί στάλθηκαν στην Ακροναυπλιά. Απεργία αρτεργατών σε Καβάλα, Δράμα, Θεσσαλονίκη, ναυτεργατών, εργατών φωταερίου, τσαγκαράδων κ.ά. Υπολογίζεται πως το 1921 κηρύχθηκαν περίπου 50 απεργίες με 40.000 απεργούς.
Σ' αυτό ακριβώς το κλίμα, την 1η Αυγούστου στην πρώτη σελίδα του «Ριζοσπάστη» ο χαρακτηρισμός «εφημερίς Σοσιαλιστική» αντικαθίσταται με τη φράση «Επίσημον Οργανον του Σοσιαλιστικού Εργατικού (Κομμουνιστικού) Κόμματος και της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος».
Υπό τον τίτλο «Ο "Ριζοσπάστης" στο Κόμμα», ο μέχρι τότε εκδότης του, Γ. Πετσόπουλος, υπογράφει στην πρώτη σελίδα κείμενο «Προς τους συντρόφους και συναγωνιστάς», στο οποίο μεταξύ άλλων σημειώνει:
«Ο "Ριζοσπάστης" συμπληρώνει τον τέταρτο χρόνο της εκδόσεώς του στας Αθήνας. Η μικρή αλλά έντιμη ιστορία του είναι γνωστή σε όλους εκείνους που παρηκολούθησαν τους αγώνας του από κοντά. Παλαίοντας συνεχώς εναντίον δυσχερειών ανυπερβλήτων, αντιμετωπίζοντας σκληράς καταδιώξεις, υποχρεωμένος να στηρίζεται στους πόρους στους οποίους είναι αναγκασμένη να περιορισθή μιά εφημερίς αρχών, ο "Ριζοσπάστης" με τη βοήθεια πολυτίμων συνεργατών και την συνεργασία αγαπητών συντρόφων κατώρθωσε να υπερπηδήση όλες τις δυσκολίες και τα εμπόδια και να σταθή ακλόνητος συνεχίζοντας τον αγώνα του, όταν άλλοι δημοσιογραφικοί οργανισμοί, με πολύ πλουσιώτερα μέσα στη διάθεσή των, έπεφταν ο ένας μετά τον άλλον.

Σκίτσο στην πρώτη σελίδα του «Ριζοσπάστη» μια μέρα πριν προαναγγέλλει το πέρασμα της εφημερίδας στο Κόμμα

Μέσα στον σκληρό και άνισον αυτόν αγώνα, τριγυρισμένος από το μίσος και τη μανία της θιγομένης στα συμφέροντά της αστικής τάξεως, των πληττομένων καιρίως εις τα συμφέροντά των αστικών κομμάτων, που έβλεπαν την εργατική τάξη να διαφεύγη της επιρροής των, ο "Ριζοσπάστης" μία μόνον είχε ηθικήν ενίσχυση, ένα μόνον, αλλ' αρκετό αντιστάθμημα. Εβλεπε την εργατική τάξη της χώρας μας, που εκοιμώνταν μέχρι τινός ύπνο βαθύ, να ξυπνά, να αποκτά συνείδησι τάξεως, να οργανώνεται, να κατέρχεται στον αγώνα για την χειραφέτησί της. Εβλεπε τον αγώνα της τον πολιτικό να αποκρυσταλλώνεται εις ένα κόμμα πολιτικό, ικανό να διεκδικήση τα δίκαιά της, να την κατευθύνη στον αγώνα για την απελευθέρωσί της.
Σήμερα η εργατική τάξις της χώρας μας, οργανωμένη κατά μέγα μέρος κάτω από την Γενική Συνομοσπονδία της επαγγελματικώς και κάτω από τη σημαία του μικρού, αλλά ενδόξου Κόμματός της - του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος - πολιτικώς, διεκδικεί επί του οικονομικού και πολιτικού επιπέδου τα δίκαιά μας. Στην προσπάθεια αυτή της εργατικής τάξεως της Ελλάδος ο "Ριζοσπάστης" κολακεύεται να πιστεύη ότι προσέφερε χρήσιμες υπηρεσίες. Και τούτο, μαζύ με την συμπάθεια που τρέφει γι' αυτόν η συνειδητή εργατική τάξις της χώρας, αποτελεί για τον "Ριζοσπάστη" την μεγαλύτερη υπερηφάνεια, την μεγαλύτερη ανταμοιβή για ό,τι υπέστη.
Εως τώρα ο "Ριζοσπάστης" ήτο μία ιδιωτική επιχείρηση, που ανεπλήρωνε την έλλειψη επισήμου οργάνου του Κόμματος. Συνέβαινε δηλαδή τούτο το άτυπο για ένα Κομμουνιστικό Κόμμα, ότι ενώ το Κόμμα εστερείτο επισήμου οργάνου, ένα μέλος του Κόμματος είχε το όργανο αυτό στα χέρια του. Τούτο, όσες δήποτε και αν πρόσφερε ο "Ριζοσπάστης" υπηρεσίες στο Κόμμα, αποτέλει μίαν ανωμαλία, η οποία μόνο με την παραχώρηση του "Ριζοσπάστη" ή με την έκδοση άλλης καθημερινής εφημερίδος του Κόμματος ημπορούσε να τερματισθή.
Το ζήτημα του "Ριζοσπάστη" απετέλεσε αντικείμενο συζητήσεως εις το συνέδριο του Κόμματός μας, επρόκειτο δε να τεθή και πάλιν ενώπιον του Γ' Συνεδρίου, για να κανονισθή οριστικώς. Αλλά στις κρίσιμες στιγμές που διέρχεται σήμερα το Κόμμα μας, καταδιωκόμενο παντού λυσσασμένα από τις αρχές του σημερινού καθεστώτος, η διεύθυνση του "Ριζοσπάστη" συμφωνούσα με την αντίληψιν ότι όλες αι δυνάμεις του Κόμματος οφείλουν να συγκεντρωθούν γύρω από μια κοινή προσπάθεια αντιμετωπίσεως των σημερινών δυσχερειών του αγώνος, απεφάσισε την από τούδε παραχώρησι του "Ριζοσπάστη" στο Κόμμα».

Το επίσημο όργανο του Κόμματος

Στις διπλανές ακριβώς στήλες η ΚΕ του ΣΕΚΕ (Κ) με «έκκληση προς το συνειδητό προλεταριάτο της Ελλάδος» αναφέρει:
«Με το να αποκτά το Κόμμα μας δική του καθημερινή εφημερίδα σημαίνει πως οι συνειδητοί οργανωμένοι Ελληνες εργάτες, εκείνοι που ξετίναξαν από πάνω τους τις προλήψεις και είναι φανατικοί απόστολοι της πάλης των τάξεων και της σοσιαλιστικής ιδεολογίας, θα έχουν απ' εδώ κι εμπρός το επίσημο καθημερινό όργανό τους που θα αγωνίζεται ως οδηγός και παραστάτης στο πλευρό τους στον ιερό και μεγάλον αγώνα του προλεταριακού κινήματος.
(...) Θέλουμε να δώσουν όλη την προσοχή που πρέπει για ν' αντιληφθούν τη σημασία που έχει για το κίνημά μας η απόκτηση μιας δικής του καθημερινής εφημερίδας με την οποία το Κόμμα της εργατικής τάξεως με τρόπον έγκυρο και υπεύθυνο θα διερμηνεύει τις επίσημες αρχές και απόψεις αυτού επάνω στα διάφορα ζητήματα του τόπου και της Κομμουνιστικής Διεθνούς.
(...) Ξέρουμε ακόμα πως οι Ελληνες εργάτες και στρατιώτες που πεινούν, δυστυχούν, επιστρατεύονται και σκοτώνονται για τα συμφέροντα των αστών και οι αγρότες που είναι δούλοι των τσιφλικάδων, αγοράζουν και διαβάζουν και σήμερα ακόμη τις αστικές εφημερίδες που όχι μονάχα δηλητηριάζουν τον εργαζόμενο λαό με τις πιο απαίσιες προλήψεις, αλλά και κατασυκοφαντούν και υβρίζουν την εργατική ιδέα (...) τα μέλη του Κόμματος και όλοι οι φωτισμένοι και ξυπνημένοι εργάτες που νιώθουν την σπουδαιότητα του εργατικού Τύπου πρέπει να αρχίσουν συστηματικά έναν επίμονο αγώνα μέσα στις μάζες για τη διάδοση της κυκλοφορίας του επισήμου οργάνου του Κόμματός μας.
(...) Τα τμήματα και οι όμιλοι του Κόμματος ας στρατολογήσουν τους πιο καταλλήλους συντρόφους για την εκδοτική αυτή προπαγάνδα υπέρ της καθημερινής εφημερίδος μας».
Με τη σειρά της, η Συντακτική Επιτροπή του «Ριζοσπάστη», απευθυνόμενη στους αναγνώστες, ξεκαθάριζε:
«Η Συντακτική Επιτροπή, θεωρούσα το "Ριζοσπάστη" όχι σαν ένα φιλεργατικό φύλλο αλλά σαν το επίσημο όργανο της εργατικής τάξεως της χώρας μας, δεν θα περιορισθή απλώς εις την υπεράσπιση των επαγγελματικών συμφερόντων αυτής ή εκείνης της ομάδας ή των αντιλήψεων αυτών ή εκείνων των προσώπων, αλλά θα διερμηνεύση τις θελήσεις και αντιλήψεις εκείνης της μερίδος της εργατικής τάξης η οποία προπορεύεται εις τον αγώνα για την απελευθέρωση από τον κεφαλαιοκρατικό ζυγό, η οποία αποτελεί το Κομμουνιστικό μας Κόμμα. Και το έργον της αυτό θα το εκτελέση αποβλέπουσα εις το να τραβήξη προς αυτήν την πρωτοπορία ολοένα και νέες εργατικές μάζες και να προσελκύση υπέρ του αγώνος του Κόμματος τις συμπάθειες ολοένα και ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων.
(...) Ο "Ριζοσπάστης" ως όργανο του Κόμματος θα χρησιμοποιηθεί για τον αγώνα των χωρικών υπέρ της αποκαταστάσεώς των στα δικαιώματά των επί της γης, για την άμυνα των μικρογεωργών κατά της οικονομικής εκμεταλλεύσεως της τοκογλυφίας, για την οργάνωση του υπαλληλικού κόσμου ο οποίος ζων από ένα μισθό διαρκώς εξευτελιζόμενον λόγω της ακρίβειας κρέμεται απ' την υποκριτική φιλανθρωπία των κεφαλαιούχων ή απ' την κομματική ευμένειαν του κράτους. Τέλος, το Κόμμα θα υπερασπισθή διά του καθημερινού του οργάνου την πολιτική του εναντίον ενός πολέμου, τη συνεννόηση των λαών της Βαλκανικής διά μέσου της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας, τη συνεννόηση - εμπορική και πολιτική - με τη Σοβιετική Ρωσία».
Μια νέα εποχή άρχιζε για την εφημερίδα, που ξεκίνησε την κυκλοφορία της το 1908 ως «εφημερίς εθνική, πολιτική και κοινωνική», ώσπου στην πορεία συναντήθηκε με το εργατικό κίνημα και την πρωτοπορία του, τους κομμουνιστές, και το κόμμα τους, το ΚΚΕ. Και έτσι ο «Ριζοσπάστης» σμιλεύει τη συνείδηση των ανθρώπων του μόχθου ακολουθώντας το δύσκολο μα όμορφο δρόμο του ΚΚΕ, στη νομιμότητα και την παρανομία, στις διώξεις μα και στην ανάταση του λαϊκού κινήματος, σ' όλες τις περιόδους, αφού ποτέ δεν σταμάτησε να εκδίδεται κάτω απ' όποιες συνθήκες και αν επικρατούσαν. Και συνεχίζει ως τα σήμερα.